1 Voor de leeuwen. Ze zegt dat, omdat ze om Valeria geeft en bang is dat de soldaten haar zullen meenemen naar de gevangenis.

Transcriptie

1 les Voor de leeuwen Kijk goed naar de tekening op blz. 6 van je boek. Valeria staat fier rechtop. Waarom staat ze zo fier rechtop? Ze begrijpt niet waarvoor de soldaten komen en is niet bang. Ze heeft niets gedaan in het nadeel van haar meesteres. Ze wil haar meesteres beschermen tegen die stoere soldaten. Ze is christen en daar schaamt ze zich niet voor. 2 Als slavin bij vrouwe Julia heeft ze (Valeria) geen slecht leven, staat er in je boek. Schrijf de zin eens op waaruit dat blijkt. Ze krijgt goed te eten en haar meesteres is meestal vriendelijk en zachtaardig. 3 Als Valeria beschuldigd wordt, zegt vrouwe Julia vlug: Maar dat wil nog niet zeggen dat ze een christen is. Waarom zegt vrouwe Julia dat? Ze zegt dat, omdat ze om Valeria geeft en bang is dat de soldaten haar zullen meenemen naar de gevangenis. 4 Valeria is gezien op een geheime bijeenkomst van de christenen. Waarom konden de christenen niet in het openbaar bijeenkomen? Keizer Nero wilde eerst kerken voor hen laten bouwen. Christenen wilden liever niet in het openbaar bij elkaar komen. Die bijeenkomsten waren verboden; daarom moest het in t geheim. Jezus van Nazareth had zulke bijeenkomsten in het openbaar verboden. 5 Valeria wordt ervan beschuldigd een christen te zijn. Als de soldaten erachter komen, weet Valeria wat er kan gebeuren. Ze bedenkt twee dingen die ze nu kan doen. Schrijf die gedachten elk in een denkwolk. Als ik trouw zweer aan de keizer, word ik niet gevangen genomen. Als ik zeg dat ik christen ben, zal ik gedood worden. Bij de tijd groep 7, kopieerblad bij blok Malmberg, s-hertogenbosch

2 les Voor de leeuwen 6 Waarom heeft keizer Nero vooral zo n hekel aan christenen? Ze houden geheime bijeenkomsten en vereren daar hun god. Ze aanbidden allerlei goden die de Romeinen niet kennen. Nero vindt zichzelf een soort god. Dat christenen alleen in hun eigen god geloven, kan hij niet toestaan. Nero gelooft ook maar in één god en dat is niet de god van de christenen. 9 Als de gevangenen de arena worden ingeduwd, gaat er een luid gejuich op. Waarom juichen de Romeinse toeschouwers? Zij vinden de christenen erg dapper en juichen hen toe. Zij horen hoe de christenen bidden en vinden dat erg mooi. Zij juichen vooral omdat ze een mooi schouwspel te zien krijgen. Zo moedigen ze de christenen aan te vechten tegen de leeuwen. 7 In het amfitheater zitten ook twee kleine kinderen tegen hun moeder aangedrukt. Ze zijn bang. Vind je het eerlijk dat Nero hen dezelfde straf geeft als hun moeder? De kinderen zijn christen omdat hun moeder dat ook is. Zij hebben er zelf niet voor gekozen. Daarom is het misschien niet zo eerlijk. 8 De christenen worden gevangen gehouden in het amfitheater. Ze zijn bang en niet bang tegelijk. Waar zijn ze bang voor? 0 Valeria is erg overtuigd van haar geloof. Hoe laat ze dat aan de toeschouwers in de arena zien? Ze gaat staan, spreidt haar armen en wacht tot de leeuwin aanvalt. Soms weer je iets heel erg zeker, maar durf je er toch niet voor uit te komen. Kun jij daarvan een voorbeeld geven? Ze zijn bang voor de dood die hun te wachten staat. Die dood zal gruwelijk zijn. Welke reden hebben ze om niet bang te zijn? Ze geloven dat ze na hun dood in de hemel zullen komen. Soms durf je aan iedereen te laten horen wat je van iets vindt. Kun je daarvan een voorbeeld geven? Bij de tijd groep 7, kopieerblad bij blok Malmberg, s-hertogenbosch 2

3 4 les 2 Een slimme, machtige keizer Lees in je boek het stukje Dood hem, dood hem!. Maak daarna vraag en 2. Lees in je boek het stukje Brood en spelen. Maak daarna vraag 3, 4 en 5. BLOK Vul de ontbrekende woorden in. Kies uit: leven gladiatoren arena verliezers sterven Augustus Ave Caesar Een Romeins stadion heeft een In de tijd van keizer arena. Augustus werden in zo n stadion gevechten tussen gladiatoren Ave Caesar gehouden. riepen de gladiatoren bij het binnenkomen van het stadion. Zij die gaan sterven, groeten u. Een gladiator die verslagen werd, was zijn leven niet meer zeker. Het publiek hield niet van verliezers. 3 De keizer en andere machtige bestuurders gaven vaak geld om spelen in de arena te organiseren. Waarom deden ze dat? Zet kruisjes in de goede rij. waar niet waar Ze wilden graag bewonderd worden. Ze wilden de gladiatoren een plezier doen. Ze hadden verder weinig te doen en zo verveelden ze zich niet. Het gaf hun een gevoel van macht. Ze vonden het zelf ook leuk om naar gevechten te kijken. Het was een manier om de bevolking tevreden te houden. 2 Het gevecht is ten einde. De gladiatoren wachten op het teken van de keizer. Maak de zinnen af. Als de duim van de keizer omlaaggaat, dan zal de verslagen gladiator worden gedood. Als de duim van de keizer omhoogsteekt, dan mag de verslagen gladiator blijven leven. 4 Waarom liet keizer Augustus graan uitdelen aan het volk? Omdat hij medelijden had met arme mensen. Omdat rijken en armen zo evenveel graan kregen. Om het armste deel van het volk tevreden te houden. Omdat hij zelf toch veel te veel had. 5 Bekijk de tekening onder aan blz. 0 van je boek. Je ziet bewapende Romeinse soldaten. Schrijf de namen op van de wapens die je herkent. speer 2 dolk

4 Lees in je boek het stukje Doen alsof. Maak daarna vraag 6 en 7. 6 De keizer bestuurde samen met de senaat het Romeinse Rijk. Wie waren er lid van de senaat? gewone mannen en vrouwen uit het volk alleen ongetrouwde vrouwen uit Rome mannen en vrouwen uit belangrijke Romeinse families mannen uit belangrijke Romeinse families 7 Waarom staat er boven dit stukje Doen alsof? Keizer Augustus was eigenlijk een dictator die gewoon deed wat hem het beste leek. Maar soms deed hij net alsof hij de mening van anderen belangrijk vond. 9 Waarom was de aanleg van goede, verharde wegen in het Romeinse Rijk belangrijk? Keizer Augustus kon dan sneller op zijn vakantieadres komen. De Romeinse legers konden zich zo snel verplaatsen. De burgers konden dan snel op hun werk komen. Kooplieden konden zo veiliger reizen. Lees in je boek het stukje Bewondering voor Romeinen. Maak daarna vraag 0. 0 Niet-Romeinen bewonderden de Romeinen. Ze gingen hen daarom nadoen. Noem ten minste twee dingen waaraan je dat kon zien. Ze gingen Romeinse kleding dragen. Ze leerden de Romeinse taal, het Latijn. 5 Lees in je boek het stukje Vrede in het rijk. Maak daarna vraag 8 en 9. 8 Vul de puzzel in. Tot welk jaar na Christus regeerde keizer Augustus? 2 Vrede en veiligheid zorgen voor... 3 Deze hoge legeraanvoerder deed precies wat de keizer wilde. 4 Als je veilig kunt reizen is dat goed voor de... 5 Hierover konden de Romeinse legers overal snel naartoe marcheren. Welk woord lees je van boven naar beneden in de grijze hokjes? vrede v e e r t i e n w e l v a a r t g e n e r a a l h a n d e l w e g e n nu

5 les 3 Rechtspraak bij de Romeinen 4 Waarom werden slaven meestal niet zo slecht behandeld? Slaven waren duur. Als je een slaaf slecht behandelde, kon de slaaf ook niet goed voor je werken. Passen de volgende zinnen bij Gaius of Jasmijn? Zet een kruisje in de goede rij. Gaius Jasmijn Iedereen heeft dezelfde rechten. Wie rijk is, heeft meer rechten dan wie arm is. Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten. Iedereen van 8 jaar of ouder heeft stemrecht. Slaven hebben helemaal geen rechten. 2 Iedereen mag zeggen en schrijven wat hij of zij wil staat er in je boek. Toch mag je niet alles zeggen! Wat bijvoorbeeld niet? Je mag niet iemand uitschelden of beschuldigen van iets dat hij of zij niet gedaan heeft. Kun je daarvan een voorbeeld geven? Van een kind in jouw klas vertellen dat hij/zij snoep steelt in een winkel, terwijl dat helemaal niet waar is. 3 In het Romeinse rijk leefden vrije en onvrije mensen. Wie waren in het Romeinse Rijk onvrij? De slaven. 5 Waar of niet waar in het Romeinse Rijk? Zet kruisjes in de goede rij. waar niet waar x Mannen en vrouwen werden door de rechter gelijk behandeld. Vrouwen mochten alleen vrouwenwerk doen. Alle meisjes gingen naar school. Arme jongens moesten naar school. Rijke jongens hadden vaak thuis nog een leraar. Arme mensen deden niet mee aan het bestuur. 6 Kijk nog eens naar de grote tekening op blz. 3. Waarom helpt de verdediger de verdachte als hij moet uitleggen wat er gebeurd is? Misschien is de verdachte onschuldig. De verdediger heeft verstand van het strafrecht. 7 Vul de woorden op de goede plaats in. Kies uit de volgende woorden: straf geschreven wetten misdrijf gewoonte rechter eerlijker. Ver voor de Romeinse tijd werd iemand voor een misdrijf straf ook gestraft. Zo iemand kreeg de die paste bij dat misdrijf. Zoals dat in die streek de gewoonte was. De Romeinen vonden dat niet kloppen. Zij maakten geschreven wetten waarin stond waarvoor je straf kon krijgen, en welke straf. Zo kon elke rechter in het Romeinse Rijk voor dat misdrijf dezelfde straf geven. Zo kon de rechtspraak eerlijk verlopen. Bij de tijd groep 7, kopieerblad bij blok Malmberg, s-hertogenbosch 3

6 les 3 Rechtspraak bij de Romeinen 8 Kijk goed naar de afbeelding. Wat daar gebeurt, vonden de Romeinen niet eerlijk. Schrijf achter elk cijfer hoe de Romeinen over een goede rechtspraak dachten. 9 Trek lijnen tussen de kaarten die bij elkaar horen. Rechters hoorden onafhankelijk te zijn van bestuurders zoals senatoren. 2 Er zijn geschreven wetten, zodat iedereen weet wat strafbaar is. 3 Iedere verdachte heeft het recht zich te verdedigen. Bij de tijd groep 7, kopieerblad bij blok Malmberg, s-hertogenbosch 4

7 les 4 Pompeii, een begraven stad BLOK 6 Lees in je boek het stukje De uitbarsting van de Vesuvius. Maak daarna vraag en 2. De uitbarsting van de Vesuvius gebeurde heel lang geleden. Toch weten we er behoorlijk veel van. Hoe kan dat? Zet kruisjes voor de goede antwoorden. x We weten veel door opgravingen. Er zijn nog veel foto s bewaard gebleven uit die tijd. Uit Romeinse kranten en tijdschriften van toen. x Verschillende Romeinse schrijvers hebben over de uitbarsting geschreven. 4 Pompeii is heel lang onder een dikke laag as bedekt gebleven. Door de opgravingen leerden de mensen veel over het leven in de Romeinse tijd. Jij doet alsof je bij de opgravingen was en een stuk voor de krant moet schrijven. Vertel wat er tevoorschijn kwam en wat er gebeurd moet zijn bij de uitbarsting. 2 In het dagboekfragment van Plinius staat: Het was dag, maar het bleef aardedonker. Hoe kan het dat het zo donker was? Grote donkere wolken van as zweefden boven de stad. Daardoor leek het wel nacht. Lees het stukje De stad wordt teruggevonden. Maak daarna vraag 3, 4 en 5. 3 Waar of niet waar? Zet kruisjes in de goede rij. waar niet waar x De Vesuvius is een stad vlak bij Rome. x Er waren geen overlevenden na de uitbarsting van de Vesuvius. x De schrijver Plinius maakte de vulkaanuitbarsting mee. x Pas in de achttiende eeuw werden voor het eerst opgravingen in Pompeii gedaan. x De mensen in Pompeii werden verrast door de vulkaanuitbarsting. 5 Kijk naar de tekening. Er staan cijfers in. Schrijf hieronder wat je daar ziet plaveisel stapstenen stoep uitstekende bovenverdieping

8 Lees het stukje Straten en winkels. Maak daarna vraag 6 en 7. 6 Kijk nog eens naar de afbeelding rechts op blz. 6 van je boek. Veel huizen in Pompeii hadden zo n overhangende bovenverdieping. Noem twee voordelen van zo n uitstekende verdieping. De voetgangers konden in de schaduw lopen. 2 Als het regende, bleven de voetgangers droog. 7 Waarvoor dienden de stapstenen? Door de stapstenen werd de straat een soort rails. Een kar bleef precies in het spoor rijden. Kinderen konden op de stenen allerlei spelletjes doen. Mensen konden de straat oversteken zonder dat hun voeten nat werden. Agenten konden vanaf de stenen het verkeer regelen. Lees de stukjes Badhuizen en wc s en De woonhuizen. Maak daarna vraag 8 t/m 0. 8 Rijke Romeinen gingen regelmatig naar het badhuis. Noem ten minste drie dingen die je in het badhuis kon doen. een bad nemen (van verschillende temperaturen) 2 een stoombad nemen 3 in de sauna gaan 4 aan fitness doen 5 je laten masseren 9 Vul de woorden in de puzzel in. Een ruimte om naakt lekker te zweten. 2 Een plaats in de stad waar je een bad kon nemen. 3 Een openbaar toilet. 4 Versiering van steentjes op de vloer. 5 Schildering op de muur. 6 Binnenplaats van een Romeins huis. s a u n a b a d h u i s l a t r i n e m o z a ï e k f r e s c o a t r i u m Welk woord lees je van beneden naar boven in de grijze hokjes? Romein 0 Hier zie je een gedeelte van een Romeins mozaïek. Zo n mozaïek was in de vloer gemaakt. Geef het de kleuren die bij de afbeelding passen nu