GESCHIEDENIS VAN DE KLASSIEKE OUDHEID. Inhoudstafel. Emma Vanden Berghe ( )

Transcriptie

1 GESCHIEDENIS VAN DE KLASSIEKE OUDHEID Inhoudstafel 1

2 Inleiding: p I. INLEIDING 1. Bronnen en chronologie Bronnen Geschreven bronnen Ongeschreven bronnen Brongebruik Chronologie Relatieve en absolute datering Tijdrekensystemen Natuurwetenschappelijke dateringsmethoden 2 2. De materiële grondslagen Fysische geografie Klimatologische en geologische verandering Natuurlijke vegetatiezones en klimaatzones Landbouw en de pre-industriële economie Carrying capacity Ontstaan en verbreiding van de landbouw Landbouwopbrengsten Nadelige gevolgen voor het milieu Uitwisseling

3 De aard van de economie in de Oudheid Demografie Grenzen aan de groei Reconstructie van een bevolkingspatroon 3

4 Dark Age en Archaïsche periode: p ; p II. VÓÓR DE 10 DE EEUW V.C. 2. (De vroege Euraziatische beschavingen) (De Egeïsche wereld en Zuid-Europa in de Bronstijd) De Minoïsche beschaving De Myceense beschaving Ondergang van de Myceense beschaving; migraties Italië en het westen in de Bronstijd III. VAN DE 10 DE TOT DE 5 DE EEUW V.C (Historisch overzicht) (Staten en culturen in Eurazië) Het Nieuw-Babylonische Rijk, de Meden en de Perzen De Griekse wereld De Dark Age Contact met Voor-Azië en het begin van de Archaïsche Tijd De Griekse polis

5 Bevolkingsgroei, kolonisatie en overzeese handel Interne verhoudingen binnen de poleis Turannoi Ontwikkelingen in Athene in de 7de en 6de eeuw Verdwijnen van de turannoi; invloed van de hoplieten Sparta Midden- en Noord-Griekenland; de Grieken in het westen De Klein-Aziatische Grieken en het Perzische Rijk Betekenis van de Archaïsche Tijd Italië en het westen De Etrusken Het ontstaan van Rome Sociale en politieke structuren in het oudste Rome Het Etruskische Rome (6 de eeuw v.c.) Het einde van het Romeinse koningschap Het westen van de Middellandse Zee 5 2. De grote maatschappelijke structuren Economisch leven Landbouw Landbezit, rijkdom en armoede Nijverheid Handel

6 Sociale hiërarchie Een agrarische maatschappij Slavernij Groepen tussen slaven en vrijen Burgers met inferieure status De fylen in Griekenland Een primitieve vorm van gelijkheidsdenken Rijk en arm: vermogensklassen onder de burgerij Politieke organisatie De monarchieën in Egypte en Azië De Griekse polis Etrusken, Italiërs en Rome De volken in West- en Midden-Europa Verband tussen politieke en militaire organisatie 6 3. Gemeenschapsleven en mentaliteit Maatschappij en individu De voornaamste vormen van sociaal vermaak Sport in Griekenland en het gumnasion Het sumposion Literatuur en geletterdheid Mannen en vrouwen Demografie Het Spartaanse model en de rol van de pederastie

7 Huwelijk en kerngezin Gescheiden levenssferen Religie, filosofie en wetenschap De godsdienst binnen de Griekse polis Griekse voorstellingen over de dood, heroënverering Antropomorfisme, polytheïsme en monotheïsme Ontwikkelingen in de Joodse en Iraanse religies Een Griekse ontwikkeling: de orfici Griekse invloed in Italië; oud-romeinse voorstellingen Grieken en barbaren Hekataios en het begin van de Griekse geografie De Milesische natuurfilosofen, Herakleitos en Xenofanes Puthagoras en de Pythagoreeërs 7

8 Perzische Oorlogen en de opkomst van Athene + Sparta en de Peloponnesische Oorlog (Klassieke periode): p IV. DE 5 DE EN 4 DE EEUW V.C. 1. (Historisch overzicht) (Staten en culturen in Eurazië) Het Perzische Rijk De Skythen Grieken en Carthagers Het Italisch schiereiland, Kelten & andere volken i/h westen De Griekse wereld De Grieken tegen Perzië en Carthago De Atheense democratie Het Atheense imperium Het conflict tussen Athene en Sparta De ondergang van de klassieke polis Italië en het westen De expansie van de Romeinse Republiek De interne ontwikkelingen in Rome 8 2. De grote maatschappelijke structuren

9 Economisch leven Uitgaven Inkomsten Uitwisseling De overheid Sociale hiërarchie Vrijen en slaven Burgers en niet-burgers Rijk en arm Rome en het Romeinse burgerrecht Politieke organisatie Variaties in de politieke organisatievorm De Atheense democratie Magistraten en beambten 9 3. Gemeenschapsleven en mentaliteit Maatschappij en individu Sociale verbanden Socialisatie Normen, waarden en wetten Mannen en vrouwen Man- vrouwrelaties Seksueel leven

10 Religie, filosofie en wetenschap Algemene karakteristiek van de Griekse religie Religieuze feesten Rites de passage en de dood Alledaagse religie Religieuze ontwikkelingen in de 5 de en 4 de eeuw Filosofie en secularisatie 10

11 Alexander de Grote: p V. VAN DE 4 DE EEUW V.C. TOT DE 1 STE EEUW N.C. 1. (Historisch overzicht) (Staten en culturen in Eurazië) India Bactrië en Partië De Griekse wereld Alexander de Grote 11 Hellenistische wereld: p De diadochen Griekenland en Macedonië Voor-Azië: het Seleucidenrijk De Joden in de hellenistische wereld Voor-Azië: verbrokkeling en onderwerping aan Rome Egypte onder de Ptolemaeën Italië en het westen De Romeinse verovering van Italië Rome en Carthago

12 Rome en de mediterrane wereld Maatschappelijke veranderingen en interne crisis Het begin van de burgeroorlogen: Marius en Sulla Pompeius, Caesar en de ondergang van de Republiek Caesars dictatuur; Octavianus en Antonius 2. De grote maatschappelijke structuren Economisch leven De landbouw Handel en nijverheid Geldcirculatie Slavernij en slavenhandel Regeringsoptreden en de economie Sociale hiërarchie Politiek-juridische hiërarchieën Sociaal-economische hiërarchieën Slaven en vrijgelatenen Rijkdom en maatschappelijke elite Sociale mobiliteit Politieke organisatie De Griekse poleis De hellenistische koninkrijken Rome en de organisatie van het opkomende Romeinse Rijk 12

13 3. Gemeenschapsleven en mentaliteit Maatschappij en individu Het hellenisme als cultuurbegrip De polis Euergetisme Hellenistische stadsaanleg Mannen en vrouwen Vrouwen in een veranderende mannenmaatschappij Seksualiteit en voortplanting Religie, filosofie en wetenschap Hellenistische religie in de Griekse poleis Religie in Rome Niet-Griekse hellenistische religies Filosofie Alexandrijnse wetenschap 13

14 HERHALING Opkomst van Rome: p ; ; I. VAN DE 10 DE TOT DE 5 DE EEUW V.C. 1. (Historisch overzicht) Italië en het westen De Etrusken Het ontstaan van Rome Sociale en politieke structuren in het oudste Rome Het Etruskische Rome (6 de eeuw v.c.) Het einde van het Romeinse koningschap Het westen van de Middellandse Zee 14 IV. DE 5 DE EN 4 DE EEUW V.C. 1. (Historisch overzicht) Italië en het westen De expansie van de Romeinse Republiek De interne ontwikkelingen in Rome V. VAN DE 4 DE EEUW V.C. TOT DE 1 STE EEUW N.C.

15 1. (Historisch overzicht) Italië en het westen De Romeinse verovering van Italië Rome en Carthago Romeinse Republiek: p ; p Rome en de mediterrane wereld Maatschappelijke veranderingen en interne crisis Het begin van de burgeroorlogen: Marius en Sulla Pompeius, Caesar en de ondergang van de Republiek Caesars dictatuur; Octavianus en Antonius De grote maatschappelijke structuren Politieke organisatie Rome en de organisatie van het opkomende Romeinse Rijk (einde herhaling) Romeinse Keizerrijk + maatschappij en cultuur in een wereldrijk + Late Oudheid: p

16 VI. VAN DE 1 STE TOT DE 6 DE EEUW 1. (Historisch overzicht) (Staten en culturen in Eurazië) Perzië onder Parthen en Sassaniden Het Romeinse keizerrijk en zijn buurvolken Het Romeinse Keizerrijk De pax Romana: 1ste en 2de eeuw Crisis en restauratie: de 3 de en 4 de eeuw Het Griekse oosten en het Latijnse westen De eigen aard van het oosten van het rijk Het oosten na 395 Het westen van het rijk Het westen na De grote maatschappelijke structuren Economisch leven Integratie en desintegratie Landbouw, nijverheid en handel De laatantieke ontwikkelingen Sociale hiërarchie De ordines De massa van de rijksbewoners De laatantieke ontwikkelingen

17 Politieke organisatie Keizerlijke macht en keizerlijke bureaucratie Provincies en steden De laatantieke ontwikkelingen 3. Gemeenschapsleven en mentaliteit Maatschappij en individu Verenigingen en andere sociale verbanden Onderwijs Recht en openbare orde Georganiseerde vormen van collectief vermaak: de spelen Mannen en vrouwen Huwelijksmoraal en seksualiteit Demografie Religie, filosofie en wetenschap Wetenschap en literatuur Religies in en buiten het Romeinse keizerrijk De Joden Religieuze ontwikkelingen in Azië Ontstaan en eerste verbreiding van het christendom Het conflict tussen christendom en Romeinse overheid; groei van de Kerk Constantijn en de kerstening van het Romeinse Rijk Opkomst van ascetisme en monnikenwezen; 17

18 theologische twisten en scheuringen 18