OEFENBOEK OVER BURN-OUT EN DEPRESSIVITEIT EN HOE ER VANAF TE KOMEN MARLÈNE DRIESSEN
OEFENBOEK OVER BURN-OUT EN DEPRESSIVITEIT EN HOE ER VANAF TE KOMEN Copyright 2016 Marlène Driessen Eerste druk Alles in deze uitgave mag in overleg met de auteur worden gebruikt met bronvermelding. Uitgave Stichting uitgeverij Jess Tekeningen: Sanne Boschman Vormgeving: Marlou van Uden Drukker: Ipskamp Printing ISBN 978-90-822961-1-2 NUR 740 MARLÈNE DRIESSEN
Voor Nel
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 11 Wie ben ik en waar voel ik me thuis? Hoofdstuk 1: Wat is depressiviteit? Hoofdstuk 2: Ik heb een burn-out en ben overspannen: wat nu? Hoofdstuk 3: Disbalans en depressieve gevoelens maken deel uit van het natuurlijke groeiproces Hoofdstuk 4: Een eerste aanzet tot zelfonderzoek Hoofdstuk 5: De zin van zin Hoofdstuk 6: Ontspannen Hoofdstuk 7: Kiezen voor positieve emoties 13 15 19 21 25 29 35 39 DE AANDACHT NAAR BINNEN RICHTEN Het innerlijk voorbeeld wijst de weg Hoofdstuk 8: Conditionering Hoofdstuk 9: Het innerlijk volmaakte voorbeeld Hoofdstuk 10: Concentratie Hoofdstuk 11: Het denken komt tot rust door de aandacht te verleggen Hoofdstuk 12: Van moeten naar willen, zin en verlangen Hoofdstuk 13: De taal van het lichaam Hoofdstuk 14: Het opzoeken van de liefde voor jezelf 43 45 49 53 57 59 63 67
EEN NIEUW HOUVAST Ik ben diegene die ik verlang te zijn 71 HET LEVEN: LEERSCHOOL EN SPEELVELD? Leren en leven in het moment nu 149 Hoofdstuk 15: Wie ben ik? Hoofdstuk 16: De liefdevolle waarnemer Hoofdstuk 17: Individuele kracht en zelfbewustzijn Hoofdstuk 18: Het antwoord op angst ligt in het moment nu Hoofdstuk 19: De kracht in boosheid nader bekeken Hoofdstuk 20: Automatismen doorbreken 73 77 79 85 89 93 Hoofdstuk 32: Spiegeltje, spiegeltje aan de wand Hoofdstuk 33: Een uitdagende toepassing Hoofdstuk 34: Hulp gezocht? Hoofdstuk 35: Depressiviteit en geestelijke groei Hoofdstuk 36: Een individuele benadering blijkt noodzakelijk 151 155 157 161 163 DE GROTE SCHOONMAAK Het loslaten van belemmerende patronen en negatieve overtuigingen Hoofdstuk 21: De geestelijke ruggengraat Hoofdstuk 22: Vijf vragen voor constructief zelfonderzoek Hoofdstuk 23: Verdriet en humor toelaten Hoofdstuk 24: Wat te doen met gevoelens van schuld en schaamte? Hoofdstuk 25: Schoonmaken van het verleden Hoofdstuk 26: Twee bronnen van emoties Hoofdstuk 27: Het loslaten van belemmerende overtuigingen 97 99 101 105 109 113 123 127 BIJLAGEN: Ontspanningsoefening 1: Aanspannen en ontspannen Ontspanningsoefening 2: Reis door het lichaam Een ogenschijnlijk onschuldig voorbeeld ter illustratie Met dank aan Samenvatting 169 169 171 175 179 181 GENIETEN VAN HET LEVEN Over een positieve balans 133 Hoofdstuk 28: Het gevoelsanker Hoofdstuk 29: Eigenwaarde, balans en gelijkwaardigheid Hoofdstuk 30: Over overdenken Hoofdstuk 31: Durven verlangen 135 137 143 145
Voorwoord Dit oefenboek is geschreven voor mensen die zich depressief voelen of overspannen zijn en een effectieve manier zoeken om daar vanaf te komen. De beschreven methode tot zelfonderzoek is gebaseerd op 30 jaar ervaring met zelfonderzoek naar geluk, integriteit en onvoorwaardelijke liefde. In die jaren ben ik opgeleid tot docent in de metafysica. De methode is toegepast en op effectiviteit getoetst - zowel individueel als in groepsverband - door al diegenen die ik gedurende meer dan 20 jaar heb begeleid vanuit de kennis van de metafysica. What grace is given to me, I bestow on thee. De oefeningen en de theorie zijn zeer bruikbaar voor iedereen die op zoek is naar groter geluk en groter zelfbewustzijn. Ze zijn ook aan te raden aan familie en vrienden van mensen die in een (psychisch) moeilijke situatie verkeren. De methode tot zelfonderzoek is tevens aan te bevelen aan hulpverleners, therapeuten en iedereen die in de (geestelijke) gezondheidszorg werkzaam is. Immers alleen dat wat vanuit de eigen ervaring werkelijk is begrepen, kan aan een ander worden doorgegeven. Dit boek zou nooit tot stand gekomen zijn zonder het liefdevolle voorbeeld van Nel van Beek - van Koten. Dankzij haar levenswerk heb ik de zuivere vorm leren kennen, die als een soort blauwdruk in ieder mens aanwezig is. Een nieuw mensbeeld en een nieuw zicht op de menselijke ontwikkeling worden hierdoor mogelijk. Samen met Nel is een raamwerk opgesteld om de metafysische benadering van de mens te vertalen naar een nieuwe manier om van depressiviteit af te komen. Dit oefenboek is een uitwerking van dat raamwerk en geeft uitdrukking aan mijn dankbaarheid voor de kennis die zij heeft doorgegeven. Marlène Driessen, december 2015 Vertaling: Alle genade, vriendelijkheid en schoonheid die mij is gegeven, schenk ik aan jou. Verantwoording: Marlène Driessen, 19 december 2010 10 11
Wie ben ik en waar voel ik me thuis? Wie ben ik en waar voel ik me thuis? Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7 12 Wat is depressiviteit? Ik heb een burn-out en ben overspannen: wat nu? Disbalans en depressieve gevoelens maken deel uit van het natuurlijke groeiproces Een eerste aanzet tot zelfonderzoek De zin van zin Ontspannen Kiezen voor positieve emoties 15 19 21 25 29 35 39 13
Hoofdstuk 1 Wat is depressiviteit? We spreken over depressiviteit als we ons neerslachtig, ontevreden, somber, minderwaardig, lusteloos, wanhopig, onmachtig, angstig, verloren of eenzaam voelen. Deze lijst mag naar believen worden aangevuld. Met andere woorden: we noemen onszelf depressief als we één of een combinatie van deze en andere ongewenste, negatieve emoties ervaren. Wanneer dit langere tijd aanhoudt, spreken we van een depressie. Naast de negatieve emoties is er vaak in meer of mindere mate sprake van lichamelijke klachten, zoals slapeloosheid, gebrek aan eetlust of juist overmatig eten en chronische vermoeidheid. Depressiviteit betekent soms ondraaglijk lijden. Het leven lijkt geen zin meer te hebben. We willen terecht zo snel mogelijk van de depressieve gevoelens af. Ieder mens verlangt naar blijdschap, levensvreugde, acceptatie, geluk, liefde, zuiverheid, gelijkwaardigheid, wijsheid, vertrouwen, vrijheid, kracht, schoonheid en integriteit. Ook deze lijst mag naar believen worden aangevuld. Een aandachtig lezer zal wellicht opmerken dat alleen al door het lezen van deze opsomming van positieve emoties er iets verschuift in de eigen gemoedstoestand. Door aandacht te geven aan positieve emoties gaan we ons al fijner voelen. Alles wat aandacht krijgt groeit. Aristoteles Depressie volgens Fonds Psychische Gezondheid: De grens tussen een dip of een depressie is niet precies te trekken. De grens is getrokken op basis van afspraken tussen deskundigen. Maar daarover valt nog wel te discussiëren. 14 15
De vraag is nu: hebben we de vrije keuze om ons te richten op deze positieve gevoelens en zo ja, kunnen we dat leren? Ja, de mens heeft het vermogen om de aandacht zelfbewust te richten, te kiezen voor positieve emoties en daardoor te kunnen kiezen voor wie hij wil zijn. We kunnen dat leren door de in ieder mens van nature aanwezige vermogens zo te gaan gebruiken dat we ons leven een positieve richting geven. Op een bepaald moment in het leven kan door aangeleerde patronen en beperkende overtuigingen stagnatie optreden in het natuurlijke groeiproces. Door uiteenlopende oorzaken kunnen vaardigheden of vermogens die nodig zijn voor een volgende levensfase, onvoldoende of niet zijn ontwikkeld. Die stagnatie van het natuurlijke groeiproces veroorzaakt depressieve gevoelens en depressiviteit. We gaan de zin van depressiviteit pas begrijpen als we bezig zijn om er vanaf te komen. In depressieve gevoelens ligt namelijk de kracht opgeslagen die we nodig hebben om negatieve overtuigingen en belemmerende patronen los te laten. Door de aandacht te richten op positieve emoties, komt die kracht beschikbaar en kunnen we de stagnatie doorbreken. Met behulp van de oefeningen in dit boek trainen we de vaardigheden en vermogens die hiervoor nodig zijn. Door het geleerde toe te passen in het dagelijks leven krijgen we een vrije, zelfbewuste keuze. Zo vinden we een groter zelfbewustzijn en de innerlijke balans, die op dit moment van ons leven bij ons past. De eigen ervaringen vormen het meest solide bewijs van de effectiviteit van het trainen van onze vermogens. Het is aan te bevelen een speciaal aantekeningenschrift bij te houden om de ervaringen naar aanleiding van de oefeningen te noteren. Door het noteren van de ervaringen beklijven ze beter. Oefening Welkom neurowetenschappers aangetoond dat met behulp van gerichte aandacht voor positieve emoties nieuwe hersenpatronen en daaraan verbonden nieuwe denk- en gedragspatronen ontstaan. Nieuwe menselijke mogelijkheden, zoals een grotere keuzevrijheid en een groter zelfbewustzijn, zijn door deze wetenschappers letterlijk zichtbaar gemaakt. We hoeven ons niet ongerust te maken als we de oefeningen die hier worden gegeven, niet meteen naar tevredenheid kunnen doen. Nieuwe paden inslaan vraagt doorzettingsvermogen en herhaling. Oude, vertrouwde en dus veilige patronen inruilen voor onbekende wegen vraagt moed en lef. De eerste stap op deze nieuwe weg is de allerbelangrijkste: onszelf welkom heten precies zoals we op dit moment zijn. Heet jezelf welkom zoals je een goede vriend of vriendin welkom zou heten. Stel je voor dat je de deur open doet voor een vriend of vriendin op wiens gezelschap je je verheugt. Hoe voel je je op dat moment? Stel je vervolgens voor dat je de deur voor jezelf opent en heet jezelf welkom met dat gevoel. Je mag er helemaal zijn, je mag je volkomen welkom voelen zoals je op dit moment bent. Noteer je ervaring. Door recente ontwikkelingen binnen het hersenonderzoek is ook door The Emotional Life of your Brain, 2012, Richard J. Davidson en Sharon Begley 16 17