Spirometrie uitvoering

Spirometrie uitvoering Daniël Schuermans Longfunctielaborant Biomedical research unit Vrije Universiteit Brussel

Z 0 1 2 3 4 5 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Het principe van longfunctie Non-invasive longstructuren meten conductive airways acinar airways Gas Aerodynamische & Fysiologische wetten

Wat willen we meten? Hoeveel lucht kan iemand in- en uitademen? Hoe verloopt het transport van de lucht? Hoe verdeelt de lucht zich in de longen? Hoeveel weerstand heeft die lucht? Hoe verloopt de gasuitwisseling? Wat is de diameter van de luchtwegen? Enz

FLOW-VOLUME LOOP IS EEN BASIS ONDERZOEK

De spirometer

LONGVOLUMES IC TLC VC VT ERV FRC RV

FLOW-VOLUME LOOP: Normaal TLC IC VC VT ERV FRC Flow RV Sec. 0 Volume

Z 0 1 2 3 4 5 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Bronchiale boom 25% 50% 75% 0 Volume conductive airways acinar airways

Hoe krijg je zo een curve? Flow 0 Volume

Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 1.Een semi-trage volledige inademing tot TLC TLC IC VC Flow VT ERV FRC RV 0 Volume

Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 2. Een krachtige, geforceerde,snelle en volledige uitademing tot RV TLC IC VC Flow VT ERV FRC RV 0 Volume

Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 3. Een volledige, krachtige en snelle inademing tot TLC TLC IC VC VT Flow ERV FRC RV 0 Volume

FLOW-VOLUME LOOP: Normaal Flow MEFV FV 0 Volume MIFV

De uitvoerder De interpretatie

Het juist interpreteren van de resultaten is afhankelijk van het correct begeleiden en uitvoeren van het manoeuvre

Standaardisatie is van zeer groot belang In consensus afgesproken Longitudinale vergelijkingen European Respiratory Society American Thoracic Society Internationale vergelijkingen

Standardisatie Nieuwe richtlijnen ERS/ATS 2005 Aanvulling van The European Respiratory Journal (vol 6 sup 16 mar 1993) Standardized lung function testing

Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

Voorbereiding van het personeel Fundamentele kennis van respiratoire fysiologie Basis kennis van het doel van de testen en ERS richtlijnen Paramedische opleiding is wenselijk (Belgische wetgeving) Praktijk opleiding is noodzakelijk Voorkennis van hygiënische maatregelingen Bevoegd voor reanimatietechnieken bij HBPT en CPX Geneesheer blijft verantwoordelijk voor die opleiding

Voorbereiding toestellen Dagelijks ijken na opwarming van het meettoestel Dagelijks de Luchtdruk en Temperatuur (C ) aanpassen 3 Liter spuit is aangewezen op verschillende snelheden Lek controle op het systeem van toestel tot mondstuk Al dan niet ijken met een bacteriefilter

Waarom dagelijks ijken Lucht is een gas afhankelijk van Vochtigheid Luchtdruk Temperatuur Correctiefactor van ATPS naar BTPS

Voorbereiding van de patiënt aandachtspunt voor verplegende Indicatie door de aanvragende arts voor een LFO niet vergeten Niet roken gedurende enkele uren vóór de test Geen respiratoire medicatie voor de test (melden op de aanvraag) LABA minimum 12 uur SABA minimum 4 uur Geen spannende kleren die een normale ademhaling hinderen Proberen op hetzelfde toestel en tijdstip de meting uit te voeren Geen inspanning vlak vòòr de test (bv. Kinesitherapie, spirometrie) Geen compromiterende onderzoeken voor LFO bv. Gastroscopie MRSA, HIV, TBC,. laatste van de voormiddag of namiddag

Voor men begint te meten Patient rechtop installeren Steeds in dezelfde houding Rustpauze van 5 min. Lippen rond het mondstuk en goed omsluiten: geen lekken Neusklem plaatsen

Juiste houding

De grootste slaagkans voor een juiste meting Op voorhand zeer goed uitleggen wat de bedoeling is De patiënt overtuigend en zelfbewust aanspreken Body language is van zeer groot belang Zelf het manoeuver eens voordoen Tussen elke poging minimum 15 seconden wachten Aanzet van het manoeuver goed en krachtig aangeven

Altijd eerst zeggen heel goed gedaan, maar!!!!!!!!! Het is niet omdat men luider spreekt dat de patiënt het beter begrijpt

Aandachtspunten voor een goede curve Scherpe piekwaarde met snelle oploop Ononderbroken in- en uitademingscurve Drie op elkaar liggende curves Inademvolume = uitademvolume

FLOW-VOLUME LOOP: Normaal Flow Volume

Reproduceerbaarheid

Criteria binnen éénzelfde meetsessie Snelle start met een extrapolatie volume <5% FVC of 0.150L Minstens 6 seconden uitademen End of test: <0.025L eind expiratoir volume gedurende 1 sec. Langer als 15 sec uitademen is zelden verantwoord Tussen de hoogste en de tweede hoogste waarden voor de FVC en FEV 1 van de aanvaarde curves, mag er niet meer als 150ml verschil zijn FEF x% debiet op x % van de uitgeademde FVC

Wanneer is een Flow-volume test OK Als er drie reproduceerbare curves zijn Als je ziet dat de patiënt zijn uiterste best doet Kijken naar de morfologie van de curves Als alle curves op elkaar liggen

Wanneer mag je de Flow-volume test stoppen Als de patiënt volledig heeft uitgeademd Wanneer hij minimum 6 sec. heeft uitgeademd Als de patiënt het vraagt (pijn of duizeligheid) Minstens drie pogingen Na 8 correcte pogingen mag je stoppen

Kijken wat er is fout gelopen Mechanische fouten corrigeren Juiste terminologie zoeken Kleine korte correcties aangeven Desnoods heel het maoeuver terug uitleggen Patient blijven aanmoedigen van start tot einde

Iso-volume piek curve

Kwaliteitscontrole Accuraat: kan het resultaat klinisch kloppen Nauwkeurigheid: Herhaalbaarheid: hoeveel wijkt het resultaat af van de reëel gemeten waarde de mogelijkheid de resultaten te herhalen binnen éénzelfde meetsessie Reproduceerbaarheid: de mogelijkheid de resultaten te reproduceren door een andere methode of toestel te gebruiken

Enkele parameters FVC Forced vital capacity: de totale hoeveelheid lucht die een patiënt kan uitademen na een volledige inademing gedurende een geforceerd manoeuvre en beginnend van TLC en eindigend op RV Flow 0 FVC Volume

Enkele parameters FEV 1 Forced expiratory volume in one second: De éénseconde waarde is de maximale hoeveelheid lucht in liters die een patiënt tijdens een geforceerd manoeuvre kan uit ademen in de éérste sec. van zijn uitademnig gestart vanaf TLC Flow 0 Volume 1 seconde

Enkele parameters FEF 25% FEF 50% FEF 75% Forced Expiratory Flow x%: het maximale debiet dat de patiënt bereikt op het moment dat hij respectievelijk 25-50-75% van het volume heeft uitgeademd van zijn volledige FVC 25% 50% 75%

Tiffeneaux index Flow FEV 1 FVC = 70% 0 Volume

FLOW-VOLUME LOOP Flow PEF FEF 25 FEF 50 R Bovenste luchtwegen (intrathoracaal) Expiratoire spierkracht FEV 0.5 R Kleine luchtwegen Longelasticiteit (1/CL) Expiratoire curve FEF 75 0 FEV 1 FEV 3 FEV 6 Thorax elasticiteit Expiratoire spierkracht Volume FIF 50 PIF TLC VC FRC RV R Bovenste luchtwegen (extrathoracaal) Inspiratoire spierkracht Inspiratoire curve

Welke waarden gaat men weerhouden MEN WEERHOUDT DE HOOGSTE FVC EN FEV 1 VAN DE DRIE WEERHOUDEN POGINGEN, ALS BESTE WAARDE

Welke waarden gaat men weerhouden VOOR DE OVERIGE DEBIETEN KIEST MEN DIE POGING WAAR DE SOM VAN FVC EN FEV 1 HET HOOGST IS

Welke waarden gaat men weerhouden Trial 1 Trial 2 Trial 3 Best FVC (L) 4.30 4.35 4.05 FEV 1 (L) 3.11 2.94 3.16 4.35 3.16 Som 7.41 7.29 7.21 PEF(L/sec) 6.51 6.66 6.50 FEF 25-75% (L/s) 4.25 4.30 4.26 FEF 75% (L/s) 2.13 2.11 2.20 73 6.66 4.25 2.13

De bekomen resultaten gaat men vergelijken met normaalwaarden of predicted values (pred.) Ze zijn voornamelijk bepaald door het geslacht de leeftijd de lengte

Welke waarden gaat men weerhouden FVC (L) FEV 1 (L) FEV1/ FVC Pred 4.60 3.02 75 Best 4.35 3.16 73 PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s) 7.02 5.25 2.80 6.66 4.25 2.13

Normaalwaarden of predicted values zijn berekend uit een normale bevolkingsgroep Men berekent een percentage t.o.v. de norm % pred.

Welke waarden gaat men weerhouden Pred Best %Pred FVC (L) FEV 1 (L) 4.60 3.02 4.35 3.16 94 104 FEV1/ FVC 75 73 PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s) 7.02 5.25 2.80 6.66 4.25 2.13 95 80 76

MEN ZIET ZEER SPECIFIEKE AFWIJKINGEN VOOR VERSCHILLENDE ZIEKTEBEELDEN

FLOW-VOLUME LOOP : Restrictief Flow FEV 1 = Tiffeneaux-index = + 85% FVC FEV 1 0 FVC Volume

FLOW-VOLUME LOOP : Obstructief Flow FEV 1 = Tiffeneaux-index = + 50% FVC FEV 1 0 FVC Volume

Schematische voorstellingen van veel voorkomende flow volume curves

Normaal patroon PEF Flow Bovenste luchtwegen 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) FEF25% Middel grote luchtwegen FEF50% MEFV FEF75% Kleine luchtwegen F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

Obstructief patroon Flow 1. Steile opwaartse lijn 2. Scherpe piek hoek 3. Geen rechte maar convexe dalende lijn 4. Goed bewaarde inspiratoire debieten PEF FEF25% MEFV FEF50% F-V Loop FEF75% 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

Restrictief patroon PEF FEF25% Flow 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) 5. VC is duidelijk afgenomen bv. longfibrose, pneumectomie FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

Onvoldoende medewerking of zwakke ademhalingsspieren Flow 1. Geen steile opwaartse lijn 2. Geen echte scherpe piek 3. Lage inspiratoire debieten 4. Bij spierzwakte is er reproduceerbaarheid PEF FEF25% MEFV FEF50% FEF75% F-V Loop 0 Volume PIF TLC VC RV MIFV

Extrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel Flow 1. Normaal tot quasi normale expiratie 2. Duidelijk reproduceerbaar inspiratoir plateau bv. stembandparalyse PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume PIF TLC VC RV MIFV

Intrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel 1. Steile opwaartse lijn Flow 2. Geen echte piek 3. Duidelijk reproduceerbaar expiratoir plateau 4. Normaal tot quasi normale inspiratie bv. lage tracheale tumor PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

Gefixeerde BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) Flow PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

Flutter zaagtand patroon Flow Duidt op bovenste luchtweg dysfunctie PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

LAY OUT voor het protocol

LAY OUT tijdens het manoeuver

LAY OUT tijdens de test

Praktijk gericht: spirometrie

Vroegtijdig stoppen F V

Vroegtijdig stoppen V (L) 6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 t (s)

Aarzelende start F V

Hoesten F V

Submaximale inspanning F V

Glottis sluiten F V

FE gestart onder TLC F V

Lek V (L) 1 2 3 4 5 t (s)

Extra inhalaties F V

Within-manoeuvre acceptability criteria (2) Avoid artefacts from: Coughing Hesitations Closure of the glottis (Valsalva) Leak at the mouth Obstruction of mouthpiece (e.g. tongue, teeth, biting on mouthpiece) Extra inhalations