Voorstel aan de gemeenteraad

Voorstel aan de gemeenteraad datum: 16 september 2014 portefeuillehouder: Wethouder Roefs Datum vergadering: 21 oktober 2014 agendanummer: onderwerp: Gemeentelijk accommodatiebeleid Aan de raad, Inleiding In het verleden heeft het accommodatiebeleid in de gemeente Bergen geleid tot een optimaal voorzieningenniveau in alle kernen. Maatschappelijke, economische en demografische ontwikkelingen op landelijk en lokaal niveau leiden tot een herijking (ombuiging) van het gemeentelijk accommodatiebeleid. In deze notitie beperken we ons tot het beleid ten aanzien van de gymzalen, multifunctionele centra en schoolgebouwen. Net als in andere gemeenten is het ook in de gemeente Bergen noodzakelijk om maatr egelen te nemen die ervoor zorgen dat gemeentelijke accommodaties toekomstbestendig en vooral duurzaam zijn en niet te zwaar op de gemeentelijke begroting drukken. Ten aanzien van het accommodatiebeleid hebt u besloten met ingang van 2015 jaarlijks 78.000,-- 1 op dit taakveld te bezuinigen. In dit voorstel beschrijven wij: 1. het proces van het accommodatiebeleid in Bergen van 2011 tot nu; 2. de belangrijkste ontwikkelingen die het accommodatiebeleid beïnvloeden; 3. de gemeentelijke kaders; 4. overdracht van beheer en exploitatie van de gymzalen in drie dorpen; 5. de ingediende plannen in Afferden, Siebengewald en Wellerlooi, de gevolgen daarvan en de toetsing aan de kaders; 6. leegstand schoolgebouwen, nota Krimp in balans van SKBO en vervoer gymonderwijs; 7. de vervolgstappen. 1. (In het kort) Proces van het accommodatiebeleid van 2011 tot nu In 2011 heeft de raad opdracht gegeven onderzoek te doen naar een inhoudelijke en financiële herijking van het accommodatiebeleid. Het betreft hier de gemeentelijke binnensportaccomm odaties, multifunctionele centra en schoolgebouwen. Sinds 2011 wordt in samenwerking met diverse partners de herijking van het accommodatiebeleid onderzocht. Bij de start van het onderzoek zijn er richtinggevende uitspraken geformuleerd waaraan het toekomstige accommodatiebeleid moest voldoen: Realiseren kindcentra: alle voorzieningen voor kinderen van 0 tot 12 jaar zoveel mogelijk onder één dak om tijdig adequate ondersteuning (waar nodig) te bieden. Accommodaties zijn multifunctioneel in functie (clustering van functies) en gebruik (intensiever). Lokale betrokkenheid is noodzakelijk. Exploitatie en beheer zijn duurzaam en dus toekomstbestendig. Naar wens van de gemeenteraad zijn de dorpen (leefbaarheid) en SKBO (Stichting Katholiek Basis Onderwijs gemeente Bergen) nauw betrokken bij het onderzoek. SKBO is dit proces ingegaan vanuit 1 Sluiten 3 gymzaaltjes (Afferden, Siebengewald en Wellerlooi) 70.000,-- en het niet meer subsidiëren van de gemeenschapshuizen Afferden en Wellerlooi 8.000,--. Oorspronkelijk was de bezuiniging 118.000,-- op basis van de nota integraal accommodatiebeleid van september 2011. 99-3

een door hen opgestelde visie 2 met als kernpunt dat in elk dorp van de gemeente Bergen een school aanwezig is die voldoet aan de gestelde criteria binnen deze visie op pedagogisch, didactisch, organisatorisch en financieel gebied. In hoofdstuk 6 gaan we hier verder op in. In september 2013 is er in een interactieve bijeenkomst van de raads- en commissieleden, de werkgroepen uit de dorpen en het SKBO gediscussieerd over het toekomstig accommodatiebeleid. Conclusie van deze bijeenkomst was om te onderzoeken of er een bredere gedragen oplossing per kern mogelijk is. Bij de begrotingsbehandeling is vastgelegd dat er voor het jaar 2014 niet bezuinigd wordt op accommodaties. In de meerjarenbegroting is echter, met ingang van 2015, een structurele taakstellende bezuiniging op accommodaties van 78.000,-- opgenomen. 2. Diverse ontwikkelingen van invloed op het accommodatiebeleid Het accommodatiebeleid wordt beïnvloed door demografische, financiële en maatschappelijke ontwikkelingen. Demografische ontwikkelingen Ontgroening en vergrijzing leiden tot een andere bevolkingsopbouw. Dit heeft nu en in de toekomst consequenties voor de voorzieningen in de dorpen en het gebruik daarvan. Het leerlingenaantal daalt in sommige gevallen fors (zie hoofdstuk 6). Gymzalen worden zeer beperkt gebruikt zowel door het onderwijs als door verenigingen in het dorp. Het aantal ouderen stijgt. Deze veranderende bevolkingsopbouw vraagt om een andere aanpak. Met een meer vraaggerichte en meer efficiënte aanpak zijn we in staat om het voorzieningenniveau niet alleen kwalitatief op een aangepast en adequaat niveau te houden, maar wordt het daarmee ook realistischer om verder in de toekomst voorzieningen in stand te houden. Financiële ontwikkelingen Vanwege de economische ontwikkelingen is het in de toekomst vanuit de gemeente financieel niet meer haalbaar om het huidige voorzieningenniveau in al onze dorpen te handhaven. Deze ontwikkeling vraagt om een herschikking van de bestaande accommodaties en inzet vanuit de dorpen. Door de raad is vastgelegd dat er met ingang van 2015 op bestaande accommodaties in de dorpen, exclusief Den Asseldonk, een taakstellende structurele bezuiniging gerealiseerd zou moeten worden van 78.000,--. Op de exploitatie van de gymzalen rust een structureel tekort en van sommige gemeenschapshuizen staat de exploitatie onder druk. Dit brengt financiële risico s voor de gemeente met zich mee, evenals het komende groot onderhoud aan enkele accommodaties. Maatschappelijke ontwikkelingen Gemeenten worden vanaf 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen (decentralisaties). Deze uitbreiding van taken brengt met zich mee dat de gemeentelijke overheid zich bezint op haar rol en uitvoering van taken. Kernpunten zijn: Eigen kracht van de mensen als individu en als gemeenschap als uitgangspunt Ondersteunende oplossingen zo eenvoudig en dichtbij mogelijk Algemene noodzakelijke voorzieningen voor een brede doelgroep Terugtrekkende overheid Voorzieningen zijn bedoeld voor alle inwoners, onafhankelijk van leeftijd. Initiatief en draagvlak voor (behoud van) voorzieningen dienen in eerste instantie vanuit de dorpen zelf te komen. Voor sommige doelgroepen zijn specifieke (collectieve) voorzieningen nodig. De vorming van kindcentra is daarvan een voorbeeld (zie verder hoofdstuk 6). Ook de dorpsinitiatieven zijn een voorbeeld van algemene voorzieningen. De gemeente ondersteunt dergelijke initiatieven. 2 De nota Krimp in balans zie bijlage 2 99-4 2/10

3. Gemeentelijke kaders voor het accommodatiebeleid Gelet op de aangegeven demografische, economische en maatschappelijke ontwikkelingen alsmede de genoemde richtinggevende uitspraken is het zaak om ook kaders aan te geven waaraan we de plannen vanuit de dorpen kunnen toetsen. Uitgangspunt voor het toekomstige accommodatiebeleid is het faciliteren van voldoende voorzieningen in de gemeente op korte en middellange termijn. Het toekomstig accommodatiebeleid dient gerealiseerd te worden vanuit de verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid die iedere betrokken partij heeft: inwoners maken zelf een leefbaar dorp; maatschappelijke partners acteren op hun terrein (het schoolbestuur is verantwoordelijk voor bijvoorbeeld het al dan niet sluiten van scholen); de overheid neemt de verantwoordelijkheid voor de (wettelijke) kerntaken die zij heeft. De gemeente stelt zich terughoudend op en laat de initiatieven meer over aan de inwoners en maatschappelijke partners. De gemeente faciliteert de aanwezigheid van voldoende en kwalitatief goede voorzieningen in onze gemeente. Faciliteren betekent: het beschikbaar stellen van ambtelijke begeleiding/ondersteuning bij het uitwerken van de plannen en eventueel een bijdrage in de investering, indien nodig voor het realiseren van voldoende voorzieningen in de gemeente. Het is van belang dat elk dorp haar eigen realistische programma van eisen opstelt, zelf de initiatieven neemt en meerdere samenwerkingspartners zoekt. Naar aanleiding van deze uitgangspunten formuleren we de volgende kaders waaraan in de toekomst de accommodaties in de verschillende dorpskernen moeten voldoen. Deze kaders zijn ook aan de orde gesteld in de werkbijeenkomst van de raad op 9 juli 2014. Kaders gemeentelijke accommodaties (Nieuwe) accommodaties moeten: - gewenst zijn in het dorp, met inzet van het dorp - multifunctioneel zijn, zodat de ruimten efficiënt en effectief ingezet k unnen worden; - zoveel mogelijk gecentraliseerd worden; - een duurzame exploitatie met een aantoonbare volwaardige bezetting zodat de continuïteit voor minimaal 10 jaar gegarandeerd is; - voldoen aan de maat en de schaal van het dorp; - zelfstandige exploitatie hebben zonder jaarlijkse gemeentelijke bijdrage (voor de MFC s in Well en Siebengewald is dit laatste gemeentelijk kader niet van toepassing. Beide voorzieningen zijn eigendom van Destion en worden verhuurd aan een commerciële partij. In beide voorzieningen is volwaardige horeca toegestaan en is een balans gevonden tussen sociaal culturele- en commerciële activiteiten. De jaarlijkse gemeentelijke bijdrage is enerzijds nodig voor een betaalbaar onderdak voor het verenigingsleven en anderzijds voor een levensvatbare accommodatie voor een commerciële partij. De nieuwe initiatieven vanuit de dorpen hebben in eerste instantie enkel betrekking op sociaal culturele/sport activiteiten vanuit het verenigingsleven). 4. Overdracht van beheer en exploitatie van de gymzalen in Afferden Siebengewald en Wellerlooi In de gesprekken met de werkgroepen over de toekomstige accommodaties is ook nadrukkelijk het beheer en de exploitatie van de plaatselijke gymzalen aan de orde gesteld. Zoals bekend loopt het contract met de huidige beheerder Optisport af op 31 augustus 2014. Met de drie dorpen is in de gesprekken overeenstemming bereikt over het overnemen van het beheer en de exploitatie. Hieronder in het kort de bereikte resultaten per dorp. 99-4 3/10

Dorp Afspraken Voorwaarden Afferden Stichting De Alverman neemt beheer en exploitatie over - Perspectief vanuit de gemeente voor uitbreiding Alverman Jaarlijkse evaluatie - Geen financiële risico s voor stichtingen (conform collegebesluit 27 mei 2014) voor wat betreft veiligheid en het daaruit Siebengewald Stichting MFC Siebengewald neemt beheer en exploitatie over Jaarlijkse evaluatie voortvloeiende noodzakelijk onderhoud - In de komende vijf jaar onderzoeken of de gymzaal behouden kan blijven - Geen financiële risico s voor stichtingen (conform collegebesluit 27 mei 2014) voor wat betreft veiligheid en het daaruit voortvloeiende noodzakelijk onderhoud Wellerlooi Stichting Gemeenschapshuis t Luukske neemt beheer en exploitatie over Jaarlijkse evaluatie - Perspectief vanuit de gemeente voor realisatie van de plannen Luukske 3.0 - Geen financiële risico s voor stichtingen (conform collegebesluit 27 mei 2014) voor wat betreft veiligheid en het daaruit voortvloeiende noodzakelijk onderhoud De stichtingen willen bij het overnemen van het beheer en de exploitatie van de gymzalen geen financieel risico lopen (zie schema). Noodzakelijk onderhoud vanwege veiligheid en voortgang van het (onderwijs)gebruik, alsmede het onderhoud en noodzakelijke investeringen van het gyminventaris basisscholen kan geput worden uit de voorziening gymlokalen Afferden, Siebengewald en Wellerlooi (functienr. 798.1002, stand 1-1-2014 311.000,--). Deze voorziening wordt jaarlijks structureel aangevuld met een bedrag van 20.649,-- om financiële risico s van dit gemeentelijk eigendom af te dekken. Wij zijn van mening dat deze structurele toevoeging niet meer noodzakelijk is omdat de voorziening toereikend is voor de huidige in te schatten risico s indien de stichtingen h et eigendom na maximaal 5 jaar overnemen. Detail afspraken over het beheer en de exploitatie worden vastgelegd in een overeenkomst. Het toekomstig beheer van de gymzalen maakt onderdeel uit van de bezuinigingsmogelijkheden binnen het accommodatiebeleid. Met de overdracht van het beheer en de exploitatie realiseren we een structurele bezuiniging van minimaal 27.388,-. Door het niet meer structureel verhogen van de voorziening onderhoud en de overdracht van het beheer en de exploitatie realiseren we in totaal een structurele bezuiniging vanaf 2015 van 48.037,- 5. Plannen per dorp In Afferden, Siebengewald en Wellerlooi zijn plannen ontwikkeld voor de accommodaties in het dorp. Per dorp gaan wij hieronder in op de inhoud van het plan vanuit het dorp en toetsen de plannen aan de eerder genoemde ontwikkelingen, gemeentelijke visie, uitgangspunten en kaders. a) Afferden De werkgroep accommodatiebeleid heeft in juli 2014 aan de portefeuillehouder de stand van zaken gepresenteerd. De werkgroep is op zoek naar een duurzame exploitatie van de accommodaties voor de toekomst. Met alle huurders van de verschillende accommodaties is door de werkgroep uitvoerig gesproken over de toekomst, dit ook om uiteindelijk voor de keuze voldoende draagvlak te creëren. Keuze van Afferden is om locatie Alverman door te ontwikkelen met de realisatie van een zaal voor de binnensport en de sociaal culturele activiteiten. Locatie Diekske zou doorontwikkeld moeten worden tot een kindcentrum. De werkgroep vraagt de gemeente om deze richting samen verder uit te werken. Consequentie van dit plan van het dorp zelf, is dat gemeenschapshuis Iedershuus en de gymzaal bij de school afgestoten wordt. Ten aanzien van het initiatief van de huiskamer Béjèn wordt 99-4 4/10

gesteld dat deze kleinschalige voorziening in een behoefte voorziet en geen enkele concurrerende werking heeft naar de toekomstige ontwikkeling bij De Alverman. Reactie gemeente: Het plan voorziet in een centralisatie van zowel sport als sociaal culturele activiteiten. Het gecombineerde aanbod biedt, gelet op huidige gebruik van gymzaal, Iedershuus en Alverman voldoende garanties om een positieve exploitatie te creëren. Daarnaast k unnen ter plekke nieuwe initiatieven op gebied van recreatie en toerisme ontwikkeld worden. De nieuwe voorziening op het sportpark zou dan een zelfstandige exploitatie kennen zonder jaarlijkse gemeentelijke bijdrage. Het kindcentrum in basisschool t Diekske brengt met zich mee dat ook huidige leegstand van lokalen een gedeeltelijke invulling krijgen. Wij stellen u voor het plan positief te benaderen en samen met de werkgroep verder uit te werken. Bij deze uitwerking dienen de geformuleerde gemeentelijke kaders uitgangspunt te zijn. Op basis hiervan kan de gemeente bepalen welke maximale investeringsbijdrage zij beschikbaar wil stellen. Het spreekt voor zich dat werkgroep ook onderzoekt welke andere financieringsmogelijkheden er zijn. b) Siebengewald Met stichting de Klaproos is overeenstemming bereikt over het beheer en de exploitatie van de gymzaal in Siebengewald. De komende vijf jaar onderzoekt zij of deze voorziening behouden kan blijven. Als de stichting kansen ziet om de exploitatie van de gymzaal positief te beïnvloeden kan na uiterlijk 5 jaar het eigendom worden overgedragen. Dit door stimuleren van gebruik door ouderen en als uitvalsbasis van MFC De Klaproos. Reactie gemeente: Het huidige gebruik van de gymzaal is zeer laag. De gemeenschap probeert deze voorziening voor het dorp te behouden en voelt zich daar ook verantwoordelijk voor. Jaarlijks zullen wij samen met de stichting bekijken of de exploitatie een positief verloop kent. Een probleem vormt het toekomstig groot onderhoud. Op den duur zijn er investeringen nodig aan dak vloer en aan sanitair. Bij een positieve ontwikkeling van de exploitatie in de toekomst staan we voor de keuze om een investering te doen in het groot onderhoud. Daarna dragen we de gymzaal geheel in eigendom over. c) Wellerlooi Op 16 februari heeft de stichting gemeenschapshuis t Luukske het plan Luukske 3.0 bij de gemeente ingediend. Het plan is een concrete uitwerking van een renovatie van het huidige gemeenschapshuis en de bouw van een nieuwe gymzaal met een fysieke koppeling aan het gemeenschapshuis en de school. De totale bouwkosten worden geraamd op een bedrag van 535.000,- waarvan 35.000 ingevuld wordt door zelfwerkzaamheid. Totaal te financieren 500.000,- Het plan is in een begroting als volgt opgebouwd: - Renovatie Luukske: vervanging dakplaten, vervanging vloer en aanpassen keuken 80.000, - - Investering nieuwe gymzaal 420.000,- ( de kosten van de gymzaal worden relatief laag gehouden omdat men materialen van de huidige gymzaal wil gebruiken voor de nieuwe) Het dekkingsplan ziet er als volgt uit: Bijdrage gemeente 200.000,- Fondsen 100.000,- Hypotheek 150.000,- Certificaten eigen bevolking 50.000,- De stichting vraagt aan de gemeente een investeringsbijdrage van 200.000,- en een jaarlijkse exploitatievergoeding van 20.500,-. De stichting is er van overtuigd dat dit plan de exploitatiemogelijkheden gaat verhogen: meer mogelijkheden van verhuur aan (scouting)groepen en reductie van energiekosten. In de zomer kunnen groepen eventueel slapen in de leegstaande schoollokalen (op korte afstand gelegen). De lokalen kunnen multifunctioneel worden ingezet. Welk gebruik is niet nader beschreven. 99-4 5/10

De dorpsraad, de stichting en alle horecaondernemers hebben een samenwerkingsovereenkomst ondertekend waarin nadrukkelijk het plan Luukske 3.0 wordt ondersteund. Verder worden in de overeenkomst diverse afspraken gemaakt over het exploiteren van de nieuwe voorziening in relatie tot de bestaande horecavoorzieningen. Recent heeft het bestuur de ruimten, voormalige bibliotheek en peuterspeelzaal binnen t Luukske opgeknapt. Met veel vrijwilligers en sponsoracties is dit tot stand gekomen. Deze ruimten zijn zeer aantrekkelijk geworden voor allerlei bijeenkomsten en geeft aan dat de betrokkenheid vanuit de gemeenschap groot is. Voor de leefbaarheid van het dorp wil men t Luukske graag behouden als een ontmoetingsplek voor jong en oud. Het gemeenschapshuis t Luukske is voor die functie zeer geschikt. Het is door de eigen bevolking gebouwd en de emotion ele binding met het gebouw is stevig. Reactie gemeente: Het is duidelijk dat een groot aantal mensen in Wellerlooi zich inzet voor het behoud van t Luukske en de gymzaal. We onderkennen dat het huidige Luukske niet meer voldoet. Vervanging van dakplaten en vloer is noodzakelijk. Renovatie van de keuken en sanitaire voorzieningen is geen noodzaak maar bieden betere exploitatiemogelijkheden en een besparing op energiekosten. Als gemeenschapsvoorziening kan een opgeknapt Luukske goed functioneren en beteken t een aantrekkelijke ontmoetingsplek in het dorp. De gymzaal is gedateerd maar voldoet als gebouw en inventaris aan de normen voor het gymonderwijs. Op termijn is groot onderhoud nodig. Het gebruik is zeer beperkt: structureel door de school, incidenteel door enkele verenigingen. De plannen t Luukske 3.0 gaan uit van een nieuwe gymzaal, inclusief tribune. Wij zijn geen voorstander van een nieuwe gymzaal, om de volgende redenen: structureel gering gebruik en jaarlijks exploitatietekort teruglopend aantal kinderen, waardoor het SKBO geen garantie kan geven of de school in Wellerlooi op lange termijn nog bestaansrecht heeft. De school is de grootste huurder een grote toename van gebruik van buiten Wellerlooi lijkt niet realistisch toename van gebruik vanuit Wellerlooi zelf is niet te verwachten, ook gelet op de omvang van het dorp de kosten van nieuwbouw zijn fors, ondanks hergebruik van materialen een up-to-date gymzaal (in De Buun) is op redelijke afstand voorhanden Over het dekkingsplan van t Luukske 3.0 merken we op dat de fondsenwerving en certificaten erg optimistisch worden ingeschat. Op 500.000 euro wil men 100.000 euro fondsen binnen halen (als referentie MFC de Buun, investering 2,3 miljoen met een fondsenbijdrage enkel voor inrichting 67.000,--). 50.000 euro ophalen met certificaten betekent ruim 40 euro per inwoner van Wellerlooi. De hypotheek van 150.000,- zou haalbaar kunnen zijn, zeker als de gemeente een bijdrage van 200.000,- beschikbaar zou stellen maar heeft wel een negatief effect op de exploitatie. In de gepresenteerde cijfers worden de kosten van de hypotheek gedekt maar daarbij wordt wel een jaarlijkse bijdrage van de gemeente van 20.500,- verwacht. Dit laatste past niet in het gestelde kader dat de accommodatie de exploitatie zelfstandig draagt, zonder bijdrage van de gemeente. In schema een samenvatting van de toetsing van het plan Luukske 3.0 met de gemeentelijke kaders (onderdeel 3): 99-4 6/10

Wellerlooi Kaders Plan Luukske 3.0 Multifunctionaliteit (zodat de ruimten Aantal m2 is groot(inclusief leegstaande daarbinnen efficiënt en effectief ingezet schoollokalen), vraagtekens bij multifunctioneel kunnen worden) inzetten van ruimten Zoveel mogelijk centraliseren Op dorpsniveau worden voorzieningen bij elkaar Duurzame exploitatie met aantoonbare volwaardige bezetting zodat de continuïteit voor minimaal 10 jaar gegarandeerd is Zelfstandige exploitatie hebben zonder jaarlijkse gemeentelijke bijdrage. Voldoen aan de maat en de schaal van het dorp gebracht De bezetting van het plan is een aanname waarbij het gebruik van de gymzaal kritisch is. Continuïteit voor 10 jaar is daarmee niet gegarandeerd Exploitatieoverzicht voor de komende 5 jaar gaat uit van een gemeentelijke bijdrage van 20.500,-. Plan voldoet niet aan dit kader Gelet op het inwoneraantal en de maatschappelijke ontwikkeling als vergrijzing sluit de omvang van plan niet aan de maat en schaal van het dorp Conclusie: Plan Luukske 3.0 voldoet over het algemeen niet aan de gemeentelijke kaders. Gelet op de financiële risico s en de gestelde kaders achten wij het plan Luukske 3.0 voor Wellerlooi te ambitieus. Behoud van t Luukske als gemeenschapshuis voor het dorp is wenselijk. Daarvoor is een renovatie noodzakelijk. Met een aanpassing van het plan Luukske 3.0 is het mogelijk een toekomstbestendige, zelfstandige en gewenste voorziening voor Wellerlooi te behouden. Wel zou de werkgroep bereid moeten zijn om de huidige plannen aan te passen. De gemeente is graag bereid hierin te faciliteren. Voor gymnastiek- en binnensportactiviteiten kan de komende jaren gebruik worden gemaakt van de bestaande gymzaal mits de stichting t Luukske het beheer wil blijven uitvoeren. In een periode van 3-5 jaar zou men kunnen ervaren of ambities ten aanzien van het gebruik van een gymzaal in Wellerlooi mogelijk zijn. Na deze periode kan de stichting de afweging maken of men de bestaande gymzaal in eigendom en beheer overneemt van de gemeente. 6. Leegstand schoolgebouwen, nota Krimp in balans van SKBO en vervoer gymonderwijs Sinds 2005 daalt (krimp) het aantal leerlingen op de basisscholen in onze gemeente fors (zie bijlage 1). Dit heeft gevolgen voor het basisonderwijs en het gebruik van schoolgebouwen. In vrijwel alle basisscholen staan lokalen leeg 3. Hiervoor ontvangt de school geen rijksbijdrage meer, terwijl er toch exploitatiekosten blijven bestaan. Deze kosten zal het onderwijs dus uit een ander schoolbudget moeten betalen. In financieel opzicht is het zaak voor het basisonderwijs dat de leegstaande lokalen zoveel mogelijk herbezet (huurinkomsten) worden. De Wet op het Primair Onderwijs geeft hiertoe mogelijkheden. In de praktijk is hier op enkele plaatsen invulling aan gegeven door het huisvesten van de peuterspeelzaal, de buitenschoolse opvang en de kinderopvang. De vorming van kindcentra (o.a. opgenomen in het coalitieakkoord) 0-12 jaar kan verder bijdragen aan een invulling van de leegstand met als bijkomend doel een betere exploitatie van de schoolgebouwen. Inhoudelijk, het hoofddoel, dragen kindcentra bij aan een goede pedagogische omgeving waarin het kind in zijn leeren ontwikkelingsomgeving zo goed mogelijk integraal (onderwijs, jeugdzorg en welzijn) en in een doorgaande lijn, vroegtijdig ondersteund kan worden. Beleid Stichting Katholiek Basisonderwijs gemeente Bergen (SKBO) Met de nota Krimp in balans (bijlage 2) heeft SKBO beleid opgesteld hoe om te gaan met de daling van het aantal leerlingen in de komende jaren. Het doel hierbij is het behoud van de huidige 3 Het schoolbestuur is eigenaar van het gebouw. Zij ontvangen van het Rijk een bedrag voor o.a. exploitatiekosten, leermiddelen, vervanging meubilair en salaris leerkrachten. De gemeente heeft vanuit de Wet op het Primair Onderwijs o.a. de taak om te voorzien in huisvesting (kapitaalslasten), enkele verzekeringen en. het grote onderhoud. Indien een schoolgebouw of een deel dat vatbaar is voor eigendomsoverdracht niet meer voor het onderwijs bestemd hoeft te worden gaat het eigendom van rechtswege over naar de gemeente. 99-4 7/10

basisscholen. Om dit behoud te kunnen beoordelen heeft SKBO een meetlat met 5 criteria opgesteld op pedagogisch, didactisch, organisatorisch en financieel gebied. Indien een (kleine 4 ) school op 2 van de 5 criteria niet voldoet en hieraan binnen de komende 4 jaar niet kan gaan voldoen, dan vindt er binnen twee jaar fusie plaats met een andere school. In een van de criteria is aangegeven dat het financieel haalbaar dient te zijn om de instandhouding van de school te bekostigen. Hierbij dient de gemeente de kosten van de leegstand te financie ren indien deze niet herbezet (o.a. verhuur) kan worden. Van de dorpsgemeenschap wordt eveneens een inspanning verwacht om de school voor het dorp te behouden. Een kleine scholen overleg, waarin SKBO, het dorp en de gemeente zitting heeft, toetst jaarlijks of de kleine school nog aan de gestelde criteria voldoet. In een door SKBO nog op te stellen convenant zal de werkwijze etc. nader worden vormgegeven. Reactie gemeente: SKBO wil de huidige scholen handhaven. Hiertoe dienen de kleine scholen (minder dan 100 leerlingen) aan een aantal criteria te voldoen. Voor het in stand houden van de kleine scholen vraagt SKBO de medewerking van de dorpsgemeenschap en de gemeente (financiering leegstand indien deze niet herbezet kan worden). Wij zijn van mening dat het in stand houden van een school bijzonder basisonderwijs geen kerntaak van de gemeente is, dit is de taak/verantwoordelijkheid 5 van het schoolbestuur. Dat zij daarin de steun vragen van de dorpsgemeenschap en gemeente is, vanuit de gedachte dat ook het dorp/gemeenschap gebaat is bij een school in elk dorp, een logische stap. Als gemeente willen we echter geen extra middelen in leegstaande lokalen steken, maar kijken of we deze kunnen herbezetten. In samenspraak met het schoolbestuur zal bekek en worden in hoeverre de invulling van kindcentra kan voldoen aan de herbezetting. Vanuit de Lokale Educatieve Agenda 6 zal invulling worden gegeven aan dit proces. De gemeentelijke kaders, zoals opgenomen in hoofdstuk 3 zullen hierbij vanuit gemeentelijk oogpunt leidend zijn. Ook de dorpsgemeenschap heeft hierin een taak. Mogelijk dat door dorpsinitiatieven, o.a. vanwege de decentralisaties, de leegstand herbezet kan worden zodat de leegstand functioneel wordt ingevuld en het daardoor voor SKBO mogelijk blijft een school in stand te houden. Vervoer gymnastiekonderwijs leerlingen Mariaschool naar sporthal Bergen In een eerder collegevoorstel is bekostiging van het vervoer van kinderen van de Mariaschool voor gymnastiekonderwijs binnen deze discussie aan de orde gesteld. De jaarlijkse vergoeding vanuit de gemeente is 7.200,-. Dit bedrag wordt beschikbaar gesteld aan SKBO ter compensatie van het sluiten van de gymzaal in Bergen (1998). Het vervoer kon t/m vorig schooljaar gecombineerd worden met het zwemvervoer waardoor de buskosten relatief goedkoop waren. Met ingang van het nieuwe schooljaar (1 augustus 2015) stellen wij voor deze vergoeding niet meer beschikbaar te stellen daar: - het voor de gemeente geen wettelijke taak is; - er onlangs een fietspad vanuit Bergen naar Nieuw Bergen is geopend waardoor de vervoersmogelijkheden een stuk veiliger zijn geworden; - de vervoerskosten jaarlijks stijgen en het leerlingenaantal daalt (kosten per kind worden steeds hoger); - er in andere dorpen ook geen vervoersvoorziening wordt toegekend en - er in deze tijd steeds vaker een beroep wordt gedaan op de eigen kracht van de gemeenschap. Door het stopzetten per 1-8-2015 heeft het schoolbestuur voldoende tijd om in overleg met ouders en de sporthal (qua gymtijden) voldoende tijd om in te spelen op de nieuwe situatie. Voor 2015 wordt hiermee een bezuiniging van 3.112,- gerealiseerd en vanaf 2016 een bezuiniging van 7.200,-. 4 SKBO geeft aan dat dit een school is met minder dan 100 leerlingen, te weten de Catharinaschool en de Mariaschool 5 De gemeente heeft wettelijk gezien geen taak in het instandhouden van de basisscholen van SKBO. Het al dan niet sluiten (of deels) van schoolgebouwen is een verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. Zij krijgen, mits het aantal leerlingen boven de opheffingsnorm blijft (voor de gemeente Bergen is dit 38 leerlingen) een rijksbekostiging ontvangen. 6 De Lokale Educatieve Agenda is door de gemeenteraad op 1 juli 2014 vastgesteld. Een van de speerpunten daarbij is de ontwikkeling van kindcentra. 99-4 8/10

7. Vervolgstappen De uiteindelijke besluitvorming over het accommodatiebeleid ligt bij uw raad. Dit raadsvoorstel wordt op 30 september 2014 aan de orde gesteld in vergadering van de commissie Samenleving. Plaatselijke werkgroepen en maatschappelijke partners, waaronder SKBO worden uitgenodigd. Zij kunnen de laatste stand van zaken van hun plannen en een reactie op uw besluit geven tijdens het spreekrecht, indien zij hier gebruik van willen maken. Daarnaast zijn de werkgroepen dan ook in de gelegenheid om de vragen van uw commissieleden te beantwoorden. Relatie met begroting/coalitieprogramma/speerpunten Bij de uitwerking van deze visie is rekening gehouden met de geformuleerde uitgangspunten van het nieuwe accommodatiebeleid in het coalitieakkoord. Nadrukkelijk is in het akkoord geformuleerd dat de gemeente de aanwezigheid van voldoende en kwalitatief goede voorzieningen op de schaal van de gehele gemeente faciliteert en niet organiseert of regisseert. Het accommodatiebeleid heeft een relatie met het speerpunt sociale cohesie. De dorpsaccommodaties zijn de ontmoetingsplekken voor alle inwoners van jong tot oud. Hierbinnen kan de sociale cohesie juist positief worden beïnvloed. De relatie tot de begroting treft u aan in het deel Financiën. Communicatie Het besluit van uw raad heeft invloed op bijna alle inwoners van de gemeente. Daarnaast zijn verschillende groepen nauw betrokken geweest bij het tot stand brengen van het voorliggende accommodatiebeleid. Zorgvuldige communicatie is daarom van belang. Hiervoor hebben wij onderstaande planning uitgevoerd: Dinsdag 16 september Maandag 22 september Dinsdag 30 september Dinsdag 21 oktober Besluit college Informeren fractievoorzitters Informeren werkgroepen accommodatiebeleid Perstoelichting inclusief persbericht Berichtgeving website, twitter Behandeling beleid commissie Samenleving Behandeling beleid raadsvergadering Juridische aspecten Niet van toepassing Financiën Als taakstellende bezuiniging is met ingang van 2015 78.000,- opgenomen voor het taakveld accommodatiebeleid. Met dit besluit wordt een bezuiniging gerealiseerd van 51.149, - (in 2015) en vanaf 2016 een bedrag van 55.237,-. Hiermee zal in 2015 een bedrag van 26.851,-- en vanaf 2016 een bedrag van 22.763,- niet worden gerealiseerd. Het mogelijk te bezuinigen bedrag op de exploitatie gemeenschapshuizen ( 8.000,--, zie voetnoot blz.2) zal pas worden gerealiseerd na totstandkoming van de plannen (mogelijk 2017) in Afferden en Wellerlooi. Hiermee kan vanaf 2017 een bezuiniging worden gerealiseerd van 63.237, --. Mogelijke risico s: In het voorstel is aangegeven om de voorziening onderhoud gymlokalen vanaf 2015 niet meer jaarlijks aan te vullen. Voor de komende 5 jaar zal deze voorziening toereikend zijn om de eigendomslasten gymzalen Afferden, Siebengewald en Wellerlooi alsmede de overige noodzakelijke andere lasten te bekostigen. 99-4 9/10

Indien de stichtingen het eigendom niet zullen overnemen zal de gemeente de gymlokalen sluiten of mogelijk verkopen. De daarmee gemoeide kosten (o.a. boekwaarde) kunnen wellicht deels geput worden uit de bestaande voorziening onderhoud gymlokalen. In het meest negatieve scenario dat alle gymzalen in 2017 gesloopt zullen worden zal de voorziening aangevuld moeten worden met ruim 9.000,-. Is dit het geval in 2018 dan zal het tekort 46.000,- bedragen en in 2019 37.700,-. Deze daling ontstaat doordat er bij sluiting in 2019 met zekerheid gesteld kan worden dat er geen exploitatiebijdragen en onderhoud meer zal plaatsvinden. Voorstel Wij stellen u voor: 1. Het gemeentelijk accommodatiebeleid vast te stellen. 2. Plan Afferden positief benaderen en verder uitwerken. 3. Verloop exploitatie gymzaal Siebengewald jaarlijks met de stichting evalueren met een maximale duur van 5 jaar. 4. In gesprek te gaan met de werkgroep Wellerlooi over de huidige plannen. Om een toekomstbestendige, zelfstandige voorziening voor Wellerlooi te behouden, die past binnen de gestelde kaders voor het accommodatiebeleid, zijn aanpassingen in het plan Luukske 3.0 noodzakelijk. 5. Geen gemeentelijke bekostiging leegstaande schoollokalen, wel inspanningsverplichting tot herbezetten. 6. Met ingang van 1 augustus 2015 geen vergoeding meer verstrekken voor vervoer leerlingen Mariaschool naar gymonderwijs. Burgemeester en wethouders van Bergen, de secretaris, de burgemeester, drs. J.C.T. Bakens M.H.E. Pelzer Bijlage(n) 1. Ontwikkeling leerlingenaantal basisscholen gemeente Bergen vanaf 2005 t/m 2017. 2. De nota Krimp in balans van de Stichting Katholiek Basis Onderwijs Bergen. 3. Presentatie werkgroep Afferden 4. Aanvraag plan t Luukske 3.0 van stichting gemeenschapshuis Wellerlooi 99-4 10/10