Bijwerkingen van psychofarmaca. M. de Ruijter en L. Tammenga Verpleegkundig specialist GGZ Polikliniek bijwerkingen GGz Centraal

Vergelijkbare documenten
Disclaimer. Deze presentatie kan off-label informatie bevatten. Raadpleeg altijd de SmPC alvorens enige medicatie voor te schrijven.

Detectie, monitoring, preventie, behandeling bijwerkingen psychofarmaca. Copyright 2015 M. de Ruijter & L..Tammenga

Screening op bijwerkingen van psychofarmaca Polikliniek bijwerkingen

Copyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga. Bijwerkingen in de GGZ

Een kwestie van maatwerk

Ouderen met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) Noor Houben, VS Eveline Janssen, psychiater

Hans Mulder, ziekenhuisapotheker WZA Assen Bennard Doornbos, psychiater GGZ Drenthe

Aan de slag met de richtlijn somatische screening! Ervaringen met de implementatie. GGZ Midden-Holland Clary Dogterom 11 Februari 2015 Mind the Body

Hans Oolders, psychiater Anand Ramlal, internist Dag van de Inhoud PG Haaglanden

Als het niet over gaat

Polyfarmacie bij ouderen

Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening

Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen

2. Exclusie: 1.Hoofdbehandelaar in tweedelijn voor CVRM. 2. Hoofdbehandelaar tweedelijn voor zowel GGZ als CVRM. 3. Org.psychose/delier.

Workshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra

Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010

Draaiboek Poli Antipsychotica Screening. - plannen poli afspraak (1 maand voor MDO) - screeningsformulier aan behandelend arts geven

Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker

Metabool syndroom. Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt?

Somatiek en leefstijl Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven? Focus op EPA

Bijlage 1 Voorwaarden terugverwijzing gestabiliseerde chronische psychiatrische patienten naar de huisartspraktijk

Kan het ook met minder? Een kwaliteitsproject van Annet Dekker December 2012

Cyclische afspraken een terugkerend probleem

Voedingsmanagement in de Psychiatrie

Zorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.

Afdeling Sociale Geneeskunde. Casuïstiek GGZ. Eerste fase dossieronderzoek Triggers

Disclaimer. Deze presentatie kan off-label informatie bevatten. Raadpleeg altijd de SmPC alvorens enige medicatie voor te schrijven.

In the Client Care Control Room

Verpleegkundige Monitoring bij Gebruik van Antipsychotica (VMGA)

Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking

GENERIEKE NAAM SLIKKLACHTEN SONDEVOEDING

Richtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017

Cognitieve stoornissen bij patiënten met een bipolaire stoornis

Somatische complicaties bij

Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA

Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling. Rintveld, Altrecht

Somatische screening in de Kinder- en Jeugdpsychiatrie: een pilotstudie. NVVP Voorjaarscongres 2 april 2015 J.B.Muskens

Periodieke controle op metabole bijwerkingen van antipsychotica

Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij

MEDICATIEBEOORDELING bij patiënten met een verstandelijke beperking: HOE? drs. Marianne van den Berg Apotheker te Alphen aan den Rijn

GHB: effecten en risico s intoxicatie en onthoudingssyndroom

Diabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner

Inhoud. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis.

Voorlopige minimale dataset Diabetes

Probleemgedrag bij Dementie. Duodagen 6 en 7 April 2017 M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater H.P.A. Bom en A.A. Tewarie, huisartsen

Casus. Traumachirurgie en psychiatrie. Casus. Acute fase. Traumaopvang. Traumaopvang. Voorgeschiedenis

Bepalingenclusters CVRM

Acute ingrijpmedicatie. Dr. Maarten Bak, psychiater Benjamin Richartz, afdelingshoofd Mondriaan / Universiteit Maastricht

Palliatieve Zorg bij Parkinson. Presentatie. Ondertitel. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg ParkinsonNet

FOCUS OP VERPLEEGKUNDIGE ZORG BIJ PSYCHOSE VERSLAG: DINSDAG 7 OKTOBER 2014, HOTEL POSTILLION, UTRECHT BUNNIK

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG

Wijzigingen Kwaliteitskader Verantwoorde Zorg VV&T 2010

Chapter 10 Samenvatting

Interprofessionele vorming Gentbrugge-Ledeberg. Donderdag 11 juni 2015

BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Katatonie. Prof. dr. Peter N van Harten. PN van Harten

Rob Foppen, huisarts Jutta Schroeder-Tanka, cardioloog SLAZ

Uitwerking van een medische diagnose met behulp van recente medische literatuur. Opdracht behorende bij module lichamelijk onderzoek en diagnostiek

Palliatieve zorg bij psychiatrie en verslaving. Karin den Boer Verpleegkundig specialist GGZ i.o. 16 juni 2016

Datum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen

Polyfarmacie KENNISMAKING POLYFARMACIE. Programma. Doel. Casus 1. Kennismaking. Doel. Polyfarmacie. Moderne Dementiezorg.

Casus. Diagnose en behandeling van acute GHB-onthouding in het ziekenhuis. Inhoud. Casus (vervolg) GHB-effecten

Probleemgedrag bij ouderen

Antipsychoticacontroles

Uitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk

REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE AMSTERDAM

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017

KWETSBARE OUDEREN IN HET ZIEKENHUIS HOE VOORKOMEN WE COMPLICATIES?

Ypsilon 30 jaar. Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart

Multimorbiditeit bij de oudere patiënt. De grijze golf. Man, 80 jaar. Levensverwachting vanaf geboorte mannen vs vrouwen

Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi

Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg

Workshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij

Casuïstiek voor workshop SAFE-dag

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie

Disclosure belangen spreker Bas Peeters

Cardiovasculair risicomanagement. Patrick Schrömbges Kaderhuisarts Diabetes Mellitus

Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus

Chronische Nierschade

Aanmeldformulier bariatrische chirurgie (deel 1)

GGZ Curacao Sinds april 2010

4. INVENTARISATIE OUDERENZORG

Scherpe behandeling of kan het ook wat minder?

RTA CVRM Regio Oss-Uden-Veghel ZH Bernhoven - ZorggroepSynchroon. Regionale Transmurale afspraak CVRM. Doel: Waarom?

Stoppen met langdurig antipsychoticagebruik voor gedragsproblemen. Gerda de Kuijper Arts verstandelijk gehandicapten/senior onderzoeker

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing

Medicatie, Consequenties voor dieetadviezen

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ

UCP Symposium 2019 Op het snijvlak van psychiatrie en somatiek 7 februari 2019

De invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe

PSYCHOFARMACA. Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona

Monitoring van psychofarmaca in de praktijk: meten is weten

De huisarts / de acuut verwarde patiënt. Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman

Informatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater

Chronisch medicijngebruik. Casus

Diseasemanagement. Jaarlijkse evaluatie van de gezondheid

Telenefrologie voor de oudere patiënt met CNS

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

Lichamelijke aandoeningen & Ernstige psychiatrische aandoeningen. Maarten Bak

Monitoren van bijwerkingen antipsychotica m.b.v. een invulschema

Transcriptie:

Screenen is zinloos

Bijwerkingen van psychofarmaca M. de Ruijter en L. Tammenga Verpleegkundig specialist GGZ Polikliniek bijwerkingen GGz Centraal

Disclosure belangen sprekers Geen

Leerdoelen Na het volgen van deze workshop kunt u, ondanks de huidige ellende in de GGZ; Klachten voorkomen Compliance vergroten Kwaliteit van leven op een zo hoog mogelijk niveau brengen

Na het volgen van deze workshop kunt u, ondanks de huidige ellende in de GGZ; Klachten voorkomen Compliance vergroten Kwaliteit van leven op een zo hoog mogelijk niveau brengen

Polikliniek bijwerkingen Meetinstrumenten Anamnese Lichamelijk onderzoek Bewegingsonderzoek(1) Laboratorium onderzoek(2) Vervolg: MDO met psychiater Advies voor behandeling van de bijwerkingen: medicatie leefstijl Verslag naar behandelaar, huisarts en patiënt Ondersteuning bij behandeling bijwerkingen (1) Harten, P. N. van, (2002) Bewegingsstoornissen door antipsychotica; diagnostiek en behandeling. Utrecht, Boom. (2) Cahn, W. et al. (2008) Preventie en behandeling van somatische complicaties bij antipsychotica gebruik. Tijdschrift voor psychiatrie, 50(9), 579-591.

Samenwerking en kennisdeling Psychofarmaca Expert Platform Nederland www.pepned.nl Databank kennis en advies Evidence based, standaard behandelingen bijwerkingen Samenwerking Lareb Deskundigheidsbevordering in- en extern

Somatische Mini Screen (SMS) Doel: Verbeteren van somatische zorg in de GZZ behandeling van bijwerkingen psychofarmaca Bennefits: Kort en gestandaardiseerd Behoeft geen training Preventie ernstige complicaties Triage van de risicogroepen Wetenschappelijk onderzoek https://qubyadmin.roqua.net/questionnaires/miniscreen/preview

Casus Patiënte is een 29 jarige vrouw van Surinaamse afkomst. Bekend met recidiverende maniforme psychotische episodes waarbij patiënte moeilijk stabiel te krijgen is. Zij is afgelopen jaren meerdere malen gedwongen opgenomen geweest waarbij ernstige agressie-incidenten hebben plaatsgevonden. Lithium 1000 mg Valproïnezuur stroop 2400 mg (spiegel onbekend) Zuclopentixol depot 150 mg/ week Biperideen 4 mg Temazepam 20 mg Clonazepam 2 mg en tot 4 mg zo nodig Lorazepam 2,5 mg zo nodig Hydrochloorthiazide 25 mg Metformine 2550 mg Tolbutamine 1000 mg Simvastatine 40 mg

Rollenspel In tweetallen psychiater / patiënt 10-15 minuten Psychiater U ziet patiënte om het beleid te bepalen rond psychofarmaca U gebruikt daarbij de Somatische Mini Screen Medicatie, lichamelijk onderzoek en de vraag over laboratorium onderzoek is ingevuld. Patiënt U heeft last van een aantal klachten. Deze zijn op uw toelichting te vinden. 10-15 minuten Met de gevonden informatie farmacologisch beleid bepalen.

plenair Ervaring met het gebruik SMS Voorstellen voor beleid Vervolg van de casus in de praktijk

Vervolg casus in de praktijk Indicatie voor clozapine ondanks ongunstig metabool profiel www.switchingantipsychotics.eu : dag 1: laatste zuclopentixol depot dag 1-3: start clozapine 12,5 mg a.n. dag 4-6: clozapine 2 dd 12,5 mg vanaf dag 7: elke 3 dagen 25 mg clozapine erbij Biperideen verminderen/stoppen na 1 maand Benzodiazepines saneren en afbouwen tijdens opbouw clozapine Clozapine op spiegel: Afbouwen valproïnezuur 400 mg per week of langzamer.

Vervolg casus in de praktijk Voor: Lithium 1000 mg Valproïnezuur stroop 2400 mg Zuclopentixol depot 150 mg/ week Biperideen 4 mg Temazepam 20 mg Clonazepam 2 mg Clonazepam 2mg zo nodig Lorazepam 2,5 mg zo nodig Simvastatine 40 mg Tolbutamide 1000 mg Metformine 2550 mg Hydrochloorthiazide 25 mg Na: Lithium 1000 mg Clozapine 225 mg Simvastatine 40 mg Tolbutamide 1000 mg

Vervolg casus in de praktijk Gewichtsafname van 21 kg Diabetes meer stabiel Antihypertensiva niet meer nodig Bradykinesie is hersteld Overgebleven bijwerking: speekselvloed

Casus 2 Patiënte is een 74 jarige alleenstaande vrouw bekend met een bipolaire 1 stoornis. Valproïnezuur 1500 mg Promethazine 75 mg, zo nodig tot 100 mg Flurazepam 15 mg, zo nodig tot 30 mg Tramadol 150 mg Nifedipine 30 mg Hydrochloorthiazide 12,5 mg Perindopril/Amlodipine 10 mg/5 mg Omeprazol 40 mg Atorvastatine 10 mg Fesoterodine 8 mg (recent verhoogd door uroloog) Metformine 1000 mg Insuline

Casus 2 Klachten: Droge mond, ernstig. Veel drinken/veel plassen (incontinentie) Sedatie/evenwichtsstoornissen/vallen Somatiek: Diabetes Hypertensie Artrose Incontinentie Glaucoom Onder behandeling bij: Praktijk ondersteuner Reumatoloog Uroloog Oogarts Lengte 167 cm, gewicht 102 kg (BMI 36), buikomvang 130 cm, pols 84 /min. r.a., bloeddruk 120/92 mmhg Glucose nuchter 10.7 (< 5.5), GlycoHb 66 ( 20-42), valproïnezuur spiegel 70.

Casus 2 Wat is er met patiënte aan de hand? Anticholinerge belasting en sedatie Welke factoren vergroten haar kans op een anticholinerg delier? Leeftijd, meerdere middelen met anticholinerge effecten, gebruik van opiaten Welke middelen hebben hier aandeel in? Tramadol, Nifedipine, Hydrochloorthiazide, Promethazine, Flurazepam en Fesoterodine

Casus 2 Anticholinerg belasting en valgevaar/ sedatie - Uroloog; afbouw fesoterodine - Advies flurazepam zo nodig staken (halfwaardetijd 47-100 uur) - Advies promethazine afbouwen Glaucoom - Anticholinerge middelen verhogen oogdruk - Overleg oogarts Delier

Vragen? Patiënte is een 29 jarige vrouw van Surinaamse afkomst bekend met een schizo-affectieve stoornis. De afgelopen 12 jaar gebruikt zij verschillende psychofarmaca waarbij patiënte niet psychiatrisch stabiel is. Zij is afgelopen jaren meerdere malen gedwongen opgenomen geweest waarbij ernstige agressie-incidenten hebben plaatsgevonden. Mail: polikliniekbijwerkingen@ggzcentraal.nl Telefoon: 036.5210200