Psychische klachten als co-morbiditeit bij diabetes Pearson Plein is een initiatief van Pearson. Pearson heeft jarenlange ervaring als educatieve uitgever van wetenschappelijk onderbouwde psychologische meetinstrumenten voor de eerste- en tweedelijn GGZ. We dragen graag een steentje bij aan het verder ontwikkelen van het vakgebied door kennis te delen. Dat doen we met het Pearson Plein en met onze tool Innerview. Vanuit een wetenschappelijke basis én met oog voor de patiënt.
Diabetes & depressie Ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes. Eén op de zes van deze patiënten lijdt tevens aan depressie; twee keer vaker dan bij de algemene bevolking. Als we alleen naar diabetes type 2 kijken, is de kans op depressie maar liefst driemaal verhoogd ten opzichte van mensen zonder diabetes type 2. 1 Depressie bij diabetes herkennen Depressie en diabetes komen dus vaak samen voor en 10% van de diabetespatiënten heeft zelfs last van ernstige depressie. Toch wordt dit vaak over het hoofd gezien. In de spreekkamer van de huisarts gaat het vaak over de lichamelijke problemen. Dit zijn immers concretere problemen en een makkelijker bespreekbaar onderwerp. Het gevolg is dat bij slechts een derde van de diabetici met psychische problemen de juiste diagnose wordt gesteld en de behandeling wordt toegepast. 1
Diabetes & depressie Gevolgen van depressie bij diabetes Het is van belang om depressie bij diabetici te herkennen. Naast een depressieve stemming heeft een depressie namelijk ook invloed op diabetesgerelateerde symptomen en op de van de patiënt, die ook weer van invloed is op het ziektebeeld diabetes en de behandeling.
Slechtere Zo zie je bij depressieve diabetespatiënten een slechtere en slechter zelfmanagement. 2 Diabetes is een ziekte die patiënten zelf moeten managen. Ze moeten continu hun eigen behandeling in de gaten houden: bloedsuiker checken, gezond eetpatroon, voldoende beweging, insuline spuiten. Een goede zelfmanagement is dus essentieel om de ziekte onder controle te houden. 3 Het verlaagt het niveau van HbA1c, wat weer leidt tot een verminderde kans op het ontwikkelen van micro- en macrovasculaire. 4,5
Invloed op Meer dan zeven van de tien mensen met een depressie slapen slecht in, of hebben moeite met doorslapen s nachts. Een gezonde is ook belangrijk voor een goede bloedsuikerspiegel. Mensen met diabetes die slecht slapen, hebben s ochtends een hogere bloedsuiker. Ook reageert hun lichaam minder goed op insuline, waardoor het lichaam meer moeite heeft om de bloedsuiker goed te regelen. 1
Slechtere Een gezonde draagt bij aan het beter managen van diabetes. Depressieve patiënten houden er een ongezondere op na. Ze hebben een ongezonder eetpatroon en minder zin om te eten. Daarnaast bewegen ze ook minder. Dit heeft weer invloed op de symptomen van diabetes.
Meer Diabetici met depressie hebben meer kans op andere lichamelijke, zoals hart- en vaatziekten en schade aan nieren, ogen en zenuwstelsel. 1
Angststoornissen Depressie bij diabetes is geassocieerd met sen. 6 Depressie en angst bij diabetici verslechteren de prognose en kunnen de kwaliteit van leven verminderen. 7 Angst voor hoge bloedglucosewaarden kan bijvoorbeeld leiden tot het niet meer controleren van de bloedglucose, of juist obsessief controleren. 1,7
Vicieuze cirkel Door al het bovenstaande komt een patiënt in een terecht. Door de depressie zorgt de patiënt minder goed voor zichzelf, 8 gaat de eigen gezondheid achteruit, raakt de patiënt nog depressiever met meer co-morbiditeiten en wordt zelfmanagement van de diabetes nog slechter. 9
Conclusie Depressie bij diabetes komt vaak voor, maar wordt niet altijd herkend en regelmatig overschaduwd door somatische problemen. Toch hebben de psychische problematiek en de somatiek invloed op elkaar. Daarom is het van belang om beide klachten te bespreken en te behandelen. De POH-GGZ kan hier een rol in spelen door bijvoorbeeld te letten op somatische klachten, die zouden kunnen duiden op onderliggende psychische co-morbiditeit. Denk hierbij aan slechte zelfmanagement, verandering in, meer en slechtere bloedglucosewaarden.
Referenties 1. Diabetesfonds (www.diabetesfonds.nl) 2. D. Maneze, B. Everett, C. Astorga, et al. The Influence of Health Literacy and Depression on Diabetes Self-Management: A Cross-Sectional Study. J Diabetes Res. 2016;2016:3458969. doi: 10.1155/2016/3458969. Epub 2016 Aug 10. 3. M. A. Powers, J. Bardsley, M. Cypress et al., Diabetes selfmanagement education and support in type 2 Diabetes: a joint position statement of the American Diabetes Association, the American Association of Diabetes Educators, and the Academy of Nutrition and Dietetics, The Diabetes Educator, vol. 41, no. 4, pp. 417 430, 2015. 4. UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group, Intensive blood-glucose controlwith sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patientswith type 2 diabetes (UKPDS 33), The Lancet, vol. 352, no. 9131, pp. 837 853, 1998. 5. M. Baxter, R. Hudson, J. Mahon et al., Estimating the impact of better management of glycaemic control in adults with Type 1 and Type 2 diabetes on the number of clinical complications, and the associated financial benefit, Diabetic Medicine, 2016. 6. S.H. Golden, N. Shah, M. Naqibuddin, et al. The Prevalence and Specificity of Depression Diagnosis in a Clinic-Based Population of Adults With Type 2 Diabetes Mellitus. Psychosomatics. 2016 Aug 15. pii: S0033-3182(16)30080-9. 7. A.C. de Ornelas Maia, A. Braga Ade, F. Paes, et al. Comorbidity of depression and anxiety: association with poor quality of life in type 1 and 2 diabetic patients. Clin Pract Epidemiol Ment Health. 2013 Jul 12;9:136-41. 8. N. Schmitz, S.Deschˆenes, R. Burns, andk. J. Smith, Depressive symptoms and glycated hemoglobin A1c: a reciprocal relationship in a prospective cohort study, Psychological Medicine, vol. 46, no. 5, pp. 945 955, 2016. 9. J. Mc Sharry, F. L. Bishop, R. Moss-Morris, and T. Kendrick, The chicken and egg thing : cognitive representations and selfmanagement of multimorbidity in people with diabetes and depression, Psychology&Health, vol. 28,no. 1, pp. 103 119, 2013.
Vaker dit soort kennis ontvangen? Kom naar het Pearson Plein. Het Pearson Plein is een kennisplatform voor en door praktijkondersteuners GGZ. Op dit plein delen we kennis, maar vergaren we ook nieuwe kennis. Met elkaar. Je vindt hier alles om een nóg betere POH-GGZ te worden. Deelnemen aan het Pearson Plein is gratis. Ga naar innerview.nl/pearsonplein en neem een kijkje. neem een kijkje op het Pearson Plein