MHP, Culemborg, Rob Gründemann, senior TNO Arbeid Lector Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht
De opzet van de presentatie Stand van zaken Arbeidsmarkt Kwaliteit van de arbeid Gewenst preventief HR-beleid Kennis en vaardigheden Variatie in het werk Bevorderen gezondheid Conclusies PM: Leeftijd, productiviteit, beloning en beeldvorming
Groene en grijze druk van 1950 tot 2050 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1950 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Percentage 65 plussers in 2008 Finland Zweden Denemarken Groot Brittanië 16,5 17,5 15,6 16,1 Ierland 11,2 Duitsland 20,1 Nederland 14,7 België 17 Luxemburg 14,2 Frankrijk Oostenrijk 16,5 17,2 Italië 20,1 Portugal Spanje Griekenland EU 27 17,4 16,6 18,6 17,1 0 5 10 15 20 25
Percentage 65 plussers in 2035 Finland 26,4 Zweden Denemarken Groot Brittanië 21,9 23,6 24,1 Ierland 17,6 Duitsland 30,2 Nederland België 24,2 25,9 Luxemburg 21,3 Frankrijk Oostenrijk 24,4 26,1 Italië 28,6 Portugal Spanje Griekenland EU 27 24,9 24,8 26,3 27,4 0 5 10 15 20 25 30 35
Potentiële beroepsbevolking 1970-2050 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Netto arbeidsparticipatie 55 plus 60 50 40 30 20 10 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Netto arbeidsparticipatie 55-60 en 60-65 jaar 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 55 tot 60 jaar 60 tot 65 jaar
Voorstellen overheid (miljoenennota 2009) Doorwerkbonus voor werknemers vanaf 62 jaar (oplopende bonus) Uitstel AOW-uitkering (maximaal 5 jaar) Invoering partiële AOW-uitkering Korting voor werkgevers op WW- en WIA-premie bij in dienst nemen van 50-plussers Idem bij in dienst houden werknemers 62 jaar of ouder Tijdelijke no risks polis als tegemoetkoming loondoorbetaling bij ziekte, bij werving WW ers 55 plus Focus op participatie en niet op productiviteit (beide noodzakelijk)
Werken tot 65 jaar 50% 45% 40% Wilt u tot uw 65e werkzaam blijven? (% ja) 2007 2006 2005 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55+ Leeftijd Bron: NEA
Doorwerken tot 65 e jaar 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2005 2006 2007 willen kunnen lichter
Positieve werkaspecten naar leeftijd (Bron: NEA, 2007) autonomie innovatie variatie in het werk steun leiding steun collega's 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 15-24 jaar 25-54 jaar 55-64 jaar
Negatieve werkaspecten naar leeftijd (Bron: NEA, 2007) tijdsdruk taakeisen emotionele belasting mentale inspanning 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 15-24 jaar 25-54 jaar 55-64 jaar
Gewenst (preventief) HRM beleid Goede arbeidsomstandigheden Ontwikkelen nieuwe kennis en vaardigheden Formeel en informeel leren Generieke functies ipv specialistische Voldoende variatie in het werk en mobiliteit gedurende de loopbaan Verticale en horizontale loopbaanpaden Uitwisselingsprogramma s, stages Geen ontzienbeleid, zonder nieuwe uitdagende taken Bevorderen van gezondheid (en welbevinden) van de werknemers Gezondheid als strategisch thema Aandacht voor een gezonde leef- en werkstijl
Vitaliteit van de Nederlandse beroepsbevolking op basis van de NEA (Ned. Enquête Arbeidsomstandigheden) NEA 2005-2006: Vitaliteit naar leeftijd 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 12% 14% 33% 14% 15% 35% 17% 18% 30% 23% 20% 26% 25% 23% 19% 18% 18% 29% door aandoening beperkt niet-gezond én niet-vitaal gezond óf vitaal 30% 20% 10% 41% 35% 35% 31% 32% 34% gezond én vitaal 0% <25 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar >55 jaar Totaal
Verzuim en vitaliteit Nederlandse beroepsbevolking op basis van de NEA (Ned. Enquête Arbeidsomstandigheden) NEA 2005-2006: Verzuim naar vitaliteit 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 4% 13% 24% 59% 8% 18% 28% 47% 10% 21% 24% 45% 24% 25% 19% 31% Meer dan 20 werkdagen T/m 20 werkdagen T/m 5 werkdagen Geen verzuim 10% 0% gezond én vitaal gezond óf vitaal niet-gezond én nietvitaal door aandoening beperkt
Conclusies Proces van ontgroening en vergrijzing leidt tot krapte op de arbeidsmarkt Op gevolgen op te vangen moeten zowel de arbeidsparticipatie als de arbeidsproductiviteit omhoog Participatie 55 plussers (en met name 60 plussers) nog beperkt Bereidheid om door te werken neemt toe Wisselend beeld ten aanzien van beleving van het werk Structureel HR beleid noodzakelijk om meer duurzame participatie te realiseren Vermindering van vitaliteit bij toename van leeftijd Afname van vitaliteit leidt tot hoger verzuim
PM: Leeftijd, productiviteit, beloning en beeldvorming Inkomen oudere werknemers hoger dan jongere werknemers Relatie leeftijd - productiviteit onduidelijk Verlengde arbeidsparticipatie verlengt periode met discrepantie tussen beloning en prestatie ivm jongere werknemers Leidt ook tot hogere eisen aan oudere werknemer Heeft negatief effect op arbeidsmarktpositie oudere werknemer Opvallend: beloning oudere werknemer (nog) niet in discussie Pensioenen van eindloon naar middenloonstelsel Vereist zorgvuldig beleid en open dialoog met betrokkenen
Dank voor uw aandacht Wilt u meer weten? Dr. Rob Gründemann TNO Kwaliteit van Leven - Arbeid Postbus 718 2130 AS Hoofddorp T 023 554 9948 E-mail: rob.gründemann@ tno.nl Website: www.tno.nl