Pleziervaren in Overijssel Voorpublicatie van de belangrijkste resultaten van het onderzoek naar pleziervaarders in de vaarprovincie Overijssel gehouden in de zomer van 2012
Saxion. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
1 Inleiding Naar aanleiding van de presentatie in Blokzijl op vrijdag 5 april 2013 is dit beknopte verslag samengesteld waarin de opvallende resultaten zijn weergegeven. Dit verslag bevat de resultaten die tot stand zijn gekomen door het Saxion onderzoek naar pleziervaren in Overijssel in 2012. Uitgevoerd in opdracht van de werkgroep Overijssels Water (MarketingOost, Provincie Overijssel, KennispuntOost en Saxion). Zowel de presentatie als dit verslag betreffen een voorpublicatie; de analyse van de gegevens is nog niet afgerond. Medio oktober hopen wij een eindverslag te kunnen presenteren. In de zomerperiode 2012 is de enquête Pleziervaren in Overijssel afgenomen in verschillende toeristische regio s in Overijssel. Het doel was meer zicht te krijgen in welke mate pleziervaarders tevreden zijn over de vaarprovincie Overijssel en tevens om meer inzicht te krijgen in de wensen en kenmerken van de pleziervaarder in Overijssel. Het veldonderzoek werd verricht door Saxion studenten. De studenten hebben geënquêteerd bij jachthavens en sluizen in Overijssel, met een focus op de IJsseldelta en het WaterReijk. In totaal werden er in de periode juli t/m september 2012 482 pleziervaarders geënquêteerd. Betrouwbaarheid De focus van het onderzoek ligt vooral op de toeristische regio s WaterReijk en IJsselldelta. Hierdoor bestaat er geen gelijke verdeling van het aantal respondenten over heel Overijssel. De regio s Salland, Twente en Vechtdal zijn in het aantal respondenten ondervertegenwoordigd. Voor deze verdeling is gekozen omdat de meeste faciliteiten voor vaarders ook in deze twee regio s te vinden zijn. Daarnaast is de verhouding tussen dagjesvaarders en toervaarders zoals in het onderstaande onderzoek weergegeven zeer waarschijnlijk niet representatief voor de volledige populatie. Enquêteurs gaven aan vaker medewerking te krijgen van toervaarders dan van dagjesvaarders. Deze laatste groep gaf aan minder tijd te hebben om mee te werken aan de enquête. Leeswijzer Allereerst worden enkele algemene kenmerken van de vaarders in Overijssel beschreven in 2.1, waarna in 2.2 de verschillen tussen de leefstijlprofielen volgens het BSR-model worden belicht. In paragraaf 2.3 komen vervolgens de redenen waarom de pleziervaarders de Overijsselse regio s bezoeken aan bod, waarna in paragraaf 2.4 en 2.5 ten slotte de tevredenheid over het varen in Overijssel en de intentie om de regio s nog een keer te bezoeken of aan te bevelen wordt samengevat. In de bijlage vindt u een korte uitleg bij het gebruikte BSR-model. Het verslag betreft deels resultaten die tijdens de presentatie in Blokzijl op vrijdag 5 april 2013 voor het eerst zijn gepresenteerd aan ondernemers en bestuurders. Deventer, 14 mei 2013 Mirjam Klaren Gijs Theunissen Arjo van Es Michiel Flooren
2 Resultaten In dit hoofdstuk is een overzicht van de voorlopige resultaten uit het onderzoek weergegeven. Daarnaast is aangegeven wat deze resultaten betekenen voor u als betrokkene binnen het pleziervaren in Overijssel. 2.1 Algemene informatie over de respondenten In totaal zijn er in de periode juli eind september 2012 482 enquêtes binnengehaald van pleziervaarders in verschillende toeristische regio s in Overijssel. De gemiddelde leeftijd van de respondenten is 57,5 jaar. Een groot deel van de ondervraagde pleziervaarders in Overijssel is zelf woonachtig in de regio (23%). Daarnaast komt een groot aandeel van de respondenten uit Gelderland (10%), Noord-Holland (10%) en Zuid-Holland (8%), gevolgd door Friesland (8%), Drenthe (6%), Utrecht (5%) en Flevoland (4%). Uit Duitsland komt 5% van de ondervraagde vakantievaarders in Overijssel. Reisgezelschap De respondenten hebben voornamelijk een eigen boot (90,5%), waarvan het grootste gedeelte een motorboot bezit. Verder blijkt uit het onderzoek dat de meerderheid (66%) van de respondenten als reisgezelschap met hun partner een vaarvakantie/dagje varen. Van de ondervraagden geeft 22% aan met hun gezin onderweg te zijn. Verblijf Duidelijk kwam naar voren dat de meeste respondenten tijdens hun vaarvakantie in hun boot overnachten (92%). Bijna alle boten liggen dan vast aan wal (91,2%) en maar 0,8% van de boten ligt voor anker. Als overige overnachtingsmogelijkheid werd vooral het eigen huis genoemd (4,8%). De antwoorden in hotels, op campings, in vakantiehuizen of in de haven te overnachten waren enkele uitzonderingen. Ondernomen activiteiten De volgende uitkomsten beschrijven de activiteiten die de respondenten gedurende de vaarvakantie/dagje varen aan wal ondernemen. De meerderheid van de respondenten (80%) is van plan om activiteiten te ondernemen aan wal (of heeft reeds activiteiten ondernomen aan wal) gedurende hun vaarvakantie/dagje varen in Overijssel. Van de respondenten geeft 47% aan tijdens hun verblijf op het water in Overijssel een restaurant of café te hebben bezocht of is van plan dit nog te doen. Winkelen wil 45% van de respondenten nog doen of heeft dat reeds gedaan. 44% van de respondenten geeft aan al een keer gewandeld te hebben (of van plan te zijn dit nog te doen). Fietsen staat op de activiteitenlijst van 42% van de respondenten, een bezoek aan steden op die van 34%; 19% van de respondenten is van plan een culturele activiteit te ondernemen (of heeft het al gedaan) en 7% van de respondenten geeft een andere activiteit aan. Als andere activiteit worden voornamelijk zwemmen, vissen en het bezoeken van evenementen/markten genoemd. Wat betekent dit voor u? Ken je gast. Aanbod van overnachtingsmogelijkheden aantrekkelijker maken / beter op de kaart zetten. Toerisme van water naar land biedt kansen! Meer besteden door pleziervaarders op het land. Focus op de doelgroep gezinnen.
Type vaarder Van de 482 respondenten geeft 84,2% aan op vaarvakantie te zijn terwijl de overige 15,8% aangeven een dagje te varen. Daarbij valt op dat zowel de meerderheid van de vakantievaarders (40,3%) als de meerderheid van dagjesvaarders (32,4%) gemiddeld 25 euro tot 50 euro per dag besteden. Duur vaarvakantie in relatie tot gemiddelde besteding per dag Uit de uitkomsten blijkt dat er meer mensen voor een langere periode op vaarvakantie zijn. De meeste respondenten geven aan dat hun totale vaarvakantie 22 dagen of langer duurt (49%). En de meerderheid van de vakantievaarders (63%) geeft aan meer dan 2 keer per jaar op vaarvakantie te gaan. Daarnaast is onderzocht hoeveel dagen van de totale vaarvakantie de respondent in Overijssel verblijft. Wat opvalt is dat de meeste respondenten (25,1%) 9-15 dagen in Overijssel verblijven en voor 20,5% van de respondenten bestaat de duur van de vaarvakantie in Overijssel uit 5 8 dagen. Een opvallend gegeven is dat respondenten die 5-8 dagen in Overijssel verblijven gemiddeld het meest uitgeven per dag (zie grafiek 1). Daarnaast kan geconcludeerd worden dat wanneer de respondenten langer dan 8 dagen in Overijssel verblijven, deze geleidelijk aan minder besteden per dag. 50 45 40 Gemiddelde besteding in relatie tot de duur van de vaarvakantie in Overijssel 35 30 Gemiddelde besteding 25 20 1 dag 2 t/m 4 dagen 5 t/m 8 dagen 9 t/m 15 dagen 16 t/m 22 dagen Meer dan 23 dagen Grafiek 1: gemiddelde besteding in relatie tot de duur van de vaarvakantie in Overijssel. Wat betekent dit voor u? De vakantievaarders die een week in Overijssel zijn, geven relatief het meeste uit. Het goede nieuws is echter: eigenlijk zijn alle vaarders potentieel interessant!
2.2 Leefstijlprofielen van de pleziervaarder in Overijssel Om erachter te komen wie de waterrecreant is, is er met behulp van het BSR-model naar de wensen en voorkeuren van de pleziervaarders gekeken. Dit model bestaat uit vier belevingswerelden namelijk; de rode wereld, de gele wereld, de blauwe wereld en de groene wereld. Binnen deze belevingswerelden zijn er een zevental doelgroepen te benoemen. Gezellig Lime, Ingetogen Aqua, Uitbundig Geel, Avontuurlijk Paars, Stijlvol en Luxe Blauw, Rustig Groen en Creatief en Inspirerend Rood. Zie voor uitleg van dit BSRmodel bijlage 1. Met behulp van de postcodes is het aantal respondenten die tot een bepaalde leefstijlprofiel behoren in kaart gebracht (zie grafiek 2). Uit het onderzoek is gebleken dat de kleur Lime (109) de meest voorkomende leefstijlprofiel is onder de pleziervaarders in Overijssel, gevolgd door de leefstijlprofielen Aqua (74) en Geel (69). Daarnaast wordt duidelijk dat de leefstijlprofielen Blauw (16), Rood (13) en Paars (26) de minst voorkomende leefstijlprofielen zijn onder de respondenten. 120 Leefstijlprofielen 100 80 60 40 20 0 Lime Aqua Geel Paars Blauw Groen Rood Grafiek 2: verdeling leefstijlprofielen pleziervaarders Overijssel De gemiddelde besteding per dag in relatie tot de leefstijlprofielen Het blijkt dat het leefstijlprofiel Paars gemiddeld het meest besteedt per dag gedurende een dagje varen of vaarvakantie in Overijssel (zie grafiek 3). De gemiddelde besteding per dag komt voor deze groep op ongeveer 49,50 euro. Daarnaast kan worden geconcludeerd dat het leefstijlprofiel Groen het minst besteedt per dag gedurende een dagje varen of vaarvakantie in Overijssel.
Gemiddelde besteding in euro's per dag tijdens vaarvakantie in Overijssel per leefstijlprofiel 55 50 45 40 35 Gemiddelde besteding in euro's per dag per leefstijl 30 25 Lime Aqua Geel Paars Blauw Groen Rood Grafiek 3: gemiddelde besteding per dag onder pleziervaarders in Overijssel per leefstijlprofiel. Wat betekent dit voor u? Lime is de meest voorkomende leefstijlprofiel onder de respondenten en dat maakt hen een interessante doelgroep. Paars behoort tot de minst voorkomende leefstijlprofielen bij pleziervaarders in Overijssel, maar geven in vergelijking met de andere profielen de meeste euro s per dag uit. De groep aqua is in Overijssel ook veel aanwezig en geeft relatief veel geld uit. Gemiddeld aantal dagen verblijf in Overijssel in relatie tot de leefstijlprofielen De respondenten met het leefstijlprofiel Geel besteden gemiddeld de meeste dagen in Overijssel (12,5 dag) gevolgd door de respondenten met de leefstijlprofielen Lime (11,2 dag) en Aqua (10 dagen). Daarnaast valt op dat de respondenten met de leefstijlprofielen Paars en Rood gemiddeld de minste dagen in Overijssel verblijven (zie grafiek 4). Voor het leefstijlprofiel Paars is dit gemiddeld 6,6 dag en voor het leefstijlprofiel Rood is dit gemiddeld 7,2 dag.
Gemiddeld aantal dagen verblijf in Overijssel per leefstijlprofiel 13 12 11 10 9 8 7 6 5 Lime Aqua Geel Paars Blauw Groen Rood Gemiddeld aantal dagen verblijf in Overijssel per leefstijl Grafiek 4: gemiddeld aantal dagen verblijf per leefstijlprofiel. 2.3 Redenen voor pleziervaarders om Overijssel te bezoeken Gebruikte informatiebronnen In grafiek 5 zijn de verschillende informatiebronnen weergegeven die pleziervaarders hebben gebruikt om de regio s in Overijssel te bezoeken. Bijna 60 % bezoekt de regio vanwege een eerder bezoek, terwijl iets meer dan 20% van de respondenten aangeeft dat advies van familie, vrienden en kennissen hen heeft doen besluiten de Overijsselse regio te bezoeken. Doordat respondenten meerdere informatiebronnen konden aanvinken, komt het totale percentage in onderstaande grafiek boven de 100% uit. Aangezien de informatiebronnen radio en televisie en VVV kantoren minder dan 1% scoorden, zijn deze niet meegenomen in de onderstaande grafiek.
Gebruikte informatiebronnen door pleziervaarders in Overijssel 70% 60% 50% 40% 30% 20% Gebruik informatiebron in percentage 10% 0% Familie, vrienden en kennissen Internet Tijdschriften en kranten Een eerder bezoek Overige redenen Grafiek 5: gebruikte informatiebronnen door pleziervaarders in Overijssel. Wat betekent dit voor u? Samen sterk! De toeristische regio s aantrekkelijk weten te maken bij de doelgroepen door middel van (intensieve) marketingactiviteiten via internet, tijdschriften en kranten, televisie en / of radiozender en via het VVV kantoor. Redenen voor bezoek aan Overijsselse regio s In grafiek 6 blijkt dat de meeste pleziervaarders in Overijssel het aspect natuurlijke omgeving en bijzondere landschappen het belangrijkst vinden als reden voor een bezoek aan Overijssel. Het aspect jachthavens en aanmeermogelijkheden komt op de tweede plek en het winkelaanbod en de lokale cultuurhistorie op de derde plek.
Grafiek 6: redenen voor het bezoek van de Overijsselse regio s door pleziervaarders. Verder valt op dat vakantievaarders het aspect lokale cultuurhistorie belangrijker vinden als reden voor een bezoek aan Overijssel dan dagjesvaarders. Bij de vakantievaarders scoren de aspecten georganiseerde evenementen, sportieve activiteiten en vrienden, familie en kennissen het laagst. En bij de dagjesvaarders scoren de aspecten georganiseerde evenementen, sportieve activiteiten en winkelaanbod het laagst. 2.4 Tevredenheid van de pleziervaarders in Overijssel Het gemiddelde cijfer dat de respondenten aan Overijssel als vaarregio toekennen is een 7,9. Hiervan geeft 57% van de respondent een 8 als cijfer. 24% van de respondenten beoordeelt de regio met een 7. Een 9 krijgt Overijssel als vaarregio van 15% van de respondenten. Het laagste cijfer dat aan Overijssel als vaarregio is toegekend is een 5 en de hoogste een 10. Meest tevreden Respondenten geven aan het meest tevreden te zijn over de omgeving van het vaargebied. Ze noemen de natuur, mooie vaargebieden, het landschap en gezellige steden/dorpen als aspecten die zij zeer waarderen tijdens het varen in Overijssel. Daarnaast is ook het aspect rust door een aantal respondenten genoemd als aspect waarover men tevreden is. Gezelligheid en vriendelijke mensen zijn ook terugkerende aspecten waarover de respondenten het meest tevreden zijn m.b.t. Overijssel als vaarprovincie. Minder tevreden Ontevreden zijn de respondenten over het aantal aanlegplaatsen in met name het Vechtdal en Twente en de inzameling en gebrek aan afvalcontainers Overijssel breed. Daarnaast zijn een aantal respondenten niet tevreden over de openingstijden van bruggen en sluizen, over de sanitaire voorzieningen en tankmogelijkheden. Net als bij de reden voor een bezoek aan de regio is bij de mate van tevredenheid over de regio de tevredenheid gemeten over de volgende aspecten; natuurlijke omgeving en bijzondere landschappen, lokale cultuurhistorie, vrienden, familie en sociale netwerk, sportieve activiteiten, georganiseerde evenementen, winkelaanbod en jachthaven en aanmeermogelijkheden. Deze aspecten zijn in verband gebracht met de type vaarder, de leefstijlprofielen (Paars, Lime en Aqua) en met de herkomst van de respondenten. Hierbij zijn er geen grote verschillen te ontdekken tussen de type vaarder, de leefstijlprofielen en de herkomst van de respondenten. Bij en binnen deze drie wordt er bij de aspecten natuurlijke omgeving en bijzondere landschappen en jachthavens en aanmeermogelijkheden het hoogst gescoord. Daarnaast zijn de scores bij de resterende aspecten relatief hoog en verschillen onderling relatief weinig van elkaar. 2.5 Intentie om terug te keren naar de Overijsselse regio s en deze aan te bevelen Net als bij de reden voor een bezoek aan de regio en bij de mate van tevredenheid over de regio, is ook bij de intentie om terug te keren en om de regio aan anderen aan te bevelen, de tevredenheid gemeten over de eerder genoemde aspecten. Hierbij zijn er over het algemeen geen grote verschillen te
ontdekken tussen de type vaarder, de leefstijlprofielen en de herkomst van de respondenten en scoren de aspecten natuurlijke omgeving en bijzondere landschappen en jachthavens en aanmeermogelijkheden het hoogst. Er bestaan echter voldoende kleine nuances in de resultaten tussen de groepen. Leefstijlprofielen: jachthavens en aanmeermogelijkheden en natuurlijke omgeving en bijzondere landschappen scoren het hoogst als reden om terug te keren naar de Overijsselse regio s. Bij Lime, Paars en Aqua scoren de aspecten vrienden, familie en sociale netwerk, sportieve activiteiten en georganiseerde evenementen het laagst. Herkomst: jachthavens en aanmeermogelijkheden en natuurlijke omgeving en bijzondere landschappen scoren het hoogst als reden om terug te keren naar de Overijsselse regio s. De aspecten georganiseerde evenementen, sportieve activiteiten en het winkelaanbod scoren het laagst bij de respondenten uit het buitenland. De aspecten sportieve activiteiten, vrienden, familie en sociale netwerk en georganiseerde evenementen scoren het laagst bij de respondenten uit Nederland, buiten Overijssel. De aspecten sportieve activiteiten, georganiseerde evenementen en vrienden, familie en sociale netwerk scoren het laagst bij de respondenten uit Overijssel. Onderling zijn de verschillen klein.
Bijlage 1 BSR-Model: In 2008 heeft de Recron samen met Smart Agent Company het Gastvrij Nederland model ontwikkeld op basis van het BSR-model. Het BSR-model kijkt naar wensen en voorkeuren van de vakantiegangers. Daarbij onderscheiden ze de sociologische en psychologische dimensie. De horizontale as van het model is de sociologische dimensie, waarmee het onderscheid tussen individualistische / ego-oriëntatie en groepsgerichte / sociale oriëntatie wordt gemaakt. En de verticale as is de psychologische dimensie waarmee het onderscheid tussen extravert/openstellend versus introvert/afsluitend kan worden gemaakt. In dit model zijn er vier belevingswerelden, namelijk; de rode wereld, de gele wereld, de blauwe wereld en de groene wereld. Daarnaast wordt er onderscheid gemaakt met betrekking tot het model van de verblijfs- en de dagrecreatie. Bij de verblijfsrecreatie zijn er vijf verschillende groepen en bij de dagrecreatie zeven. BSR-model verblijfscreatie Binnen deze belevingswerelden zijn er een vijftal aan doelgroepen te benoemen. Uitbundig geel, gezellig lime, avontuurlijk paars, ingetogen aqua en rustig groen. 22,8% vertegenwoordigd de groep uitbundig geel. Deze groep is samen actief bezig. Ze houden van uitgaan en genieten. Actief, sportief, gezellig en verrassend zijn de kernwoorden bij de vormen van recreatie die zij kiezen. Gezellig lime daarentegen die voor 28,7% aanwezig is in Nederland zijn gewone, gezellige mensen die recreëren om even weg te zijn van de dagelijkse beslommeringen. Daarbij staat samen zijn, gezelligheid en (sportieve) ontspanning centraal. De lime recreant stelt hieraan geen bijzondere eisen wel wordt er op de kosten gelet.
Verder is de groep ingetogen aqua voor 14,6% present. Deze recreanten hebben een brede interesse, zijn ruimdenkend en serieus. Inspirerende en rustige activiteiten trekt ze aan. Ze verdiepen zich graag in kunst en cultuur, willen nog volop meedoen in de maatschappij en houden ook van (sportieve)activiteiten zoals fietsen, wandelen en nordic walking. Voor 17,2% van verblijfsrecreanten ook wel de rustig groene recreant genoemd staat even rust nemen in de eigen omgeving, ontspannen en tijd hebben voor je hobby s centraal. Ze zijn kalm en serieus. Willen niet ver reizen voor de te ondernemen activiteiten en gaan graag hun eigen gang. Ze vinden daarentegen dat de maatschappij hard aan het veranderen is en denken dat het vroeger beter was. De groep avontuurlijk paars die voor 16,6% naar voren komt zijn recreanten die graag iets nieuws willen beleven of ontdekken in hun vakantie. Gewoon is niet goed genoeg voor deze groep. Daarbij zijn ze op zoek naar een bijzondere ervaring. Het kan hem dan zitten in de luxe als ook exclusiviteit maar ook een tikje wild is mogelijk. Deze recreanten zijn meer met henzelf bezig dan met anderen. BSR-model dagrecreatie Naast de 4 groepen, uitbundig geel / gezellig lime / rustig groen en ingetogen aqua, van het verblijfsrecreatie model zijn er drie groepen bijgekomen. Te weten stijlvol en luxe blauw, ondernemend paars en creatief- en inspirerend rood. Stijlvol en luxe blauw, 9,0% in het model, zijn zelfverzekerd, zakelijk en intelligent. In hun vrije tijd houden ze van stijl en klasse. Daarbij zijn ze dan ook gericht op de exclusievere vormen van recreatie. Dit is hun manier om te ontspannen en afstand te nemen van de dynamiek van alledag. Dit doen ze door actief te sporten maar ook aandacht te besteden aan hun sociale netwerk. Ondernemend paars daarentegen die voor 9,4% gemeten is. Laat zich graag verrassen en inspireren, met name door cultuur en historie. Het gewone is vaak niet goed genoeg en zijn dan ook op zoek naar een bijzondere ervaring. Dit is dan vooral cultuur maar ook sportiviteit staat vaak centraal. Daarnaast kunnen ze ook genieten van een wellness arrangement. Het zijn relatief veel jonge één- of tweepersoonshuishoudens. Ten slotte laat de groep creatief- en inspirerend rood die voor 6.1% aanwezig is zich als volgt omschrijven. Het zijn creatieve personen die op zoek gaan naar uitdagingen en inspirerende ervaringen. Ze zijn onafhankelijk, intelligent, zelfbewust, artistiek en ruimdenkend. Dit doen ze door sportieve activiteiten te ondernemen maar ook te ontspannen door te zoeken naar vernieuwende stromingen, moderne kunst en andere culturen.