Geen fabriekswerk. Roeien met de wind mee en de stroom tegen. Jac Willekens

Transcriptie

1 Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, digitaal door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Geenfabriekswerk Roeienmetdewindmeeendestroomtegen JacWillekens Erzijneralvelendie'deidealemethode'opdemarkthebbenproberentezetten,maarhetwerkveldblijkt danuiteindelijktochnietovertuigdenzobelandtdiepogingdanookweerbijdebekendeboekhandel waaruenikvaakbinnenlopenvoorhetmeerbetaalbarekunstboek.sindsdeoptimaliseringvande kopieermachinesgroeitdebergvanhetniet geheel zelf gemaaktmateriaalgestaag,nietgehinderddoor enigejuridischehindernissen.onsvakgebiedisweliswaarnietomvangrijkingrootte,maarwelenorm uitgestrektinhetaantal'eigenmeningen'.hetlijktweloferbijnaevenveelfundamentelevakvisieszijnals docenten. Elkenieuwepogingtothetschrijvenvaneennieuwemethodegetuigtvangedrevenheid,creativiteiten vaneenpositievelevensinstelling!eenschrijvermetzo ndriveispetervansteenwijk.onlangskreegikeen exemplaarvanzijnnieuwemethodefactoryinhandenuitgegevendoorlambo. Factoryiseenslimgekozennaam.Hetverwijstnaarde'ideeënfabriek'vanAndyWarhol.Indekeuzevoor dezenaamspreektaleengevoelvoor'richtinggevenentegelijkookruimtelatenvoorheteigene'.tevens laathetsubtielziendateenmethodeindekunstzinnigeafdelingvanhetonderwijsaltijdomeen aanpassingofvertalingvraagtnaardeeigenwerksituatie.ziedaardenaamfactory! Factoryisookheeldoordachtopgezetenbestaatuitlossekaternenmeteenwerkboekvoorleerlingen.Dat allesisopgediendmeteenfraailay outsausje.eenzelfdemethodeheeftlamboaleerdersuccesvol toegepastmetdeuitgavenvanhistory(ckv2).diegrotegroeptevreden,gebruikerszaldanook onmiddellijkgewonnenzijnvoordezeaanpak! Nuvindikdatiederedocentmans/vrouwsgenoegisomzelftebepalenofhij/zijdezemethodewilgaan aanschaffen.belangrijkepluspuntenbijdezeopzetzijn: DemethodeisvanuitderecenteeisenvoorCKV3geschreven Demethodeisgegroeidenuitgeprobeerdindepraktijk. DemethodesluitnaadloosaanopdestofvanCKV2:eenunieke,vaakzeergewenstesituatie! DemethodekanooklosvanCKV2wordengebruikt,bijvoorbeeldvoorCKV3indevrijeruimte! ErisuitgegaanvandenormurenvoorCKV3endieurenzijndusaltijdopteeisen! ErwordtgewerktmetdebasisoutillageindevaklokalenCKV3. Eenminpuntje?DocentenCKV3zijnwellichtnietgewendvanuiteencompleetuitgewerktemethodete werken,maardateenkwestievanwennen.eneenmooiverzorgdenwerkbaarboekspreektmeeraandan bekendeenbeduimeldekopieën van kopieën.maarwiehetwieltochweerwiluitvinden,diemag! Watmijhetmeestefrappeertindeaanpakindezemethode,isdevanzelfsprekendheid.Watmijverder verbaast:hoelukthetdezebetrekkelijke'nieuwkomer'hetvakgebiedckv3zohelderenduidelijkopde onderwijskaarttezetten?hetgebodeneisechteeneye openerenmeerdandemoeitewaardvooreen verdereverkenning!ikhebdaaromdeauteurbenaderdenhemdevolgendevragengesteld. WieisdiePeterSteenwijkenwatzijnzijnplannen?

2 MomenteelwerkikalsdocentkunstvakkenenkunstcoördinatoropdelocatieCarolusClusiusvan hetagnietencollegetezwolleengeefiklesinhandenarbeid,ckv1,ckv2enckv3.sinds1982.daarnaast benik,samenmetmijnmuziekcollega,kunstcoördinator.dezejobdoeikmetveelplezierwaarbijmijn uitdagingookligtbijdemeervakoverstijgendeprojecten.zobeniknubetrokkenbijdevoorbereidingvan demusicalcats.daarnaastendaarbuitenbenikookactiefalsvrijkunstenaarenexposeerikgeregeld. Waardoorbenjegekomentothetschrijvenvandezemethode? Mijncollegaenikhebbenvaakgeprobeerdomhandenarbeidentekenenintevoerenals examenvakmaarkondendatnooitvoorelkaarkrijgen.deschoolleidinggafalsredendater,naastde gymnasiumgroep,nogeengroepzouontstaandienietgrootgenoegzouwordenomrendabeltekunnen zijn.wevondendit alsdocentenkunstvakken eenteleurstellendeargumentatieenwelegdenonsdaar nietbijneer.wehebbenonstoenvooralingezetomdeoutillageendebegrotingvoormateriaalkostente verbeteren.daarbijspeeldenenkeleonderwijsontwikkelingenonsindekaart.laatikdateventoelichten: Toenersprakewasvandeinvoeringvandetweedefasehebik,samenmetmijncollegaArivanVliet (docentmuziek)eenaanvraagingediendvoorpilotschoolkunstvakkenmuziekenbeeldendevormgeving. Hierdoorkondeschoolookgebruikmakenvanextrabeschikbaargesteldemiddelen(onderandere taakuren).defusiemethetmeandercollegetezwollemaakteeendeelnameaanditpilotprojectmogelijk, omdatdezefusieschoolaleindexamenshandvaardigheidentekenenhad. OpdeLandelijkeVakconferentiesKunstvakkenin1998vergelekendeaanwezigedocentenhetnieuwe examensteedsmetdebestaandesituatieals examendocentmuziek/tekenen/handvaardigheid/textiele werkvormen.maarwijkendendezeluxenietenkregennietmeerdanhetminimumaantaluren.daarbij teldehetcijfernietmeebijdeovergang.destructuurvoordenieuwekunstvakkenzoalsdezeinhet examenprogrammavanocenwwerdengeformuleerd,vondenwehelderendoelmatig.hierinwerdde studielastnauwkeurigvastgelegd.hetopeisenvandezestudielasturen,maaktehetmogelijkhetleerplan voordekunstvakkenoponzelocatiebehoorlijkuittebereiden.tijdensdebijeenkomstenvandocentenvan depilotscholenwerdonzemaniervanwerkenopgemerktdoorbertboermansvanuitgeverijlambo.hijis toenopmijnlocatiekomenkijkennaarhetwerkvandeleerlingenenheeftgevraagdofikmijnmaniervan aanpakvormzouwillengevenineenmethode.ikwasverrastdoordezevraag,maarzagookeen mogelijkheidomdestructuurvanmijnmaniervanwerkenbruikbaartemakenvoorcollega'swaardoorer nietelkekeerhetzelfdewieluitgevondenhoeftteworden,terwijlerookruimteisvooranderemanieren vanwerkenbinnenhetgebruikvandemethode. WelkelevensfilosofiezitachterjouwFactory? Dezeopzetvanmijnmethodevindtzijnoorspronginmijnopvattingoveronderwijsdiezich wijzigdenahetlezenvanhetboekvanrobertm.pirsig"zenendekunstvanhetmotoronderhoud".de auteurgeeftineenpassageinzijnboekaandathijalsprofessorteleurgesteldisinstudentendiefeilloos zijnvragenoplossenwaarbijhijslechtsalscontroleurfungeert.hijmaaktherhaaldelijkhetzelfdeproces doorenervaartdatstudententoewerkennaardieeneoplossingenbevestigdwillenwordeninhetdoor henbehaalderesultaat.deuitdagingenhetonderzoeklijdenhieronder.dooraanzijnstudentenvragente stellenwaarvanhijdeoplossingvantevorennietkent,wijzigtzichhetgehelestudieprocesmetdaarbijde studieresultatenvanzijnstudenten. Hoevindikditteruginjouwmethode? Ikdenkdatindehuidigetijdwaarininformatieverwerkingenervaringzopersoonsgebondenzijn, debegeleidinginhetonderwijsmoetuitgaanvanmogelijkhedenenleervragenvandeleerlingen. Natuurlijkgeefikweldekadersaan,maaralsdocentluisteriktegenwoordigvaaknaardetheoretische deskundigheidvandeleerling.verdervolgenbegeleidikhenvaakinhunbeeldendeontwikkelinginde richtingdiezijzelfverkiezen.ckv3vindikeengeweldigvakgebiedwaareengroteredediepgangmogelijkis danbijckv1.hetisfantastischomleerlingentebegeleidenbijhunvormproblemenenoverkunstte kunnenpraten.alsvakdocentenmenenwedatereenpermanentbeschikbaaratelier/studio lokaalmoet

3 zijn.sindsditjaarbeschikkenwegelukkigoverzo'natelier/studio lokaalwaarleerlingenopintekenenen zelfstandigkunnenmusicerenofbeeldendwerken. IsdebeoogdekoppelingCKV2enCKV3indezemethodeookechthaalbaar? DemethodeFactorysluitnaadloosaanopdestofvanCKV2(vooralopdievanHistory).CKV2en CKV3kunnennueindelijkalseenheidaangebodenwordenwaardoorleerlingenverbandenontdekken tussentheorieenpraktijk.daarnaastblijfthetmogelijkvoorleerlingendieckv3indevrijeruimtekiezen, omfactorytegebruikenomdathetprogrammaookonafhankelijkvanckv2kanwordenaangeboden.een voorbeeld:ditjaarvroegenckv2 leerlingenomcatstemogenbestuderenalspovoorckv2.datkon gehonoreerdwordenwaarbijbinnenckv3indeuitwerkingsperiodedooreenaantalleerlingengewerkt konwordenaanhetuitvoerenvaneenaantalliedjes(ckv3muziek)enbijbehorendegrime,kostuumsen hetdecor(ckv3beeldend).vorigjaarhaddenweopdezemaniereenvakoverstijgendprojectckv3 muziek/beeldendenduitsgerealiseerdvoordedreigroschenopervanbertoldbrecht.leerlingenkwamen nuzelfmetdevraagofcatskonwordenuitgevoerd. Waternuzospecifiekenbijzonderisaandestructuurindezemethode? Degrondstructuur(studielast,studieperiodeenuitwerkingsperiode)vormtdebasisvanmijnmethodeen isdirectafgeleidvanhetin1998aangebodenexamenprogramma.leerlingenendocentenmakensteeds gebruikvandezelfdeendusherkenbarestructuur.daarnaastishetverplichtinruimenvandestudielast methetdaarbijbehorendegebruikvaneenlogboekcruciaal.dezegestructureerdemaniervanwerken (metpta,werkwijzers,planningsformulieren,enzovoorts)keertelkeperiodeterugwaarbijdestudies wordenafgeslotenmeteenvink(handelingsdeel)endeuitwerkingsperiodemeteencijfer.inhet examenjaarwaardrieperiodengelden,wordteenstudieenuitwerkingsperiodeineenperiodevan10 wekengecombineerd.leerlingenhebbendanvoldoendeervaringopgedaanomdittekunnenrealiseren. Destudielastendeverdelingstudieperiodeenuitwerkingsperiodezijnergbelangrijkinhettotaalvanhet studieprocesvandeleerling.vaakkwamhetvoordatleerlingenaanhetbeginvaneenperiodealwilden vastleggenwatzegingenmaken.bijanderemethodenisstudievaakeenaanloop.indemethodefactory maaktstudiedehelftvandetotalestudietijduit.numoetenzeeersteenaantalstudiesmakendiezein ongeveer10wekenmoetenuitwerken.pasnadatdezestudiesineentoetsingsmomentzijnafgevinkt mogenzeeeneigenopzetmakenvoordeuitwerkingvanhunthemaineeneindwerkstukgedurende10 weken.veelalkiezenzedanopgrondvanhunervaringenvooreenonverwachteuitwerking.leerlingen inspirerenelkaarookvaakalszedeverschillendemogelijkhedenvaneenthemazien.dedocentkanin destudieperiodeookzelfzijntechniekenkeuzevanleerstofaanbieden.daaromdenkikdatde methodeookgeschiktisvoordocentendieeenbeperkteomvangvanleerstofaanleerlingenwillen aanbiedenendaarbijmeerdiepgangwillenbereiken.mijnopzetiseenleerlingengerichtemethode:de leerlingenverzamelenordenen,bestuderenenpresenterenzelfleerstof.deleerlingenzoekeninoverleg metdedocentnaareenverwantekunstenaaren/ofkunststroming.zemogenzelfeenmuseumkiezen omindeperiodetebezoeken. Eenindividueletoetsingenpresentatieinbouwenvoorkomthetgebruikvangedownloade internetteksten.weldientdebegeleidendedocentenigszinsopdehoogtetezijnvanhetgeendeleerling gaatpresenterenzodatderesultatenwelophetmomentvantoetsingbediscussieerdkunnenworden. Deervaringisdateentijdsbestekvan10minutenvoorpresentatieenbeoordelingperleerlingvoldoende iswanneerdedocenthetstudieprocesvandeleerlinggoedheeftkunnenvolgen.hetinitiatiefvoor begeleidingkomtookvaakvanuitdeleerlingzelfomdatdemaniervanwerkenleerlinggerichtis. Daarnaastvragenzevaakomadviesomeenverwantekunstenaarofkunststromingteselecteren.Nadat advieszijnzevaakenthousiastoverhetgevondenwerkomdathetraakvlakkenvertoontmethuneigen beeldendwerk. Leerlingenmakenmetdezemethodeookveelgebruikvanvisueleinformatiediebeschikbaarisop Internet.Studiesenuitwerkingenzijnvoormijalsdocentvaakverrassendengevenplezieraanmijn

4 werk.geziendeveleklassenenleerlingendieeendocentkunstvakkendoorgaansbegeleidt,ishetook goeddatdeleerlingzichzelfverantwoordelijkvoeltvoorzijnstudieresultaten.jelaatalsdocentje leerlingenwelvrijinhetkiezenvanhunleerstofmaaranderzijdsveroorzaaktdeaangebrachtestructuur vandemethodeeengerichtheidvandeleerlingopdereactievandedocenttenaanzienvanzijn behaalderesultaten.leerlingendietwijfelenaanhunresultatenvoorhettoetsingsmomenttrekkenzich meestalvoortijdigterugenbesluitendanlaterteherkansen. Ditkaternheeftalsonderwerpmassacultuur.Isditomdathetdeleerlingenaanspreektofgaande plannenverder? HetplanisomaanelkCKV2 thema(katernvanhistory)eennieuwdeelfactorytekoppelen!opdit momentishetmijnstrevenallekaternenzoalszevermeldstaanindedocentenhandleidingtegaan schrijven.inmijnlessituatiehanteerikdezethema'salenbendaarbesttevredenover.daarnaastwachtik metspanningafwatdepolitiekgaatdoen.dewijzigingdatckv2/3geenkernvakmeerhoefdetezijn binnenc&mgaatonswellichtveelleerlingenkosten.hetkanduszijndatc&mckv2/3nietveelgekozen wordt,omdatleerlingenwetendatmetc&meenaantalkeuzemogelijkhedenvoorverderestudiewordt uitgeslotenterwijlc&mnietvereistisvoortoelatingtotdekunstacademieofhetconservatorium. LeerlingenkiezendanvoorveiligheidenalgemeenheidwaarbijCKV3alseenzwaarprogrammawordt gezienwatveeltijd(leesstudielast)kost.vooreeneventuelevervolgstudieophetconservatoriumofde academienemenzedanckv3indevrijeruimte.deleerlingendienuckv2en/ofckv3kiezenzijnwel bijzondergemotiveerdwattotheelgoederesultatenleidt. Waaromkiezenjij/jullievoortweekaternen:eenaparteleerlingenhandleidingnaasthetmagazine Factory? Bijhetgebruikvandeleerlingenhandleidingbenjealsdocentvanhetkopiërenaf.Leerlingendie toevalligeenkeernietaanwezigzijn,beschikkentochoverallevereisteformulieren.leerlingenenouders wetentegenwoordiggoedwathunrechtenzijn.hetvergetenvanhetaanbiedenvaneenstudieformulier doordedocentkantotvervelendediscussiesleidenophetmomentvantoetsing.eenherkenbaaren steedstegebruikenleerlingenkaternvoorkomtdit.hetleerlingenkaternkomtmeteenpaarfoto'sinhet dossiervandeschool.wewordengeachtleerlingenmateriaaltweejaaropteslaan,maardatvindik logistieknietmogelijk.webeschikkeneenvoudigwegnietoverdeopslagruimtehiervoor. Pastditideewelbinnenhetstrevenvanschooldirectiesvooreenlagerbudgetvanboekenfondsen? Leerlingenhebbennumaarééndeelingebruikendatisgoedkoper.Andersmoetelkejaarlaagvan eenboekwordenvoorzienwaarvanzemaargedeeltelijkgebruikmaken.leerlingenbergenhetkaternen deleerlingenhandleidinggemakkelijkopinhunringband.meestalzitdaarookhetkaternhistoryin. Katernentransporterenookgemakkelijkeralsdikkeboeken. Benjenietbangdatvakgroependiewarszijnvanmethodes,eenexemplaaraanvragenenvervolgens nietsmeervanzichlatenhoren? Datkangebeuren.Natuurlijkbestaathetgevaardatdocentenkunstvakkenhunboekengeldniet willengebruikenengraagblijvenkopiëren.mogelijkgaanzedanlaterovertotaanschafvande leerlingenhandleiding.ikhoopdateenaantalcollega'splezierengemakvandezemethodezullenhebben. Demethodegeeftstructuuraandelessen. Oud leerlingenckv3hebbenmijallatenwetendatzetijdenshunverderestudieveelplezierondervonden vandezelfstandigemaniervanwerkenenplannendiehengeleerdwasbijckv3.doorhetontwikkelenvan eenmethodeisvoorderdenzichtbaartemakendatdekunstvakkenvolwaardigkunnenfunctioneren binnendetweedefasezonderdatelkedocentkunstvakkeneennieuweneigenprogrammamoet schrijven. HetleerlingenkaternlaathetPTAzienenstudie cq.werkwijzers.isditnietschoolbepaald? Voorcollega'senleerlingenisineendergelijkgevalzichtbaarwatergevraagdzoukunnenworden. Zelfwijsikmijnleerlingenerop,bijhetuitreikenvandeleerlingenhandleidingen,dathetPTAvandeschool

5 rechtsgeldigis.dewerkwijzerszijnafgeleidvanhetpta.ikheberdevoorkeuraangegeveneencompleet documentaantebieden.hetheeftookeenheletijdgeduurdvoordatikeentotaalplanvoordemethode haddatwerkteindepraktijk. TotzovereenkijkjeindemethodekeukenvanFactory.Voorwaargeenfabriekswerk!Persoonlijkspreekt mevooralaandatditeenmethodeis,dievanuitdepraktijkisontstaanenookechtblijkttefunctioneren! Hetisaanhetonderwijsveldomzichereenoordeelovertevormen.Kijkvoorverdereinformatieop