3. Ontwikkeling van de Amerikaanse Filmindustrie tot 1918 De Amerikaanse filmindustrie
|
|
- Josephus van der Heijden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, digitaal door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 3.OntwikkelingvandeAmerikaanseFilmindustrietot1918 DeAmerikaansefilmindustrie DeAmerikanensteldendefilmgelijkwaardigaanelkanderindustrieproductenpastendezelfdeproductienormenenvormentoeopdefilm.DaarmeeverschildenzijvandeontwikkelinginFrankrijk,waareenaantalnieuwefilmgenres,o.a.verfilmdtoneel,historischefilm, avonturenfilmenkomischefilm,werdendoorgevoerdenwaardenieuwefilmgenressuccesvolblekentezijn.defransefirma speildenvoortdurenddebehoeftenvanhetpubliek enontdekten,dathetpubliekeensnellewisselingingenreszeeropprijsstelden.daarbij namdeaantrekkingskrachtvanhetmediumfilmtoetoendeechtefilmacteursgingenoptredenenbijhetpubliekgeliefdraakten. IndeVerenigdeStatenwasdevariatieingenresgeringer.Deproductiemaatschappijenkregenhiertemakenmeteenverdoorgevoerdeexploitatievanfilmsdoordetussenhandeldie eenfilmzolangmogelijkwildenverhuren.zijbedongendateenfilmalleendoorhenineen bepaaldgebiedverhuurdmochtwordenendoorditalleenrechtbleefdefilmvrijlangincirculatie. Na1909veranderdedesituatieindeVerenigdeStatenomdatnegenfilmfabriekeneenfilmtrustsloten,deMotionsPicturesPatentsCompany(MPPC).Onderdezenegenbevonden zicho.a.edison,biograph,vitagraph,essenayenselig. ZesprakenmetelkaarafdefilmproductietotdenegeninAmerikatebeperkenenelkevorm vanconcurrentietegentegaan.meteastmankodak,dieeenmonopolieopdeproductie vanonbelichtfilmmateriaalverworvenhadsprakenzecontractueelaf,datkodakuitsluitend aandeledenvandemppcfilmmateriaalzouleveren. NaasthetcontractmetEastmanbrachtenzijhunpatentenindeMPPC,waarbijelkedeelnemendefirmaeenproductielicentiekreeg.Defilmtrustdreigdeelkebioscoop,datproductenvaneenonafhankelijkedurfdetevertonen,meteenboycoteninbeslagnamevande gepatenteerdeprojectieapparatuur. DevolgendestapdiedeMPPCondernamwashetoprichtenvaneendistributiemaatschappij GeneralFilmCo.Nanegenmaandenwaren57vande58belangrijkstedistributiefirma'sopgekochtofgedwongenzichaantestuitenbijGeneralFilmCo. Hetfilmproductieproceswerdgestandaardiseerd.DeMPPCmaakteuitsluitendoneentwo reelers(tweehonderdtotdriehonderdmeterfilms).infrankrijkmaaktepathéalfilmsvan zeshonderdmeterlengte. DeMPPCbrachtdesalarissenvanscenarioschrijversenacteurstoteenminimumterugen defilmhuurwerdafhankelijkgesteldaandegrootte,inrichtingenliggingvandebioscoop, NaarFransvoorbeeldvoerdendeonafhankelijkendienaardeOostkust,Hollywood,waren uitgewekenhetstarsystemendelangerespeelfilmin,enondermijndendaarmeedemppc. In1917kwamereendefinitiefeindeaandeMPPC,doordatdeanti trustwetaangenomen werd. DavidWarkGriffith( ) ZoalswealbijPorterhebbenkunnenlezenvolgdeDavidGriffithPorterbijEdisonop.Kort daarnastaptegriffithovernaarbiograph.davidgriffithzorgdeervoor,datdefilmloskwam vanzijntoneelmatigekarakterenschonkdefilmzijntaal,waardoordefilmalsnieuwe kunstvormverhevenkonworden.griffithwastevensdeeersteregisseurdiemetbirthofa Nation(1915)eenmaatschappijinberoeringwisttebrengen.ZelfsdeAmerikaanseSenaat
2 bemoeidezichmetdeinhoudvandefilmenriepdevraagopofhettijdwerdvanoverheidswegecensuuropfilmstoetepassen. DeAmerikaansepresidentWilsonbekeek,ineenspeciaalvoorhemgearrangeerdevertoning,defilmenachttehetnietnodigdatdeStaatcensuuropfilmszoutoepassen.Hijliet datoveraandereedsbestaandenationalboardofcensorship,eensoortzelfcensuurvan debelangrijksteamerikaansefilmproducenten.wilsonslootaanbijdeheersendeamerikaansepolitiek,diewarewasvanelkevormvanstaatsbemoeienis.griffithconformeerde zichaandeamerikaanseproductienormenendroegzijnsteentjebij;aandestar Cultus.Hij bleekeenfijneneustehebbenw.b.castingenontdekteo.a.harrypickford,liliangish,douglasfairbanksenmaemarsh.hetamerikaansepubliekbleekzichteidentificerenmetdeze filmidolen,waarbijnietdeartistiekekwaliteiten,maardeschandalenendehoogtevanrecettesdoorslaggevendblekentezijnvoordatgriffithaanzijnabsoluuthoogtepuntbirthofa Nationbegon,hadhijal450kortefilmsopzijnnaamgebracht.Indezekortespeelfilmsprobeerdehijtalvannieuweverhaaltechniekenuit,dieinBirthofaNationgeconcentreerd werden.zoalswebijporteralopmerkten,pastedezealonbewustdeparallelmontagetoe engriffithvoerdedezetechniekbewustinomdedramatiekteverhogen.daardroegook zijnliterairekennisaandezetechniektoebij,omdatzijngeliefdeschrijversdickensenshakespearedezeverteltrantinhunverhalentoepasten.vanhenontleendehijookdevisuele detaillering,diezijnfilmzokenmerken. DeparallelmontagevindenwevoordeeerstekeerinTheLonelyVilla(1909)terug,maarin TheLonedaleOperator(1911)krijgthetzijndefinitievevorm.Wezientweeactiemomenten vanuittweeverschillendecamerainstellingenendecamerastandpuntenzijngewisselden hettempoisaangepastaandebewegingenvandeacteurs.(griffithopendemeteen(totaal) engingviamediumshotnaarcloseup.) NaastdeparallelmontagevoegdeGriffitheennieuwstijlmiddelaanzijnfilmstoe:deredding ophetallerlaatstemoment.hijverhoogdedespanningdoordeontknopingzolangmogelijk uittetellen. InTheBattle(1911)voerdeGriffithhetmontagetempoopensnellebeeldwisselingenvolgdenelkaaropd.m.v.crosscutting(versneldeparallelmontage).Hijopendedezefilmniet metdegebruikelijkebeelden(establishingshot)maarmeteenmediumshot,waardoorde toeschouwerdirectmetdegruwelijkhedenvandeoorloggeconfronteerdwerd.hijgafhet geheeleenpersoonlijkkarakterdoordetweehoofdpersonagestekoppelenaanhetslagveld,waardoordeliefdevandejongenenhetmeisjealscontrapuntt.o.v.hetslagveldging functioneren.hijwisseldedeslagveldopnamen(totalen)afmetmediumshotsvanhetverliefdetweetal. InAftermanyYears(1909)gebruikteOriffithdeherhalingvaneenzelfdeshot,waardooreen associatievewerkingoptrad.debeeldcompositievanhetshotbleefgelijk,maardeplaatsing vanhetherhalingsshotbleekbepalend.wezienannyleewachtenophaarman,diedezee opgegaanis.deherhalingvanhetshotbrachtdestemmingtotverlangen,totuitdrukking.in BirthofaNationpasteGriffithdeherhalingeveneenstoe,maarhierkreeghetdefunctie vaneenspronginhetverleden,deflashback. Griffithdeeldedescènesopinverschillendeshots,waarbijhijzowelinkadreringalsincamerastandpuntwisselde.Hijmerktedateencloseupopdeemotiesvandetoeschouwer werkte,datjemeteencloseupdetailskonbenadrukken,detoeschouwerextrainformatie kongeven.dezemaniervanopnemenriepverzetopbijtalvancritici,omdatzevanmening warendathetpublieknietnaareenfilmkwamkijkenomeenhalveacteurinbeeldtezien, enhetgrootaantalshotsdeacteurdemogelijkheidontnamomnoggoedtekunnenacteren.in1912publiceerdedr.stocktonderesultatenvanzijnonderzoekinmovingpictures World,august10enconcludeerdedatGriffithinzijnfilmSandsofDeemaarliefst68shots
3 en7tussentitelsgebruikthad,terwijlhijhetnormaalvondalseenregisseur18tot30shots gebruikteomeenfilmsamentestellen. Dr.Stocktonvond,datelkeregisseur,dieGriffithnazouvolgen"bittenbyThelightningbug" zoumoetenondergaan.inhetonderzoeksteldehijdatdefilm"lotsofaction,butnoactingandnochanceforany"bevatteen"theyallillustratedtheprevailingjumpingjacktendencies."ineencommentaarondersteundedecutterdeervaringenvandr.stocktonenhij schreef:"...atwentyscènedramaisrunuptefiftyorsixtyscènes,withanaveragetime lengthfromfifteenteelghteensecondseach.actingisnotpossible.unfoldingtheplotisnot possible.thereisasuccessionofeyefillingscène,butnostories..."* InMusketeersofPigAlley(1912)lietGriffithdeacteursnaardecameratoelopen,waardoordebewegingenvandeacteursdecamera instellingenveranderdenenwaarbijdeacteurstochscherpinbeeldbleven.griffithliephiermeevooropdedeepfocusdiecitizen KanevanOrsonWelleszoukenmerken. Defilmsvallennunogopdoordescherpteenblijkendetanddestijdsgoeddoorstaante hebben.griffith'sfilmwarenhoogvankwaliteiteneengrootdeeldaarvanwasvooralte dankenaanzijncameramanbillybitser,diealreflectorenenachtergrondbelichtinggebruikteomzoveelmogelijklichtnaasthetnatuurlijkezonlichttekrijgen. InTheMassacre(1912)maakteGriffithveelgebruikvandecrosscuttingenwistdaarmeede spanningtotheteindetehandhaven.hijsteldedeuiteindelijkereddingsteedsuit,waardoor desuspensetoenamenhetpubliekademloosbleeftoekijken.hetslotvandezefilmvormde eenfraaivoorbeeldvan'thelastminuterescue'.snelwisselendtoondegriffithdetehulp snellendesoldatenenechtgenootmetdegroeppioniersenvrouwenkind,diedoordeindianenwerdenaangevallen.griffithsuggereerde,datdehulptelaatgekomenwasmaaruiteindelijkkwamenvrouwenkindheelhuidsonderdestapellijkenvandaan.hetsteedsmeer uitstellenvaneengebeurteniszoulatereengeliefdstijlmiddelvanalfredhitchcockworden. Decrosscuttingvindenweindezefilmopverschillendeplaatsenterug,bijvoorbeelddescènewaarhetIndianendorpaangevallenwordt,bestaatuittweeopnamen,dieafwisselend getoondworden: a. Decamerastaatopeenheuvelentoontinsuper(totaal)deaanvalophetindianendorp. b. Decamerastaatinhetindianenkampentoontonsdehandelingeninhetkamp(shot 54 73). Hetzelfdevaltwaartenemenalsdeindianendewagon trainaanvallen.afwisselendzienwe deaanvalvandeindianenendeverdedigingvandemannen(shot ). Opheteindezienwezelfsdrieshotsdoorelkaarlopen. a. detehulpsnellendesoldatenenechtgenoot b. deaanvallendeindianen c. depioniers,dievrouwenkindbeschermen(shot ) *ImageonTheArtandEvolutionofTheFilm,N.Deutelbau,blz.74,NewYork,1977 Decrosscuttingenparallelmontagevereisendatdebeeldrichtingenmetelkaarinovereenstemmingzijn.IntheMassacremaakteGriffitheenmaaleenfout,alsdescoutenzijnbegeleiderelkeenandererichtinginrijdenendesuggestiegewektwordtdatdescoutnaarde wagontrainendebegeleiderergensandershulpgaathalen.laterblijktdatzeallebeinaar dewagontrainzijngereden. TalrijkeregiefoutenontsierenTheMassacreenGriffithzalerweinigaandachtaangeschonkenhebbenomdathijproductieleverenbelangrijkervond.
4 TotBirthofaNationheefthijmaarliefst450filmsgemaakt,waardoorregiefoutenonvermijdelijkwaren.Eenvandekomischaandoendefoutenbevindtzichinshot35,waardetoekomstigeechtgenootzijngeliefdeomarmteninzijnomarmingeentakvaneenstruikmeeneemtenalshijontdekt,dathijdestruikheeftmeegenomenindeomarmingpoogthijde struikwegteduwen. Demeestescèneszijnidentiekwatbetreftkadrering.Griffithbegintmeestalmeteen(totaal)ofsuper(totaal)omvervolgensviaeenmediumshottelatenzienwaarhetindescène omgaat.(shot18,19,20).slechtseenenkelekeerlasthijeencloseupin(shot45,47,50)en isheteenmiddelomemotiesopteroepen.hijbrengtdandebabyopdearmvandemoederinbeeld.eenpogingtotritmischemontageisnietaanwezig.deshotsdurenvrijlang, totalenensupertotalenoverheersen.camerabewegingenkomennietvoor.decamerablijft statisch.hettempowordtbepaalddoordemontageendebewegingenvoordecamera. Griffithsneedindebewegingenvandeacteursenkaptehandelingenaf,waardoordetoeschouwerinspanningbleefenzichafvroegwaterzouvolgen.Demontageinbeweging komtonderanderevooralalsdekarrenzichinbewegingzetten(shot89)entijdenshet vuurgevechttussendeindianenendepioniers(shot109). VaakbekortteGriffithhandelingen,omdathijhetnietnoodzakelijkachttedetotalehandelingtelatenzien,shot3,12).Griffithmaaktealeenverschiltussenreëleenfilmischetijd, waarbijdefilmischetijdsnellerverliep. Griffithriepmetverschillendebeelden,diemetelkaartevergelijkenwaren,associatiesop. Eriseenparalleltetrekkenmetdeindianenmoedermetkindendeblankevrouwenhaar kind,dieschijnbaarhetzelfdelotondergaan(shot72,154). Detotalefilmdoetergpathetischaan.Erwordtgewerktmetgoedkopesentimenten,waarbijhetsentimentelehoogtepunttevindenisindeslotscène,alshetarmpjevandebabybovendelijkenuitsteektendevaderontdektdathetarmpjebeweegt.Eisensteinmerktein 1946op,datdefilmsvanGriffithsuccesvolwarenomdathijinspeeldeopdeinfantielebehoeftenvanhetAmerikaansepubliekdooreenkinderlijkeverteltrantnatevolgen. ShotlistTheMassacre(1912) DavidWarkGriffith 1. TheMassacreBiograph 2. Descoutverteltvandewonderenvanhetverrewesten. 3. Tweemannen,eenjongeenoudemanmetpaard,komenvanlinkshetbeeldinlopen. Zegaaneenhuisbinnen.(totaal). 4. Ineenkamerpratenzemetelkaar.(totaal) 5. Eenvrouwwaadtmetdevoetendoorhetwater,zestaptuithetwater.(totaal) 6. Zesteektdewegoverenloopthethuisin,waardetweemannenzichbevinden.(totaal)opname,ietsvogelperspectief. 7. Devrouwkomtdekamerin,waartweemannenstaantepraten.Zegaatweernaar buiten(totaal) 8. Devrouwkomtbuitenensteektdewegweerover.(totaal) 9. Zekomtweerbijhetwater.(totaal) 10. Detweemannenstaannogsteedstepraten.(totaal) 11. Vrouwbijhetwater.Zelooptweerweg.(totaal) 12. Zekomthethuisbinnen,waardetweemannenstaantepraten.Dejongemanstelt devrouwaandeoudemanvoor,daarnaverlaatdeoudemanhethuis.dejongeman komt,metdehoedinzijnhand,verlegennaardevrouwtoe.(totaal) 13. Wiljemijnvrouwwordenenmetmijnaarhetnieuwelandgaan? 14. Voortzettingvan12,vrouwlachtalsdejongeman,descout,zijnhuwelijksaanzoek doet.(totaal) 15. Buitenzienweeenmanopeenpaardaankomenrijden.(totaal)
5 16. Als14,dejongemanlooptnaardedeurenkijktnaarbuiten.(totaal) 17. Als15,manstaptvanzijnpaardengaathethuisbinnen.(totaal) 18. Man,goedgekleed,komtbinnenenpraatmetdescout.Descoutsteltdemanaande vrouwvoor.alsdevrouwdekameruitwilgaan,wordtzedoordescouttegengehoudenendegoedgekledemanendevrouwblijvenindekamerachter.(totaal). 19. Descoutkomtuitdedeurensteektdewegover.Mediumshot. 20. Vrouwengoedgekledemanindekamer,pratenmetelkaar.Voortzettingshot Descoutkontvanlinksensteektdewegover.Mediumshot. 22. Descoutkomtdekamerbinnenengeefteenpollepelmetwateraandeman,die drinkt.hijgeeftdesoeplepelterugendescoutgaatdekameruitenkomtweerterug (springer!).demanverlaatdekamer.mediumshot. 23. Demankomtbuitenenzetzijnhoedop,klimtopzijnpaardenrijdtweg.(totaal). 24. Descoutendevrouwindekamer,devrouwwijstdescoutafenlooptnaarbuiten. Mediumshot. 25. Zekijktvanuitdedeurdewegrijdendemanna,dievoordathijrechtsafslaatnogeven omkijkt.devrouwlacht.mediumshot. 26. Debekentenis 27. Descoutisalleenindekamerengaatverslagenopeenstoelaantafelzitten.(totaal) 28. Devrouwkijktbuitennoginderichtingwaardemanisverdwenenengaathethuis weerbinnen.mediumshot. 29. Zekomtdekamerbinnenenzegaatnaastdemanstaan,evenlaterlooptzeachterde mandoor,rechtshetbeelduit.(totaal). 30. Hetvoorstel. 31. Demanophetpaardkomtweernaarhethuisrijdenenstijgtaf.Devrouwkomtde deuruitenzeontmoetenelkaar.(totaal). 32. Descoutlooptdoordekamerenkijktnaarbuiten.(totaal) 33. Demanendevrouwdichterbijelkaar.Mediumshot. 34. Descouttrekteenverbetengezichtentrektzijnrevolver.(totaal) 35. Demanendevrouwstaanhandinhandmetelkaartepraten.Descoutkomthethuis uit,stoptzijnrevolverwegendemangeefthemtekennendathijmetdevrouwwil trouwen.descoutendevrouwgaandaaropnaarbinnen.demanblijftzenuwachtig achter.evenlaterkomendescoutendevrouwnaarbuitenendescoutgeeftdeman eenhand.hijgaatnaarbinnenendemanendevrouwvallenelkaarindearmen.mediumshot. N.B.Opmerkelijkhierbijisdatdeman,alshijzijnarmenomhaarheenslaat,metzijn handendetakkenvaneenstruikmeeneemtenalshijhetmerktdetakkenvanzichafslaat. 36. Demanendevrouwtrouwen.Stephenneemtalsscoutdienstinhetleger. 37. Demanendevrouwzittenmethetgezichtnaardecameranaastelkaaropeenstoel. Opdeachtergrondrijdtdescouthetbeeldin.(totaal) 38. (totaal)opnamevanscoutophetpaard. 39. Als37,descoutrijdthetbeelduit. 40. Inhetkamp. 41. (totaal)opamevaneenlegerkamp.vanrechtskomentweesoldatentepaardhet beeldinrijden.vanachterkomtdescoutaanrijden,diedetweemanneneenhand geeft. 42. Tweejaarlater.Deverlokkingenvanhetwesten.Dekleinefamiliebesluitomzich aantesluitenbijeen'wagon train'. 43. Mediumshotvantweemannen,dievooreenkarstaan.Demanlooptrechtshet beelduit.
6 44. Mediumshot.Demanlooptnaarhuis,waardevrouwmeteenkinduitdedeurkomt. Hetkindsteektdearmpjesuit. 45. Closeupvandebaby. 46. Als Closeupvandebaby. 48. Als46,demanpakthetkindover.Hetechtpaarlooptrichtingdeur.Devrouwkijkt nogevenbinnenenlooptdaarnalinkshetbeelduit.manlaathetkindnogeventegen hethuiszwaaien. 49. Hetechtpaar,klimt,geholpendooreenman,achteropdekar.(totaal) 50. Closeupvandebaby,diezwaaitenindehandjesklapt.Debabyzitopdeschootvan devrouw,naasthenligteenhond. 51. Dekarzetzichinbeweging.Detweemannenlopenachterdekarentweemannente paardrijdenachterdekaraan.(totaal). 52. InhetVerreWesten.DescoutneemtdeelaandeverrassingsaanvalopeenIndianendorp. 53. (totaal).descoutrijdtmeteensoldaatvooropdoordebergen,gevolgddoorsoldaten. 54. Super(totaal)vanhetindianendorp,bestaandeuitwigwams,vogelperspectief. 55. MediumshotvanIndianenbijdewigwams. 56. MediumshotvanIndianenvrouwmeteenkindopderug. 57. Als53,descoutwijstnaarhetdorp. 58. Als55,eenindiaangaateenwigwambinnen. 59. Deindiaangaatnaardevrouwmethetkindengroetdezittendeindianenindewigwam.Mediumshot. 60. Deaanvoerdervanhetlegergeefthetsignaalomaantevallen.Luidknallendwordt deaanvalingezet.rookstijgtopuitdegeweren.(totaal) 61. Als54.Vanlinkskomenindianenmeldendathetdorpwordtaangevallen.(Supertotaal) 62. (totaal)vanindianenbijenuitwigwamdiegaanschieten. 63. Als61,vanallekantenwordthetdorpdoorsoldatenaangevallen.Overenweerwordt geschoten.deindianenslaanopdevlucht. 64. Als62,indianenschietenopsoldaten.Eenindiaanlooptnaardevrouwmethetkind, diegetroffenzijn.hijrichtzichopenslaateensoldaatvanzichaf. 65. Als Schietendescoutensoldaten,zichtbaartussenrookgordijn.(totaal) 67. Als65,cameraietsmeernaarlinksgericht.Tweeindianen!komenvanrechtshet beeldinlopenenballenvertwijfelddevuisten. 68. Als66,waarbijeensoldaatnaastdescoutnaarbovenwijst. 69. Als Deindianenverzamelenzichindebergenenkijkenophetdorpneer.(Supertotaal). 71. Als Als70,deindianentrekkenverslagenweg. 73. Overzichtvermoordeindianen,opdevoorgronddevrouwmethetkindineendraagdoek.Eenhondscharreltoverhetslagveld.(totaal) 74. De'wagon train'komtindegevarenzoneenkrijgtmilitaireescorte. 75. (totaal)vandewagensendesoldaten,waaronderdescout.decamerastaatfrontaal envogelperspectief.eensoldaatkomtaanrijdenenoverhandigteenbriefaandeofficier. 76. Dewagen,methetechtpaarenhetkindkomtlinksinbeeld,stoptendemanklimt vandekar.(totaal). 77. Demanschudtoudeman,uitshot3,dehand.(totaal)
7 78. Ondertussenstaptdevrouwvandekan,eenmanstaatmethetkindinzijnarmenen overhandigthetkindaandevrouw.eenruitervraagtietsendevrouwwijstnaar rechts.(totaal). 79. Als77,deruiterrijdtnaardemannen,dielinkshetbeelduitgaan.Weziendaneen Indiaanmetdescoutendesoldatenpraten. 80. Als78,mannenbegroetendevrouw.(totaal). 81. Mediumshot.Devrouwtoonthetkindaandeandereman.Demanwijstmetzijnvinger. 82. Deechtgenootwordtteruggeroepennaarhetmilitairehoofdkwartiervanwege dringendezaken. 84. Demangaatnaarzijnpaard.(totaal) 85. Als83,devrouwlooptlinkshetbeelduit.Mediumshot 86. Demanspringtopzijnpaardenrijdtweg.Devrouwmethetkindzwaaiendeechtgenootna.(totaal). 87. Bijdekarvandevrouwontmoetendescoutendeoudeman(uitshot3)elkaarenze schuddenelkaargeestdriftigdehand.devrouwmethetkindkomtlinksinbeelden descoutzietzijngeliefdeweerterug.hetkindbeginttehuilenendescoutprobeert hetkindtetroosten.descoutlooptrechtsuitbeeld.(totaal) 88. Destoetvertrekt,vooropdesoldaten.(totaal) 89. Dekarvandevrouwvertrekt,rijdtnaarrechts(gesnedeninbeweging). 90. Dekarvandevrouwopnieuwinbeeld,gevolgddoordeanderekarren.Desoldaten rijdenlinksuitbeeld,uitgezwaaiddoorvrouwen.karrenvertrekken,geflankeerddoor soldaten. 91. Doordewildernis. 92. Super(totaal).Camerastaatbovenopeenbergenwezienindevertedekarrenverdertrekken.Opdevoorgrondlinksverschijnteenprairiehonddiedooreenbeer,die vanrechtskomt,wordtgejaagd. 93. Descoutkomtrechtsnaastdekarvandevrouwrijden.Hetkindzwaait. 94. Voortzettingvan92.Debeerverdwijntlinksuithetbeeld.Onderuitdecamerakomt eenindiaan,meteenberenvelom,inbeeld.hijdraaitzichomeengrijnst. 95. Destoetstoptomeenkampopteslaan. 96. Vooroprijdendesoldaten,dieplotselingomdraaienenlinksnaastdestoetnaarachterengaan.Descoutenzijnbegeleiderkijkenenlatendestoetstilstaan. 97. Inhetindianenkwartier.Hetopperhoofdzintopwraak. 98. Deindianenzittenophunpaardenenzeheffendearmmethetgeweer,omdestrijd tebeginnen. 99. Deverjaardagvandebaby Camerastaatbijdekarvandevrouw.Mannenkomenomdevrouwenhetkind,die opeenstoelzijngaanzitten,staanenbrengeneentoastuit.descoutloopthetbeeld uit Super(totaal)vandeindianen,dieopoorlogspadgaan.Zerijdenrechtshetbeelduit (totaal)vandevrouwenhetkind,diedoordedomineegefeliciteerdworden.descout enzijnbegeleiderkomeninbeeldenrijdensnel Descoutenbegeleidersindebergen,rondkijkend,rechtsinbeeldenrijdenlinksweg Kampscènes.Domineemetgokkervoordewagenmetschoppenaas Tweemannenzittenbijeenkaraaneentafeltjeenzehebbenkaarteninhunhand.De domineekomtenprobeerthenvandeslechtheidvanhetgokkenteovertuigen,maar demannenreagerenniet.alsdedomineeuitbeeldverdwenenis,komeneengroep manneninbeeld.zemakendegokkersduidelijkdaterindianenindebuurtzijn.de gokkersmakenerzichnietdrukom.
8 106. Devrouwzitmethetkindopschootindestoelbijdekar.Eenjongetjemaakteengesprekjeenalshetjongetjeverdwenenis,komtvanlinksdedomineeinbeeld,dieop hentoeloopt. 107 Eensoldaat,dieopzijnpaardzitteslapen,wordtdoorin38indianenbeslopenenvan zijnpaardgetrokken.dedodesoldaatwordtachtergelatenendeindianennemenhet paardmee Eensoldaatdiewachtlooptbijdepaardenzietplotselingietsverdachts.Indianenduikenopenoverenweerwordtergeschoten Derustendesoldatenschrikkenopenzepakkenpaardenuitrustingbijelkaar Vervolg108.Indianenschietenophetkamp Vanlinkskomtdescoutenbegeleiderinbeeld.Hijwijstnaarbeneden Super(totaal)vanuitvogelperspectief.Aanvalvanindianenophetkamp Vervolg111.Scoutrijdtrechts,begeleiderlinks,hetbeelduit Vervolg110.Helemaallinkszienwedevrouwmethetkindindekarzitten.Descout enbegeleiderkomenachterdekarhetbeeldinrijdenenstoppenbijdekarvande vrouw Soldatenrijden,rennenenschieten(voortzetting109) Scoutmetkindenbegeleidermetdevrouwrijdenlinkshetbeelduit Schietendesoldaten,knielendentepaard.Voordecameradoorkomendescouten begeleiderrijden Vluchtendeblankenwordenachternageredendoorindianen.Eenmanwordtvanzijn paardgeschoten.indiaanstoptentiltmanop Super(totaal),vogelperspectief,vanhetgevecht.Plotselingrijdensoldatenhetbeeld in.120.super(totaal),vogelperspectief,uithetstruikgewasduikenbewapendeindianenop,dieopdesoldatenschieten.achterdeindianenkomenindianentepaarddie ookopdesoldatenschieten Super(totaal)vansoldatendieopdevluchtgedrevenworden Zestappenvanhetpaardomzichteverdedigen Deovergeblevenblankenstappenvanhetpaardenverzamelenzich.Descoutheeft deleiding.devrouwneemthetkindovervandebegeleider (totaal)vanafdeberggezien,waarbenedendestrijdvoortgaat Deindianenvallendegroepaan,diezichdichttegenelkaarheeftopgesteld Gevechttegenelkaaropdeberg.Overenweervallendoden Super(totaal)vandebergafgezien.Indianenvallenvanallekantenhetgroepjeaan Hetgroepje,datzichalschietendverdedigt Mediumshotvangokker,dieopindianenschiet Mediumshotvanvrouwenkind,indegroepweggedoken.Eenhandmeteenpistool komtinbeeldenschiet:verdedigingvanvrouwenkind Als128,jongetjelooptuitdegroepnaarvorenenwordtgetroffen Gokkerschietenzietdejongengetroffenwordenenlooptnaarvoren Gokkerbijhetjongetjeensleepthemterugnaardegroep.Alshijindegroepterugis, wordthijdodelijkgetroffen.eenanderemanvaltdoodoverhemheen Als Eenruitertepaardsneltweg Deechtgenootverneemtvanderuiterdatzijnvrouwenkindingevaarzijn Deman,echtgenoot,rijdtnaardeofficier,hijwilafstappenalsderuiteraankomt snellen.deruiterverteltwateraandehandis.desoldatenwordenbijeengeroepen omtehelpen Indevalleidesdoods Als134.Indianencirkelennogsteedsalschietendomhetgroepjeheen.
9 140. Gokkerenpriestergearmd,staanelkaarbij Desoldatenverlatenhetkamp Als140,Domineevaltdoodneeropzijnbijbel.Degokkerwordteveneensgetroffen Indianentepaardhebbeneensoldaattepakkenenstekenhem 144. Degokkersterftterwijldekaartenuitzijnhandenglijden.Schoppenaashoudthijvast (totaal).soldatendiesnelophunpaardenrijden Descoutinhetmiddenvaneensteedskleineregroep Deovergeblevenblankenzittenbijelkaarineencirkel.Voorhenliggendelijkenvan deandereblanken Super(totaal)als Soldatendiesnelrijden,nufrontaal,stofwolken Vrouwenkindmiddenindegroep.Erwordtnogvolopgeschoten 151. Soldaten,zijkant Nogeenpaarblankenzijnovergebleven,waaronderdescout Soldatenkomenaanrijdenenstoppen Erzijnnogmaartweemannen,waaronderdescout,over.Descoutbeschermtvrouw enkind Deindianenvallenaan Descoutblijftnogalleenoverenvaltgetroffenneer Super(totaal)als148,soldatennaderenalschietend Deechtgenootendesoldatenkomenbijdehoopmetlijken.Hijlooptnaardedode scout Mediumshotechtgenoot,dieteneinderaadis.Soldaatzietbewegendehandtussen delijkenuitkomen.alshijdescoutoptilt,komendevrouwenhetkinderlevendondervandaan.manomarmtvrouwenkind.soldaatneemtuiteerbiedzijnhoedafvoor dedapperescout Mediumshot,devrouwgeefthetkindaandeechtgenoot.Babyzwaaitmethandje Inmemoriam Super(totaal)vandebergaf.Soldatenrijdeninslagordeweg. Fadeout. In1915maakteDavidGriffithzijnmeesterwerkBirthofaNation. DefilmduurdemaarliefstdrieuurenBiographbrakdaarmeedeafsprakendiebinnende MPPCgemaaktwaren.Deconcurrentievandeonafhankelijkefilmmaatschappijendwongen Biographaftestappenvandekortespeelfilms.AlleverhaaltechniekendieGriffithinzijnvorigespeelfilmsontwikkeldenuitgeprobeerdhad,vindenweinBirthofaNationtoteen eenheidgevormd,terug. GriffithontleendezijnverhaalaanhetboekTheClansmanvanThomasDixonJr.datin1905 opdemarktgebrachtwas.theclansmanwaseenboek,datstellingnamvoordek.k.k.en daaromnogalomstredenwas.defilmkostte: dollarenleverdeeenwinstvan 5, op.BirthofaNationwerdeenenormkassuccesendekassa'swerdenbestormd.Injanuari1916haddenalmeerdandriemiljoenmensendefilmgezien.Deenorme toeloopwasvooreengrootdeeltedankenaandepubliciteit,diedefilmkreegdoorderellendieontstondendoorzowelvooralstegenstanders.daarnaastmaakteeengrootsopgezettereclamecampagnevelemensennieuwsgierig.erwerdenzelfsspecialetreinreizengeorganiseerd,diedemensenuitdeprovincieendekleinesteden,naardebioscopeninde grotestedenvervoerden.halvepagina'smetadvertentiesvuldendekrantenenreusachtige reclamebordenspoordendemensenaandefilmtebezoeken. Hetfilmverhaalbestonduittweedelen:heteerstedeelgingoverdeAmerikaanseBurgeroorlogtotdemoordopLincoln,hettweededeelomvattedena oorlogseperiode,metde
10 opkomstvandekukluxklan.griffithlietbinnenhethistorischegegeventweefamiliesen hunonderlingebetrekkingeneenbelangrijkerolspelen.defamiliestonemanuitpennsylvanie(uithetnoorden)encameron(uitsouthcarolina)ondergingendeverschrikkingenvan deoorlog.verschillendekinderenvanbeidefamilieswordenindezeoorloggedood.nade BurgeroorlogkomendebeidefamiliesweernadertotelkaaralsBenCameronenElsieStonemanverliefdopelkaarwordenenverloven.DeliefdewordtechterverbrokenalsElsie ontdektdatbenlidisvandek.k.k. NadedoodvanFlora,dezusvanElsie,volgtdeommekeer.VooraldedoodvanFloradiein paniekvaneenrotsspringtisinteressant,omdatuitdezescènedestijlvangriffithteherkennenis. Indezescènezijndedialogendoormiddelvantussentitelsindefilmgemonteerd.Detussentitelskomenvoorineenshot,datintweeëngesnedenis,waardoordetoeschouwerde koppelingkanmakennaardegenediedetekstuitgesprokenheeft(shot2en3,12en13,23 en24). Hetiris effectwordttoegepastopdetweehoofdpersonenbinnendezescène,waardoorde toeschouwerdirectweet,dathetomdezetweepersonagesgaat,doormiddelvanhetiriseffectkaderdegriffithdepersonenintoteencloseupengafaandatze,watruimtebetrof, ingeslotenwaren.(shot4,5,4) Omde"engheid"teverhogenvoerdeGriffithdecrosscutting,veranderingenin"standpunten,veranderingeninkijk/blikrichtingen,op.Doordecrosscuttingvoerdehijdedreigingop, waardoordevaltoteendramatischedieptepuntleidde.deparallelmontagewaarbenop zoekisnaarfloraenhijzietwateropderotsgebeurt,geeftdeonmogelijkheidweer,dat BenoptijdkanzijnomFlorateredden.Dekijkerwordtgedwongenzichonmachtigtevoelen. InvergelijkingmetTheMassacreligthettempovrijhoogendecamerastandpuntenen kadreringzijnzodanig,datzeelkaarsnelafwisselenentegengesteldaanelkaarzijn.ophet momentdatflorainpaniekraaktsnijdtgriffithovervan(totaal),viamediumshotnaareen closeup,waarbijhetcamerastandpuntverandertvanvogelnaarkikkerperspectief(shot24, 29). Hetuiteindelijkedrama,dewanhoopssprongvanFlora,snijdtGriffithinviershots: shot32: deaanzettotdesprong shot33: deval,waarbijdecamerabenedenstaatendekadreringzodaniggekozenisdatde topvanderotsjuistniettezienis.ditisgedaanomniettelatenzien,dateenpop vanbovennaarbenedengegooidwordt. shot34: hetneerkomen,datvanuittotaalenvogelperspectiefisopgenomenenwehetlichaamtussenderotsentotstilstandzienkomen. shot35: herhalingvan34,maardecameraisverplaatstenwezienhetlichaamvanflora, waardoordeherhalingdefunctiekrijgt,datdetoeschouwerzijnemotiekanverwerken. SHOTLIST: BirthofaNation(1915) Scène:Floraspringtvanderots. 1. Gus,neger,ontmoetFlorainhetbos.(totaal) 2. als1,closer,gusneemtzijnpetaf Medium "Jezietdatikkapiteinbengewordenenikwiltrouwen" 3. Voortzettingshot2 4. Florakijkthemverschriktaan(Iris)Medium 5. Gus(Iris)inbeeld.Closeup
11 6. Herhaling4.(Iris) 7. als2,ouspakthaarhand.medium. 8. als1,floradeinstnaarachterenengeefthemeenklapenrentweg.gushaarachterna envalt.vogelperspectief(totaal). 9. Florarentdoorbos.Zesteekthaarhandenvertwijfeldomhoog(totaal). 10. vervolg8,gusstaatop. 11. Florarentdoorstruiken.Medium 12. Guskomtaanlopen(totaal). 13. voortzettingvan FloraklimtopderotsenVogelperspectief(totaal). 15. als14.super(totaal). 16. Gusrentderotsenopenspringt.Vogelperspectief.(totaal) 17. Flora,inangst,zwaait.Medium. 18. Gusduiktop.Vogelperspectief.Super(totaal). 19. Florastaatbovenopderots,vertwijfeld(totaal). 20. Benlooptdoorhetbos,kijktomhoogenbegintterennen.Vogelperspectief.(Totaal). 21. Voortzettingvan Flora,ietsdichterbijcamera.Medium. "Gawegofikspring." 23. Voortzetting Guskijktnaarrechts.Hijbevindtzichlinksonderinbeeld.Closeup. 25. Flora,angstigkijkend.Closeup. 26. Rots,waarFloraenGusopstaan.Kikkerperspectief.Super(totaal) 27. BoswaarBendoorrent,stilblijftstaan,omhoogkijktenroept.(totaal). 28. Flora,dieomlaagkijkt.Closeup. 29. Flora,gaststaan.(Totaal). 30. Mus,kijktverschrikt.Closeup. 31. Voortzetting26.Kikkerperspectief.Super(totaal). 32. Floraspringt.(totaal). 33. Rots,waardetopnietvantezienis.Lichaamvaltenrolt.Kikkerperspectief.(Totaal). 34. Lichaamrolttussenderotsendoor,totstilstand.Vogelperspectief.(Totaal). 35. Gusklimtbovenopderots.Vogelperspectief.(Totaal). 36. Als Als Als36,Gusklimtvanderotsaf.
Brunelleschi. De Dom van Florence
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv, Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieGeen fabriekswerk. Roeien met de wind mee en de stroom tegen. Jac Willekens
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieer schilders katholiek en vervaardigen ze religieuze stukken. Ook is de rol van het hof niet te vergelijken met die van Frankrijk of Engeland.
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieMuziek in de renaissance en barok. Renaissance (1400 1600) Belangstelling voor het hier en het nu
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieAffecten, emoties en expressie
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieEmile Bernard: Pont Aven, 1898. Gauguin
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieMusicals en musicalfilms Inleiding
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 6-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,
Nadere informatieRekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieAntwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieRekenen Groep 4-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatiegroep Computerprogramma woordenschat
Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl
Nadere informatieMUZIEKEDITIE B O E K E N C E N T R U M
OP TOON HOOGTE LIEDEREN BUNDEL HGJB MUZIEKEDITIE B O E K E N C E N T R U M Op Toonhoogte is ontwikkeld door de HGJB. Deze landelijke jongerenorganisatie in de Protestantse Kerk in Nederland wil jongeren
Nadere informatieHandleiding ZorgDomein Bijlagen verzenden
Handleiding ZorgDomein Bijlagen verzenden ZorgDomein 2014 Inleiding Het is mogelijk om naast de verwijsbrief ook bijlagen elektronisch te verzenden via ZorgDomein. Het toevoegen van bijlagen aan de verwijzing
Nadere informatiePortfolio
Portfolio 2011-2012 www.atelier-mart.nl Schilderij Jaartal Eigenschappen 201213 2012 Acryl Op doek Omschrijving Dans Afmetingen Prijs 70 x 50 cm (b x h) 275,00 Het betreft hier het schilderij op de rechterpagina.
Nadere informatieVO2020- scan. Handleiding bestuursrapportage met bestuursambities. Versie 1.0, april 2015
VO2020- scan Handleiding bestuursrapportage met bestuursambities Versie 1.0, april 201 Copyright 201 Stichting Schoolinfo Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
Nadere informatieWerkPortfolio. Praktijkkaarten PRO schoonmaak. Professionele schoonmaaktechnieken
WerkPortfolio Professionele schoonmaaktechnieken Praktijkkaarten PRO schoonmaak Schoonmaakregels Werk van boven naar beneden...01 Werk van buiten naar binnen...02 Werk van schoon naar vuil...03 Emmer en
Nadere informatieKWR 05.026 april 2005
KWR 05.026 april 2005 Kiwa N.V. - 1 - april 2005 KWR 05.026 april 2005 2005 Kiwa N.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,
Nadere informatieZwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen. Extra les: Wonen. Dorothé Pietersma. u i t g e v e r ij coutinho.
Zwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen Extra les: Wonen Dorothé Pietersma u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2009 Deze extra les over wonen hoort bij Zwart op wit. Praktische schrijfvaardigheid
Nadere informatieAntwoorden op de meerkeuzevragen
Antwoorden op de meerkeuzevragen bij Dit is marketing! Loek ten Berge Johan van Kooten met medewerking van Esther de Berg Tweede, herziene druk u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2012 Deze antwoorden
Nadere informatieSssplitsss Handleiding instellingen
Sssplitsss Handleiding instellingen v. 11-09-2007: 11:35 Leeswijzer Dit is de standaard handleiding instellingen van het programma OWG-Design4All Sssplitsss. Naast deze standaard handleiding, is er tevens
Nadere informatieGebruikershandleiding Planningsagenda. Versie: Januari In business for people.
Gebruikershandleiding Planningsagenda Versie: Januari 2017 In business for people. Unit4 VerzuimSignaal Telefoon 074-2455444 Postbus 313 Fax 074-2455445 7550 AH Hengelo Internet http://www.unit4.com/nl/software/hr/unit4-verzuimsignaal
Nadere informatieWonen Leerboek voor de Opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider / Jongerenwerker
Wonen Leerboek voor de Opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider / Jongerenwerker Copyright: Uitgeverij Eigen Wijs, Bussum 2003 ISBN-10:90-77495-13-4 ISBN-13: 978-90-77495-13-1 1e druk februari 2006 Schrijvers:
Nadere informatieVrijetijdsbesteding Leerboek voor de opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider/Jongerenwerker
Vrijetijdsbesteding Leerboek voor de opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider/Jongerenwerker Copyright: Uitgeverij Eigen Wijs, Bussum 2007 ISBN: 978 90 77495 21 6 1e druk augustus 2007 Boek: Serie Jongerenwerk/Vrijetijdsbesteding
Nadere informatieWindows Live Mail downloaden en een e-mailadres instellen
Wegwijs in Windows 7 Wegwijs in internet Windows Live Mail downloaden en een e-mailadres instellen Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2011 Deze handleiding Windows Live Mail downloaden
Nadere informatieVoorbeeldvragenlijst COK
Voorbeeldvragenlijst COK Vragen over de kwaliteit van wonen (Selectie van vragen uit de vragenlijst behorend bij Clienten over Kwaliteit ) Kanaalweg 17c, gebouw B2 3526 KL Utrecht Postbus 8224 3503 RE
Nadere informatieSkype: leren op afstand
Skype: leren op afstand 1 Cursus Onderwijs en ICT Jaargang 2, deel 20 (versie 1.0 NL 8-04-2011) Leren op afstand door Serge de Beer Inleiding Leren hoeft niet alleen op school plaats te vinden. Wie bijvoorbeeld
Nadere informatieHANDLEIDING SIM KAART RUSLAND
HANDLEIDING SIM KAART RUSLAND Copyright 2018. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige
Nadere informatieZelfstandig werken. Ajodakt. Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie
Zelfstandig werken Ajodakt Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie 9 789074 080705 Informatieverwerking Groep 7 Antwoorden Auteur P. Nagtegaal ajodakt COLOFON Illustraties
Nadere informatieTest voor het meten van de jeugdgerichtheid van de buurt of het dorp. Quick Scan J-score voor de buurt of het dorp
Test voor het meten van de jeugdgerichtheid van de buurt of het dorp Quick Scan J-score voor de buurt of het dorp Colofon Uitgave: Auteur: NISB, Arnhem Christel van den Hooven (SportZeeland) en Heino van
Nadere informatieMicrosoft Security Essentials downloaden
Wegwijs in internet Thuis in Windows Vista Thuis in Windows 7 Microsoft Security Essentials downloaden Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2011 Deze handleiding Microsoft Security
Nadere informatieHandleiding Een Outlook.com-account aanmaken
Wegwijs in Windows 8 Handleiding Een Outlook.com-account aanmaken Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2013 Deze handleiding over een Outlook.com-account aanmaken hoort bij
Nadere informatieInformatie over de opleiding en de praktijk BBL verkort niveau 4
7-11-017 Status Definitief Referentie PK 1/5 Auteur(s) Annemarie ten Klooster/Petra Kramp Informatie over de opleiding en de praktijk BBL verkort niveau 4 Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieVrijstaande woning kavel 6 't Hees Westerbork Tineke Berger & Sjraar Hendriks
000 7500 000 66 70 506 90 (vergunningsvrij) Kavel 06 - Plan 't Hees Orvelterstraat/Westerborkerveld Westerbork T 8 N ase Omgevingsverg. Tekeningnummer OM - S0 Onderwerp Situatietekening Schaal :500 7500
Nadere informatieProfiel van de Nederlandse overheid
Profiel van de Nederlandse overheid Organisatie, beleid en besluitvorming Links Remko Iedema en Patricia Wiebinga bussum 2012 Deze links vormen extra materiaal bij de zesde, herziene druk van het boek
Nadere informatieBijlagen bij het ecologisch krachtenveld
Professioneel pedagogisch handelen Omgaan met probleemgedrag in opvoedingssituaties Bijlagen bij het ecologisch krachtenveld Gerbert Sipman u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2014 Deze bijlagen horen
Nadere informatieNIEMAND LUISTERT. Lia Lucas
niemand luistert 1 2 NIEMAND LUISTERT Lia Lucas 3 Uitgeverij U2pi BV (www.jouwboek.nl), Voorburg 2e druk november 2014 Titel: Niemand luistert Auteur: Lia Lucas Illustraties: Lia Lucas ISBN: 978-90-8759-465-7
Nadere informatieRoBeheer 1.5. Dé specialist in ruimtelijke informatievoorziening. Crotec bv Parallelweg 21 5223 AL s-hertogenbosch
1.5 Crotec bv Parallelweg 21 5223 AL s-hertogenbosch Postbus 2447 5202 CK s-hertogenbosch V T 073523 3950 F 073523 3998 www.crotec.nl info@crotec.nl RoBeheer Vestiging Amsterdam Plotterstraat 22 1033 RX
Nadere informatieVOOR HET vfas CONGRES
ALIMENTATIE VAN DE TOEKOMST SCHEIDEN IN NEDERLAND 2012 onderzoek uitgevoerd door TNS NIPO in opdracht van de vfas DE SCHEIDINGSADVOCATEN vfas CONGRES 2012 VAN ALIMENTATIE DE vfas NODIGEN VAN DE TOEKOMST
Nadere informatieInformatie sollicitatieprocedure leerling-verpleegkundige niveau 5 HBOV
5 november 206 Status Definitief Referentie WAD/PK /6 Auteur(s) Petra Kramp Informatie sollicitatieprocedure leerling-verpleegkundige niveau 5 HBOV Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor
Nadere informatieHandleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren
Wegwijs in Windows 8 Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2013 Deze handleiding over het downloaden en installeren
Nadere informatieHANDLEIDING SIM KAART THAILAND
HANDLEIDING SIM KAART THAILAND Copyright 2017. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige
Nadere informatieAntwoorden op de vragen
Thuis in Windows 7 Antwoorden op de vragen Hannie van Osnabrugge bussum 2010 Deze antwoorden horen bij de vragen in Thuis in Windows 7 van Hannie van Osnabrugge. 2010 Hannie van Osnabrugge Alle rechten
Nadere informatieExtra les: Verzekeringen
Zwart op wit Praktische schrijfvaardigheid voor volwassenen Extra les: Verzekeringen Dorothé Pietersma u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2009 Deze extra les over verzekeringen hoort bij Zwart op wit.
Nadere informatieHandleiding Een e-mailadres van een provider toevoegen in de app E-mail
Wegwijs in Windows 8 Handleiding Een e-mailadres van een provider toevoegen in de app E-mail Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2013 Deze handleiding over een e-mailadres
Nadere informatieHandleiding Een Outlook.com-account aanmaken
Wegwijs in Windows 8.1 Handleiding Een Outlook.com-account aanmaken Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2015 Deze handleiding over het aanmaken van een Outlook.com-account
Nadere informatieWerken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (individuele training) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Nadere informatieInleiding Administratieve Organisatie. Opgavenboek
Inleiding Administratieve Organisatie Opgavenboek Inleiding Administratieve Organisatie Opgavenboek drs. J.P.M. van der Hoeven Vierde druk Stenfert Kroese, Groningen/Houten Wolters-Noordhoff bv voert
Nadere informatieVoor fouten door middel van onduidelijkheden en verkeerde opgave zijn wij niet aansprakelijk. Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen
Nadere informatieFirewall Configuratie
Firewall Configuratie Firewall Configuratie In deze handleiding gaan we een aantal voorbeelden geven hoe u een bepaalde situatie kunt oplossen door middel van een aantal Filter Rules. Situatie 1 U maakt
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor ouders Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders, is onderdeel
Nadere informatieSchool en echtscheiding
School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique van der Pluijm en Margit Grevelt School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique
Nadere informatieHelpen bij partnerrelatieproblemen
Helpen bij partnerrelatieproblemen Helpen bij partnerrelatieproblemen Het praktijkboek Alfons Vansteenwegen Derde, herziene druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2005 2005 Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Nadere informatieLAN DNS & DNS Forwarding
LAN DNS & DNS Forwarding LAN DNS Met de LAN DNS functionaliteit kunt u ervoor zorgen dat de DrayTek als DNS-server fungeert voor het interne netwerk. Hiermee kunt u naar een interne webpagina of webapplicatie
Nadere informatieLETTERREGEN Handleiding instellingen
LETTERREGEN Handleiding instellingen v. 11-09-2007: 11:35 Leeswijzer Dit is de standaard handleiding instellingen van het programma OWG-Design4All Letterregen. Naast deze standaard handleiding, is er tevens
Nadere informatieAddress Mapping Address Mapping regels:
Address Mapping Address Mapping Met de optie Address Mapping kunt u het uitgaande publieke IP-adres instellen voor bepaalde interne IP-adressen. Het verkeer afkomstig van dit desbetreffende interne IP-adres
Nadere informatieRabobank Westland 17 oktober 2013 Bart van Meurs & Raymond Buitelaar. 2013 ideality
Rabobank Westland 17 oktober 2013 Bart van Meurs & Raymond Buitelaar ideality trend 1: online winkelen trend 2: social media stelling 1: retail vs. e-tail stelling 2: offline vs. online overweging ideality
Nadere informatieVerheven tijdverspilling. liturgie vieren HENK JONGERIUS. Verheven tijdverspilling wil een bijdrage HENK JONGERIUS
wil een bijdrage leveren aan een vernieuwde waardering van het liturgievieren. In deze tijd, waar op het kerkelijk erf veel vorming in de liturgie is verdwenen, biedt het stof tot bezinning en een handreiking
Nadere informatieFlexSCAN Installatie
FlexSCAN Installatie Copyright Copyright 2007 Dicon development center BV. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde gegevensbestand,
Nadere informatieHANDLEIDING SIM KAART ISRAEL
HANDLEIDING SIM KAART ISRAEL Copyright 2019. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige
Nadere informatieHandleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren
Wegwijs in Windows 8.1 Handleiding Windows Live Mail 2012 downloaden en installeren Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2015 Deze handleiding over het downloaden en installeren
Nadere informatieHANDLEIDING HUAWEI E-5331 POCKET MIFI ROUTER
HANDLEIDING HUAWEI E-5331 POCKET MIFI ROUTER Copyright 2012. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar
Nadere informatieStoppen met roken Cursus
Stoppen met roken Stoppen met roken Cursus F.A. Willemsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden. verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
stap in de stilte www.uitgeverijmeinema.nl Ontwerp omslag: Mulder van Meurs Illustraties: Maartje van den Noort isbn 978 90 211 4326 2 nur 728 2013 Uitgeverij Meinema, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieSociale Omgeving Leerboek voor de Opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider / Jongerenwerker
Sociale Omgeving Leerboek voor de Opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider / Jongerenwerker Copyright: Uitgeverij Eigen Wijs, Bussum ISBN/EAN: 978-90-77495-18-6 1e druk maart 2007 Boek: Serie Jongerenwerk
Nadere informatieBelangrijke boodschap:
Belangrijke boodschap: Het is illegaal om dit E-book te kopiëren, verkopen of verdelen! Dit e-book hoor je te krijgen van goedomgaanmetgeld.nl of een andere website waarvan Marielle Vreeken eigenaar is,
Nadere informatieGroenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof
Groenengrijs Groenengrijs Jong en oud met elkaar in gesprek Karen van Kordelaar Astrid Vlak Yolande Kuin Gerben Westerhof Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van
Nadere informatieArbeidsovereenkomst 2016/2017
Arbeidsovereenkomst en aanverwante regelgeving 2016/2017 Redactie: Ars Aequi Libri Ars Aequi Libri Nijmegen 2016 ISBN: 978-90-6916-839-5 NUR 825 2016 Ars Aequi Libri, Nijmegen. Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatiemodule 5 2008 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven - 1 e druk: november 2008
Europees Computer Rijbewijs module 5 ACCESS 2007 2008 Instruct, Postbus 38, 2410 AA Bodegraven - 1 e druk: november 2008 ISBN: 978 90 460 0493 7 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieQuality of Service. DrayTek Vigor 1000, 2130 & 2750 serie
Quality of Service DrayTek Vigor 1000, 2130 & 2750 serie Quality of Service De QoS-functie zorgt ervoor dat datastromen, zowel inkomend als uitgaand, met een bepaalde prioriteit worden behandeld. U kunt
Nadere informatieLAN Multiple-Subnet Port Based VLAN
LAN Multiple-Subnet Port Based VLAN LAN Multiple-Subnet Met dit product hebt u de mogelijkheid om met meerdere LAN subnetten te werken. Hierdoor kunt u de LAN poorten op de DrayTek indelen in verschillende
Nadere informatieGasten Wi-Fi netwerk
Gasten Wi-Fi netwerk Gasten Wi-Fi netwerk In bepaalde situaties kan het voorkomen dat u een extra draadloos netwerk wilt aanbieden aan uw gasten. Dit gasten netwerk moet gescheiden zijn van het reeds bestaande
Nadere informatieDrayTek Vigor AP700 MAC Filtering
DrayTek Vigor AP700 MAC Filtering DrayTek Vigor AP700 MAC Filtering De DrayTek Vigor AP700 beschikt tevens over een extra beveiligings functionaliteit. Namelijk MAC Filtering, hierdoor kunt u op basis
Nadere informatieMEDISCH SPOEDGEVAL INJECTIE LETSEL HYDRAULISCH HOGEDRUK. De feiten. www.veiligwerkenmethydrauliek.nl
MEDISCH SPOEDGEVAL HYDRAULISCH HOGEDRUK INJECTIE LETSEL De feiten www.veiligwerkenmethydrauliek.nl Inhoudsopgave Inleiding 4 Wie lopen het meeste risico? 6 Aard van het materiaal, plaats van binnendringen
Nadere informatieTraining. Methodisch verzamelen van informatie
Training Methodisch verzamelen van informatie Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel:
Nadere informatieToetsvragen bij domein 6 Stellen
bijvoorbeeld Exemplarische opleidingsdidactiek voor taalonderwijs op de basisschool Toetsvragen bij domein 6 Stellen Bart van der Leeuw (red.) Jo van den Hauwe (red.) Els Moonen Ietje Pauw Anneli Schaufeli
Nadere informatieUniversal Repeater AP700
Universal Repeater AP700 Universal Repeater De universal repeater mode in de VigorAP 700 is een efficiënte manier om het bereik van uw draadloze netwerk te vergroten. Door Universal repeater mode te gebruiken
Nadere informatieDE WAARDE VAN ZELF (LEREN) KIEZEN
(LEREN) KIEZEN 7 EN KIES ZELF DE WAARDE VAN ZELF (LEREN) KIEZEN KEUZEMOGELIJKHEDEN "Leren gaat veel beter en levert veel bruikbaarder en duurzamer resultaten als men zelf kiest wat en hoe men leert. De
Nadere informatieAntwoorden op de vragen
Wegwijs in de wereld van internet Antwoorden op de vragen Hannie van Osnabrugge Vijfde, herziene druk bussum 2010 Deze antwoorden horen bij de vragen in Wegwijs in de wereld van internet van Hannie van
Nadere informatieWerkPortfolio. Praktijkkaarten PRO 1 keuken. Professionele Keukentechnieken. Handen wassen en desinfecteren Snijwondje verzorgen...
WerkPortfolio Professionele Keukentechnieken Praktijkkaarten PRO 1 keuken Handen wassen en desinfecteren... 01 Snijwondje verzorgen... 02 Tillen... 03 Handmatig afwassen... 04 Werkblad reinigen... 05 Gasfornuis
Nadere informatieThuis in Word Antwoorden op de vragen. Hannie van Osnabrugge Marian Ponsioen-van der Hulst
Thuis in Word 2007 Antwoorden op de vragen Hannie van Osnabrugge Marian Ponsioen-van der Hulst bussum 2009 Deze antwoorden horen bij de vragen in Thuis in Word 2007 van Hannie van Osnabrugge en Marian
Nadere informatieInformatie over de opleiding en de praktijk BBL regulier niveau 4
15-11-016 Status Definitief Referentie WAD/PK 1/5 Auteur(s) Annemarie ten Klooster/Petra Kramp Informatie over de opleiding en de praktijk BBL regulier niveau 4 Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten
Nadere informatieVoeding, uitscheiding en diagnostiek
Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008
Nadere informatieInformatie over de opleiding en de praktijk BOL- BBL niveau 4
1-11-016 Status Definitief Referentie WAD/PK 1/5 Auteur(s) Annemarie ten Klooster/Petra Kramp Informatie over de opleiding en de praktijk BOL- BBL niveau 4 Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieLAN Multiple-Subnet Port Based VLAN
LAN Multiple-Subnet Port Based VLAN LAN Multiple-Subnet In de DrayTek Vigor 2850 serie is het mogelijk om met meerdere LAN subnetten te werken. Hierdoor kunt u de 4 LAN poorten op de DrayTek indelen in
Nadere informatieToetsen in Techniekstad
Deelnemershandleiding Toetsen in Techniekstad KSL186483 Kenteq Leermiddelen 2009 Kenteq Training en Advies, Hilversum Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
Nadere informatieOpen Ports. Als eerste maakt u de regel actief. Dit kan door boven in het scherm een vinkje te zetten bij Enable Open Ports
Open Ports Open Ports Met Open Ports kunt u een bepaalde serie poorten open zetten voor een bepaalde server/pc. Standaard zijn hier geen regels ingesteld. Wanneer u gebruik wilt maken van deze functie
Nadere informatieRecht & Veiligheid Leerboek voor de Opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider / Jongerenwerker
Recht & Veiligheid Leerboek voor de Opleiding Assistent Vrijetijdsbegeleider / Jongerenwerker Copyright: Uitgeverij Eigen-Wijs, Bussum 2003 ISBN 10: 90-77495-17-7 en ISBN 13: 978-90-77495-17-9 1ste druk
Nadere informatieKlachtenregeling ZieZaZo
kinderdagverblijf ZieZaZo buitenschoolse opvang ZieZaZo van Lawick van Pabstlaan 1a 3453 RA De Meern 030 6666 447 kdv@ziezazo.com bso@ziezazo.com www.ziezazo.com onderdeel van kinderdagverblijf LoKoWo
Nadere informatieInformatie over de opleiding en de praktijk BOL- BBL niveau 4 vanaf het 1 e leerjaar
1-11-016 Status Definitief Referentie PK/PK 1/5 Auteur(s) Annemarie ten Klooster/Petra Kramp Informatie over de opleiding en de praktijk BOL- BBL niveau 4 vanaf het 1 e leerjaar Stichting Maasstad Ziekenhuis
Nadere informatieDuurzame energietechniek
Duurzame energietechniek Toegepast in de bloembollensector Bijlage rapport Afstudeerscriptie Werktuigbouwkunde De Haagse Hogeschool afdeling Delft Mitchell van der Meij Praktijkonderzoek Plant & Omgeving,
Nadere informatieCursusgids - Social Medi lessen. Eerste druk November 2015. Digitaal Leerplein. Website: www.digitaalleerplein.nl E-mail: info@digitaalleerplein.
Titel Cursusgids - Social Medi lessen Eerste druk November 2015 Auteur Fred Beumer Digitaal Leerplein Website: www.digitaalleerplein.nl E-mail: info@digitaalleerplein.nl Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatiePort Redirection NAT >> Port Redirection Enable.
Port Redirection Port Redirection Door middel van Port Redirection (ook wel Port Forwarding genoemd), kunt u bepaalde externe poorten doorsturen naar een interne poort. Het verschil tussen Open Ports en
Nadere informatieWie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke
Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten
Nadere informatie