Musicals en musicalfilms Inleiding

Transcriptie

1 Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, digitaal door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Musicalsenmusicalfilms SingingintheRain(1952),IrmalaDouche(1956),WestSideStory(1961),TheSoundofMusic (1965),Hair(1967),Cabaret(1972),AChorusLine(1976),Cats(1981). Inleiding Demusicalheeftdoorzijngeschiedenisheeneenvrijexactbeeldlatenzienvanhetbelangvan dansenzijnidentiteitindesamenlevingindetwintigsteeeuw.demusicalwerdgevoeddoorde gezelschapsdansenvandetijd,dieophunbeurtdoordemusicalwerdengevoed.zokonde charlestonmetdejazz ragtimeindetwintigerjareneenrageworden.doordekomstvande geluidsfilm,kondansopfilmwordengezetendoordanskunstenaarsalsfredastraireengene Kellyindejarendaarnawordenontwikkeld.Demusicalwerdeenvormwaarindanseenvitaal deelvandewerkelijkestructuurvandefilmwerd.dans,muziek,zang,toneel,filmenbeeld kwamenbijelkaar.vaakwerdenmusicalseerstinhettheateropgezetenlatervoordefilm geadapteerd.debroadway productiesgenoteneenenormepopulariteit.enhetwasevident voordeamerikaansefilmindustrieomvoordeverfilmingervandegrootsebeschikbaretalenten opmuzikaal,choreografischenfilmischgebiedtegebruiken. IndeHollywoodmusicalGoldwynFollies(choreograafGeorgeBalanchine),uitgebrachtin1938, speeltdetapdanseencrucialerol,ofschoonergeenafrikaans Amerikaansedansersin voorkomen.inde RomeoenJuliadans wordthetconflicttussendeballetdansendemontagues endetapdansendecapuletsgesymboliseerdindebotsingvandetweetegenovergestelde dansstijlen.terugkijkendvoorspeltditballetnietalleenwest SideStory(waarinJeromeRobbins eenjazzversiemaaktevanderomeoenjulialegende),maarookverschillendebreakdance filmsvandejarentachtig,beginnendmetflashdance,waarinbreakdancezelfdestrijdaangaat metanderedansvormen,vanballettotdehedendaagsebroadwaydans. HetultimestatementoverdansalsdedrijvendekrachtindemusicalisWestSideStory,voorhet eerstgeproduceerdinnewyorkin1957.nognooitwasdanseenzodominantefactorgeweest alsindezeshow.tienjaarlaterwerddeliefdesrockmusicalhairopdeplankengebracht.het demonischevandegezelschapsdansonderdehippiegeneratiewasonderdeelvandeopzetvan deshow.hetwasdocumentvandietijd,zowelwatdemoraalalswatdansbetreft.godspellen JesusChristSuperstarhaddenprofijtvandeenormesuccesvollemixvanrockmuziekenreligiein Hair.AChorusLine,geregisseerddoorMichaelBennetin1976lietzienhoeintiemdanszichzou moetenverhoudentotdewerkelijkestructuurvaneenproductie.eenstudievandelevensen gevoelensvandeledenvaneendecastwasdelijnwaarlangsdehandelingvanhetverhaal plaatsvond.hoepopulairdemusicalkonzijn,blijktweluithetfeitdatdezepasin1990 afgeslotenwerdnaintotaal6137voorstellingen! DedansfilmSaturdayNightFevermetJohnTravoltaheefteindjarenzeventigdediscorage geïnitieerd.

2 Musicalfilm: Singin intherain (1952) Beginjarenvijftigkwamen ertussendevijftigen zestigfilmsuitdemgmstudio s,waaronderook demusicalfilmsinging in therain,dienunogwordt gerekendtoteenvande bestefilmsallertijden.de makershadden aanvankelijkniethetidee datdezemusicalzo n succeszouworden. Voordesamenstellingvan eenmusicalgingende regisseursmeestaluitvan een catalogus vanliedjes diedemaatschappijhadgekochtvaneenbepaaldecomponistentekstschrijver.datwasde standaardprocedureinhollywood.vaakkreegeenscenaristdandeopdrachtomdaarbijeen scenarioteschrijven,bijvoorkeuroverdebiografievandeliedjesschrijver,inditgevalarthur Freed( ).VoordeEersteWereldoorlogwashijeensuccesvoltekstschrijverenhadhij nogopgetredeninrevuesmetthemarxbrothers. Defilmisvoordietijdopvallendmodernvormgegeven.Invloedenvanballetvernieuwers, abstractekunst,psychoanalyseenjazzzijnindefilmherkenbaaraanwezig.opmerkelijkisdatde filmopallerleimanierenverwijstnaardeovergangvandestillefilmnaardegeluidsfilmeind jarendertig,demeesttraumatischeperiodeindegeschiedenisvanhollywood.hetgestuntel metmicrofoonsinbloemenvazenenreusachtigecorsages,ofdeontluisterendepiepstemmetjes ofdialectenvanberoemdeacteursleendenzichbijuitstekvooreenkomedie.voorentijdensde opnamenvansingin intherainmelddenzichdanookoudesterrenvaneenkwarteeuw daarvoormetallerleianekdotesdiezegraagindefilmverwerktzagen. Allerleidetailsbewijzeneeraandestillefilm.ZogeeftGeneKellyaanheteindvanzijnfameuze danssolodoordeplassenzijnparapluwegaaneenvoorbijganger,inwerkelijkheideenkomiek uitdezwijgendeperiodevandefilmgeschiedenis,dieindegeluidsfilmnooitmeerzijndraai heeftkunnenvinden. Opmerkelijkisverderdemanierwaarophetpubliekvoordegekwordtgehouden.Opmerkelijke staaltjesvanfilmbedrog,dienuheelacceptabelzijn,werdenprofessioneeltoegepast.debbie Reynolds,devrouwelijkesteruitdefilm,dievanwegehaaracteertalentenstemnaamheeft gemaakt,konbijvoorbeeldhelemaalnietzingenenwerdlipsynchroongedubddooreen onbekendezangeres.maarookhaarspreekstemklonkvolgensderegisseurtetexaansenwerd ookgedubd.

3 Demusical IrmalaDouce (1956) DetekstisvanAlexandreBeffort,dieeerderalstaxichauffeurhadgewerkt,endiehetverhaal uiteindelijksamensteldeuiteenouderetekstdiehijhadgeschrevenvoorhetkritischeweekblad LaCanardEnchaîné.Opaandringenvancollega shadhijeenverhaaltjeovereenhoertjemet eenhartvangouddathaareigenvermomdepooieralsduursteklanthad,bewerkttoteen komischeeenakter.hetstukwerdmetveelsuccesopgevoerdenlaterdoormargueritemonnot delijfcomponistevanedithpiaf aangevuldmetliedjestotdecomédiemusicalezoalsdienu bekendis.opmerkelijkisdatfrankrijkgeentraditieheeftophetgebiedvanmusicals.irmala Douceisdeenigedietothetwereldrepertoirebehoort.LesMisérablesheefthaarsuccesvooral tedankenaandebewerkingdooreenengelseproducent.irmaladoucegingin1956in premièreineenkleinzaaltjeenhaddirectzoveelsuccesdatzewerdovergeplaatstnaarhet groteretheatredel Athénee.DeParijse bevolkingslootirmamethaarlangzame musette walsvolonvervuldverlangen(mon rêvechaquesoir)enhaaraanstekelijke levensvreugde(ah,disdonc)inhaarhart.het publiekhoopteopeengelukkigeontknoping vanhetverhaal.haarnestorkonhetniet verdragendatzijngeliefdeirmazich prostitueerde.hijvermomdezichvoorzijn bezoekenalsrijkeoscarenzorgdeerzovoor dathijhaarenigeklantwas.dewijzewaarop hijhaarroyaalonderhield,konhijnatuurlijk nietvanzijnsalarisbetalen.hijwerktezichin denesten,kwaminaanrakingmetjustitieen uiteindelijkindegevangenisterecht,juistop hetmomentdatirmadeschellenvandeogen vielen.demusicalhadookinlondenennew Yorksucces.IedereenhieldvanIrmaen ontdektedatdielichtemeidenenzware jongenseigenlijknognietzoberoerdwaren. InNederlandwerddemusicalopdeplanken gebrachtmetvertalingenvanhansandreusenremcocampert.irmaladoucewerdkortnamy FairLadymet(WimZonneveld)hettweedegrotemusicalsuccesvanNederland. FilmIrmalaDouche AangestokendoorhetsuccesvandemusicalwildedeHollywood regisseurbillywilderereen filmvanmaken.uiteindelijkwerdheteenfilmzonderliedjesenwerdderolvandeverliefde Nestor(JackLemmon)herschreven.Ineersteinstantieishijeennaïevewijkagent,dieontslagen wordt,omdathijnietdoorheeftdatjustitiehetsomsopeenakkoordjegooitmetde onderwereld.hijwordtdandepooiervanirma(shirleymaclaine).

4 Musical:West SideStory,1961 West SideStoryiseenenergieke,wijderkende,melodramatischemusical,eenhedendaagse vrijevertalingvanshakespeare'stragedieromeoenjulia.desettingisdeupperwestsidevan NewYork.Zoalsvoorveleanderemusicalsvandietijd,keekHollywoodopzoeknaarnieuw materiaalnaarsuccesvollebroadwaystukkenomermateriaaluitteputten,zoalsvoorsouth Pacific(1958),Oklahoma!(1955).Zijmoestenimmersconcurrerenmetdeopkomendetelevisie enanderevormenvanamusement. West SideStoryisnogsteedseenvandebeste verfilmingenvaneenmusicalooitgemaaktendemooiste musicalfilmvandejarenzestig. Defilmisgebaseerdopdemusical(uit1957)geschreven doorarthurlaurentsengeregisseerdengechoreografeerd doorjeromerobbins.hettraditioneleliefdesverhaalwerd bewerktenvertaaldvoormusicalopeenradicale, vernieuwendemanierenineenrevolutionairestijl.het stukbevattederacialestrijdtussenrivaliserende straatbendes,(depasaangekomen)puerto Ricanenende tweedegeneratieamerikanenuitblankeeuropese immigrantenfamilies.maarookwordenjeugdcriminaliteit enstedelijkeproblemenuithetmiddenvandetwintigste eeuwin(musical)dansvormgegeven.omderealiteitvandesocialetragedieineenstedelijke omgevingtebenadrukkenwerdeengedeeltevandefilmoplocatieinmanhattangeschoten, maardemeestescèneszijninspeciaalgemaaktesettingsingeluidsstudio'sgemaakt.demusical werdvoorfilmherschrevenenaangepastdoorernestlehman.defilmbevatdemooie, pakkendemuziekpartituurenliederendoorleonardbernsteinenstephensondheim.decoregisseurwasrobertwise. DefysiekedanssequensendieRobbinschoreografeerdeendejazzymuziekvanLeonard Bernsteinbrachtendegepassioneerdeintensiteit,frustratieenhetruwegeweldvandestraat opeenbijzonderemaniervoorhetvoetlicht. DefilmkreegelfAcademyAwardsnominatiesenwonzeallemaal,metuitzonderingvaneen: BestAdaptedScreenplay.Dezeprestatieisslechtsdoortweeanderefilmsvoorbijgestreefd,elk metelfoscars:ben Hur(1959)enTitanic(1997). Deopeningsscènevandefilmisberoemdgeworden.Nadatdekijkersmeteenadembenemend shotvanuitdeluchtnaarmanhattanmeegenomenwordennaareenspeelplaatswaareen bende(cool)blankejongerenbijelkaarstaan,terwijlzemethunvingersklikkenophetritmevan demuziek.deagressieveledenvandebendeverlatendeomheindespeelplaatsenstekende straatover,waarnazijgeleidelijkuitbrekenineenuiterstgestileerdedansenuiteindelijk uitbarstenineengedurfd,vrolijk,vindingrijk,visueelballetmetpirouetten,wildeacrobatische bewegingen,ren sprongen,wathundominantieenenergiesymboliseert.zepreparerenzichop eentreffenmeteenanderebende. ZijzijndeledenvandeJets,bestaandeuitblankejongeren,dieconstantinconflictzijnmetde Sharks(PuertoRicanen).(Deracialerivaliteitisvergelijkbaarmetdeopgespannenvoetlevende families,demontaquesendecapulets,uitshakespeare'soorspronkelijkeverhaal). WanneerhetPuertoricaansemeisjeMariaverliefdwordtopdeblankeTony,blijktdatolieophet vuurvandeonderliggendeonverdraagzaamheidenluidtdedramatischedoodvantonyin.

5 TheSoundofMusic,1965 In1965maakteRobertWisedemusicalfilm,TheSoundofMusic,waarinJulieAndrews excelleerdealsdeinnemendegouvernantevandekinderenvontrapp.de Speelfilmencyclopedieschrijftoverdezefilm: Noemhetmaardamespulp,maardezegroots opgezetterodgers&hammerstein musicalwaseenenormkassucces.hetverhaalvandefamilie vontrappheeftmeermenseneengoedeavondbezorgddanpraktischwelkefilmook. The SoundofMusickreegindatjaaronderandereeenoscarvoor bestpicture. Hair,1967 TweejaarlaterwerdderockmusicalHair (1967)opdeplankengebrachtenluiddeeen nieuwebroadwaystijlin.eenwaarinhet demonischevandegezelschapsdansonderde hippiegeneratieonderdeelwasvandeopzet vaneenshow,authentiekindetijdzowelwat houdingalsdansbetreft.in1968steeghet genrevandemusicalinpopulariteitdoorde productiehair.inallegrotestedenstonddeze musicalophetprogramma.deshowwasop zichnietergbijzonder,maardeproductie kreegveelaandachtomdatdriejongensen meisjesgedurendeeenaantalminutenvolledig naaktopdebühnestonden.demusicalgaatovereenjongemandienogalpreciesisenzich thuisvoeltindenewyorksehippiescene.demusicalverhaaltoverjongerendieinopstand komentegendegevestigdeorde.doordeverfilmingvandemusicaldoormilosformankreeg Hair(1979)nietalleeneengrootamusementgehalte,maarookeenmaatschappijkritische lading. DeopvolgerszoalsGodspel',JesusChristSuperstarhaaldenprofijtuitdeenormsuccesvollemix vanrockmuziekenreligie. Cabaret,1972 DefilmmusicalCabaret(1972)vanregisseurBobFosse metlizaminelliindehoofdrolgafeenuitstekende illustratievandeopkomstvannazi Duitslandenwasals zodanigeenwaarschuwingvoorhetopkomende neonazisme.aandebasisvandemusicallaghet toneelstukiamacameravanjohnvandrutenten grondslag.toenhetstukindejarenvijftiginpremière ging,publiceerdeeenrecensentvanthenewyorktimes dekortsterecensieooitgegeven.detitelluidde: Iama Camera,waaronderdetekst: ButnotaLeica. AChorusLine,1976 'AChorusLine',geregisseerddoorMichaelBennetin1976,lietzienhoeintiemdanszichzou moetenverhoudentotdewerkelijkestructuurvaneenproductie.eenstudievandelevensen gevoelensvandeledenvan'achorusline',boodheneenspiegelbeeldvanzichzelf,de bezettingzelfwashetweefselvandehandeling.

6 Cats,1981 In1981maakteAndrewLloydWebberCats,devoorstellingdieinjanuari1996delangst lopendemusicalinwestendénbroadwayzouworden.thephantomoftheoperawas gabaseerdopdebekendefranseromanvangastonleroux.hetgelijknamigeboekwasal verscheidenekereneerderverfilmd.ookmetlateremusicals,zoalsthephantomoftheopera, boektelloydwebberinnewyorkallerecords. DenieuwegeneratieAmerikaanseschrijvers heeftgeennieuwemusicalstemgevondendieveelpubliekaanspreekt, verklaardezijn producercameronmackintosheenszijnamerikaansesucces, InEuropazijnmensenals AndrewLloydWebberenTimRicebeïnvloeddoorpopmuziek. Hunmusicalsgingenovergrote onderwerpenenwerdenverteldineenvollediggezongenrockidioom.vooralinzijneerdere, bijbelsemusicalsgebruiktelloydwebberrockelementenzoalszenognooitintheaterwaren gebruikt.incatsvervinghijderauweelementenvanrockineensoortpop Broadwaymengsel. Demuziekisdanwelnietéchtpopofrock,maarwelpopofrockgenoegomopBroadwayte overleven. Opschool, zeimackintosh, ToeniedereenwasovergestaptopdeBeatles,draaide iknogsteedscliffrichard.enikdenkdatdatmegeschiktheeftgemaaktvoortheater. In anderewoorden:musicalkannooitdehottrendsvandemuziekvolgen,wantvoordatjeeen musicaleindelijkophetpodiumhebt,benjeeenpaarjaarverdereniserallangweereen anderetrend.terwijlcatsinlondenspeeldezijnertallozepoptrendsgekomenengegaan.en tochbleefdemuziekvancatspopulair,tijdloos. BijdeLondensepremièrevanCats,op1mei1981in hetnewlondontheatre,zeidelegendarische BroadwaymusicalmanDavidMerricktegenCameron Mackintosh,dietoennogmaarnetwasbegonnenals producer,bereidtezijndebritserechtenvoor42th StreetteruilenvoordeAmerikaanserechtenvoorCats. Hetleekeenroyaalvoorstel:42thStreetwasindeVS eengeblekensuccesmusical,enmerrickzouhet zomaaraaneenbeginnendeproducergevenmet nauwelijkservaring.maardebehoedzamemackintosh sloeghetvoorstelaf,endatbleekmaargoedook:eind 1990had42thStreet,Broadwaysgrootstehitmusical vandejarentachtig,tienmiljoendollarverdiend;de inkomstenvancatswarenindatzelfdejaar Engelsepond.DePhantomoftheOpera verdiendedatjaar engelsepondenmiss Saigon,dienogmaareenjaarspeelde, pond. InNewYork,waarCatsvanaf7oktober1982tezien was,lietmerrickradiospotjesmakenwaarinhij42thstreetaanpreesals deidealeshowvoor mensendieallergischzijnvoorkatten.jammergenoegblekennietveelmensenallergisch.in 1989washet,na3358opvoeringen,delangstlopendemusicalinhetBritsetheater.In1983won demusicaleentonyawardvoordebestemusical,hetbesteboek,debestemuziek,debeste regie,hetbestelichtontwerpéndebestekostuums.bettybucleywonbovendieneentony AwardvoorbesteactricevoorhaarrolalsGrizabella.Laterwondevoorstellingooknogde LaurenceOlivierendeEveningStandardAwardforBestMusical.Inbijna250stedenopdehele wereldwerddemusicalineensoortgelijkevormopgevoerd,ennaarschattingbijnavijftig miljoenmensenzagendeshow.indemusicalgingmeerdan825miljoenengelsepondom.in

7 Broadwayspeeldedemusicalachttienjaar;in2000wasdelaatstevoorstelling.MaarinLonden gingindatzelfdejaardeshowhaartwintigstejaarin. Waartheatertot1981inEngelandwasafgedaanalseenslapaftrekselvanfilm temoeilijk, onzelfstandig(wantgesubsidieerddoordeoverheid) kreeghetnudezelfdestatus.steven Spielbergmaaktezelfseenanimatieverfilmingvandemusical,insamenwerkingmet Mackintosh.