ZWEMWATERPROFIEL DE REIGERPLAS

ZWEMWATERPROFIEL DE REIGERPLAS WATERSCHAP ZUIDERZEELAND 17 januari 2014 077358351:0.5 - Definitief C01011.200074.0100

Inhoud 1 Inleiding... 5 1.1 Aanleiding... 5 1.2 Zwemwaterprofiel... 6 1.3 Kwaliteitsklassen en richtwaarden... 6 1.4 Leeswijzer... 7 2 Uitgevoerde werkzaamheden... 8 2.1 Algemene werkwijze... 8 2.2 Stappenplan... 8 2.3 Werkwijze beoordeling proliferatie blauwalgen... 9 3 Gebiedsbeschrijving... 12 3.1 Algemeen... 12 3.2 Beheer en onderhoud... 14 3.3 Hydromorfologie... 14 3.4 Ecologie... 15 3.5 Begrenzing zwemwaterzone... 17 4 Bronnen van verontreiniging en gezondheidsrisico s... 18 4.1 Inleiding... 18 4.2 Fecale verontreiniging... 18 4.3 Overige verontreiniging... 19 4.4 Potentiële bronnen... 19 4.5 Veiligheidsonderzoek... 19 4.6 Zwemprof... 20 5 Analyse historische waterkwaliteitsdata... 21 5.1 Fysisch chemische waterkwaliteit... 21 5.2 Bacteriologische waterkwaliteit... 21 5.3 Beoordeling proliferatie blauwalgen... 24 6 Europese zwemwaterrichtlijn beoordeling... 25 6.1 Inleiding... 25 6.2 Intestinale enterococcen... 25 6.3 Escherichia coli... 25 7 Conclusie, maatregelen en aanbevelingen... 27 7.1 Conclusies... 27 7.2 Maatregelen en aanbevelingen... 28 7.3 Vervolgtraject... 28 8 Literatuur... 29 Bijlage 1 Verslag veldbezoek... 30 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 3

Bijlage 2 Functie-, watersysteem- en peilkaart omgeving Reigerplas... 32 Bijlage 3 Uitslag Zwemprof... 33 Colofon... 34 4 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

1 Inleiding 1.1 AANLEIDING De nieuwe zwemwaterrichtlijn 2006 7 EG van het Europese parlement van 15 februari 2006 schrijft voor dat alle zwemwateren in 2015 minimaal een aanvaardbare zwemwaterkwaliteit moeten hebben. Een beschrijving van het betreffende zwemwater, de zwemwaterkwaliteit en de maatregelen die behoren bij het behalen van deze kwaliteit dienen gerapporteerd te worden in een zwemwaterprofiel. In de richtlijn is opgenomen dat alle lidstaten uiterlijk op 24 maart 2011 de eerste zwemwaterprofielen hebben opgesteld. De nieuwe zwemwaterrichtlijn is in de nationale wetgeving geïmplementeerd in het Besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (geldend 05-01-2010). In de nieuwe richtlijn wordt een lager risico op gastro-enteritis (maag- en darmontstekingen) nagestreefd dan in de oude richtlijn. Er worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen. Een andere belangrijke verbetering ten opzichte van de oude richtlijn is dat in de richtlijn bepalingen zijn opgenomen met betrekking tot de verstrekking van informatie over de zwemwaterkwaliteit aan het publiek en de Europese commissie. Verder zal op basis van deze richtlijn een proactief beheer van de zwemwaterkwaliteit gevoerd moeten worden. Dit betekent o.a. dat alle bevindingen dienen te worden gerapporteerd in een zwemwaterprofiel. Figuur 1. Locatie zwemwater de Reigerplas 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 5

De Reigerplas wordt beheerd door Stichting Flevolandschap. De provincie Flevoland is samen met de waterkwaliteitsbeheerder verantwoordelijk voor de waterkwaliteit van de zwemplassen in haar beheergebied. Voor u ligt het zwemwaterprofiel voor de Reigerplas dat ARCADIS in opdracht van Waterschap Zuiderzeeland heeft opgesteld. 1.2 ZWEMWATERPROFIEL Van iedere zwemwaterlocatie dient een zwemwaterprofiel te worden opgesteld, waarin de risico s voor zwemmers worden bepaald. Het zwemwaterprofiel beschrijft welke waterkwaliteitsproblemen de zwemwaterlocatie al dan niet kent en welke oorzaken hieraan mogelijk ten grondslag liggen. Voornamelijk wordt inzicht verkregen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes. Daarom richt de beoordeling zich vooral op Escherichia coli en Intestinale enterococcen. In dit profiel worden ook andere zaken die een verhoogd gezondheidsrisico met zich meebrengen zoals cyanobacteriën (blauwalgen), zwemmersjeuk en botulisme beschreven. In het geval van waterkwaliteitsproblemen zullen mogelijke maatregelen aangeduid worden. In het zwemwaterprofiel is de zwemzone vastgesteld: het gebied waarin het merendeel van de zwemmers zich bevindt en waarvoor de doelstellingen van de richtlijn gelden. Het profiel dient gebaseerd te zijn op en te voldoen aan de randvoorwaarden zoals opgenomen in bijlage III van de Europese Zwemwaterrichtlijn. Het zwemwaterprofiel dient volgens de Europese zwemwaterrichtlijn te bestaan uit: 1. Een beschrijving van de fysische, geografische en hydrologische kenmerken van het zwemwater, en van andere oppervlaktewateren in het beïnvloedingsgebied van het betrokken zwemwater die een bron van verontreiniging zouden kunnen zijn, welke relevant zijn voor de doelen van de richtlijn en als bedoeld in richtlijn 2006/7/EG; 2. Een beschrijving en beoordeling van oorzaken van verontreiniging die het zwemwater kunnen aantasten en schade toebrengen aan de gezondheid van zwemmers; 3. Een beoordeling van de mogelijke proliferatie van cyanobacteriën; 4. Een beoordeling van de mogelijke proliferatie van macroalgen en/of fytoplankton; 5. De volgende gegevens indien de onder punt 2 bedoelde beoordeling aantoont dat er een risico van een kortstondige verontreiniging bestaat: De vermoedelijke aard, frequentie en duur van verwachte kortstondige verontreiniging; Nadere gegevens over alle resterende oorzaken van verontreiniging, waaronder de genomen beheermaatregelen en het tijdschema voor het wegnemen van de verontreiniging; De, tijdens kortstondige verontreinigingsincidenten, genomen beheermaatregelen en de identiteit en contactgegevens van de instanties die met het nemen van de maatregelen belast zijn. 6. De locatie van het controlepunt. Alle bevindingen voor zwemvijver de Reigerplas zijn opgenomen in dit zwemwaterprofiel. Op basis van dit profiel dient de beheerder maatregelen te nemen om, indien nodig, het risico op besmetting van de zwemmer te reduceren. 1.3 KWALITEITSKLASSEN EN RICHTWAARDEN In de Europese zwemwaterrichtlijn is onderscheid gemaakt tussen verschillende zwemwaterkwaliteitsklassen. Deze klassen zijn weergegeven in tabel 1. 6 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

Parameter Uitstekend Goed Aanvaardbaar Referentiemethode Intestinale enterococcen (kve/ 100ml) 200 * 400 * 330 ** ISO 7899-1 of ISO 7899-2 Escherichia coli (kve/ 100ml) 500 * 1000 * 900 ** ISO 9308-3 of ISO 9308-1 * Gebaseerd op het 95-percentiel (Bijlage II van de zwemwaterrichtlijn) ** Gebaseerd op het 90-percentiel (Bijlage II van de zwemwaterrichtlijn) Tabel 1. Normen kwaliteitsklassen zoet binnenwater (Bijlage I van de zwemwaterrichtlijn) Bij interpretatie van de meetgegevens en beoordeling volgens bovenstaande normen moet altijd de hydromorfologie van het zwemwater in ogenschouw worden genomen. Retentiesnelheid, stroomsnelheid en windwerking zorgen voor verdunning van fecale verontreinigingen. Deze parameters moeten goed in beeld zijn gebracht voor de meetgegevens geïnterpreteerd worden. Hierin wordt voorzien in hoofdstuk 3 (de gebiedsbeschrijving). 1.4 LEESWIJZER In hoofdstuk 2 zijn de uitgevoerde werkzaamheden gerapporteerd en uitgelegd. Hoofdstuk 3 omvat de gebiedsbeschrijving van de zwemlocatie en in hoofdstuk 4 zijn de bronnen van fecale en andere verontreinigingen in kaart gebracht en geanalyseerd met behulp van het model Zwemprof. In hoofdstuk 5 is de historische waterkwaliteitsdata geanalyseerd. Op basis van deze analyse is de zwemwaterkwaliteit in hoofdstuk 6 ingedeeld in de kwaliteitsklassen volgens de Europese Zwemwaterrichtlijn beoordeling. In hoofdstuk 7 zijn de conclusies en aanbevelingen voor het nemen van eventuele maatregelenweergegeven. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 7

2 Uitgevoerde werkzaamheden 2.1 ALGEMENE WERKWIJZE Voor het opstellen van een zwemwaterprofiel zijn een aantal handreikingen en rapportages opgesteld waarin richtlijnen zijn opgenomen (RIZA/Grontmij 2005; RIZA/ V&W/ DHV, 2005; RIZA/ DHV, 2007). Voor zover mogelijk gaat dit zwemwaterprofiel uit van deze richtlijnen. In de handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel, (Riza/Grontmij 2005) wordt onderstaande routekaart getoond die gebruikt is bij het opstellen van dit zwemwaterprofiel (Figuur 2). Figuur 2. Algemene routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Riza/Grontmij, 2005) 2.2 STAPPENPLAN Bij het opstellen van dit zwemwaterprofiel zijn de volgende stappen van de routekaart conform de handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel, (Riza/Grontmij 2005) doorlopen: Gebiedsbeschrijving en hydromorfologie: - Algemene beschrijving is opgesteld door gebruik te maken van relevante kaarten en/of luchtfoto s; - Algemene beschrijving van het strand/ de oevers is gemaakt door het interviewen van de locatiebeheerder en door gebruik te maken van bevindingen van het veldbezoek. - Hydrologische beschrijving is gemaakt aan de hand van beschikbare kaarten en kennis bij het Waterschap; - Relevante informatie van de Provincie is gebruikt. (Veiligheidskundig onderzoekverslag van de Provincie); 8 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

- Er is nagegaan of er problemen opgetreden zijn. De Provincie en de GGD zijn hiervoor geraadpleegd; - Er is nagegaan welke potentiële verontreinigingsbronnen en routes er zijn, door gebruik te maken van de lijst met bronnen uit de handreiking en door gebruik te maken van kennis die binnen het Waterschap aanwezig is. Veldbezoek: - De actuele situatie is vergeleken met de vergaarde gegevens; - Een medewerker van ARCADIS met een ecologische achtergrond heeft de ecologische parameters beoordeeld; - Bezoekers van het strand, indien aanwezig, zijn geïnterviewd; - De beheerder van de plas is geïnterviewd. Historische waterkwaliteit: - Nagegaan is welke klachten er de laatste jaren geregistreerd zijn en of er zwemverboden geweest zijn, door het raadplegen van de Provincie; - Er is een analyse gemaakt van de bacteriologische data en het voorkomen van blauwalgen ten opzicht van de klimatologische data, door gebruik te maken van aanwezige data bij het waterschap en KNMI data; - Er is nagegaan of er een relatie is tussen bacteriologische data en andere relevante parameters of activiteiten, door gebruik te maken van aanwezige informatie bij het waterschap, provincie of locatiebeheerder; - Nagegaan is of er nog andere aspecten geweest zijn die van belang waren op de locatie, er is navraag gedaan bij het waterschap. Lijst bronnen en routes: - Op basis van het veldbezoek en bovenstaande analyse en beschrijvingen is een lijst opgesteld van alle potentiële bronnen van verontreiniging en routes. Meetprogramma/richtgetallen: - Met behulp van de boven verzamelde richtgetallen (door middel van het spreadsheetmodel behorende bij de handreiking) is geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Veiligheidsonderzoek Provincie Flevoland 2012. Analyseren/evalueren: - Alle gegevens van voorgaande stappen zijn geanalyseerd. Zwemwaterprofiel: - Het zwemwaterprofiel is opgesteld. 2.3 WERKWIJZE BEOORDELING PROLIFERATIE BLAUWALGEN Cyanobacteriën (blauwalg) Cyanobacteriën worden ook wel blauwalgen genoemd. Ze zweven als groene sliertjes of slijmerige proppen in het water. Bij warm, zonnig weer vormen ze een opvallend laagje op het water dat vaak verschillende tinten groen heeft: helder groen, donkergroen, blauwgroen, en soms zelfs helder blauw. De drijflaag heeft een onaangename geur. De wind blaast de wieren vaak naar een kant van het water en soms in schuimige plakken of in een korst op de oever. Het bederf veroorzaakt stank. Er zijn diverse soorten Cyanobacteriën die gifstoffen produceren (microcystine). Van die gifstoffen zijn de volgende effecten bekend: huiduitslag, irritatie van ogen, neus, keel en oren, misselijkheid, maagkrampen, braken, diarree, koorts, hoofdpijn, duizeligheid, trillerigheid, tranenvloed en speekselvloed. Daarnaast kunnen levercellen beschadigd raken en kunnen andere kwalen bevorderd worden. Ook huisdieren kunnen ernstig ziek worden door drinken van water met Cyanobacteriën of door erin te zwemmen en daarna de vacht schoon te likken. Deze giftige stoffen worden in het water tamelijk snel afgebroken. Het rapport Blauwalgen in het zwemwaterprofiel (RWS waterdienst, 2008) is een handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen. De risico s schuilen voornamelijk in de 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 9

toxines die door blauwalgen van de geslachten Microcystus, Anabaena, Aphanizomenon en Planktothrix worden geproduceerd. Methode De beoordeling is opgebouwd uit verschillende stappen die in onderstaande figuur zijn weergegeven. In deze paragraaf worden de stappen binnen het kader in Figuur 3 doorlopen. De stap Gebiedsbeschrijving Hydromorfologie wordt in de paragrafen 3.1 tot en met 3.3 beschreven. Figuur 3. Stappenplan om te komen tot de blauwalgen beoordeling in het zwemwaterprofiel (uit Riza/ DHV, 2007). De stappen uit deze figuur zijn doorlopen op de manier die hieronder staat beschreven. 1. Aanwezigheidscheck gegevens blauwalgen: De uiteindelijke inschatting van de kans op blauwalgen overlast is voornamelijk gebaseerd op de aanwezigheid van toxische blauwalgen in het verleden. Deze gegevens zijn verzameld door het waterschap en/of de beheerder. Bovendien speelt informatie over de aanwezigheid van drijflagen, concentraties microcystine en informatie over gezondheidsklachten een rol. 2. Analyse toestandsvariabelen: Voor een goede beoordeling is het water minimaal 10 maal per zwemseizoen gecontroleerd. Gedurende het gehele seizoen zijn de volgende eisen van belang in deze stap: Doorzicht > 1 meter Chlorofyl < 50 μg/l ph < 9 Wanneer voldaan wordt aan deze eisen is de kans op een blauwalgenplaag klein en is een verdere uitwerking niet nodig. Wanneer niet wordt voldaan aan één van deze eisen en het kan niet anders worden verklaard dan dat het veroorzaakt wordt door algen, is er risico op een blauwalgenplaag en wordt verder gegaan met stap 3. 3. Blauwalgen analyse: Wanneer in het veld bleek dat de toestandsvariabelen alarmerend waren, zoals beschreven in stap 2, of wanneer de plas is opgenomen in de plaagalgenmonitoring naar aanleiding van het voorgaande 10 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

zwemseizoen, is een cyanobacterieanalyse uitgevoerd. De dichtheden van potentieel toxische cyanobacteriën wordt bepaald en richt zich op de 4 belangrijkste geslachten in Nederland: Microcystis, Planktothrix, Anabaena, en Aphanizomenon. 4. Inschatting kans op blauwalgen: In stap 4 wordt met de aanwezige informatie uit voorgaande stappen een inschatting gemaakt op de kans op blauwalgenproliferatie. Als één van de volgende zaken waar was op enig moment in de afgelopen vijf jaar: Er was een drijflaag met detecteerbaar microcystine (gegevens niet gemeten voor de plas) Microcystine concentratie in de waterfase was groter dan 20 μg/l (niet gemeten voor de plas); Sterke aanwijzingen dat cyanobacteriën ten grondslag liggen aan: - Ziekte of sterfte van dieren; - Gezondheidsklachten bij recreanten. Dichtheden van de geslachten Microcystis, Planktothrix, Anabaena, en Aphanizomenon waren groter dan 100.000 cellen/ml of groter dan 100.000 draden/ml. Dan is er een aanzienlijke kans dat er in de komende vijf jaar een toxische bloei optreedt. 5. Nadere beschrijving Indien bij stap 4 is geconcludeerd dat er een aanzienlijke kans op proliferatie van blauwalgen aanwezig is, is een nadere beschrijving van het systeem noodzakelijk. Tevens dient een passende controle of monitoring te worden uitgevoerd in de komende seizoenen. 6. Geen verdere actie Wanneer geen van de bij stap 4 genoemde situaties zich heeft voorgedaan, is verdere actie niet essentieel. De conclusies van de bovenstaande stappen dienen te worden verwoord in het zwemwaterprofiel (zie hoofdstuk 5). 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 11

3 Gebiedsbeschrijving 3.1 ALGEMEEN De gebiedsbeschrijving is gebaseerd op informatie te vinden op de site www.zwemwater.nl en op het veldbezoek (9 september 2013). De Reigerplas is gelegen tussen Almere en Lelystad, langs de A6. De plas is ontstaan door zandwinning ten behoeve van de aanleg van de A6. Het oppervlak van de plas is circa 22 ha en de diepte is ongeveer 9 meter. De plas is omringd door verlandingsvegetatie met riet, ruigte en struikgewas. Het strand ligt aan de zuidwestelijke oever van het westelijke deel van de plas. Figuur 4. Schematische weergave van de zwemplas, inclusief zwemzone (gearceerd) en meetpunt (een uitvergrote weergave van de kaart is te vinden op www.zwemwater.nl) 12 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

De plas wordt veel gebruikt voor recreatie; zwemmen, pleziervaart, vissen en watersport. Volgens de beheerder wordt er dagelijks gevist vanuit de boot, welke via de parkeerplaats te water kan worden gelaten. Pleziervaart kan via de Lage vaart en de Lepelaartocht de Reigerplas bereiken. Tijdens het veldbezoek lagen twee motorjachten aan de aanlegsteigers in de plas (Figuur 5). Op een gemiddelde dag zijn ongeveer 4 kajuitboten aanwezig en op een drukke dag 8. Jetskiën en kitesurfen zijn verboden in de plas. Desondanks vinden deze sporten hier nog veel plaats, wat af en toe leidt tot klachten van de zwemmers. Verder wordt het gebied rond de plas veel gebruikt als hondenuitlaatplaats en als ruitergebied. Figuur 5. Enkele aanlegsteigers en een kajuitboot. De plas is vrij toegankelijk en op een drukke dag zijn ongeveer 100 bezoekers aanwezig. De verboden en voorwaarden voor een bezoek aan de zwemplas en de staat van de waterkwaliteit zijn weergegeven op een officieel informatiebord bij de zwemplas (Figuur 6). Op het terrein zijn geen voorzieningen aanwezig in de vorm van douche, toilet of prullenbakken. Ook is geen drijflijn aanwezig als afbakening van de zwemzone. Figuur 6. Middels informatieborden worden verboden en voorwaarden van een bezoek gecommuniceerd. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 13

De locatie wordt elke twee weken bemonsterd op de waterkwaliteit. Dit wordt gedaan op een meetpunt in de zwemzone, met meetpuntcode 26BZ-041-01 (Figuur 4). Het landgebruik rondom de Reigerplas zijn naaldbos, loofbos en overig open begroeid natuurgebied. Op iets grotere afstand (ongeveer 200m) liggen agrarische landerijen. Ten tijde van het veldbezoek maakt de zwemlocatie een redelijk goede indruk; de ligweide is gemaaid, schoon en onderhouden en het water is erg helder. Op het strand zelf ligt regelmatig zwerfvuil. Volgens de beheerder wordt zwerfvuil in het hoogseizoen regelmatig verwijderd. Op een aantal plekken zijn restanten van kampvuurtjes/barbecues zichtbaar. Ook zijn veel sporen en uitwerpselen aangetroffen van honden, paarden en vogels. Figuur 7. Over het algemeen een goede indruk, maar wel regelmatig zwerfvuil en uitwerpselen. 3.2 BEHEER EN ONDERHOUD De Reigerplas wordt geëxploiteerd door Stichting Flevolandschap. Er zijn geen voorzieningen aanwezig, zoals douche, toilet, vuilnisbakken of drijflijn. De zwemlocatie wordt regelmatig op zicht gecontroleerd en indien nodig wordt vuil en rotzooi met de hand verwijderd. Het officiële informatiebord voor de zwemlocatie is in het verleden geregeld beschadigd door vandalisme. Ook worden de keuringstickers van de waterkwaliteit volgens de beheerder regelmatig verwijderd. Ten tijde van het veldbezoek stond het bord er volledig en goed bij. 3.3 HYDROMORFOLOGIE De Reigerplas staat in open verbinding met de boezem; de Lepelaartocht en daarmee de Lage vaart. Het water uit de Lepelaartocht komt voornamelijk uit landbouwgebied. Gezien deze enkele verbinding in het 14 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

noordoosten van de plas is de Reigerplas een tamelijk geïsoleerde plas met stagnant water, uitwisseling met de Lepelaartocht is gering. De plas wordt hoofdzakelijk gevoed door kwel- en regenwater. Figuur 8. Belangrijkste aan- en afvoerroutes van water in de Reigerplas (bron Zwemwaterprofiel 2008). 3.4 ECOLOGIE Tijdens het veldbezoek heeft een beperkte inventarisatie plaatsgevonden van aanwezige flora en fauna, om een beeld te krijgen van de ecologische staat van de plas. Alle waarnemingen zijn op het oog, vanaf de kant gedaan. De oever bestaat hoofdzakelijk uit riet. Aan de waterlijn liggen diverse aangespoelde waterplanten. Het heldere water en de diversiteit aan waterplanten geeft de indruk van een goede ecologische kwaliteit (Figuur 9). De plas wordt hoofdzakelijk gevoed door kwel- en regenwater, waardoor de input van nutriëntrijk water gering is. Op de plas wordt veel gevist volgens de beheerder, wat duidt op een goede visstand. Vanaf het strand bestaat de bodem grotendeels uit kaal zand. Gezien de oorsprong (zandafgraving) en de beperkte input van nutriëntrijk water, zal de Reigerplas naar verwachting niet voedselrijk zijn. Op het strand zijn veel sporen van honden, paarden en watervogels aangetroffen. Tevens liggen op de waterlijn enkele uitwerpselen van ganzen. Volgens de beheerder komen ganzen en zwanen voor in de plas en op het strand, maar zijn de aantallen beperkt. Uitwerpselen op het strand en nabij de vloedlijn en dieren in het water kunnen wel een bron van nutriënten en bacteriologische verontreiniging zijn. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 15

Figuur 9. Relatie vegetatie type, waterkwaliteit en ecologische kwaliteit (Bron: project voorstel PLONS Wageningen Universiteit, 2008). Een opsomming van de aanwezige flora & fauna in- en rond de Reigerplas is weergegeven in Tabel 2 Aanwezige flora & fauna Oever- en emergente vegetatie Riet (Phragmites communis) Waterpest (Elodea) Grof hoornblad (Ceratophyllum demersum) Fonteinkruid (Potamogeton sp.) Vogels Knobbelzwaan (Cygnus olor) Ganzen (Anser anser / Anser albifrons / Branta canadensis) Wilde eend (Anas platyrhynchos) Meerkoet (Fulica atra) Zoogdieren Konijn (Oryctolagus cuniculus) Tabel 2. Aanwezige flora & fauna in- en rond de Reigerplas tijdens het veldbezoek. Zwemmersjeuk Zwemmersjeuk of schistosoma dercarialis dermatitis ontstaat door het larvale stadium van een platworm (Trichobilharzia ocellata) die een huidirritatie veroorzaakt. De larfjes zijn met het blote oog bijna niet te zien. Poelslakken die op de submerse vegetatie leven zijn tussengastheer voor de platwormen. Volwassen wormen leven als parasieten in watervogels waarnaar ze op zoek gaan als ze de slakken verlaten. Daarbij kunnen ze per ongeluk bij een zwemmer terechtkomen (afbeelding 9). Een larfje dat doordringt in de huid van een mens, sterft daar en veroorzaakt irritatie. In het begin is het nauwelijks voelbaar, behalve als het om grote aantallen tegelijk gaat; dit kan een tintelend gevoel veroorzaken. Als de huiduitslag zichtbaar wordt, treedt ook de jeuk op. De huiduitslag verdwijnt na een paar dagen vanzelf. De aandoening is hinderlijk maar niet gevaarlijk. Door het uitzetten van witvis als blankvoorn en zeelt kan men zwemmersjeuk tegengaan. Het resultaat laat echter wel enkele jaren op zich wachten vanwege het feit dat de vissen vooral de kleinere slakken eten en de platwormen vooral in de grotere slakken zitten. 16 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

Zwemmersjeuk treedt meestal op in wateren waarvan het ecosysteem nog in ontwikkeling is en de witvisstand zeer laag is (van Donk & Collé, 1988). De afgelopen vier jaar zijn er geen klachten geweest over zwemmersjeuk in zwemplas Reigerplas. Figuur 10. Schematische weergave zwemmersjeuk cyclus Botulisme Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging waaraan vooral watervogels en vissen sterven. De bacterie (Clostridium botulinum) die botulisme veroorzaakt kan zich alleen onder bepaalde omstandigheden vermenigvuldigen. De bacterie produceert een gif. Gunstige omstandigheden voor botulisme zijn een eiwitrijk, zuurstofarm milieu en water dat 20 O C of warmer is. De optimale groei van de bacterie en van de toxineproductie vindt plaats bij een ph tussen de 6 en 7. De afgelopen vier jaar zijn er geen meldingen en/of klachten geweest. 3.5 BEGRENZING ZWEMWATERZONE In de Reigerplas is geen afbakening van de zwemzone aanwezig. Op de officiële informatieborden staat wel een zwemzone aangegeven. Er wordt voor de Reigerplas uitgegaan van een zwemwaterzone van 40 meter vanaf het strand. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 17

4 Bronnen van verontreiniging en gezondheidsrisico s 4.1 INLEIDING In dit hoofdstuk worden alle bronnen genoemd die tijdens de bureaustudie, het veldbezoek of uit gegevens van waterschap Zuiderzeeland naar voren zijn gekomen. Vervolgens is een inschatting gemaakt van potentiële bronnen van vervuiling. Ten slotte is een analyse uitgevoerd van de invloed van de bronnen met behulp van model ZWEMPROF. 4.2 FECALE VERONTREINIGING Fecale verontreiniging ter plaatse Fecale verontreiniging ter plaatse kan veroorzaakt worden door mensen of dieren. Er is geen sanitair aanwezig op de zwemlocatie of in de nabije omgeving. De kans op menselijke fecale verontreiniging is daarom aanwezig. Het gebied wordt veel gebruikt als hondenlosloopgebied en als ruitergebied. Op het strand waren tijdens het veldbezoek veel sporen van honden, paarden en watervogels aanwezig. Tevens lagen er uitwerpselen van honden, paarden en ganzen (Figuur 7). Volgens de beheerder is het aantal zwanen en ganzen op en rond de zwemlocatie beperkt, maar wordt de locatie wel veel gebruikt als honden uitlaatgebied. De aanwezigheid van dieren op het strand en in het water vormen een bron van verontreiniging, dit kan in potentie leiden tot waterkwaliteitsproblemen in de vorm van eutrofiëring of bacteriële verontreiniging. Desondanks heeft de aanwezigheid van deze dieren nog niet geleid tot waterkwaliteitsproblemen. Fecale verontreiniging vanuit de omgeving Een ander risico voor de zwemwaterkwaliteit is fecale verontreiniging uit de omgeving. Op de Reigerplas vindt recreatievaart plaats. Er is echter geen jachthaven, slechts een viertal aanlegsteigers op ongeveer 60 meter van het strand. Het aantal kajuitboten is daardoor beperkt. Andere pleziervaart, zoals vissersboten, hebben geen boordtoilet. Gezien de geringe omvang is het risico op fecale verontreiniging door pleziervaart klein. De directe omgeving van de Reigerplas bestaat uit bossen. Op grotere afstand bevinden zich agrarische landerijen. Gezien de afstand en de bufferende werking van de omliggende bossen wordt de kans op fecale verontreiniging vanuit de omgeving zeer klein geacht. 18 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

4.3 OVERIGE VERONTREINIGING De A6 ligt naast de Reigerplas. Er is echter een brede wegberm en rietzone aanwezig. De kans op verontreiniging is daardoor minimaal. De plas wordt omringd door ruigte en rietkragen. Deze zone is ongeveer 150 meter breed. Daaromheen ligt landbouwgrond. Indirect kan de Reigerplas water ontvangen uit dit landbouwgebied via de vaart die langs de Reigerplas stroomt. Echter, gezien de geringe uitwisseling van water tussen de vaart en de plas en de grote afstand tot het strand is de invloed hiervan op de zwemlocatie zeer klein. Oppervlaktewater Microverontreinigingen kunnen ook waterkwaliteitsproblemen opleveren. Op het terrein wordt alleen gemaaid er worden geen bestrijdingsmiddelen ingezet. In de Reigerplas wordt niet op microverontreiniging gemeten. Het waterschap heeft de waterkwaliteitsgegevens beschikbaar gesteld van meetpunt 26BZ-041-01 (zwemstrand Reigerplas). Deze gegevens laten zien dat ook geen andere waterkwaliteitsproblemen aan de orde zijn. 4.4 POTENTIËLE BRONNEN Naast bestaande bronnen zijn er bronnen die nu nog niet aan de orde zijn maar dat in de toekomst misschien wel worden. Zwemmers kunnen, wanneer in grote aantallen aanwezig, zelf ook invloed uitoefenen op de zwemwaterkwaliteit. Naast fecale verontreiniging kan ook het opwoelen van de bodem voor problemen zorgen. Omwoeling van sediment kan een grote flux van fosfaat en nitraat naar de waterkolom veroorzaken en algengroei bevorderen. De beheerder heeft echter aangegeven dat het zwemstrand geen grote aantallen bezoekers kent. Op een drukke dag zijn volgens de beheerder ongeveer 100 mensen aanwezig. Op een normale dag zijn slechts enkele bezoekers aanwezig. Veel en frequente omwoeling van sediment door zwemmers wordt normaal gesproken niet verwacht, op een drukke dag zou dit van gering belang kunnen zijn. Daarnaast bestaat de bodem direct aan het strand voornamelijk uit zand, en is er weinig begroeiing of een sliblaag zichtbaar. Een andere bron van vervuiling kunnen kadavers van dieren zijn. Door dode dieren kan o.a. botulisme voorkomen. Aangezien zwerfvuil (in het hoogseizoen) regelmatig netjes wordt opgeruimd, wordt dit risico klein geacht. 4.5 VEILIGHEIDSONDERZOEK In 2012 is een veiligheidsonderzoek uitgevoerd naar de Reigerplas. Hierbij zijn o.a. de volgende onderwerpen onderzocht: Beheer & onderhoud Informatievoorziening Hygiëne en gezondheid Veiligheid Beoordeling veiligheidsonderzoek De zwemlocatie is niet voorzien van de noodzakelijke voorzieningen. Het onderwatertalud loopt na 15 meter plotseling steil af, de zwemzone is niet voorzien van drijflijnen. Er is wel een infobord, maar geen sanitaire voorzieningen. Beoordeling locatie: matig Conclusie waterkwaliteit: goed, doorzicht 90 cm Aanbevelingen : drijflijnen aanbrengen 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 19

sanitaire voorzieningen en afvalbakken plaatsen Huidige situatie Sinds het veiligheidsonderzoek zijn anno 2013 nog geen aanbevelingen doorgevoerd. De beheerder is niet voornemens dergelijke maatregelen uit te voeren, aangezien de beheerder de zwemfunctie als een nevendoel ziet van de natuurlijke omgeving. De beheerder verwacht dat het plaatsen van vuilnisbakken juist leidt tot meer rotzooi, dus als alternatief ruimt hij regelmatig zwerfvuil op. 4.6 ZWEMPROF Bij de handreiking Zwemwaterprofielen zit het spreadsheetmodel Zwemprof. Hierin kunnen een aantal parameters zoals dimensies van het zwemwater, aantallen bezoekers, aantallen aanwezige dieren ingevoerd worden. Uitkomst van het model is dan een uitslag waarin een inschatting wordt gemaakt van de invloed van een aantal factoren op de zwemwaterkwaliteit. Deze uitslag is te zien in Bijlage 3. Op vrijwel alle punten scoort de Reigerplas geen invloed op het zwemwater. Alleen als het aantal bezoekers zich op een kluitje begeven zou dit van geringe invloed kunnen zijn, zowel op een drukke als gemiddelde dag. Tot dusver heeft dit zelden tot een verontreiniging geleidt. Enkel op 12 september 2012 is een verhoogde aanwezigheid van E. coli bacteriën waargenomen, met een waarde van 1400 KVE/dl. Dit is ongeveer 1,5 keer zo hoog als de gewenste waarde (Tabel 1) en heeft niet geleid tot een waarschuwing of zwemverbod. Naast deze waarneming hebben zich geen overschrijdingen voorgedaan, dus het lijkt om een incident te gaan. Op basis van deze gegevens worden geen waterkwaliteitsproblemen met betrekking tot bacteriologische verontreiniging verwacht. 20 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

5 Analyse historische waterkwaliteitsdata 5.1 FYSISCH CHEMISCHE WATERKWALITEIT Waterschap Zuiderzeeland monitort de waterkwaliteit van de Reigerplas al vanaf het jaar 2002. Naast bacteriologische data (paragraaf 5.2) zijn ook fysisch-chemische waterkwaliteitsparameters gemeten. Hieronder zijn de gegevens gepresenteerd van 2010 2013, bemonsterd in de maanden april tot en met september. Jaar O2 mg/l) O2 (%) ph EGV ms/m) Doorzicht (cm) T ( C) 2013 10,6 114 8,5 164 92 18,6 2012 10,3 107 8,3 156 80 17,7 2011 10,6 117 8,4 164 85 17,7 2010 10,3 110 8,3 179 71 18,3 Tabel 3. Gemiddelde waarden per zwemseizoen voor de periode 2010-2013 Tabel 3 geeft een overzicht van zomerhalfjaargemiddelde van een aantal gemeten parameters. Hieruit blijkt dat de getoonde parameters behoorlijk stabiel zijn. Het doorzicht is de laatste jaren iets toegenomen, wat een positieve ontwikkeling is. De fysische parameters zijn normaal voor een kleine plas in Nederland, op basis van deze gegevens zijn er geen aanwijzingen voor vervuiling en is de waterkwaliteit van de Reigerplas goed. 5.2 BACTERIOLOGISCHE WATERKWALITEIT Waterschap Zuiderzeeland meet naast de fysisch-chemische parameters ook bacteriologische indicatoren. Sinds 2005 zijn E. coli en intestinale enterococcen gemeten. Ook van de afgelopen vier zwemseizoenen zijn meetgegevens beschikbaar, de jaren met de sterkste verhoging in concentratie E. coli en intestinale enterococcen zijn weergegeven. Meetgegevens van E. coli (2011) en intestinale enterococcen (2012) zijn in Figuur 11 en Figuur 13 uitgezet samen met de gemeten watertemperaturen. De watertemperatuur gaat namelijk nauw samen met waterrecreatie en is ook gerelateerd aan de celdeling van fecale bacteriën. In Figuur 12 en Figuur 14 zijn deze meetgegevens uitgezet samen met neerslag gegevens (meetstation Lelystad). Neerslag kan op deze locatie invloed hebben op oppervlakkige afspoeling van uitwerpselen. Voor beide parameters (E. coli & IE) geldt dat de gemeten aantallen KVE/100ml een rapportagegrens van 15 of 10 KVE/100ml is opgegeven. Voor de grafieken en berekeningen wordt gewerkt met de helft van rapportagegrens (7,5 KVE/100ml). Eventuele extra metingen zijn meegenomen in de grafieken, aangezien deze tussenmetingen een goed beeld van de situatie geven ten tijde van verhoogde waarnemingen. De normen voor E. coli en intestinale enterococcen uit de Europese zwemwaterrichtlijn staan in Tabel 1. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 21

Figuur 11. E. coli (KVE/100ml) en watertemperatuur ( C). De gele lijn betreft de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. Figuur 12. E. coli (KVE/100ml) en neerslag (mm/d). De gele lijn betreft de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. Figuur 11 en Figuur 12 tonen de data van 2011, dit is het enige jaar waar verhoogde (boven de 95- percentiel norm voor een uitstekende beoordeling) waarden van E. coli zijn aangetroffen. De hoogste waarde is gemeten op 12 september 2011 met ongeveer 1400 KVE/100ml. Dit is een overschrijding van ongeveer 1,5 keer de gewenste waarden. Figuur 12 geeft de neerslag weer gedurende 2011. Mogelijk heeft een combinatie van neerslag en fecale verontreiniging op het strand en/of in de zwemzone geleidt tot deze 22 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

bacteriologische verontreiniging. Het is niet zeker dat intensieve regen direct gerelateerd is aan verhoogde E. coli en intestinale enterococcen. Maar afspoeling na een periode van droogte is een mogelijke oorzaak. Tijdens het veldbezoek zijn veel uitwerpselen waargenomen op de oever en het strand. Naast dit incident liggen alle metingen van E. coli ruim onder de norm en kan de kwaliteit op basis van E. coli worden aangeduid als uitstekend. Figuur 13. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) en watertemperatuur ( C). De norm voor een uitstekende beoordeling van Intestinale enterococcen ligt op 200 KVE/100ml. Figuur 14. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) en neerslag (mm/d). De norm voor een uitstekende beoordeling van Intestinale enterococcen ligt op 200 KVE/100ml. Figuur 13 en Figuur 14 tonen de data uit het jaar 2012, waarin de enige opvallende verhoging in de concentratie intestinale enterococcen is waargenomen. Deze waarde ligt ruim onder de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 23

5.3 BEOORDELING PROLIFERATIE BLAUWALGEN Het rapport Blauwalgen in het zwemwaterprofiel (RWS waterdienst, 2008) is een handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen. In deze paragraaf zijn de stappen die deze beoordelingsmethode voorschrijft uitgewerkt voor de Reigerplas. Voor een beschrijving van de methode zie paragraaf 2.3. Toetsing op basis van handreiking blauwalgen in het zwemwaterprofiel 1. Aanwezigheidscheck gegevens blauwalgen Er is een uitgebreide dataset van waterkwaliteitsmetingen beschikbaar voor de Reigerplas. In 2012 zijn enkele waarnemingen van blauwalgen gedaan, welke zijn gespecificeerd op soort niveau. 2. Analyse toestandsvariabelen Het water is vrijwel altijd helder en het doorzicht >80cm, voor de afgelopen vijf zwemseizoenen. Dit betreft bodemzicht in de zwemzone. De zuurgraad ligt binnen de norm (MTR : ph 6.5-9). Gemiddeld ligt de ph tussen de 8,0 en 8,5. Chlorofyl-a is de afgelopen vier jaar alleen in 2012 gemeten. De gemiddelde waarde voor chlorofyl-a in dat jaar was 27 ug/l, ruim onder de norm van 50 ug/l. Verder toont het water een gevarieerde ondergedoken watervegetatie. De toestandsvariabelen geven geen aanleiding tot het vermoeden van algenbloei. 3. Blauwalgen analyse Enkel in 2012 is tweemaal een waarneming gedaan van toxische blauwalgen. Dit betreft een heel lage concentratie van o.a. Anabaena en leidde niet tot een waarschuwing. In de rest van het seizoen zijn geen blauwalgen meer waargenomen. In andere jaren zijn geen blauwalgwaarnemingen uitgevoerd en is de kwaliteit van het water uitstekend. 4. Inschatting kans op blauwalgen In stap 4 wordt met de aanwezige informatie uit voorgaande stappen een inschatting gemaakt op de kans op blauwalgenproliferatie. Als één van de volgende zaken waar was op enig moment in de afgelopen vijf jaar: Er was geen drijflaag met detecteerbaar microcystine; Microcystine concentratie in de waterfase was kleiner dan 20 μg/l ; Er zijn geen sterke aanwijzingen dat cyanobacteriën ten grondslag liggen aan: - Ziekte of sterfte van dieren; - Gezondheidsklachten bij recreanten. Dichtheden van de geslachten Microcystis, Planktothrix, Anabaena, en Aphanizomenon waren kleiner dan 100.000 cellen/ml of kleiner dan 100.000 draden/ml. dan is er geen aanzienlijke kans dat er in de komende vijf jaar een toxische bloei optreedt. 24 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

6 Europese zwemwaterrichtlijn beoordeling 6.1 INLEIDING De Europese zwemwaterrichtlijn geeft kwaliteitsklassen voor de beoordeling van zwemwater op gebied van fecale verontreiniging. Deze richtwaarden zijn weergegeven in Tabel 4. Volgens de richtlijn kan een zwemwater gekwalificeerd worden als uitstekend, goed, aanvaardbaar, of slecht. Parameter Uitstekend Goed Aanvaardbaar Referentiemethode Intestinale enterococcen 200* 400* 330** ISO 7899-1 of ISO 7899-2 (kve/100ml) Escherichia coli (kve/100ml) 500* 1000* 900** ISO 9308-3 of ISO 9308-1 * Gebaseerd op het 95-percentiel ** Gebaseerd op het 90-percentiel Tabel 4. Normen kwaliteitsklassen zoet binnenwater (Europese zwemwaterrichtlijn) In de volgende paragrafen worden de bacteriologische data van zwemplas de Reigerplas getoetst aan bovenstaande normen. 6.2 INTESTINALE ENTEROCOCCEN Paragraaf 5.2 laat zien dat alle gemeten waarden voor Intestinale enterococcen ruim onder de norm van 200 KVE/100ml liggen. Daarmee kan de waterkwaliteit op basis van intestinale enterococcen worden aangeduid als uitstekend. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de gemiddelde metingen in 2010-2013 tussen de maanden april en september. Ook hieruit blijkt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 18,7 Uitstekend Tabel 5. Algemene beoordeling van de waterkwaliteit op intestinale enterococcen voor de periode 2010-2013 6.3 ESCHERICHIA COLI Ook voor E. coli geldt dat, op één incident na, vrijwel alle waarden onder de norm van 500 KVE/100ml liggen. Daarmee is de waterkwaliteit vrijwel continu uitstekend. Op 12 september 2011 wordt een piek 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 25

gemeten van 1400 KVE/100ml, ongeveer 1,5 keer hoger dan de aanvaardbare norm. Gezien de overige metingen lijkt dit om een incident te gaan. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de metingen in 2010-2013 tussen de maanden april en september. Ook hieruit blijkt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 79,6 Uitstekend Tabel 6. Algemene beoordeling van de waterkwaliteit op E. coli voor de periode 2010-2013 26 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

7 Conclusie, maatregelen en aanbevelingen 7.1 CONCLUSIES Bacteriologische waterkwaliteit Op basis van de Europese zwemwaterrichtlijn wordt zwemplas de Reigerplas als uitstekend beoordeeld. Eenmaal is er een geringe overschrijding geweest van E. coli, maar dit lijkt om een incident te gaan. Alle overige gemeten waarden liggen ruim onder de norm voor een uitstekende waterkwaliteit. Verontreinigingsbronnen De mogelijke bronnen voor fecale verontreiniging zijn de zwemmers, honden, paarden en watervogels inen rond de Reigerplas. Door de afwezigheid van (mobiele) toiletten is de kans op fecale verontreiniging door mensen aanwezig. Toch laat het model Zwemprof zien dat enkel wanneer de zwemmers zich op een kluitje bevinden, dit van geringe invloed kan zijn op de waterkwaliteit. Er is geen invloed van de watervogels volgens model zwemprof. Honden en andere (huis)dieren zijn niet toegestaan in de zwemzone, toch zijn er veelvuldig sporen en uitwerpselen aangetroffen op het strand. Vooralsnog leiden deze (mogelijke) bronnen niet tot onaanvaardbare situaties. In het verleden heeft zich eenmalig een bacteriologische verontreiniging voorgedaan. Mogelijk is de aanwezigheid van fecale verontreiniging in combinatie met de juiste weersomstandigheden (temperatuur en neerslag) hiervan de oorzaak geweest. Verder is zwerfvuil een potentiële bron van (bacteriologische) verontreiniging en ongedierte, gezien de afwezigheid van vuilnisbakken. Maar o.a. door het geregeld ruimen van afval door de beheerder, heeft dit nog niet geleidt tot waterkwaliteitsproblemen. Cyannobacteriën (blauwalg) In 2012 zijn gedurende twee metingen een geringe concentratie blauwalgen waargenomen. Vanwege de lage concentratie heeft dit niet geleid tot een waarschuwing of zwemverbod. De waarnemingen lijken, net als de bacteriologische verontreiniging, te gaan om een incident. Tijdens het veldbezoek was de Reigerplas binnen de zwemzone zeer helder en begroeid met een diverse ondergedoken watervegetatie, wat duidt op een goede waterkwaliteit. Ook de waterkwaliteitsmetingen tonen een goede waterkwaliteit, waardoor de kans op een toxische blauwalgenbloei in de komende 5 jaar klein wordt geacht. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 27

7.2 MAATREGELEN EN AANBEVELINGEN In deze paragraaf wordt een opsomming gegeven van maatregelen en aanbevelingen die in dit rapport gedaan zijn en aanvullingen daarop. Gedurende het veldbezoek zijn veel uitwerpselen aangetroffen op het strand en aan de waterlijn, van honden, paarden en watervogels. In het vorige zwemwaterprofiel is als punt van aandacht benoemd dat de concentraties van intestinale enterococcen af en toe omhoog schieten. Als aanbeveling is meegegeven om, wanneer dit probleem zich vaker voordoet en de norm overschreden wordt, de bronnen nader te onderzoeken. In de afgelopen jaren zijn ook voor E. coli enkele uitschieters waargenomen. Dit heeft nog niet geleidt tot een waterkwaliteitsprobleem. Het is belangrijk de bacteriologische waterkwaliteit te blijven monitoren en waar mogelijk het verbod op huisdieren op het strand te handhaven, zodat potentiële fecale verontreinigingen worden beperkt. 7.3 VERVOLGTRAJECT Met deze rapportage is de update van het zwemwaterprofiel voor zwemplas Reigerplas gereed. De zwemwaterkwaliteit wordt in dit rapport volgens de Europese zwemwaterrichtlijn ingedeeld in de klasse uitstekend. Eindoordeel zwemwaterprofiel: Uitstekend Volgens de richtlijn betekent dit dat er geen extra maatregelen nodig zijn. Het voldoet om het huidige beheer en onderhoud voort te zetten. Het zwemwaterprofiel dient geactualiseerd te worden als de indeling verandert in goed, aanvaardbaar of slecht, of als er inrichtingsmaatregelen zijn uitgevoerd die de waterkwaliteit veranderen (zie Tabel 7). Ten aanzien van het risico op (incidentele) bacteriologische verontreiniging en blauwalgenbloei kunnen eerder beschreven maatregelen overwogen worden. Volgens de handreiking blauwalgen in het zwemwaterprofiel is de kans op proliferatie van toxische blauwalgen echter klein. Het monitoren van blauwalgen en het toetsen van gegevens kan gebeuren los van het opstellen van een nieuw profiel. Zwemwaterindeling Uitstekend Goed Aanvaardbaar Slecht Actualisatie zwemwaterprofiel vindt plaats Als de indeling verandert in goed, aanvaardbaar of slecht, of als er inrichtingsmaatregelen zijn uitgevoerd die de waterkwaliteit veranderen Binnen vier jaar Binnen drie jaar Binnen twee jaar Tabel 7. Vervolgtraject n.a.v. zwemwaterindeling 28 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

8 Literatuur CIW 2000. Normen voor waterbeheer, Achtergronddocument voor NW4. Donk, E. van, Collé, C. (1988) Cerariën-dermatitis, een mogelijke complicatie bij actief biologisch beheer in zwemwateren. H2O (21) nr. 24. Blauwalgen protocol 2012 Richtlijn 2006 7 EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD. 15 februari 2006 Betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van de richtlijn 76 160 EEG. RIZA/ Grontmij 2005. Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. 21 juni 2005 RIZA- Grontmij. RIZA/ V&W/ DHV, 2005. KRW en oppervlakte water, bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbescherming onder de Europese Kaderrichtlijn Water. Zwemprof Spreadsheetmodel behorende bij Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel RIZA-Grontmij versie 2.3 Zwemwaterprofiel Reigerplas 2007, Waterschap Zuiderzeeland 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 29

Bijlage 1 Verslag veldbezoek Datum : 19 augustus 2013 Tijd : 9:00 Weertype : Regenachtig Beheerder : Flevolandschap, dhr. R. Timmermans Algemeen - Het strand van de Reigerplas maakt een redelijk goede indruk; het gras is gemaaid en het strand is redelijk schoon. Wel is op enkele plekken zwerfvuil aanwezig, in de vorm van blikjes en plastic. - De locatie heeft geen voorzieningen; toiletten, douche en drijflijn zijn niet aanwezig. De beheerder ziet de plas als een natuurlijke omgeving en geeft geen prioriteit aan zwemwater. De beheerder controleert het strand regelmatig op zwerfvuil, welke hij verwijdert. - Op het strand zijn sporen zichtbaar van honden, paarden en watervogels. Vooral van vogels zijn uitwerpselen aanwezig op de waterlijn. Volgens de beheerder zijn er slechts beperkte hoeveelheden zwanen en ganzen aanwezig op de plas. - De plas is vrij toegankelijk. Op een drukke dag zijn er zo n honderd bezoekers aanwezig. Op een informatiebord worden de verboden, voorwaarden en waterkwaliteit weergegeven. - Op de plas wordt gevaren met kajuitboten. De plas heeft enkele aanlegsteigers. Het aantal boten is zeer beperkt, vanwege de geïsoleerde ligging van de plas. - Er wordt veel gevist op de plas, dagelijks gebeurd dit vanuit kleine bootjes, welke achter de parkeerplaats te water gaan. - In de toekomst komt er waarschijnlijk een nieuwe fietsverbinding vanuit Zeewolde, waardoor naar verwachting het wat drukker wordt bij de plas. Eenmaal is door de surfschool van het Bovenwater gevraagd of een zeilwedstrijd plaats kon vinden in de Reigerplas. Dit heeft geen doorgang gevonden. Beheer en onderhoud - De beheerder ziet de plas als een natuurlijke omgeving en houdt het beheer tot een minimum. Hij is van mening dat het onderhoud enkel omhoog gaat door het plaatsen van vuilnisbakken. Eens in de twee weken ruimt hij het aanwezige zwerfvuil op. - Er zijn enkele klachten geweest; één betreft de aanwezigheid van jetski s binnen de zwemzone. De ander betreft de aanwezigheid van zwerfafval op het strand. Hydromorfologie - De plas is een geïsoleerde plas, welke voornamelijk wordt gevoed door regenwater. De plas staat in verbinding met de Lepelaarstocht en daarmee met de Lage Vaart. Hierdoor is de plas toegankelijk voor (kajuit)boten. - De Reigerplas is een zandafgraving, waar zand is gewonnen voor de aanleg van de A6. - De A6 ligt vlak naast de Reigerplas. Er ligt echter een brede berm en een strook groen tussen, zodat afstromend regenwater niet direct in de Reigerplas terecht komt. - De ondergrond van de plas bestaat uit zand. Ecologie - De oever bestaat hoofdzakelijk uit riet. Aan de waterlijn liggen diverse aangespoelde waterplanten. Het heldere water en de diversiteit aan waterplanten geeft de indruk van een goede ecologische kwaliteit. 30 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

- De plas wordt hoofdzakelijk gevoed door kwel- en regenwater, waardoor de input van nutriëntrijk water gering is. Op de plas wordt veel gevist volgens de beheerder, wat duidt op een rijke visstand. - Vanaf het strand bestaat de bodem grotendeels uit kaal zand. Gezien de oorsprong (zandafgraving) en de beperkte input van nutriëntrijk water, zal de Reigerplas naar verwachting niet voedselrijk zijn. - Op het strand zijn veel sporen van honden, paarden en watervogels aangetroffen. Tevens liggen op de waterlijn enkele uitwerpselen van ganzen. Volgens de beheerder komen ganzen en zwanen voor in de plas en op het strand, maar zijn de aantallen beperkt. Overige bijzonderheden - Vanwege de afgelegen locatie hebben zich vooral op de parkeerplaats van het Reigerplas enkele illegale activiteiten voorgedaan. Zo zijn er een aantal keer houseparty s georganiseerd en is er sprake geweest van een wiet lab dump. 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 31

Bijlage 2 Functie-, watersysteem- en peilkaart omgeving Reigerplas 32 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief

Bijlage 3 Uitslag Zwemprof Invulblad Uitslag 077358351:0.5 - Definitief ARCADIS 33

Colofon ZWEMWATERPROFIEL DE REIGERPLAS OPDRACHTGEVER: Waterschap Zuiderzeeland STATUS: Definitief AUTEUR: Mark van Heukelum Wilco de Bruijne GECONTROLEERD DOOR: Doortje Bonthuis VRIJGEGEVEN DOOR: Wilco de Bruijne 17 januari 2014 077358351:0.5 ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a Postbus 673 7300 AR Apeldoorn Tel 055 5815 999 Fax 055 5815 599 www.arcadis.nl Handelsregister 09036504 ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins. 34 ARCADIS 077358351:0.5 - Definitief