ZWEMWATERPROFIEL HET WEERWATER

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL HET WEERWATER WATERSCHAP ZUIDERZEELAND 17 januari :0.9 - Definitief C

2

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Zwemwaterprofiel Kwaliteitsklassen en richtwaarden Leeswijzer Uitgevoerde werkzaamheden Algemene werkwijze Stappenplan Werkwijze beoordeling proliferatie blauwalgen Gebiedsbeschrijving Algemeen Beheer en onderhoud Hydromorfologie Ecologie Begrenzing zwemwaterzone Bronnen van verontreiniging en gezondheidsrisico s Inleiding Fecale verontreiniging Overige verontreiniging Potentiële bronnen Veiligheidsonderzoek Zwemprof Analyse historische waterkwaliteitsdata Fysisch chemische waterkwaliteit Bacteriologische waterkwaliteit Beoordeling proliferatie blauwalgen Europese zwemwaterrichtlijn beoordeling Inleiding Intestinale enterococcen Escherichia coli Conclusie, maatregelen en aanbevelingen Conclusies Maatregelen en aanbevelingen Vervolgtraject Literatuur Bijlage 1 Verslag veldbezoek :0.9 - Definitief ARCADIS 1

4 Bijlage 2 Functie-, watersysteem- en peilkaart omgeving Weerwater Bijlage 3 Uitslag Zwemprof Bijlage 4 Bacteriologische verontreiniging Fantasiestrand en Lumièrestrand Colofon ARCADIS :0.9 - Definitief

5 1 Inleiding 1.1 AANLEIDING De nieuwe zwemwaterrichtlijn EG van het Europese parlement van 15 februari 2006 schrijft voor dat alle zwemwateren in 2015 minimaal een aanvaardbare zwemwaterkwaliteit moeten hebben. Een beschrijving van het betreffende zwemwater, de zwemwaterkwaliteit en de maatregelen die behoren bij het behalen van deze kwaliteit dienen gerapporteerd te worden in een zwemwaterprofiel. In de richtlijn is opgenomen dat alle lidstaten uiterlijk op 24 maart 2011 de eerste zwemwaterprofielen hebben opgesteld. De nieuwe zwemwaterrichtlijn is in de nationale wetgeving geïmplementeerd in het Besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (geldend ). In de nieuwe richtlijn wordt een lager risico op gastro-enteritis (maag- en darmontstekingen) nagestreefd dan in de oude richtlijn. Er worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen. Een andere belangrijke verbetering ten opzichte van de oude richtlijn is dat in de richtlijn bepalingen zijn opgenomen met betrekking tot de verstrekking van informatie over de zwemwaterkwaliteit aan het publiek en de Europese commissie. Verder zal op basis van deze richtlijn een proactief beheer van de zwemwaterkwaliteit gevoerd moeten worden. Dit betekent o.a. dat alle bevindingen dienen te worden gerapporteerd in een zwemwaterprofiel. Figuur 1. Locatie zwemwater het Weerwater :0.9 - Definitief ARCADIS 3

6 Het Weerwater wordt beheerd door de Gemeente Almere. De provincie Flevoland is samen met de waterkwaliteitsbeheerders verantwoordelijk voor de waterkwaliteit van de zwemplassen in haar beheergebied. Voor u ligt het zwemwaterprofiel voor het Weerwater dat ARCADIS in opdracht van Waterschap Zuiderzeeland heeft opgesteld. 1.2 ZWEMWATERPROFIEL Van iedere zwemwaterlocatie dient een zwemwaterprofiel te worden opgesteld, waarin de risico s voor zwemmers worden bepaald. Het zwemwaterprofiel beschrijft welke waterkwaliteitsproblemen de zwemwaterlocatie al dan niet kent en welke oorzaken hieraan mogelijk ten grondslag liggen. Voornamelijk wordt inzicht verkregen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes. Daarom richt de beoordeling zich vooral op Escherichia coli en intestinale enterococcen. In dit profiel worden ook andere zaken die een verhoogd gezondheidsrisico met zich meebrengen zoals cyanobacteriën (blauwalgen), zwemmersjeuk en botulisme beschreven. In het geval van waterkwaliteitsproblemen zullen mogelijke maatregelen aangeduid worden. In het zwemwaterprofiel is de zwemzone vastgesteld: het gebied waarin het merendeel van de zwemmers zich bevindt en waarvoor de doelstellingen van de richtlijn gelden. Het profiel dient gebaseerd te zijn op en te voldoen aan de randvoorwaarden zoals opgenomen in bijlage III van de Europese Zwemwaterrichtlijn. Het zwemwaterprofiel dient volgens de Europese zwemwaterrichtlijn te bestaan uit: 1. Een beschrijving van de fysische, geografische en hydrologische kenmerken van het zwemwater en van andere oppervlaktewateren in het beïnvloedingsgebied van het betrokken zwemwater die een bron van verontreiniging zouden kunnen zijn, welke relevant zijn voor de doelen van de richtlijn en als bedoeld in richtlijn 2006/7/EG; 2. Een beschrijving en beoordeling van oorzaken van verontreiniging die het zwemwater kunnen aantasten en schade toebrengen aan de gezondheid van zwemmers; 3. Een beoordeling van de mogelijke proliferatie van cyanobacteriën; 4. Een beoordeling van de mogelijke proliferatie van macroalgen en/of fytoplankton; 5. De volgende gegevens indien de onder punt 2 bedoelde beoordeling aantoont dat er een risico van een kortstondige verontreiniging bestaat: - De vermoedelijke aard, frequentie en duur van verwachte kortstondige verontreiniging; - Nadere gegevens over alle resterende oorzaken van verontreiniging, waaronder de genomen beheermaatregelen en het tijdschema voor het wegnemen van de verontreiniging; - De, tijdens kortstondige verontreinigingsincidenten, genomen beheermaatregelen en de identiteit en contactgegevens van de instanties die met het nemen van de maatregelen belast zijn. 6. De locatie van het controlepunt. Alle bevindingen voor zwemplas het Weerwater zijn opgenomen in dit zwemwaterprofiel. Op basis van dit profiel dient de beheerder maatregelen te nemen om, indien nodig, het risico op besmetting van de zwemmer te reduceren. 1.3 KWALITEITSKLASSEN EN RICHTWAARDEN In de Europese zwemwaterrichtlijn is onderscheid gemaakt tussen verschillende zwemwaterkwaliteitsklassen. Deze klassen zijn weergegeven in Tabel 1. 4 ARCADIS :0.9 - Definitief

7 Parameter Uitstekend Goed Aanvaardbaar Referentiemethode Intestinale enterococcen (kve/100ml) 200 * 400 * 330 ** ISO of ISO E. coli (kve/100ml) 500 * 1000 * 900 ** ISO of ISO * Gebaseerd op het 95-percentiel (Bijlage II van de zwemwaterrichtlijn) ** Gebaseerd op het 90-percentiel (Bijlage II van de zwemwaterrichtlijn) Tabel 1. Normen kwaliteitsklassen zoet binnenwater (Bijlage I van de zwemwaterrichtlijn) Bij interpretatie van de meetgegevens en beoordeling volgens bovenstaande normen moet altijd de hydromorfologie van het zwemwater in ogenschouw worden genomen. Retentiesnelheid, stroomsnelheid en windwerking zorgen voor verdunning van fecale verontreinigingen. Deze parameters moeten goed in beeld zijn gebracht voor de meetgegevens geïnterpreteerd worden. Hierin wordt voorzien in hoofdstuk 3 (de gebiedsbeschrijving). 1.4 LEESWIJZER In hoofdstuk 2 zijn de uitgevoerde werkzaamheden gerapporteerd en uitgelegd. Hoofdstuk 3 omvat de gebiedsbeschrijving van de zwemlocatie en in hoofdstuk 4 zijn de bronnen van fecale en andere verontreinigingen in kaart gebracht en geanalyseerd met behulp van het model Zwemprof. In hoofdstuk 5 is de historische waterkwaliteitsdata geanalyseerd. Op basis van deze analyse is de zwemwaterkwaliteit in hoofdstuk 6 ingedeeld in de kwaliteitsklassen volgens de Europese Zwemwaterrichtlijn beoordeling. In hoofdstuk 7 zijn de conclusies en aanbevelingen voor het nemen van eventuele maatregelen weergegeven :0.9 - Definitief ARCADIS 5

8 2 Uitgevoerde werkzaamheden 2.1 ALGEMENE WERKWIJZE Voor het opstellen van een zwemwaterprofiel zijn een aantal handreikingen en rapportages opgesteld waarin richtlijnen zijn opgenomen (RIZA/Grontmij 2005; RIZA/ V&W/ DHV, 2005; RIZA/ DHV, 2007). Voor zover mogelijk gaat dit zwemwaterprofiel uit van deze richtlijnen. In de handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel, (Riza/Grontmij 2005) wordt onderstaande routekaart getoond die gebruikt is bij het opstellen van dit zwemwaterprofiel (Figuur 2). Figuur 2. Algemene routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Riza/Grontmij, 2005) 2.2 STAPPENPLAN Bij het opstellen van dit zwemwaterprofiel zijn de volgende stappen van de routekaart conform de handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel, (Riza/Grontmij 2005) doorlopen: Gebiedsbeschrijving en hydromorfologie: - Algemene beschrijving is opgesteld door gebruik te maken van relevante kaarten en/of luchtfoto s; - Algemene beschrijving van het strand/ de oevers is gemaakt door het interviewen van de locatiebeheerder en door gebruik te maken van bevindingen van het veldbezoek; - Hydrologische beschrijving is gemaakt aan de hand van beschikbare kaarten en kennis bij het waterschap; - Relevante informatie van de Provincie is gebruikt. (Veiligheidskundig onderzoekverslag van de provincie); 6 ARCADIS :0.9 - Definitief

9 - Er is nagegaan of er problemen opgetreden zijn. De provincie en de GGD zijn hiervoor geraadpleegd; - Er is nagegaan welke potentiële verontreinigingsbronnen en routes er zijn, door gebruik te maken van de lijst met bronnen uit de handreiking en door gebruik te maken van kennis die binnen het waterschap aanwezig is. Veldbezoek: - De actuele situatie is vergeleken met de vergaarde gegevens; - Een medewerker van ARCADIS met een ecologische achtergrond heeft de ecologische parameters beoordeeld; - Bezoekers van het strand zijn geïnterviewd; - De beheerder van de plas is geïnterviewd. Historische waterkwaliteit: - Nagegaan is welke klachten er de laatste jaren geregistreerd zijn en of er zwemverboden geweest zijn, door het raadplegen van de Provincie; - Er is een analyse gemaakt van de bacteriologische data en het voorkomen van blauwalgen ten opzicht van de klimatologische data, door gebruik te maken van aanwezige data van het Waterschap en KNMI data; - Er is nagegaan of er een relatie is tussen bacteriologische data en andere relevante parameters of activiteiten, door gebruik te maken van aanwezige informatie bij het waterschap, provincie of locatiebeheerder; - Nagegaan is of er nog andere aspecten geweest zijn die van belang waren op de locatie, er is navraag gedaan bij het waterschap. Lijst bronnen en routes: - Op basis van het veldbezoek en bovenstaande analyse en beschrijvingen is een lijst opgesteld van alle potentiële bronnen van verontreiniging en routes. Meetprogramma/richtgetallen: - Met behulp van de boven verzamelde richtgetallen (door middel van het spreadsheetmodel behorende bij de handreiking) is geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Veiligheidsonderzoek 2012 provincie Flevoland. Analyseren/evalueren: - Alle gegevens van voorgaande stappen zijn geanalyseerd. Zwemwaterprofiel: - Het zwemwaterprofiel is opgesteld. 2.3 WERKWIJZE BEOORDELING PROLIFERATIE BLAUWALGEN Cyanobacteriën (blauwalg) Cyanobacteriën worden ook wel blauwalgen genoemd. Ze zweven als groene sliertjes of slijmerige proppen in het water. Bij warm, zonnig weer kunnen ze een opvallend laagje op het water vormen dat vaak verschillende tinten groen heeft: helder groen, donkergroen, blauwgroen, en soms zelfs helder blauw. De drijflaag heeft een onaangename geur. De wind blaast de wieren vaak naar een kant van het water en soms in schuimige plakken of in een korst op de oever. Het bederf veroorzaakt stank. Er zijn diverse soorten Cyanobacteriën die gifstoffen produceren. Van die gifstoffen zijn de volgende effecten bekend: huiduitslag, irritatie van ogen, neus, keel en oren, misselijkheid, maagkrampen, braken, diarree, koorts, hoofdpijn, duizeligheid, trillerigheid, tranenvloed en speekselvloed. Daarnaast kunnen levercellen beschadigd raken en kunnen andere kwalen bevorderd worden. Ook huisdieren kunnen ernstig ziek worden door drinken van water met Cyanobacteriën of door erin te zwemmen en daarna de vacht schoon te likken. Deze giftige stoffen worden in het water tamelijk snel afgebroken. Het rapport Blauwalgen in het zwemwaterprofiel (RWS waterdienst, 2008) is een handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen :0.9 - Definitief ARCADIS 7

10 De risico s schuilen voornamelijk in de toxines die door blauwalgen van de geslachten Microcystus, Anabaena, Aphanizomenon en Planktothrix worden geproduceerd. Methode De beoordeling is opgebouwd uit verschillende stappen die in onderstaande figuur zijn weergegeven. In deze paragraaf worden de stappen binnen het kader in Figuur 3 doorlopen. De stap Gebiedsbeschrijving Hydromorfologie wordt in de paragrafen 3.1 tot en met 3.3 beschreven. Figuur 3. Stappenplan om te komen tot de blauwalgen beoordeling in het zwemwaterprofiel (uit Riza/ DHV, 2007). De stappen uit deze figuur zijn doorlopen op de manier die hieronder staat beschreven. 1. Aanwezigheidscheck gegevens blauwalgen: De uiteindelijke inschatting van de kans op blauwalgen- overlast is voornamelijk gebaseerd op de aanwezigheid van toxische blauwalgen in het verleden. Deze gegevens zijn verzameld door het waterschap en/of de beheerder. Bovendien speelt informatie over de aanwezigheid van drijflagen, concentraties microcystine en informatie over gezondheidsklachten een rol. 2. Analyse toestandsvariabelen: Voor een goede beoordeling is het water minimaal 10 maal per zwemseizoen gecontroleerd. Gedurende het gehele seizoen zijn de volgende eisen van belang in deze stap: Doorzicht > 1 meter Chlorofyl < 50 μg/l ph < 9 Wanneer voldaan wordt aan deze eisen is de kans op een blauwalgenplaag klein en is een verdere uitwerking niet nodig. Wanneer niet wordt voldaan aan één van deze eisen en het kan niet anders worden verklaard dan dat het veroorzaakt wordt door algen, is er risico op een blauwalgenplaag en wordt verder gegaan met stap Blauwalgen analyse: Wanneer in het veld bleek dat de toestandsvariabelen alarmerend waren, zoals beschreven in stap 2, of wanneer de plas is opgenomen in de plaagalgenmonitoring naar aanleiding van het voorgaande 8 ARCADIS :0.9 - Definitief

11 zwemseizoen, is een cyanobacterieanalyse uitgevoerd. De dichtheden van potentieel toxische cyanobacteriën wordt bepaald en richt zich op de 4 belangrijkste geslachten in Nederland: Microcystis, Planktothrix, Anabaena, en Aphanizomenon. 4. Inschatting kans op blauwalgen: In stap 4 wordt met de aanwezige informatie uit voorgaande stappen een inschatting gemaakt op de kans op blauwalgenproliferatie. Als één van de volgende zaken waar was op enig moment in de afgelopen vijf jaar: Er was een drijflaag met detecteerbaar microcystine (gegevens niet gemeten voor de plas) Microcystine concentratie in de waterfase was groter dan 20 μg/l (niet gemeten voor de plas); Sterke aanwijzingen dat cyanobacteriën ten grondslag liggen aan: - Ziekte of sterfte van dieren; - Gezondheidsklachten bij recreanten. Dichtheden van de geslachten Microcystis, Planktothrix, Anabaena, en Aphanizomenon waren groter dan cellen/ml of groter dan draden/ml. Dan is er een aanzienlijke kans dat er in de komende vijf jaar een toxische bloei optreedt. 5. Nadere beschrijving Indien bij stap 4 is geconcludeerd dat er een aanzienlijke kans op proliferatie van blauwalgen aanwezig is, is een nadere beschrijving van het systeem noodzakelijk. Tevens dient een passende controle of monitoring te worden uitgevoerd in de komende seizoenen. 6. Geen verdere actie Wanneer geen van de bij stap 4 genoemde situaties zich heeft voorgedaan, is verdere actie niet essentieel. De conclusies van de bovenstaande stappen dienen te worden verwoord in het zwemwaterprofiel (zie hoofdstuk 5) :0.9 - Definitief ARCADIS 9

12 3 Gebiedsbeschrijving 3.1 ALGEMEEN De gebiedsbeschrijving is gebaseerd op informatie te vinden op de site en op het verslag van het veldbezoek (9 september 2013), zie bijlage 1. Het Weerwater is gelegen in Almere, tussen Almere Stad en Almere Haven. Het is ontstaan door zandafgravingen ten behoeve van woningbouw in Almere Haven en omgeving. Tegenwoordig is het een zwem- en recreatieplas. De plas wordt aan de west-, noord- en oostzijde begrenst door bebouwing en aan de zuidzijde door grasland en park, gevolgd door de A6. Er zijn drie stranden aangelegd. Deze stranden zijn gelegen aan de noodwestzijde (Stedenwijkstrand), de oostzijde (Lumièrestrand) en de zuidwestzijde (Fantasiestrand). In het zuidwesten van de plas ligt een groot eiland, welke begroeid is met bos. De plas wordt veel gebruikt voor recreatie, in de vorm van zwemmen, pleziervaart, waterskiën (een waterskibaan naast het Fantasiestrand) en als wandelgebied. In het midden van de plas ligt een jachthaven. Figuur 4. Ligging van het Weerwater, met aan de noordwestkant, zuidwestkant en de oostkant de zwemstranden. De zwemstranden zijn vrij toegankelijk en op drukke dagen zijn er een kleine bezoekers aanwezig (Stedenwijkstrand 750, Lumièrestrand 900, Fantasiestrand 2.100) bron: mondelinge mededeling beheerder. De verboden en voorwaarden voor een bezoek aan de zwemstranden en de status van de waterkwaliteit zijn weergegeven op officiële informatieborden bij de zwemstranden. De zwemstranden zijn voorzien van 10 ARCADIS :0.9 - Definitief

13 sanitaire voorzieningen, welke zijn aangesloten op het riool. Het sanitair op het Stedenwijkstrand ten tijden van het veldbezoek was op slot en het water van de buitendouche was afgesloten. Tevens was dit sanitair door graffiti en vervuiling niet aantrekkelijk voor gebruik. Alle stranden zijn voorzien van vuilnisbakken, welke schoon en geleegd waren tijdens het veldbezoek. Over het algemeen zijn de stranden en de achterliggende ligweides schoon. Volgens de beheerder van de waterskibaan (Fantasiestrand) werd in het afgelopen jaar minder frequent schoongemaakt. Op het Lumièrestrand lag in de hoeken van het strand nog vrij veel zwerfvuil, in de vorm van chips zakken en petflesjes. Honden en andere huisdieren zijn verboden op de stranden. Om het Stedenwijkstrand ligt een hek en zijn bij de ingangen bordjes geplaatst met verboden voor honden. Op dit strand zijn geen sporen van honden aangetroffen. Op de overige stranden zijn wel sporen en poep van honden aangetroffen. Tijdens het veldbezoek werden honden uitgelaten op deze stranden. Naast honden zijn er veel sporen van watervogels, zoals zwanen, ganzen en eenden. Op de waterlijn van alle stranden ligt geregeld poep van watervogels en vooral waar zwanen aanwezig zijn is dit geconcentreerd. In het Weerwater groeien veel waterplanten, deze zijn dit jaar voor een deel gemaaid. Op de waterlijn en in de zwemzone lagen op diverse plekken pakketten waterplanten. Dit was vooral voor het Stedenwijkstrand en het Lumièrestrand het geval; in het oostelijke deel van de zwemzone van het Lumièrestrand lag een dik pakket waterplanten, waar tussen blauwalgen zichtbaar waren. Ook bij het Stedenwijkstrand was op en tussen de plantenpakketten geregeld een blauwalglaagje zichtbaar. Dit was echter heel lokaal. De aanwezigheid van blauwalg duidt op afbraak van de plantenresten; dit indiceert dat de planten er al even liggen. Figuur 5. Het Stedenwijkstrand; sanitaire voorzieningen, vuilnisbakken, lokale blauwalg door ophoping van plantenresten, uitwerpselen van zwanen en bebording bij ingang :0.9 - Definitief ARCADIS 11

14 Figuur 6. Het Lumièrestrand; sanitaire en speelvoorzieningen, zwerfvuil, lokale blauwalg door ophoping plantenresten, vuilnisbakken, aanwezigheid van watervogels op het strand en ophoping van plantenresten in de zwemzone. Figuur 7. Het Fantasiestrand; sanitaire voorzieningen, vuilnisbakken, sporen van honden en watervogels, aangespoelde zebramossels, informatieborden en ophoping van plantenresten binnen de zwemzone. 12 ARCADIS :0.9 - Definitief

15 De locaties worden elke twee weken bemonsterd op de waterkwaliteit. Dit wordt gedaan op een meetpunt in de zwemzone, met meetpunt codes 26CN (Fantasiestrand), 26CN (Stedenwijkstrand) en 26CN (Lumièrestrand). Het landgebruik rondom de zwemstranden zijn gras in bebouwd gebied en bebouwing. Bij toegang tot de zwemlocaties is bebording aanwezig, zie Figuur 8. Figuur 8 Bebording Stedenwijkstrand, Lumierestrand en Fantasiestrand 3.2 BEHEER EN ONDERHOUD De zwemstranden van het Weerwater worden beheerd door de gemeente Almere. Op alle stranden zijn sanitaire voorzieningen en prullenbakken aanwezig. Op het Stedenwijkstrand was de sanitaire voorziening afgesloten. Tevens lagen hier veel uitwerpselen van watervogels op de waterlijn. Op het Lumièrestrand is geregeld zwerfvuil aangetroffen, met name aan de randen van het strand. Volgens de beheerder wordt aan het begin van het zwemseizoen een grote controle uitgevoerd naar de sanitaire voorzieningen. Aanvullend worden eventuele gebreken hersteld en worden de voorzieningen opengesteld voor gebruik. In het zwemseizoen worden de toiletgebouwen dagelijks schoongemaakt (boven bepaalde temperaturen twee keer per dag) en worden ze gecontroleerd op gebreken. Bij schade worden de betreffende sanitaire gebouwen afgesloten voor reparatie. Volgens de beheerder is uit ervaring gebleken dat de capaciteit van de voorzieningen op sommige stranden te groot is en niet altijd gebruikt worden. Hierdoor zitten enkele op slot, deze worden alleen geopend op drukke/warme dagen wanneer dit nodig blijkt te zijn. Als er sprake is van doorlopend vandalisme wordt het gebouw voor bepaalde tijd afgesloten. Het verbod op huisdieren wordt aangegeven door bebording. In het zwemseizoen wordt gericht gecontroleerd en bekeurd op de aanwezigheid van honden en paarden op het strand. Uitwerpselen van watervogels worden regelmatig opgeruimd. Ook aangespoelde plantenresten worden zo mogelijk direct verwijderd. 3.3 HYDROMORFOLOGIE Het Weerwater wordt van alle kanten gevoed met water uit stedelijke omgeving. De afwatering bevindt zich aan de noordzijde van de plas. Hierdoor zal de waterstroming in de plas overwegend in Noordelijke richting zijn. De diepte van het Weerwater wordt geschat op 7 meter. De oppervlakte is circa 170 ha. Het Fantasiestrand wordt deels door strekdammen van basalt van de rest van het Weerwater gescheiden. De :0.9 - Definitief ARCADIS 13

16 overige twee stranden staan in open verbinding met het Weerwater. Hierdoor is het water van deze locaties sterk afhankelijk van de waterkwaliteit van de plas. Figuur 9. De belangrijkste aan- en afvoerroutes van water in het Weerwater (bron Zwemwaterprofiel 2008). 3.4 ECOLOGIE Tijdens het veldbezoek heeft een beperkte inventarisatie plaatsgevonden van aanwezige flora en fauna, om een beeld te krijgen van de ecologische staat van de plas. Alle waarnemingen zijn op het oog, vanaf de kant gedaan. De omgeving van de zwemstranden bestaat hoofdzakelijk uit stedelijk gebied. De oevers naast de stranden bestaan deels uit ontwikkelde rietkragen, deels uit gemaaide oevers en deels uit bebouwde (betonen) oevers. Grenzend aan de zwemstranden liggen ligweides, welke regelmatig worden gemaaid. Het water binnen de zwemzone is helder, dit geeft de indruk van een goede ecologische kwaliteit. Op de waterlijn en in de zwemzone van alle stranden ligt aangespoelde watervegetatie, waarschijnlijk ten gevolge van maaiactiviteiten. Op het Stedenwijkstrand en het Lumièrestrand leidt dit tot lokale ontwikkeling van blauwalgen. De watervegetatie is divers, wat duidt op een goede waterkwaliteit (Figuur 10). In het Weerwater groeien waterplanten uitbundig, wat zelfs leidt tot overlast voor waterrecreanten. Een opsomming van de aanwezige flora & fauna in- en rond het Weerwater ten tijde van het veldbezoek is weergegeven in Tabel ARCADIS :0.9 - Definitief

17 Figuur 10. Relatie vegetatie type, waterkwaliteit en ecologische kwaliteit (Bron: project voorstel PLONS Wageningen Universiteit, 2008). Aanwezige flora & fauna Oever- en emergente vegetatie Riet (Phragmites communis) Grof hoornblad (Ceratophyllum demersum) Fonteinkruid (Potamogeton sp.) Waterpest (Elodea) Vogels Knobbelzwaan (Cygnus olor) Ganzen (Anser anser / Anser albifrons / Branta canadensis) Wilde eend (Anas platyrhynchos) Meerkoet (Fulica atra) Schelpdieren Zebramossel (Dreissena polymorpha) Tabel 2. Aanwezige flora & fauna in- en rond het Weerwater tijdens het veldbezoek. Op het strand zijn diverse sporen van honden en watervogels. Op het strand en de waterlijn liggen enkele uitwerpselen van watervogels. Uitwerpselen op het strand en nabij de vloedlijn en dieren in het water vormen een bron van fecale verontreiniging. Zwemmersjeuk Zwemmersjeuk of schistosoma dercarialis dermatitis ontstaat door het larvale stadium van een platworm (Trichobilharzia ocellata) die een huidirritatie veroorzaakt. De larfjes zijn met het blote oog bijna niet te zien. Poelslakken die op de submerse vegetatie leven zijn tussengastheer voor de platwormen. Volwassen wormen leven als parasieten in watervogels waarnaar ze op zoek gaan als ze de slakken verlaten. Daarbij kunnen ze per ongeluk bij een zwemmer terechtkomen (Figuur 11). Een larfje dat doordringt in de huid van een mens, sterft daar en veroorzaakt irritatie. In het begin is het nauwelijks voelbaar, behalve als het om grote aantallen tegelijk gaat; dit kan een tintelend gevoel veroorzaken. Als de huiduitslag zichtbaar wordt, treedt ook de jeuk op. De huiduitslag verdwijnt na een paar dagen vanzelf. De aandoening is hinderlijk maar niet gevaarlijk. Door het uitzetten van witvis als blankvoorn en zeelt kan men zwemmersjeuk tegengaan. Het resultaat laat echter wel enkele jaren op zich wachten vanwege het feit dat :0.9 - Definitief ARCADIS 15

18 de vissen vooral de kleinere slakken eten en de platwormen vooral in de grotere slakken zitten. Zwemmersjeuk treedt meestal op in wateren waarvan het ecosysteem nog in ontwikkeling is en de witvisstand zeer laag is (van Donk & Collé, 1988). Volgens de beheerder wordt er een aantal keer per jaar melding gemaakt van zwemmersjeuk. Bij nader onderzoek betreft dit vrijwel altijd zwemmers die zich ver buiten de zwemzone begeven. Dit komt overeen met het feit dat waterplanten zich verder van de zwemzone bevinden. Figuur 11. Schematische weergave zwemmersjeuk cyclus Botulisme Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging waaraan vooral watervogels en vissen sterven. De bacterie (Clostridium botulinum) die botulisme veroorzaakt kan zich alleen onder bepaalde omstandigheden vermenigvuldigen. De bacterie produceert een gif. Gunstige omstandigheden voor botulisme zijn een eiwitrijk, zuurstofarm milieu en water dat 20 O C of warmer is. De optimale groei van de bacterie en van de toxineproductie vindt plaats bij een ph tussen de 6 en 7. De afgelopen vier jaar zijn er geen meldingen geweest van botulisme in zwemplas het Weerwater. Wel zijn er volgens de beheerder enkele meldingen van dode vissen en watervogels geweest. Deze worden opgeruimd en er is een melding gedaan bij de omgevingsdienst, zodat onderzoek naar de oorzaak kan worden uitgevoerd volgens het protocol botulisme. 3.5 BEGRENZING ZWEMWATERZONE Alle stranden in de plas hebben een afbakening van de veilige zwemzone op maximaal 1,0 meter waterdiepte door middel van een drijflijn (Figuur 5 - Figuur 7). De afstand van de oever tot de drijflijn varieert en is maximaal 20 meter. Er worden veel zwemmers buiten de drijflijn aangetroffen. De drijflijn op het Fantasiestrand is tevens de scheidingslijn tussen de waterskibaan en het zwemgedeelte. Voor de overige twee stranden wordt een zwemwaterzone van 40 meter uit de kant aangehouden. 16 ARCADIS :0.9 - Definitief

19 4 Bronnen van verontreiniging en gezondheidsrisico s 4.1 INLEIDING In dit hoofdstuk worden alle bronnen genoemd die tijdens de bureaustudie, het veldbezoek of uit gegevens van waterschap Zuiderzeeland naar voren zijn gekomen. Vervolgens is een inschatting gemaakt van potentiële bronnen van vervuiling. Ten slotte is een analyse uitgevoerd van de invloed van de bronnen op de waterkwaliteit met behulp van model ZWEMPROF. 4.2 FECALE VERONTREINIGING Fecale verontreiniging ter plaatse Fecale verontreiniging ter plaatse wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door dieren. De zwemstranden zijn voorzien van sanitair, welke is aangesloten op het riool. De kans op menselijke fecale verontreiniging is daarom gering. De sanitaire voorzieningen bij het Stedenwijkstrand waren bij veldbezoek buiten gebruik. Om de kans op fecale verontreiniging door mensen te voorkomen dient deze bruikbaar te zijn in het zwemseizoen. De stranden liggen binnen stedelijk gebied en vormen een aantrekkelijke uitlaatplek voor honden. Op het Lumièrestrand en het Fantasiestrand zijn uitwerpselen en honden zelf aangetroffen tijdens het veldbezoek. Op het Stedenwijkstrand zijn veel sporen zichtbaar van watervogels op het strand. In de meest zuidwestelijke hoek van het strand zaten bij het veldbezoek een aantal zwanen en lagen veel uitwerpselen op de waterlijn. De aanwezigheid van dieren op het strand en in het water vormen een bron van verontreiniging, die in potentie kan leiden tot waterkwaliteitsproblemen in de vorm van eutrofiëring of bacteriële verontreiniging. Fecale verontreiniging vanuit de omgeving Een ander risico voor de zwemwaterkwaliteit is fecale verontreiniging uit de omgeving. Op het Weerwater vindt recreatievaart plaats. Dit betreft ook kajuitboten met boordtoilet. Maar gezien het verbod op het direct lozen van het boordtoilet op het oppervlaktewater is het risico op fecale verontreiniging naar verwachting gering. 4.3 OVERIGE VERONTREINIGING Het weerwater ligt in het stedelijk gebied van Almere. Almere heeft een gescheiden rioolstelsel. Bij alle stranden wordt vanuit omringende woonwijken regenwater geloosd in de directe omgeving. Hierdoor kunnen uitwerpselen van honden in het oppervlaktewater terecht komen. Tevens kan water uit stedelijk gebied een bron van verontreiniging vormen, vanwege oppervlakkige afspoeling van tuinen, uitloging van steigers en het gebruik van mest en bestrijdingsmiddelen in tuinen :0.9 - Definitief ARCADIS 17

20 Oppervlaktewater Microverontreinigingen kunnen ook waterkwaliteitsproblemen opleveren. Op het terrein wordt alleen gemaaid er worden geen bestrijdingsmiddelen ingezet. In het Weerwater wordt niet op microverontreiniging gemeten. Het waterschap heeft de andere waterkwaliteitsgegevens beschikbaar gesteld van zwemplas het Weerwater. Deze gegevens laten zien dat er geen problemen zijn met de waterkwaliteit van de locatie. 4.4 POTENTIËLE BRONNEN Naast bestaande bronnen zijn er bronnen die nu nog niet aan de orde zijn maar dat in de toekomst misschien wel worden. Zwemmers kunnen, wanneer in grote aantallen aanwezig, zelf ook invloed uitoefenen op de zwemwaterkwaliteit. Naast fecale verontreiniging kan ook het opwoelen van de bodem voor problemen zorgen. Omwoeling van sediment kan een grote flux van fosfaat en nitraat naar de waterkolom veroorzaken en algengroei bevorderen. Op een normale dag zijn slechts enkele bezoekers aanwezig. Veel en frequente omwoeling van sediment door zwemmers wordt normaal gesproken niet verwacht, op een drukke dag zou dit van gering belang kunnen zijn. Daarnaast bestaat de bodem binnen de zwemzone vrijwel geheel uit zand, en is weinig begroeiing of een sliblaag zichtbaar. In 2022 zal de Floriade op deze locatie plaatsvinden. Dit zeer druk bezochte evenement kan te zijner tijd een bron van verontreiniging vormen. Het wordt aangeraden om te beoordelen of het veilig is de zwemplassen open te stellen voor bezoek tijdens de Floriade. Een andere bron van vervuiling kunnen kadavers van dieren zijn. Door dode dieren kan o.a. botulisme voorkomen. Aangezien zwerfvuil regelmatig netjes wordt opgeruimd, wordt dit risico klein geacht. 4.5 VEILIGHEIDSONDERZOEK In 2012 is een veiligheidsonderzoek uitgevoerd naar het Weerwater. Hierbij zijn o.a. de volgende onderwerpen onderzocht: Beheer & onderhoud Informatievoorziening Hygiëne en gezondheid Veiligheid Boordeling veiligheidsonderzoek Stedenwijkstrand Geen sanitaire voorzieningen. Met hekwerk omheind en voorzien van houten toegangsvlonder met rolstoel op en afrit. Wel hier en daar kuilen op het strand. Strand niet voorzien van informatiebord. Beoordeling locatie: voldoende Conclusie waterkwaliteit: goed, doorzicht 100 cm Aanbevelingen: in drukke periode toiletvoorziening plaatsen regelmatig frezen, egaliseren en vloedlijn ontdoen van wier en vogelpoep. reductielaag te dicht aan oppervlak, nieuwe zandlaag opbrengen. drijflijn nu 130 cm, terugbrengen naar 80 cm Fantasiestrand Alle noodzakelijke voorzieningen zijn voldoende aanwezig. Strand voorzien van twee drijflijnen in verband met waterskischans op zeer korte afstand van zwemzone. 18 ARCADIS :0.9 - Definitief

21 Beoordeling locatie: goed Conclusie waterkwaliteit: goed, doorzicht 70 cm Aanbevelingen: infoborden nog aanpassen nieuwe situatie Lumièrestrand Alle noodzakelijke voorzieningen zijn voldoende aanwezig. Ook diverse speeltoestellen aanwezig. Strand bereikbaar via voet- en fietspaden. Strand zag er schoon en goed onderhouden uit. Beoordeling locatie: goed Conclusie waterkwaliteit: goed, doorzicht 100 cm Aanbevelingen: drijflijn is nu 130 cm, terugbrengen naar 90 cm organische laag bij vloedlijn te dicht aan de oppervlakte Huidige situatie Stedenwijkstrand Het strand is in de huidige situatie voorzien van een informatiebord. Er zijn wel sanitaire voorzieningen aanwezig, maar deze liggen voorbij het strand op de steiger. Deze plek is vanaf het strand niet goed zichtbaar en is in de huidige situatie afgesloten. Tijdens het veldbezoek was het strand over het algemeen schoon, maar op de waterlijn lagen veel uitwerpselen van watervogels en in de zwemzone dreven veel plantenresten. Fantasiestrand De informatieborden zijn aangepast aan de nieuwe situatie. Lumièrestrand Ten tijde van het veldbezoek zag het strand er redelijk schoon maar niet goed onderhouden uit. In de zwemzone dreven grote pakketten plantenresten, waartussen blauwalg zichtbaar was. Op het strand lag zwerfvuil, zoals flessen en chips zakken. Deze situatie is in andere jaren ook geconstateerd. 4.6 ZWEMPROF Bij de handreiking Zwemwaterprofielen zit het spreadsheetmodel Zwemprof. Hierin kunnen een aantal parameters zoals dimensies van het zwemwater, aantallen bezoekers, aantallen aanwezige dieren ingevoerd worden. Uitkomst van het model is dan een uitslag waarin een inschatting wordt gemaakt van de invloed van een aantal factoren op de zwemwaterkwaliteit. Deze uitslag is te zien in Bijlage 3. Op vrijwel alle punten scoren de zwemstranden van het Weerwater geen invloed op het zwemwater. Alleen als het aantal bezoekers zich op een kluitje begeven zou dit van geringe invloed kunnen zijn voor het Fantasiestrand en het Lumièrestrand. Een aantal keer is verontreiniging opgetreden, maar het is onduidelijk of dit door bezoekers of een andere bron is ontstaan. Op het Stedenwijkstrand lijkt in de uitslag van Zwemprof niet direct een risicobron aanwezig te zijn, terwijl hier toch een aantal (forse) overschrijdingen hebben plaatsgevonden. Dit duidt daarom op incidenten en/of een lokale factor; in het veld viel op dat er relatief veel vogeluitwerpselen op de waterlijn lagen, welke mogelijk (in combinatie met weersomstandigheden) een oorzaak kunnen zijn van incidentele verontreinigingen. Op basis van deze gegevens uit Zwemprof worden geen (structurele) waterkwaliteitsproblemen met betrekking tot bacteriologische verontreiniging verwacht :0.9 - Definitief ARCADIS 19

22 5 Analyse historische waterkwaliteitsdata 5.1 FYSISCH CHEMISCHE WATERKWALITEIT Waterschap Zuiderzeeland monitort de waterkwaliteit van het Weerwater al vanaf het jaar Naast bacteriologische data (paragraaf 5.2) zijn ook fysisch-chemische waterkwaliteitsparameters gemeten. Hieronder zijn de gemiddelde gegevens gepresenteerd van , bemonsterd in de maanden april tot en met september. Jaar Doorzicht (cm) EGV (ms/m) ph O2 (mg/l) O2 (%) T ( C) Zwemstrand Fantasiestrand ,5 9, , ,5 10, , ,4 9, , ,1 9, ,2 Zwemstrand Lumièrestrand ,5 10, , ,4 9, , ,2 9, , ,0 8, ,3 Zwemstrand Stedenwijkstrand ,4 9, , ,2 9, , ,4 9, , ,2 9, ,3 Tabel 3. Gemiddelde waarden per zwemseizoen voor de periode Tabel 3 geeft een overzicht van de zomerhalfjaargemiddelde van een aantal gemeten parameters. Het doorzicht en de ph zijn de laatste jaren toegenomen. De EGV (de geleidbaarheid) is juist afgenomen, wat betekend dat er minder opgeloste stoffen zijn. Deze trends passen bij een toename van waterplanten en/of algen. In het Weerwater is dit naar verwachting de toename in waterplanten. De fysische parameters zijn normaal voor een plas in Nederland, op basis van deze gegevens zijn er geen aanwijzingen voor vervuiling en is de waterkwaliteit van het weerwater goed. 20 ARCADIS :0.9 - Definitief

23 5.2 BACTERIOLOGISCHE WATERKWALITEIT Waterschap Zuiderzeeland meet naast de fysisch-chemische parameters ook bacteriologische indicatoren. Sinds 2005 zijn E. coli en intestinale enterococcen gemeten. Op het Stedenwijkstrand zijn in de afgelopen 4 zwemseizoenen enkele verhogingen van E. coli en intestinale enterococcen waargenomen. De sterkste verhoging van E. coli vond plaats in 2012, voor intestinale enterococcen was dit in Voor beide groepen bacteriën zijn de gegevens van deze jaren als voorbeeld weergegeven in onderstaande grafieken. In Figuur 12 en Figuur 14 zijn de metingen uitgezet samen met de gemeten watertemperaturen. In Figuur 13 en Figuur 15 zijn de meetgegevens van E. coli en intestinale enterococcen uitgezet samen met neerslag gegevens (meetstation Lelystad). Neerslag kan op deze locatie invloed hebben op oppervlakkige afspoeling van uitwerpselen van bijvoorbeeld watervogels. Voor zwemstranden Fantasiestrand en Lumièrestrand zijn de gegevens van de jaren uitgezet. Deze grafieken staan weergegeven in Bijlage 4. Voor beide parameters (E. Coli & intestinale enterococcen) geldt dat de gemeten aantallen KVE/100ml een rapportagegrens van 15 of 10 KVE/100ml is opgegeven. Voor de grafieken en berekeningen wordt gewerkt met de helft van rapportagegrens (7,5), aangezien de waarde kleiner dan 15 is. Eventuele extra metingen zijn meegenomen in de grafieken, aangezien deze tussenmetingen een goed beeld van de situatie geven ten tijde van verhoogde waarnemingen. De normen voor E. coli en intestinale enterococcen uit de Europese zwemwaterrichtlijn staan gegeven in Tabel 1. Stedenwijkstrand In 2010 en 2012 is er spraken geweest van een bacteriële verontreiniging van E. coli. In 2010 betreft het een lichte overschrijding op 16 augustus (1.100 KVE/100ml) en op 13 september betreft het een concentratie van KVE/100ml. In 2012 betreft het een forse overschrijding van de norm met een concentratie van 7100 KVE/100ml op 21 mei. Als voorbeeld geven Figuur 12 en Figuur 13 de situatie weer in 2012 in relatie tot watertemperatuur en neerslag. Naar verwachting betreft het incidenten door een combinatie van factoren (watertemperatuur, neerslag en de aanwezigheid van een fecale bron), dat heeft geleidt tot een bacteriologische verontreiniging. Alle overige metingen liggen de afgelopen vier zwemseizoenen onder de 500 KVE/100ml :0.9 - Definitief ARCADIS 21

24 Figuur 12. E. coli (KVE/dl) en watertemperatuur ( C). De gele lijn betreft de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. Figuur 13. E. coli (KVE/dl) en neerslag (mm/d). De gele lijn betreft de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. De waarden voor intestinale enterococcen ligt in vrijwel alle jaren ruim onder de 200 KVE/dl. In 2010 en 2012 zijn ook hier enkele lichte verhogingen te zien in de concentratie, enkel in 2010 komt deze boven de 200 KVE/dl uit. Figuur 14 en Figuur 15 toont de gemeten waarden in 2010 ten opzichte van watertemperatuur en neerslag. 22 ARCADIS :0.9 - Definitief

25 Figuur 14. Intestinale enterococcen (KVE/dl) en watertemperatuur ( C). De gele lijn betreft de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. Figuur 15. Intestinale enterococcen (KVE/dl) en neerslag (mm/d). De gele lijn betreft de 95-percentiel norm voor een uitstekende beoordeling. Fantasiestrand Voor het zwemstrand Fantasiestrand zijn dezelfde grafieken gemaakt. Deze zijn weergegeven in Bijlage 4. Voor zowel E. coli als intestinale enterococcen geldt dat vrijwel alle gemeten waarden onder de 95- percentiel norm van uitstekend liggen. Echter in 2012 was er een lichte verhoging van E. coli met een concentratie van 680 KVE/dl, deze waarde ligt nog steeds onder de norm goed. Ook voor intestinale :0.9 - Definitief ARCADIS 23

26 enterococcen is op dat moment een lichte verhoging te zien in de concentratie. Maar deze blijft onder norm van uitstekend. De lage concentraties van E. coli en intestinale enterococcen duidt op een goede bacteriologische waterkwaliteit. De lichte verhogingen in concentratie in 2012 lijken om een incident te gaan, aangezien dit in de overige drie seizoenen niet is voor gekomen. Lumièrestrand Ook voor het zwemstrand Fantasiestrand zijn dezelfde grafieken gemaakt, welke zijn weergegeven in Bijlage 4. Het Lumièrestrand toont een overeenkomstig beeld als bij het Fantasiestrand, waarbij voor zowel E. coli als intestinale enterococcen geldt dat vrijwel alle gemeten waarden onder de norm van uitstekend liggen. In 2010 en 2011 was er een lichte verhoging van E. coli. In 2010 was de concentratie 630 KVE/dl (2010), dit is nog steeds onder de norm goed. Ook voor intestinale enterococcen is op dat moment een lichte verhoging te zien in de concentratie, maar deze blijft ook onder de norm. De lage concentraties van E. coli en intestinale enterococcen duidt op een goede bacteriologische waterkwaliteit. De lichte verhogingen in concentratie in 2010 en 2011 lijken om een incident te gaan, aangezien dit in de laatste twee seizoenen niet is voor gekomen. 5.3 BEOORDELING PROLIFERATIE BLAUWALGEN Het rapport Blauwalgen in het zwemwaterprofiel (RWS waterdienst, 2008) is een handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen. In deze paragraaf zijn de stappen die deze beoordelingsmethode voorschrijft uitgewerkt voor het Weerwater. Voor een beschrijving van de methode zie paragraaf 2.3. Toetsing op basis van handreiking blauwalgen in het zwemwaterprofiel Stap 1. Aanwezigheidscheck gegevens blauwalgen Er is een uitgebreide dataset van waterkwaliteitsmetingen beschikbaar voor het Weerwater. In de afgelopen vier zwemseizoenen zijn geen blauwalgen aangetroffen op de zwemlocaties. Tijdens het veldbezoek is wel een lokaal drijflaagje aangetroffen, mogelijk een incidentele waarneming door opwaaiing in een hoek, mogelijk waren dit ook groen algen. Stap 2. Analyse toestandsvariabelen Het water is vrijwel altijd vrij helder met een doorzicht van >80cm, voor de afgelopen vier zwemseizoenen. Dit betreft bodemzicht binnen de zwemzone. De zuurgraad ligt binnen de norm van het MTR (MTR norm: ph 6.5-9). Gemiddeld ligt de ph tussen de 8,0 en 8,5. Verder toont het water een gevarieerde ondergedoken watervegetatie. Lokaal is tussen drijvende pakketten plantenresten wat blauwalg aangetroffen, maar dit betreft heel lokaal voorkomende blauwalg. De blauwalg ontstaat door het rotten van plantenresten en daarbij het vrijkomen van nutriënten. Chlorofyl-a was de afgelopen vier jaar gemiddeld <10 ug/l, ruim onder de norm van 50 ug/l. De toestandsvariabelen geven geen aanleiding tot het vermoeden van algenbloei. Stap 3. Blauwalgen analyse Tijdens de waterkwaliteitsmetingen zijn geen blauwalgen aangetroffen. Tijdens het veldbezoek is wel enige blauwalg aangetroffen, deze was zichtbaar tussen rottende planten resten. De blauwalg komt hierbij 24 ARCADIS :0.9 - Definitief

27 slechts heel lokaal voor. Het is onduidelijk welke soort blauwalg dit betreft. Naar verwachting zal met het verwijderen van de plantenresten ook de blauwalg verdwijnen. Stap 4. Inschatting kans op blauwalgen De afgelopen vier zwemseizoenen zijn geen verhoogde concentraties blauwalgen geconstateerd. De toestandsvariabelen duiden op een goede waterkwaliteit en een stabiel watersysteem. Daarmee is de kans op een blauwalgenbloei in de komende zwemseizoenen klein. Er is geen verdere actie nodig :0.9 - Definitief ARCADIS 25

28 6 Europese zwemwaterrichtlijn beoordeling 6.1 INLEIDING De Europese zwemwaterrichtlijn geeft kwaliteitsklassen voor de beoordeling van zwemwater op gebied van fecale verontreiniging. Deze richtwaarden zijn weergegeven in Tabel 4. Volgens de richtlijn kan een zwemwater gekwalificeerd worden als uitstekend, goed, aanvaardbaar, of slecht. Parameter Uitstekend Goed Aanvaardbaar Referentiemethode Intestinale enterococcen 200* 400* 330** ISO of ISO (kve/100ml) E. coli (kve/100ml) 500* 1000* 900** ISO of ISO * Gebaseerd op het 95-percentiel ** Gebaseerd op het 90-percentiel Tabel 4. Normen kwaliteitsklassen zoet binnenwater (Europese zwemwater richtlijn) In de volgende paragrafen worden de bacteriologische data van zwemplas het Weerwater getoetst aan bovenstaande normen. 6.2 INTESTINALE ENTEROCOCCEN Stedenwijkstrand Figuur 14 laat zien dat vrijwel alle gemeten waarden van intestinale enterococcen lager zijn dan 200 KVE/100ml. In 2010 is een lichte overschrijding te zien in de concentratie met een waarde van 230 KVE/100ml. Alle overige meetwaarden liggen onder de overschrijdingslijn voor het 95-percentiel met beoordeling uitstekend. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de 95- percentielwaarden over de laatste vier zwemseizoenen. Hieruit volgt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 45,2 Uitstekend Tabel 5. beoordeling van de bacteriologische waterkwaliteit voor intestinale enterococcen voor de periode Fantasiestrand De grafieken in Bijlage 4 laten zien dat alle gemeten waarden van intestinale enterococcen ruim lager zijn dan 200 KVE/100ml. In 2012 is een lichte verhoging te zien in de concentratie (100 KVE/100ml), maar dit lijkt om een incident te gaan. 26 ARCADIS :0.9 - Definitief

29 Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de 95-percentielwaarden over de laatste vier zwemseizoenen. Hieruit volgt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 15,0 Uitstekend Tabel 6. beoordeling van de bacteriologische waterkwaliteit voor intestinale enterococcen voor de periode Lumièrestrand De grafieken in Bijlage 4 laten zien dat alle gemeten waarden van intestinale enterococcen lager zijn dan 200 KVE/100ml. In 2010 en 2011 zijn lichte verhogingen te zien in de concentratie ( KVE/100ml), maar dit lijkt om incidenten te gaan. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de 95-percentielwaarden over de laatste vier zwemseizoenen. Hieruit volgt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 35,0 Uitstekend Tabel 7. beoordeling van de bacteriologische waterkwaliteit voor intestinale enterococcen voor de periode ESCHERICHIA COLI Stedenwijkstrand Uit Figuur 12 blijkt dat er een aantal keer een bacteriologische verontreiniging is geweest in 2010 en In 2010 betreft het een lichte overschrijding op 16 augustus (1.100 KVE/100ml) en op 13 september betreft het een concentratie van KVE/100ml. In 2012 betreft het een forse overschrijding van de norm met een concentratie van KVE/100ml op 21 mei. Vanwege het aantal incidenten en de forse overschrijdingen heeft dit gevolgen voor de algemene beoordeling. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de 95-percentielwaarden over de laatste vier zwemseizoenen. Hieruit volgt dat de waterkwaliteit goed is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 504,5 Goed Tabel 8. Beoordeling van de bacteriologische waterkwaliteit voor E. coli voor de periode Fantasiestrand De grafieken in bijlage 3 laten zien dat slechts één meetwaarde van E. coli groter is dan 500 KVE/100ml. Deze lichte overschrijding vond plaats in Buiten dit incident liggen alle waarden ruim onder de norm. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de 95-percentielwaarden over de laatste vier zwemseizoenen. Hieruit volgt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 59,9 Uitstekend Tabel 9. Beoordeling van de bacteriologische waterkwaliteit voor E. coli voor de periode :0.9 - Definitief ARCADIS 27

30 Lumièrestrand De grafieken in bijlage 3 laten zien dat slechts één meetwaarde van E. coli groter is dan 500 KVE/100ml. Deze lichte overschrijding vond plaats in Het opvolgende jaar is ook een verhoging zichtbaar, maar deze overschrijdt de norm niet. De laatste twee jaren liggen alle metingen ruim onder de norm. Onderstaande tabel laat de beoordeling zien op basis van de 95-percentielwaarden over de laatste vier zwemseizoenen. Hieruit volgt dat de waterkwaliteit uitstekend is. Intestinale enterococcen (KVE/100ml) Algemene beoordeling Gebaseerd op het 95-percentiel 127,9 Uitstekend Tabel 10. Beoordeling van de bacteriologische waterkwaliteit voor E. coli voor de periode ARCADIS :0.9 - Definitief

31 7 Conclusie, maatregelen en aanbevelingen 7.1 CONCLUSIES Bacteriologische waterkwaliteit Op basis van de Europese zwemwaterrichtlijn worden de zwemstranden van zwemlocatie het Weerwater volgens de richtlijn als volgt beoordeeld: Het Stedenwijkstrand goed Het Fantasiestrand uitstekend Het Lumièrestrand uitstekend Het Stedenwijkstrand heeft een aantal keer een bacteriologische verontreiniging gehad, zodat de beoordeling op goed in plaats van uitstekend is uitgekomen. Verontreinigingsbronnen De mogelijke bronnen voor fecale verontreiniging lijken hoofdzakelijk honden en watervogels in- en rond het Weerwater. Door de aanwezigheid van sanitaire voorzieningen is de kans op fecale verontreiniging door mensen klein. Het model Zwemprof laat zien dat enkel wanneer de zwemmers zich op een kluitje bevinden, dit van geen of geringe invloed kan zijn op de waterkwaliteit. Volgens Zwemprof is er geen invloed van watervogels. Enkel bij grote aantallen lijken watervogels van invloed te zijn (ongeveer 300 vogels). Op het Stedenwijkstrand zijn lokaal veel uitwerpselen gevonden van watervogels, wat mogelijk in het verleden toch van invloed is geweest op de (lokale) waterkwaliteit. Honden en andere (huis)dieren zijn niet toegestaan in de zwemzone. Toch zijn op het Fantasiestrand en het Lumièrestrand sporen en uitwerpselen aangetroffen op het strand. Vooralsnog leiden deze (mogelijke) bronnen niet tot onaanvaardbare situaties. Cyannobacteriën (blauwalg) De afgelopen vier zwemseizoenen zijn geen blauwalgen waargenomen op de zwemlocaties. Tijdens het veldbezoek waren op het Fantasiestrand en het Lumièrestrand blauwalgen zichtbaar tussen drijvende plantenresten in de zwemzone. Het betrof zeer lokale blauwalgontwikkeling, wat eenvoudig te voorkomen is door het verwijderen van de plantenresten. Over het algemeen is het water in de zwemzone van de verschillende stranden helder. Dit duidt op een goede waterkwaliteit. Ook de waterkwaliteitsmetingen tonen een goede waterkwaliteit, waardoor de kans op een toxische blauwalgenbloei in de komende 5 jaar klein wordt geacht :0.9 - Definitief ARCADIS 29