Palliatieve zorg in ontwikkeling Wim van Boerdonk Gertie van Gemert Marleen van Casteren Voor een warm thuis Programma Project: verbeteren stervensfase in Kalorama Inhoud: zorg in de stervensfase 1
Verbeteren van zorg Hospice Bethlehem ervaring Expertteam opgericht feb 2014 Eerste opdracht: Verbeteren zorg in de stervensfase Expertteam palliatieve zorg 2
Aanpak Consulent palliatieve zorg: Gertie Klinische lessen in de teams Klinische lessen: avond nacht hoofden en artsen Implementeren zorgplan voor de stervensfase Minisymposium op 3 mrt j.l. Zorgplan voor de stervensfase: 1. Markeren en communiceren (checklist) 2. Klachtenverlichting en begeleiding (4 uurs registratie) B = doel bereikt A = aktie! 3. Na overlijden en communiceren (h (checklist) klit) 3
Resultaat voor verzorgenden Beter letten op symptomen Sneller zonodig medicatie geven Meer overleg met collega s Aandacht om naasten te informeren en begeleiden Zorgplan geeft houvast Consulent is steunend Inhoud 'Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert bt tvan patiënten t en hun naasten die te maken hebben met een levenbedreigende aandoening, door het voorkomen van verlichten van lijden door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere symptomen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard'. WHO 2002 4
Wanneer begint palliatieve zorg? 5
'Surprise question' Zou het u verbazen als deze patiënt binnen een jaar is overleden? als 'Nee' dan begint palliatieve zorg! Dit vinden patiënten belangrijk in de laatste levensfase: adequate pijn en symptoombehandeling bh dl nemen van duidelijke beslissingen voorbereiden op sterven afronden van het leven behoud van gevoel van controle versterken van relatie met naasten vermijden van onnodig lang sterfproces 6
Welke signalen wijzen op een naderend overlijden? Signalen van de naderende dood Niet of nauwelijks eten en drinken Ernstige vermoeidheid Verminderd bewustzijn, veel slapen Toename desorientatie ( evt. tekenen van apathisch delier) Snelle, zwakke pols en spitse neus Koud aanvoelende benen, armen (circulatievlekken) Veranderde ademhaling: onregelmatig, reutelen 7
Markeren Verzorgenden zien dit eerder dan de arts Belangrijk dat arts diagnose van stervensfase bevestigt Het focus van de zorg verandert! Dit moet voor naasten en voor alle zorgverleners duidelijk zijn! Wat zijn zorgdoelen in de stervensfase? 8
Doel van zorg Voor de bewoner: Een comfortabele weg naar htl het levenseinde. Angst wordt rustiger door aandacht Loslaten en afscheid nemen Voorde naasten: Goed geïnformeerd worden Wat kunnen we verwachten? Loslaten en afscheid nemen Zorg in de stervensfase Beoordelen welke lichamelijke zorg nog gewenst is Afspraken over medische en verpleegkundige interventies Stoppen van niet noodzakelijke medicatie Afspreken van zonodig medicatie voor te verwachten symptomen. 9
Communicatie met naasten Stervensfase is aangebroken Prognose (uren dagen kan ook 1 2 weken!) Wat is nu nog belangrijk? Bijv rust Onderkennen emoties bij naasten Verschil lichamelijk lijden en existentieel lijden Zorg voor zorgenden Onderkennen van eigen emoties Oog voor elkaars noden en emoties Met elkaar durven te reflecteren Voldoende deskundigheid? Is hele zorgteam steeds voldoende geïnformeerd? Is er een nabespreking? 10
Bronnen https://www.iknl.nl/palliatieve zorg/diensten/verbetertrajecten/zorgpadstervensfase over zorgpadstervensfase www.pallialine.nl richtlijnen bij symptomen www.agora.nl allerlei informatie www.netwerkpalliatievezorg.nl/zuidgelderland over voorzieningen in deze regio www.doodgewoonbespreekbaar.nl over STEM 11