Het sterven nabij Informatie over het levenseinde
|
|
- Lucas Jacobs
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 info voor naasten Het sterven nabij Informatie over het levenseinde
2 Inhoud 01 Inleiding Veranderingen Het overlijden Na het overlijden Vragen? Meer lezen 06
3 01. Inleiding Afscheid nemen van een dierbare is een emotioneel gebeuren. Voor veel mensen is het bovendien een nieuwe ervaring die veel vragen oproept. Deze folder geeft informatie over lichamelijke en psychische veranderingen die wijzen op een naderend sterven. Ieder overlijden is uniek. Het is daarom mogelijk dat u niet elk van deze veranderingen zal opmerken. Aarzel niet om eventuele onduidelijkheden of bijkomende vragen en wensen aan de arts of de verpleegkundige voor te leggen. 02. Veranderingen Bij een naderend overlijden treden vaak lichamelijke en psychische veranderingen op. Minder behoefte om te eten en te drinken Mensen die sterven, hebben vaak geen behoefte meer aan voedsel en vocht. Hun gewicht kan snel dalen, waardoor het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper te liggen. Vochttekort leidt normaal tot dorst, maar in de stervensfase treedt dit dorstgevoel nauwelijks op. Omdat de lippen en de mond vaak droog zijn, kan het aangenaam zijn om ze te bevochtigen. Hoe minder iemand drinkt, hoe minder iemand plast. De sluitspieren van de blaas werken vaak minder goed wat tot urineverlies kan leiden. Met behulp van incontinentiemateriaal of een urinekatheter kan het ongemak beperkt worden. HET STERVEN NABIJ 3
4 De bloedsomloop neemt af Het lichaam houdt zo lang mogelijk de doorbloeding van hart en longen in stand. Omdat het bloed zich meer terugtrekt naar de borst- en buikholte, kunnen handen, armen, voeten, benen en neus koud aanvoelen. Op de benen kunnen paarsblauwe vlekken ontstaan. De gelaatskleur wordt grauw en bij de laatste adem trekt de kleur uit het gezicht weg. Later komt de kleur weer enigszins terug wat ervoor zorgt dat iemand, soms een paar uur na het overlijden, weer de vertrouwde gelaatsuitdrukking krijgt. Onrust en verwardheid Door een gedaald bewustzijn kan het gedrag veranderen. Men zegt vaak dat de stervende een andere blik heeft en een onrustige, verwarde indruk maakt. Dit noemen we delier. Het lijkt alsof de stervende van alles ziet en beleeft, maar wat precies is niet duidelijk. Delier komt nogal eens voor in de laatste levensdagen en vooral in de laatste uren. Vaak maakt de stervende dan kleine (hand)bewegingen, alsof hij/zij iets wil plukken of aanwijzen. U kunt steun bieden door rustig aanwezig te zijn. U hoeft niet mee te gaan in eventuele waanbeelden of hallucinaties of ze tegen te spreken. Bij ongemak door delier, kan de arts besluiten om rustgevende medicatie toe te dienen. Veranderingen in de ademhaling Doordat de normale hoest- en slikprikkels verdwijnen, kan zich slijm ophopen in de keelholte of luchtpijp. Dit kan leiden tot een reutelend geluid bij het ademhalen. De stervende heeft hier geen last van. Soms wordt medicatie toegediend om slijmvorming tegen te gaan. Een mens leeft zolang hij ademt. Een stokkende en onregelmatige ademhaling is meestal een signaal dat het overlijden nabij is. De ademhaling kan stilvallen om daarna met een diepe zucht weer op gang te komen. De tijd tussen de ademhalingen wordt steeds langer en kan soms wel een halve minuut duren. De stervende ervaart dit zelf niet als benauwend en ziet er vaak heel rustig uit. Bij tekenen van ongemak, wordt rustgevende medicatie toegediend. De fase van onregelmatig en reutelend ademhalen wordt gevolgd door steeds langere adempauzes. De ademhaling wordt oppervlakkiger. De laatste adem is vaak niet meer dan een zuchtje na een lange stilte.
5 Minder contact verandering in bewustzijn De periodes waarin de stervende wakker is, worden korter. De stervende lijkt zich meer terug te trekken en is moeilijker te bereiken. Ook al begrijpt de stervende waarschijnlijk niet alles meer wat wordt gezegd, hij blijft tot het laatst gevoelig voor geluid en hoort wellicht veel. Rust rondom de stervende is dus belangrijk. Daarom is het aanbevolen om niet met teveel tegelijk rond het bed te zijn en stemmen en geluiden te dempen. Zacht praten heeft een rustgevende werking. Voor de stervende kunnen aanrakingen rustgevend zijn, maar dit verschilt per persoon en per moment. In de periode voor het overlijden daalt het bewustzijn verder. In de laatste uren glijdt iemand meestal weg in een diepe slaaptoestand of coma. 03. Het overlijden Ieder sterven heeft een eigen tijd en heeft een eigen tempo Sterven kan soms een aantal dagen duren. Soms lijkt de geest klaar, maar is het lichaam nog niet zo ver. Soms is het andersom en blijven mensen zich vasthouden aan het leven. Als het overlijden dan nadert, kan dit voelbaar zijn voor de omgeving: het lijkt alsof de stervende dan loslaat en zich overgeeft. Het leven loslaten Sterven betekent het leven loslaten en alles achterlaten wat je lief is. Iedereen begrijpt dat dit moeilijk is. Vaak is een naaste de aangewezen persoon om de stervende bij te staan. Dit is geen gemakkelijke taak. Op dat moment kunnen praten met mensen die vertrouwd zijn, geeft steun. U kunt ook zorgverleners vragen om u hierbij te ondersteunen. Waken is kostbare tijd Als het sterven nabij is, kunt u afspreken om te waken. Dit betekent op een rustige manier bij de stervende aanwezig zijn. U kan sfeer en rust creëren door het licht te dempen, bloemen of foto s in de kamer te plaatsen, te luisteren naar muziek, te bidden of verhalen vertellen. Waken kan ook een tijd zijn voor afscheidsrituelen, zoals de ziekenzalving of de ziekenzegen. HET STERVEN NABIJ 5
6 De tijd lijkt in deze fase vaak stil te staan. Het overlijden kan lang op zich laten wachten. Zorg er daarom voor dat u elkaar afwisselt en zelf voldoende rust neemt. Het verzorgen van een stervende kan voldoening geven, maar kan ook uitputtend zijn. Waken kan een heel waardevolle periode zijn waarin familie en vrienden heel dicht bij elkaar zijn. Een houding van rust en vertrouwen is belangrijk. Het helpt de stervende als hij voelt dat hij kan gaan. Als u merkt dat er nog zaken zijn die de stervende bezighouden, ga dan na of hierop ingegaan kan worden. U kunt daarbij ook een geestelijk verzorger of iemand met deskundigheid op psychosociaal gebied inschakelen. 04. Na het overlijden Als uw naaste overleden is, kunt u rustig de tijd nemen om afscheid te nemen. Daarna kan u contact opnemen met de uitvaartverzorger. De verpleegkundige voert de laatste verzorging uit. Als u hierbij wil helpen, kan u dit met de verpleegkundige bespreken. 05. Vragen? Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, kan u ze met de arts of verpleegkundigen bespreken. Wij wensen u sterkte in deze moeilijke periode. 06. Meer lezen Voor informatie over de opname en praktische mogelijkheden in het ziekenhuis en op de afdeling: Opnamebrochure UZ Gent Brochure Afdeling Geriatrie Voor informatie ter ondersteuning van de familie na het overlijden: Brochure Verlies, verdriet, rouw Brochure Info voor nabestaanden aa aa aa aa
7 Vragen/nota s HET STERVEN NABIJ 7
8 Dienst Geriatrie Ingang 50 (gebouw K2, 1ste verdieping) Tel Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden.niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent. Deze brochure is gebaseerd op de folder De Stervensfase die hoort bij het Zorgpad Stervensfase, Integraal Kankercentrum Nederland, mei Nevelland Graphics cvba-so Augustus 2016 V01 v.u.: Eric Mortier, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent UZ Gent Postadres De Pintelaan 185 Toegang C. Heymanslaan B 9000 Gent T: +32 (0) info@uzgent.be volg ons op
DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED
DE STERVENSFASE INFORMATIE VOOR MENSEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED 778 Inleiding Aan het einde van het leven vinden soms na een kort, soms na een lang ziekbed lichamelijke en geestelijke veranderingen
Nadere informatieDe stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed
00 De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed 1 De stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke
Nadere informatiede stervensfase informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed
de stervensfase informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed de stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE VOOR PERSONEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED
De Stervensfase INFORMATIEBROCHURE VOOR PERSONEN DIE BETROKKEN ZIJN BIJ EEN STERFBED De stervensfase Aan het einde van het leven vinden soms na een kort, soms na een lang ziekbed lichamelijke en geestelijke
Nadere informatieDe stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ
De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ 2 Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - lichamelijke en geestelijke veranderingen
Nadere informatieDe stervensfase. Beter voor elkaar
De stervensfase Beter voor elkaar Met deze folder willen wij u informeren over eventuele lichamelijke en geestelijke veranderingen die op kunnen treden aan het einde van het leven. Na een kort of een lang
Nadere informatieDe stervensfase. Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ
De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed in CWZ Aan het einde van het leven - soms na een kort, soms na een lang ziekbed - vinden lichamelijke en geestelijke veranderingen
Nadere informatieadviezen de stervensfase na een hernia-operatie ZorgSaam
adviezen de stervensfase na een hernia-operatie ZorgSaam 1 2 DE STERVENSFASE De stervensfase Aan het einde van het leven vinden - soms na een kort, soms na een lang ziekbed lichamelijke en geestelijke
Nadere informatiede stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed
de stervensfase informatie voor betrokkenen bij een sterfbed U bent betrokken bij een naaste die binnenkort zal gaan overlijden. De stervensfase is begonnen. Misschien gaat u nu steeds bij uw naaste blijven,
Nadere informatieInformatie voor mensen die betrokken zijn bij een overlijden
De stervensfase Informatie voor mensen die betrokken zijn bij een overlijden Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Het leven loslaten 2 Wat als er kinderen betrokken zijn? 2 Waken - kostbare
Nadere informatieSterven in het ziekenhuis Informatie voor naasten over de stervensfase
Algemeen Sterven in het ziekenhuis Informatie voor naasten over de stervensfase De tekst in deze folder is voor een deel gebaseerd op de folder Stervensfase van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL),
Nadere informatieDE STERVENSFASE
DE STERVENSFASE In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over hulp in de stervensfase. De folder is bedoeld voor mensen die betrokken zijn bij een sterfbed. Wij adviseren
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE DE STERVENSFASE. SPIJKENISSE Medisch Centrum
PATIËNTENINFORMATIE SPIJKENISSE Medisch Centrum DE STERVENSFASE In deze folder geeft het Spijkenisse Medisch Centrum u algemene informatie over hulp in de stervensfase. De folder is bedoeld voor mensen
Nadere informatieStervensfase. voor naasten en familie
Stervensfase voor naasten en familie Inhoud Bewustzijn en contact 3 Onrust en verwardheid 3 Voeding 4 Ademhaling 4 Bloedcirculatie 5 Waken 5 Na het overlijden 6 Tot slot 7 Contactgegevens 7 mei 2016 coördinator
Nadere informatieStoppen met de dialysebehandeling
Stoppen met de dialysebehandeling Dialyse Centrum Apeldoorn U overweegt om te stoppen met dialyseren of misschien moet u noodgedwongen stoppen met dialyseren. Dit is voor u en uw naasten een zware beslissing.
Nadere informatieStoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase.
Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase www.nwz.nl Inhoud Gesprek 3 Als u stopt met dialyseren 5 Adviezen voor uw naasten 6 Uw vragen 8 2 U overweegt in overleg met uw nefroloog van
Nadere informatieOverlijden op de intensive care
Overlijden op de intensive care IC Intensive Care Locatie Hoorn/Enkhuizen Overlijden op de intensive care Inhoud 1. Palliatieve sedatie pagina 3 2. Waken op de intensive care pagina 5 3. De stervensfase
Nadere informatieinfo voor kinderen die op bezoek komen Raf gaat een kijkje nemen op de afdeling Intensieve zorg Ga je mee?
info voor kinderen die op bezoek komen Raf gaat een kijkje nemen op de afdeling Intensieve zorg Ga je mee? Inhoud 01 Voorwoord... 04 02 Stel jezelf even voor... 06 03 De afdeling Intensieve zorg... 09
Nadere informatieTeksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC
Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC www.attentzorgenbehandeling.nl 0800 2883689 Attent Zorg en Behandeling Waken en wachten Een naderend
Nadere informatieinfo voor kinderen die op bezoek komen Raf gaat een kijkje nemen op de afdeling Ga je mee?
info voor kinderen die op bezoek komen Raf gaat een kijkje nemen op de afdeling Ga je mee? Inhoud 01 Welkomstwoordje van Raf......................... 3 02 Stel jezelf even voor...................................
Nadere informatieRaf gaat een kijkje nemen op de afdeling Intensieve zorg Ga je mee?
info voor kinderen die op bezoek komen Raf gaat een kijkje nemen op de afdeling Intensieve zorg Ga je mee? Inhoud 01 Welkomstwoordje van Raf... 2 02 Stel jezelf even voor... 4 03 De afdeling Intensieve
Nadere informatieRaf gaat een kijkje nemen in het Brandwondencentrum
info voor kinderen die op bezoek komen kritieke diensten Raf gaat een kijkje nemen in het Brandwondencentrum Ga je mee? 01. Voorwoord Hallo, ik ben Raf, de giraf! Binnenkort kom jij iemand bezoeken in
Nadere informatieDE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN
DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN Een handreiking Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan nadenken
Nadere informatieRAF GAAT EEN KIJKJE NEMEN OP DE AFDELING INTENSIEVE ZORG
INFO VOOR KINDEREN DIE OP BEZOEK KOMEN RAF GAAT EEN KIJKJE NEMEN OP DE AFDELING INTENSIEVE ZORG GA JE MEE? INHOUD 01 Voorwoord 4 02 Even kennismaken 5 03 Intensieve zorg 6 04 Fotozoektocht 7 05 Jouw opdrachten
Nadere informatieIntensieve Zorgen aan pasgeborenen.
info voor kinderen die op bezoek komen man, vrouw en kind Raf gaat een kijkje nemen op de afdeling Intensieve Zorgen aan pasgeborenen. Ga je mee? 01. Voorwoord Hallo, ik ben Raf, de giraf! Binnenkort kom
Nadere informatieKenmerken van de stervensfase
Kenmerken van de stervensfase Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal
Nadere informatiePatiënteninformatie. Wachten en waken
Patiënteninformatie Wachten en waken Inhoud Inleiding... 3 Wachten is hard werken... 4 Neem de tijd... 4 Wissel elkaar af... 4 Sfeer... 4 Samen zorgen voor de patiënt... 5 Vertrouwde rituelen... 5 De veranderingen
Nadere informatieRAF GAAT EEN KIJKJE NEMEN OP DE AFDELING INTENSIEVE ZORG
INFO VOOR KINDEREN DIE OP BEZOEK KOMEN RAF GAAT EEN KIJKJE NEMEN OP DE AFDELING INTENSIEVE ZORG GA JE MEE? INHOUD 01 Voorwoord 4 02 Even kennismaken 5 03 Intensieve zorg 6 04 Fotozoektocht 7 05 Jouw opdrachten
Nadere informatieTransitie met een hart
info voor jongeren en hun ouders/verzorgers Transitie met een hart Inhoud 01 Opgroeien en zelfstandig worden... 04 02 Transitie, wat is dat?... 04 03 Transitie in het ziekenhuis... 04 04 Transitie met
Nadere informatieDe stervensfase Een folder over de veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven.
De stervensfase Een folder over de veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven. Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan nadenken over de dood en het doodgaan.
Nadere informatieinfo voor jongeren en hun ouders/verzorgers man, vrouw en kind Transitie met een hart
info voor jongeren en hun ouders/verzorgers man, vrouw en kind Transitie met een hart Inhoud 01 Opgroeien en zelfstandig worden... 04 02 Transitie, wat is dat?... 04 03 Transitie in het ziekenhuis... 04
Nadere informatiepalliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase
palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase Bij mensen in de laatste levensfase zijn pijn, angst, benauwdheid en ongemak soms niet meer te behandelen. Als de levensverwachting
Nadere informatiekritieke diensten voor kinderen die op bezoek komen Raf gaat een kijkje nemen op de Spoedgevallendienst Ga je mee? UZ Gent, Spoedgevallendienst
voor kinderen die op bezoek komen kritieke diensten Raf gaat een kijkje nemen op de Spoedgevallendienst Ga je mee? UZ Gent, Spoedgevallendienst Inhoud Voorwoord Welkomstwoordje van Raf 3 Stel jezelf even
Nadere informatieAls het overlijden nadert Een aantal handreikingen. IJsselland Ziekenhuis
Als het overlijden nadert Een aantal handreikingen IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave Deel 1: Veranderingen die voorafgaand aan het overlijden kunnen optreden pag 2-6 1.1 Minder behoefte aan eten en drinken
Nadere informatiePalliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Palliatieve sedatie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieGeriatrisch dagziekenhuis
info voor patiënten Geriatrisch dagziekenhuis 01. Geriatrisch dagziekenhuis Het Geriatrisch dagziekenhuis richt zich tot personen ouder dan 75 jaar met acute of chronische aandoeningen, toenemende inactiviteit,
Nadere informatieinfo voor patiënten Afdeling Geriatrie
info voor patiënten Afdeling Geriatrie 01. Inleiding Welkom op de afdeling Geriatrie van het UZ Gent. U bereikt de afdeling via ingang 50, route 575. Deze brochure bevat praktische informatie voor uw opname
Nadere informatieRaf en Henri gaan naar de operatiezaal
kritieke diensten info voor patiënten Raf en Henri gaan naar de operatiezaal Ga je mee? Inhoud 01 Voorwoord... 04 02 Op weg naar de operatiezaal... 06 03 In de operatiezaal... 09 04 Terug naar het Brandwondencentrum...
Nadere informatiePatiënteninformatie. Verloop van een stervensfase
Patiënteninformatie Verloop van een stervensfase Inleiding Stervensfase in 10 stappen 1 Evolutie in de mobiliteit 2 Verzwakking van de stem en slikproblemen 3 Verminderde vochtinname 4 Vermoeidheid 5 Verwardheid
Nadere informatieZorgen rondom sterven
Geriatrie Zorgen rondom sterven www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Welke zorg... 3 Wat kan familie betekenen... 3 Het stervensproces... 4 Eten en drinken... 5 Medicijnen... 5 Waar sterven... 5 Na de dood...
Nadere informatiemetabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor patiënten Intern Liaisonteam Geriatrie Zorg voor 75-plussers
metabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor patiënten Intern Liaisonteam Geriatrie Zorg voor 75-plussers 01. Wat is het Intern Liaisonteam Geriatrie ()? Om de zorg voor ouderen op alle diensten
Nadere informatieinfo voor patiënten Blaasfunctieonderzoek
info voor patiënten Blaasfunctieonderzoek Inhoud 01 Het blaasfunctieonderzoek... 04 02 Bijwerkingen... 06 03 Praktisch... 07 04 Kort samengevat... 07 05 Contactgegevens... 08 01. Blaasfunctieonderzoek
Nadere informatieWaken. Hoe gaat dat eigenlijk? Versie September objectid vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt,
Waken Hoe gaat dat eigenlijk? Versie September 2018 - objectid 19463 vzw Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be Contactgegevens Campus Virga Jesse Marleen Van Overloop Verpleegkundige Coördinator
Nadere informatieAls de laatste dagen komen... Een hand, een woord, een gebaar doen zo goed, als je iemand die je liefhebt verliezen moet. Werkgroep Scholing
Werkgroep Scholing Een folder over het wachten en waken bij de stervensfase en de veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven. Als de laatste dagen komen... Een hand, een woord, een gebaar
Nadere informatieKunstmatige beademing
Kunstmatige beademing INFORMATIEFOLDER VOOR FAMILIE EN NAASTEN KUNSTMATIGE BEADEMING Kunstmatige beademing is nodig als de patiënt om verschillende redenen hulp nodig heeft met ademhalen. Een beademingsapparaat
Nadere informatieVerpleegafdeling. Algemene en hepatobiliaire heelkunde Gastro-intestinale heelkunde. info voor de patiënt en de bezoeker
info voor de patiënt en de bezoeker bloed, ademhaling & spijsvertering Verpleegafdeling Algemene en hepatobiliaire heelkunde Gastro-intestinale heelkunde Verpleegafdeling Voorstelling De verpleegafdeling
Nadere informatieINFO VOOR FAMILIE GERIATRISCHE GEDRAGSOBSERVATIE- EENHEID (GGOE)
INFO VOOR FAMILIE GERIATRISCHE GEDRAGSOBSERVATIE- EENHEID (GGOE) INHOUD 01 Inleiding 4 02 Werking 5 03 Onthaalgesprek 6 04 Bezoekregeling 7 05 Informatie over de zorg en behandeling 7 06 Wat meebrengen?
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De stervensfase. Informatie over veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven
PATIËNTEN INFORMATIE De stervensfase Informatie over veranderingen die zich kunnen voordoen tijdens het sterven 2 PATIËNTENINFORMATIE Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan
Nadere informatieElektrofysiologisch onderzoek (EFO) en ablatie
info voor patiënten Elektrofysiologisch onderzoek (EFO) en ablatie Inhoud 01 Het elektrofysiologisch onderzoek (EFO)... 04 02 Aanmelden... 04 03 Verloop van het onderzoek... 09 04 Mogelijke complicaties...
Nadere informatieEcho-endoscopie onder narcose
info voor patiënten Echo-endoscopie onder narcose Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wat is een echo-endoscopie?... 05 03 Welke voorbereiding is nodig?... 05 04 Welke bijwerkingen kunnen optreden?... 06 05
Nadere informatieinfo voor patiënten Bronchoscopie Onderzoek van de luchtwegen
info voor patiënten Bronchoscopie Onderzoek van de luchtwegen Inhoud 01 Afspraak... 04 02 Wat is een bronchoscopie?... 05 03 Waarom een bronchoscopie?... 05 04 Voorbereidingen... 05 05 Verloop... 06 06
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN POLIKLINISCHE CONSULTATIE GERIATRIE
INFO VOOR PATIËNTEN POLIKLINISCHE CONSULTATIE GERIATRIE INHOUD 01 Doelstelling 4 02 Doelgroep 4 03 Locatie 4 04 Openingsuren 4 05 Verloop van de consultatie 5 06 Multidisciplinair team 6 4 / 01 DOELSTELLING
Nadere informatieIMRT van de prostaat
info voor de patiënt IMRT van de prostaat Urogenitale radiotherapie UZ Gent, Uro-oncologische groep IMRT van de prostaat IMRT staat voor intensiteitsgemoduleerde radiotherapie. Dankzij deze techniek wordt
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Impedantiemeting
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Impedantiemeting Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wat is een impedantiemeting?... 04 03 Hoe gebeurt de meting?...04 04 Wat wordt van u verwacht?...05
Nadere informatieVervangen van de stijgbeugel bij otosclerose
info voor patiënten Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose 01. Inleiding In overleg met uw behandelende arts heeft u besloten om een ooroperatie te ondergaan op de afdeling Neus-, keel- en oorheelkunde
Nadere informatieKatheterablatie van voorkamerfibrillatie
info voor patiënten Katheterablatie van voorkamerfibrillatie Inhoud 01 Wat is voorkamerfibrillatie?... 04 02 Behandeling... 04 03 Ablatie... 09 04 Na de ablatie... 10 05 Complicaties... 10 06 Resultaat...
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kijkoperatie (TEP-methode)
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kijkoperatie (TEP-methode) 01. Liesbreuk, herstel via een kijkoperatie (TEP-methode) Binnenkort wordt u geopereerd voor
Nadere informatieinfo voor de ouders man, vrouw en kind ROP-screening Oogheelkundig onderzoek
info voor de ouders man, vrouw en kind ROP-screening Oogheelkundig onderzoek ROP-screening Beste ouders, Uw baby is opgenomen op de dienst Neonatale Intensieve Zorgen en komt in aanmerking voor een oogheelkundig
Nadere informatieStoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase
Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase De dialysebehandeling is een ingrijpende, levensverlengende behandeling met grote gevolgen voor de kwaliteit van leven. Na verloop van tijd kan
Nadere informatieinfo voor patiënten Hoofdhuidkoeling
info voor patiënten Hoofdhuidkoeling Inhoud 01 Waarom verlies ik mijn haar? 4 02 Wat is hoofdhuidkoeling?... 4 03 Hoe werkt het?... 5 04 Verloop...6 05 Hoe verzorg ik mijn haar?...6 06 Heeft hoofdhuidkoeling
Nadere informatieAfbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase
Afbouwen van (kunstmatige) toediening van vocht en voeding in de terminale levensfase informatiefolder voor familieleden en naasten Palliatieve Eenheid Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper
Nadere informatieinfo voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie
info voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie Hypospadie Wat is hypospadie (of hypospadias)? Hypospadie is een vaak voorkomende aangeboren afwijking aan de penis. De afwijking komt voor bij
Nadere informatiemetabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor patiënten Valpreventie
metabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor patiënten Valpreventie Inhoud 01 Voorwoord... 04 02 Beweging en evenwicht... 04 03 Medicatiegebruik... 05 04 Bloeddrukproblemen... 05 05 Gezichtsvermogen...
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN EN MANTELZORGERS GEHEUGENPROBLEMEN BIJ OUDEREN BEGELEIDING VAN PATIËNTEN EN MANTELZORGERS
INFO VOOR PATIËNTEN EN MANTELZORGERS GEHEUGENPROBLEMEN BIJ OUDEREN BEGELEIDING VAN PATIËNTEN EN MANTELZORGERS Laura Van Biervliet, LUCA 2012 INHOUD 01 Begeleidingsprogramma 4 02 Opvolging 5 03 Praktisch
Nadere informatieINFO VOOR PATI ËNTEN PSYCHOLOGISCHE BEGELEIDING BIJ ERFELIJKHEIDSONDERZOEK
INFO VOOR PATI ËNTEN PSYCHOLOGISCHE BEGELEIDING BIJ ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Wat is erfelijkheidsonderzoek? 4 02 Wat kan de psycholoog voor u doen? 5 03 Hoe en wanneer kunt u de psycholoog inschakelen?
Nadere informatieinfo voor de patiënt metabole en cardiovasculaire aandoeningen Echocardiografie
info voor de patiënt metabole en cardiovasculaire aandoeningen Echocardiografie Inhoud 01 Wat is een echocardiografie?... 04 02 Soorten echocardiografie... 09 01. Wat is een echocardiografie? Bij een echografie
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS
INFO VOOR PATIËNTEN GERIATRISCH DAGZIEKENHUIS INHOUD 01 Inleiding 4 02 Wat doen we? 4 03 Onderzoeken 5 04 Praktisch 5 05 Onthaal 6 06 Opname en verblijf 6 07 Wat brengt u mee bij opname? 7 08 Vervoer
Nadere informatieinfo voor patiënten en familie kritieke diensten Vriendenkring van brandwondenpatiënten
info voor patiënten en familie kritieke diensten Vriendenkring van brandwondenpatiënten Inhoud 01 De bewogen start... 4 02 De enthousiaste reis... 4 03 Het André Scheers Huis... 5 04 Gezond naar lichaam
Nadere informatie1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1
Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie
Nadere informatieHospice De Hazelaar 4. Het wensenboek 11. Artikel: Bij hospice De Hazelaar hebben ze oog voor alles 13. Morfine fabels en feiten 14
De Hazelaar Hospice De Hazelaar is een afdeling voor terminaal zieke mensen. In een huiselijke sfeer wordt u ondersteund om de laatste levensfase op een goede manier door te brengen. Inhoudsopgave Hospice
Nadere informatieDE BEADEMINGSPATIËNT. Franciscus Gasthuis
DE BEADEMINGSPATIËNT Franciscus Gasthuis Inleiding Een familielid of naaste van u is opgenomen op de afdeling Intensive Care. Op dit moment krijgt hij of zij tijdelijke ondersteuning van een beademingsmachine.
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten EUS Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de slokdarm
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de slokdarm Inhoud 01 Afspraak... 04 02 Wat is een?... 05 03 Waarom een -onderzoek?... 05 04 Voorbereidingen...
Nadere informatiePatiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1
Patiënteninformatie Palliatieve sedatie Palliatieve sedatie 1 Palliatieve sedatie Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl U heeft met uw arts gesproken
Nadere informatieinfo voor patiënten EBUS Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de luchtpijp
info voor patiënten EBUS Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de luchtpijp Inhoud 01 Afspraak... 04 02 Wat is een EBUS?... 05 03 Waarom een EBUS?... 05 04 Voorbereidingen... 05 05 Verloop...
Nadere informatieman, vrouw en kind info voor ouders Plaswekker
man, vrouw en kind info voor ouders Plaswekker Inhoud 01 Intensieve nachten thuis... 04 02 De vervolgtraining thuis... 06 03 Medicatie... 07 04 Vochtinname en blaasvolume... 07 05 Controles en follow-up...
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Galblaasoperatie
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Galblaasoperatie 01. Galblaasoperatie Binnenkort wordt tijdens een operatie uw galblaas verwijderd. Deze ingreep noemen we ook een cholecystectomie.
Nadere informatieVriendenkring van brandwondenpatiënten
info voor patiënten en familie Vriendenkring van brandwondenpatiënten Inhoud 01 De bewogen start... 4 02 De enthousiaste reis... 4 03 Het André Scheers Huis... 5 04 Gezond naar lichaam en geest... 6 05
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Bloedtransfusies
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Bloedtransfusies 01. Inleiding U (of uw kind) krijgt binnenkort een behandeling of een ingreep. De kans bestaat dat u (of uw kind) daarbij bloed toegediend
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN VERPLEEGAFDELING GERIATRIE
INFO VOOR PATIËNTEN VERPLEEGAFDELING GERIATRIE INHOUD 01 Welkom 4 02 Wat brengt u mee bij opname? 5 03 Opnamedocument invullen 6 04 Praktisch 6 05 Informatie over het ziekteproces 7 06 Ontslag 8 4 / 01
Nadere informatieinfo voor patiënten Histamineprovocatietest
info voor patiënten Histamineprovocatietest 01. Wat is een histamineprovocatietest? Een histamineprovocatietest toont n hoe gevoelig uw luchtwegen zijn voor prikkels. Via de test kan de arts een luchtwegndoening
Nadere informatieinfo voor patiënten hoofd, hals en zenuwstelsel Rhinoplastie / Rhinoseptoplastie
info voor patiënten hoofd, hals en zenuwstelsel Rhinoplastie / Rhinoseptoplastie Neuscorrectie: rhinoplastie / rhinoseptoplastie Een neuscorrectie (rhinoplastie en rhinoseptoplastie) kan om verschillende
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Een dierbare verliezen Over de gevoelens die u kan ervaren en tips om goed voor uzelf te zorgen INFORMATIEBROCHURE VOOR DE NABESTAANDEN Een dierbare verliezen U hebt kort geleden iemand verloren. Dat
Nadere informatiehoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten Hospitalisatieafdeling Neurochirurgie
hoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten Hospitalisatieafdeling Neurochirurgie Inhoud 01 Welkom... 04 02 Voorstelling hospitalisatieafdeling... 05 03 Wat brengt u mee?... 06 04 Voorzieningen op
Nadere informatieinfo voor de ouders man, vrouw en kind Naar huis met een monitor
info voor de ouders man, vrouw en kind Naar huis met een monitor Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Materiaal afhalen... 04 03 Monitor aanleggen... 04 04 Wat te doen bij een alarm?... 06 05 Opmerkingen... 07
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatiePalliatieve zorg in ontwikkeling
Palliatieve zorg in ontwikkeling Wim van Boerdonk Gertie van Gemert Marleen van Casteren Voor een warm thuis Programma Project: verbeteren stervensfase in Kalorama Inhoud: zorg in de stervensfase 1 Verbeteren
Nadere informatieDownsyndroomscreening
info voor de ouders Downsyndroomscreening 01. Wat is het syndroom van Down? Het syndroom van Down (trisomie 21) is een afwijking in het erfelijk materiaal van de baby (de chromosomen). Een baby met het
Nadere informatieLogopedie bij laryngectomie
hoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Logopedie bij laryngectomie UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde en Hoofd- en Halschirurgie Logopedie bij laryngectomie Inleiding In deze brochure
Nadere informatieDelier in de laatste levensfase. Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase
Delier in de laatste levensfase Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase Inhoudsopgave Wat is een delier?... 3 Wat zijn kenmerken van een delier?... 3 Invloed op u
Nadere informatieDe beademingspatiënt op de intensive care
De beademingspatiënt op de intensive care U heeft een familielid of naaste, bij wie het noodzakelijk is een beademingsapparaat in te schakelen. Dit apparaat dient ter tijdelijke ondersteuning of het volledig
Nadere informatiePatiënteninformatie. Beademing. Beademing
Patiënteninformatie Beademing Beademing 1102970 IC beademing.indd 1 1 24-03-17 10:48 Beademing Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Bij uw familielid of naaste is het op dit moment
Nadere informatieklinisch ondersteunende sector info voor patiënten CT-afdeling
klinisch ondersteunende sector info voor patiënten CT-afdeling Inhoud 01 CT-afdeling... 04 02 Voorbereiding... 05 03 Aandachtspunten... 06 04 Kleding... 06 05 Het onderzoek... 06 06 Wachttijden... 07 07
Nadere informatieWachten en waken. informatie voor familie
Wachten en waken informatie voor familie INLEIDING 4 DE ZORG VOOR JE FAMILIELID 5 DE ZORG VOOR JEZELF ALS WAKEND FAMILIELID OF WAKENDE NAASTE 7 VERANDERINGEN AAN HET EINDE VAN HET LEVEN 10 TOT SLOT 13
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN KEGELVORMIG HOORNVLIES KERATOCONUS
INFO VOOR PATIËNTEN KEGELVORMIG HOORNVLIES KERATOCONUS INHOUD 01 Inleiding 4 02 Diagnose 5 03 Klachten 5 04 Behandeling 6 05 Hoornvliestransplantatie 7 06 Meer info 7 4 / 01 INLEIDING Deze brochure geeft
Nadere informatieinfo voor patiënten Pleurapunctie
info voor patiënten Pleurapunctie Inhoud 01 Afsprk... 04 02 Wat is een pleurapunctie?... 05 03 Wrom een pleurapunctie?... 05 04 Voorbereidingen... 05 05 Verloop... 06 06 Na het onderzoek... 07 07 Resultt...
Nadere informatiebloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kleine incisie in de liesstreek (TIPP-methode)
bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kleine incisie in de liesstreek (TIPP-methode) Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wat is een liesbreuk?... 04 03 Kan een liesbreuk
Nadere informatieMedewerkerinformatie. Beademing. Informatie over beademing en uitleg over bijkomende gevolgen. 1234567890-terTER_
Medewerkerinformatie Beademing Informatie over beademing en uitleg over bijkomende gevolgen 1234567890-terTER_ Beademing Informatie over beademing en uitleg over bijkomende gevolgen. Uw naaste is opgenomen
Nadere informatieZorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam
Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad
Nadere informatiePalliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel van het Nederlands
Nadere informatie