Vroeg detectie en geïndiceerde preventie: van VIPsychose naar VIPsychiatrie? Don Linszen emeritus professor AMC opdadolescenten 2010-2016
Vroege Interventie Psychosen VIP teams 2007- heden 1. Tijdige Onderkenning Psychosen (TOP) 2. Vroege Interventie Psychosen (VIP) 3. Individuele Plaatsing en Support (VIP-IPS) 4. Training ouders dubbele diagnose patiënten (FMI)
Vroege ontwikkelingen VIP Amsterdam The Wild Bunch
Mental Illnesses are the chronic diseases of the young Insel and Fenton (2005)
Klinisch beloop van schizofrenie Premorbide Prodromaal Progressief (85%) Restversch. Functioneren Ontstaan van Psychose Psychotische Symptomen B 15 20 25 40.
De initiële fase van psychose en schizofrenie Hoog risico en vroeg detectie
Psychose ontwikkelingsmodel (Häfner, 1996; De Hert, 2009) = unspecific and/or negative symptoms = positive symptoms Duur onbehandelde ziekte fase (DUI) Premorbide fase Duur onbehandelde prodromale fase (DUPP) Duur 2 tot 5 jaar Duur onbehandelde psychose fase (DUP) Duur 6 tot 12 maanden Normale ontwikkelingsmijlpalen vertraagd of niet behaald: - Spreken en lopen - Relatie met leeftijdgenoten - Vroeg onverwachte schoolproblemen - Neurologische soft signs Start drugs misbruik: - meestal cannabis Ultra-hogerisico fase (UHR) Eerste behandeling Risico factoren voor een psychotische ontwikkeling - Genetische predispositie - Zwangerschaps complicaties - Geboorte complicaties etc. Start prodromale fase: - Affectieve symptomen - Cognitieve symptomen - Negatieve symptomen Functionele achteruitgang: - School, werk, studieproblemen - Problemen met ouders, vrienden etc. - Andere gevolgen: m.n. suicide pogingen, agressie, gedragsstoornissen
BELOOP van prodromale of ultra hoge risico fase voor de eerste psychose S y m p t o m e n blips psychose T ij d aspecifieke + negatieve symptomen milde positieve symptomen
Europese Predictie van Psychose Onderzoek Subsidie van de EU binnen het 5de Framework Programma Kwaliteit van Leven en Gebruik van Menskracht' Amsterdam: Birmingham: Cologne (CC): Turku: D. Linszen M. Birchwood J. Klosterkötter, S. Ruhrmann R. K. R. Salokangas In samenwerking met Berlijn Manchester Keulen (MRI) Londen (Econ.) G. Juckel T. Morrison, S. Lewis K. Vogeley M. Knapp Project-Manager: Consulenten: H. v. Reventlow M. Hambrecht, J. L. Vàzquez-Barquero
Transition to Psychosis 1.00 0.95 0.90 Survival Probability 0.85 0.80 0.75 0.70 0.65 0.60 0.55 Incidence Rate (IR i ) 6 Months 7% 9 Months 11% 12 Months 14% 18 Months 19% 0.50 0 100 200 300 400 500 Time (days) Ruhrmann et al, Archives of General Psychiatry, in press
7th INTERNATIONAL CONFERENCE ON EARLY PSYCHOSIS Amsterdam, the Netherlands is host for the 7th International Conference on Early Psychosis. Local Organizing Committee: Don Linszen Jim van Os René Kahn Durk Wiersma Lieuwe de Haan Mark van der Gaag Berna 12-04-10 Ligthart Lex Wunderink 29/11-1/12/2010 RAI Congress Center Amsterdam Scientific Committee: Professor Don Linszen Professor Jean Addington Professor Pat McGorry Professor Jim van Os Professor René Kahn Professor Max Birchwood Professor Ty Cannon Professor Alison Yung Professor Jeffrey Lieberman Professor Barbara Cornblatt Professor Eric Chen
Early Psychosis a Lifetime Perspective Healthy Worsening severity of signs and symptoms Deterioration Margin of prevention Premorbid Prodromal Critical Period Remission, residual, chronic Gestation / birth 10 Puberty 20 30 40 50 Years banderasnews.com/0905/images/risperdal.jpg ldesign.com/images/essays/globalwarming/part5/cod-liver-oil-liquid-lemon-.jpg sp.life123.com/bm.pix/choosing-the-right-mental-health-therapist.s600x600.jpg
Mental Illnesses are the chronic diseases of the young Insel and Fenton (2005)
Psychose en co-morbiditeit: een ontwikkelingsperspectief = aspecifieke en/of negatieve symptomen = positieve symptomen Duur onbehandelde ziekte fase (DUI) Premorbide fase Duur onbehandelde prodromale fase (DUPP) Duur 2 tot 5 jaar Duur onbehandelde psychose fase (DUP) Duur 1/2 tot > 2 jaar Mijlpalen normale ontwikkeling soms vertraagd of niet gehaald: - Spreken en lopen - Relatie met leeftijdgenoten - Vroege onverwachte problemen op school - Neurologisch soft signs Start drugs misbruik: - meestal Cannabis Ultra-hogerisico toestand (UHR) Eerste behandeling Risico factoren voor de ontwikkeling van psychose: - Genetische predispositie - Zwangerschaps complicaties - Geboorte complicaties Start prodromale fase: - Angst, depressie, dwang - Verslaving - Eetstoornissenrexie - Persoonlijkheidsst. - Cognitieve symptomen - Negatieve symptomen Functionele achteruitgang: - Problemen op school, studie of werk - Problemen met ouders, vrienden etc. - Andere consequenties, nl suïcide pogingen, agressie, gedragsstoornissen
BELOOP van prodromale of ultra hoge risico fase voor de eerste psychose S y m p t o m e n blips psychose T ij d aspecifieke + negatieve symptomen milde positieve symptomen
Klinisch Stadium Definitie Doel populatie Interventies Biolog. markers 0 Verhoogd risico Geen symptomen Eerstegraads familieleden Familie educatie Oogvolgbeweging en, P50, olfactorische deficits 1a Milde of nonspecifieke symptomen (incl neurocognitieve symptomen) Milde functionele achteruitgang Screening jongeren eerstelijns jeugdzorg Educatie CGT Actieve alc. en drugs reductie Trait en state kandidaten (afh sample size) 1b UHR of ARMS + GAF reductie (< 70) Verwezen door eerste lijn naar tweede lijn Voorgaande + Visolie? Antidepressi vum/ap Niacine sensitiviteit, folate status, MRI, neuroc./neurofys afwijkingen, HPA as dysregulatie
Klinisch Stadium Definitie Doel populatie Interventies Biol. markers 2 psychose: symptomen, neurocogn. deficits, en daling GAF Verwijzingen eerste lijn en tweede lijn AP, psychoeducatie patiënt en familie, CGT, actieve alc en drugs reductie Continu aanwezige markers van ziekte en progressie 3a Incomplete remissie EP Eerste en tweede lijn Als bij 2 maar meer nadruk op AP en psychosociale strategieën Continu aanwezige markers van ziekte en progressie 3b Terugval, gestabiliseerd met behandeling Tweede lijn Als bij 3 met nadruk op relapse preventie Continu aanwezige markers van ziekte en progressie
Klinische Stadiëren: Diagnostische toepassing en Stapgewijze Zorg (McGorry 2015) Stadium 0 asymptomatisch early intervention focus Toenemende symptoom specificiteit en disability Stadium 1a distress stoornis Stadium 1b distress stoornis + sub-klinische specificiteit Stadium 2 eerste behandelde episode Stadium 3 terugkeer of voortduren Stadium 4 behandel resistentie schizofrenie bipolaire stoornis depressieve stoornis angst stoornis middelen misbruik
Vier GGz zorgverlening met vroege interventie van (ernstige) psychiatrische stoornissen (UK) 1. Landelijke implementatie van vroeg interventie voor psychose zorg, inclusief klinisch HR en verbeterde detectie (NB negatieve symptomen) 2. Uitbreiding van VIP, incl klinisch HR met vroege interventie van klinisch HR bij alle jongeren en jong volwassenen 3. Uitbreiding van specialistische vroege zorg van psychose met stemmings- en bipolaire stoornissen 4. Uitbreiding naar interventie van psychose in de vroege fase zonder leeftijdslimiet