Toekomst voor de zorg in viervoud Casper van Ewijk CPB & UvA RVZ 7 februari
Diagnose Outline zorgboek 9 maart 2012
Uitgaven curatieve zorg % BBP, 2010 16,0 % bbp, 2010 14,1 14,0 12,0 10,0 9,0 8,8 8,0 7,9 7,7 7,7 7,7 7,5 6,0 4,0 2,0 0,0 Outline zorgboek 9 maart 2012
Ouderenzorg 4 %bbp, 2009 3,8 3,7 3,5 3 2,5 2,5 2 1,5 1,9 1,8 1 0,5 1,0 1,0 0,8 0,6 0,6 0 Health LTC Social LTC
50 MEX Solidariteit 45 40 35 CHL KOR GRC eigen betalingen % zorg CHE 30 ISR PRT 25 HUN SVK POL 20 15 10 TUR EST CZE SVN ESP ITA FIN JPN NZL BEL AUS SWE ISL AUT CAN DNK LUX IRE DEU GBR NOR USA FRA 5 NLD 0 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 Current health expenditure per capita (USD PPP)
Toegankelijkheid: niet-vervulde behoefte medisch onderzoek (laagste inkomens) VK Zweden Nederland Italië Duitsland Frankrijk Denemarken België % 0 2 4 6 8 10 12 kon het niet betalen wachttijd te ver reizen
Prognose Outline zorgboek 9 maart 2012
Trend 1: Kritische consument individualisering zelfbewuste consument hogere opleiding toegankelijke informatie transparantie van kwaliteit en : eigen regie helpt Outline zorgboek 9 maart 2012
Trend 2: Nieuwe medische technologie Outline zorgboek 9 maart 2012
Versnelling in de zorguitgaven (% BBP) 13 12 11 % bbp Zorguitgaven, constant als % bbp Idem, plus demografische factoren Zorguitgaven, realisatie 10 9 8 7 1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
Versnelling in de zorguitgaven (% BBP)? 13 12 11 % bbp Zorguitgaven, constant als % bbp Idem, plus demografische factoren Zorguitgaven, realisatie 10 9 8 7 1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
Versnelling in de zorguitgaven (% BBP) 13 12 11 % bbp Zorguitgaven, constant als % bbp Idem, plus demografische factoren Zorguitgaven, realisatie 10 9 8 7 1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
Verklaring groei uitgaven 2001-2008 (ZVW + AWBZ) 2001-2008 Nominale groei van de uitgaven 6,9 Algemene inflatie 2,5 Reële lonen en prijzen 0,6 Demografische/epidemiologische factoren 0,9 Beleidseffecten 0,2 Overige factoren 2,6 13
Verklaring groei uitgaven 2001-2008 (ZVW + AWBZ) 2001-2008 Nominale groei van de uitgaven 6,9 Algemene inflatie 2,5 Reële lonen en prijzen 0,6 Demografische/epidemiologische factoren 0,9 Beleidseffecten 0,2 Overige factoren 2,6 14
Twee omgevingsscenario's: kostendekkende premie Niveau 2010 Toename 2010-2040 Trendmatig Betere zorg Totaal (% bruto gezinsinkomen) 23,5 +12 +24 waarvan demografie +7 +10 waarvan zorgconsumptie per persoon +5 +14
Kunnen wij de groeicurve afbuigen? Outline zorgboek 9 maart 2012
"Bending the curve" Therapie 1: Gezonder leven Outline zorgboek 9 maart 2012
The pain is in the gain Helpt gezond leven?
Gezonder leven: baten vooral voor jezelf Baten van gezonder leven Baten individueel Langer leven Langer leven, werken en leren Levensverwachting 1 jaar 1 jaar Langer leven 1,4% 1,4% Consumptie 0,4% 1,9% Baten collectief Overheid -0,6% 1,6% Pensioenfonds -0,5% -0,6% Baten uitgedrukt als %loon SER Toekomst voor de zorg 31 januari 2013
"Bending the curve" Therapie 2: Doelmatigheid Outline zorgboek 9 maart 2012
Doelmatigheid
Twee soorten doelmatigheid 1. Efficienter werken 2. Zorg beperken tot kosteneffectieve behandelingen hoe lang doorbehandelen einde leven 'te dure zorg' in verhouding tot winst (qaly) Outline zorgboek 9 maart 2012
Nieuwe technologie efficienter...
maar lokt nieuwe vraag uit
Grote grijze gebied in de zorg Onderzoek Aanbodgeïnduceerde zorg (CPB/NZA/iBMG) Voorbeeld: Amandelen Gebruik na correctie voor vraagfactoren 1.1-1.7 keer gemiddeld ongeveer gemiddeld 0.1-0.9 keer gemiddeld
Gecorrigeerde vraag Aantal specialisten 1.1-1.7 keer gemiddeld ongeveer gemiddeld 0.1-0.9 keer gemiddeld 1.2-1.8 keer gemiddeld ongeveer gemiddeld 0.1-0.8 keer gemiddeld pppppppppppppppp
Effect op vraag van een 10% toename van specialisten (*=significant op 1% niveau) Vrijgevestigde specialisten Heupbreuken 65-0.3% Cataract 5.6%* Amandelen 7.4%* Spataderen 2.7%* Hernia 7.1%* Indicatie voor aanbodgestuurde vraag
Conclusie doelmatigheid Belangrijke winst te halen maar voldoende om groei af te buigen?
Informeer over keuze: hoeveel verzekeren? Outline zorgboek 9 maart 2012
Kosten ongelijk verdeeld ouderenzorg: gemiddelde kosten per jaar over levenscyclus
Kosten ouderenzorg Mediaan Totaal over levensloop 142 euro per jaar 11.000 euro Dus 50% van de mensen heeft lagere kosten dan 142 per jaar Maar zeer scheef verdeeld: Kans 20% op totale kosten groter dan 100.000 euro Outline zorgboek 9 maart 2012
Waarde van zekerheid afhankelijk van risicoafkeer (a) aandeel van zorg in consumptie (z) variantie in individuele zorgkosten, relatief (σ 2 ) 1 2 az2 σ 2 Outline zorgboek 9 maart 2012
Waarde van zekerheid afhankelijk van risicoafkeer (a) aandeel van zorg in consumptie (z) variantie in individuele zorgkosten, relatief (σ 2 ) 1 2 az2 σ 2 Waarde voor Nederland: 40 tot 100 mld (7 tot 16% BBP) Outline zorgboek 9 maart 2012
Waarde verzekeren vooral voor lage inkomens (% inkomen) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 Outline zorgboek 9 maart 2012
Helaas ook nadelen verzekeren Geen rem op (onnodig) gebruik 100% verzekeren niet nodig: waarde van geld lager bij gebrek en ziekte "de rollator komt in de plaats van de fiets" Outline zorgboek 9 maart 2012
Conclusie Verzekeren Sparen is niet de oplossing niet nodig: zorg komt in plaats van 'gewone' consumptie niet effectief uitschieters in kosten niet te voorzien flexibel pensioen is effectiever Outline zorgboek 9 maart 2012
Informeer over keuze: hoeveel solidariteit? Outline zorgboek 9 maart 2012
Hoe ver gaat solidariteit? In gezondheid heeft iedereen recht op gelijke gezondheid? en tegen iedere prijs (ziekte van Pompe)? of kiezen wij voor kosteneffectiviteit? In geboden zorg heeft iedereen recht op dezelfde zorg? in welke zorg zijn we solidair en in welke niet? Outline zorgboek 9 maart 2012
Solidariteit onder druk bij hoge groei van de zorg 2010-2040 hoge inkomens lage inkomens Outline zorgboek 9 maart 2012
Hoelang houden we vast aan brede uniforme zorg? Inkomen en zorguitgaven OECD landen 9000 GDP per capita (x) and health expenditure per capita (y) in selected OECD countries, 2010 8000 US 7000 6000 NL 5000 SWE 4000 FR GE BE CAN DK AUS 3000 IT JAP UK 2000 30000 35000 40000 45000 50000 Outline zorgboek 9 maart 2012
Allocatieve efficientie: zorg naar wens Outline zorgboek 9 maart 2012
welvaartsverlies door uniforme verstrekking zorg totaal ca. 2%, 12 mld euro welvaartsverlies (euro) 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 inkomen (euro) Outline zorgboek 9 maart 2012
Stijgende lastendruk remt economische groei Groei zorguitgaven slokt deel van inkomensgroei op, vooral voor lage inkomens Stijging zorgpremie met 10% kost ca. 5% inkomen Outline zorgboek 9 maart 2012
Besluit Outline zorgboek 9 maart 2012
Toekomst voor de zorg in viervoud twee trends Stijgende uitgaven grote technische mogelijkheden Kritische, hoogopgeleide consument Outline zorgboek 9 maart 2012
Toekomst voor de zorg in viervoud twee keuzen Risicosolidariteit Verzekeren of eigen betalingen? Zorgsolidariteit Zorg voor iedereen gelijk of afstemmen op voorkeuren? Outline zorgboek 9 maart 2012
Vier werelden voor de toekomst
Vier werelden voor de toekomst Curatieve zorg in NL?
Langdurige zorg ouderen
Vier werelden voor de toekomst: curatieve zorg
Einde Outline zorgboek 9 maart 2012