RUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG. Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014

Transcriptie

1 RUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014

2 15 MILJARD EURO MEER TOT 2015 Een dergelijke stijging van de uitgaven is op termijn echter onhoudbaar Troonrede 2011

3 TROONREDE 2014 de klassieke verzorgingsstaat zal langzaam maar zeker plaats maken voor een participatiesamenleving. Wat houdt dat in op het gebied van de gezondheidszorg? - Meer zelfzorg, mantelzorg en particuliere zorg - Meer eigen risico en eigen bijdragen - Meer alleen nog evidence based medicine, meer aandacht voor ef fectiviteit en ef ficiëntie - Meer ketenzorg (duurder!), meer preventie, meer gezondheidsbewaking en bevordering op particuliere basis - Meer maatwerk (meer ongelijkheid), meer aanvullende verzekering

4 BEGROTELIJKE ZORG: DE ZORG ALS GELDSTOFZUIGER Begroting altijd te laag, behalve in Zou het echt? Nooit echte bezuiniging, alleen poging tot beperking groei ( ,5%) Zorg grootste post begroting: 2014 begroting 80 miljard, werkelijk eerder 85 miljard. Rijksbegroting 260 miljard Groei altijd boven groei BBP, bij daling BBP stijgt het aandeel van de zorg, in 2014 waarschijnlijk tot 14% (onderwijs 5%) Bijzondere situatie Nederland: veel cure, veel care, weinig eigen bijdragen, weinig out-of-pocket Alle ontwikkelde landen: gezondheidszorg steeds meer ouderenzorg, maar curatief georganiseerd als volwassenenzorg

5 WAAROM STEEDS DUURDER? Wet van Baumol: zelfde werk steeds duurder Interne kwaliteitseisen specialisering/professionalisering Externe kwaliteitseisen service Vergrijzing, bevolkingsgroei, hoge levensverwachting Wereld community, technologie, kapitaalintensief Equity, equality, solidariteit Zaak van leven en dood 1980

6 HOE RIJKER HET LAND HOE DUURDER DE ZORG 18 Zorguitgaven per land (% BBP) NL 1953: 3% Nu: 12% BBP B ro n : OECD (201 3)

7 UITGAVEN AAN ZORG (EINDBEREKENING CBS 2011) (x miljard) Ziekenhuiszorg/specialisten 23,5 Geneesmiddelen 6,5 Hulpmiddelen 2,8 Huisartsen 2,7 Paramedische zorg 1,8 Tandartsen 2,6 Geestelijke gezondheidszorg 5,5 Gehandicaptenzorg 8,3 Ouderenzorg 16,1 Arbo/GGD 2,1 Overige zorg 2,8 Beleid, beheer, ondersteuning 2,0 Totaal 76,7 ( ,5 miljard) ( miljard) Index 1998 (100) 2009 (207; 154)

8 GROEI GEZONDHEIDSZORG IN PERSONELE ZIN Toename aantal huisar tsen + 17% (8900) Toename fte medisch spec. + 25% (19.075) Verpleegk. ZKH ( 04-09) + 15% (94.100) NL als geheel: ( ) Personeelssterkte (2011) werknemers arbeidsjaren Ziekenhuizen GGZ Gehandicaptenzorg Ouderen- en thuiszorg Totaal ( ) ( )

9 NU WEL MINDER GROEI De gezondheidszorg cure en care is de grootste publieke sector: 1,2 miljoen banen meer dan 15% van alle banen - De zorg als banenmachine vertraagt nu duidelijk en in de care daalt het aantal banen (komen goedkoper terug) - Het accent zal meer moeten komen liggen op leaner and meaner, maar hoe ziet dat er uit? Minder aanbod of een ander aanbod, meer samenhang of meer niche aanbod, meer technologie of juist meer, maar goedkopere mankracht?

10 TOENEMENDE ZORGKOSTEN DRUKKEN OP HUISHOUDBUDGET % 39% 78% 61% Totaal modaal inkomen exclusief zorgpremies Aandeel zorgpremies (inclusief bijdrage werkgever) B r o n: m i l j o enen n ota

11 TOEKOMST ZORG 1. Ouderen en chronisch zieken 2. Deprofessionalisering en functionalisering 3. Feminisering en specialisering 4. Meer second opinion en begeleiding 5. Scientisering en technologisering 6. Kosten blijven stijgen, hogere eigen bijdragen 7. Protocollisering en evidence based medicine 8. Eindelijk EPD en meer e-health 9. Zelfmedicatie, zelfdiagnostiek 10. Ondernemerschap en commercialisering, marktwerking 11. Minder zorgrechten, meer zorgplicht overheid en omgeving 12. Meer eigen verantwoordelijkheid, meer zelfbeslissen leven

12 KAN DE ZORG KLEINER EN GOEDKOPER WORDEN? Neen: Groei altijd hoger dan groei BBP Zorgheelal blijft uitdijen Gezondheid hoge waarde Internationale vergelijking/wedijver/ medisch-industrieel complex Ja: Verplaatsing kosten naar gebruiker ('eigen bijdragen', eigen risico) Verhoging toegangsdrempel (indicatiestelling) Versterking ef fectiviteit efficiëntie Normalisering en demedicalisering, kleiner pakket Wonen wordt wonen (care)

13 GEZONDHEIDSZORG IS OUDERENZORG 65+: 15% bevolking, ⅓ ziekenhuisopname ¼ specialistenbezoeken 85+: 1,5% bevolking 12,5% zorgkosten 100+: 0,01% bevolking 0,1% zorgkosten Ziekenhuiszorg + ouderenzorg: 37,5% budget Geneesmiddelen: 40% budget 65 (2 mrd) 2,3 mln gebruikers

14 NEDERLAND HEEFT EEN GROTE LANGDURIGE ZORG

15 ZORGKOSTEN PER LEEFTIJDSGROEP Bron: CPB

16 KWETSBARE OUDEREN (65-PLUS), HOEVEEL EN WAAR TE VINDEN? Ca. 25% van 65+-ers kwetsbaar' ( mensen), in 2020 meer dan en in 2030 meer dan een miljoen. Woonsituatie 85% zelfstandig 20-25% kwetsbaar 15-20% in verzorgings-/verpleeghuis (gem. leeftijd: 85) 80% kwetsbaar