Zorg, pensioen en wonen
|
|
- Gert van der Wal
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Zorg, pensioen en wonen Naar multi-pijler financiering van zorg? 24 april 2012 Lou Spoor 1
2 Agenda 1 Zorguitgaven 2 Vermogensopbouw voor zorg? Wat en hoe? 2.1 Sparen in de tweede pensioenpijler 2.2 Long-term care verzekering 3 Woningvermogen: wonen en zorg 4 Conclusies 2
3 1. Aanleiding Zorguitgaven (% BBP) scenario s CPB: 18%-25% BBP in 2040 bron: CPB (2012) 3
4 Grotere welvaart, meer zorg Uitgavenpatroon VS Maar: Deadweight loss premie- en belastingdruk -Zorgpremies/ modaal inkomen : van 22% naar 39% (Miljoenennota 2012) Verdringing bron: Fogel (2008) 4
5 Toekomstig budget gepensioneerden? bron data: CPB (2011) Zorg/verzorging nu 25% van huishoudbudget 65+. In 2040? Premiedruk jongeren? 5
6 Vraagstelling paper % Inkomen % Zorgkosten = Druk intergenerationele solidariteit Vermogensopbouw voor zorg? Wat en hoe? Opties? 6
7 Afbakening Aangrijpingspunten spanning inkomen-uitgaven 1. Bij de bron 2. Financiering Doelmatigheid, kwaliteit en efficiency zorg Preventie Wegnemen volumeprikkels aanbod Mantelzorg Lange termijn/indirect: onderwijs, leefstijl, voedsel- kwaliteit, luchtkwaliteit lit etc. Prikkels eigen bijdragen: minder vraag niet strikt nodige zorg substitutie uitgaven binnen huishoudbudget Vermogensopbouw: minder premielast toekomstige generaties door rendement opgebouwd vermogen? prioriteit! dit paper 7
8 2. Vermogensopbouw: voors & tegens Voor Volgende generaties minder belast Sparen voor eigen uitgaven later Beleggingsrendement = Lagere premiedruk, minder verdringing Gedragsverandering zorgvraag (?) Tegen Van omslag naar kapitaaldekking: tijdelijk dubbele lasten Gevoeligheid financiële schokken 8
9 Vermogensopbouw voor zorg: wat? 1. Cure? In tijd onvoorspelbaar en zeer scheef verdeeld > In 2005: 10% mannen = 72% kosten acute zorg (Wong, 2012) > Over hele leven minder, maar nog steeds scheef (10% 26%) Moet liquide zijn: geen rendement spaargeld 2. Deel AWBZ: verpleging & verzorging ouderen Snel stijgende kosten Minder scheef verdeeld Lange termijn sparen: rendement Vermogensopbouw: voor care ouderen, niet voor cure bron: RIVM (2008) 9
10 Rendement vermogen voor zorg op oudere leeftijd Kapitaaldekking: premielast lager dan in omslagstelsel Kracht van kapitaalopbouw: voorbeeld pensioenfinanciering ABP Verdringingseffect kleiner Indien gericht op zorg na pensionering: 30 jaar opbouw haalbaar Bijvoorbeeld jaar bron: APG Premielast verpleging en verzorging 2030 (ca. 3% BBP) verminderen door rendement vermogen 10
11 Vermogensopbouw zorg: hoe? + eigen verantwoordelijkheid - spaartekorten, moral hazard + risico delen - van wie is het geld? + financieel draagvlak - te veel, te weinig sparen + zorgkostenbewustzijn - te groot individueel risico 11
12 Nederlandse traditie: solidair en verplicht 12
13 Twee verplicht-solidaire opties uitgewerkt 1. Pensioen, tweede pijler 2. LTC-verzekering opbouw annuïteit opbouw zorguitkering na indicatie x pensioenleeftijd pensioenleeftijd Extra annuïteit voor iedereen na bereiken pensioenleeftijd Risicoverzekering: uitkering selectief na indicatie verlies iadl s/adl s 13
14 Optie 1: (extra) sparen in 2e pensioenpijler opbouw annuïteit pensioenleeftijd Opbouw met rendement Intergenerationele solidariteit ontzien Werkende infrastructuur Alleen voor werknemers Uitvoering niet uniform (zorg geen CAO-aangelegenheid) en niet stabiel Ondoelmatig. Beperkte voorspelbaarheid zorguitgaven: te veel en te weinig sparen ( reparaties) 14
15 Onvoorspelbare zorguitgaven: flexibel pensioen? Pensioenannuïteiten niet zomaar inruilen voor lump-sum Toenemende overlevingskansen ook bij chronische aandoeningen Hoog-laagconstructies? Flexibiliteit? Zorgplicht! Stick to core-business = zorgen voor houdbare annuïteiten? 15
16 Optie 2: Long-term care verzekering ouderen opbouw zorguitkering na indicatie x pensioenleeftijd Verzekering met kapitaaldekking Intergenerationele solidariteit ontzien Verschillende varianten: o.a. VS, Frankrijk, Singapore Overeenkomst: nergens complete dekking LTC ouderen als geheel onverzekerbaar 16
17 LTC-verzekering: vele varianten opbouw uitkering feitelijke kosten of tegemoet- koming? limiet in tijd? collectief/ individueel? start- en eindleeftijd? indicatie & acceptatie drempel min. verlies (i)adl s centrale indicatie- stelling? werkgeversbijdrage? overheidsbijdrage? verplicht, of in geld / medische voucher/ acceptatie? zorgbewijs? 17
18 Aandachtspunt 1: samenspel overheid-markt Singapore: gelimiteerd in hoogte/duur Private LTCV Publieke LTC voorziening Franse model: DC-toezegging, incl. langlevenrisico Private LTCV Publieke APA* pensioendatum zorgindicatie einde dekking private LTCV pensioendatum zorgindicatie Beide modellen: geen complete dekking kosten LTC Dus: publieke dekking + private dekking + eigen bijdragen Nodig: stabiele afbakening overheid-markt lange termijn * Allocation Personnalisée d Autonomie 18
19 Aandachtspunt 2: zorginkoop Nodig: zorginkoop zonder schotten Zorginkoop in stelsel met LTC-verzekering Zvw AWBZ eigen bijdragen LTCV dekking Achterkant (financiering) loskoppelen van voorkant (zorginkoop en levering) 19
20 Optie 2a: LTC-verzekeringsfonds? Praktische bezwaren LTC-verzekering Complexe verzekering Stelselwijziging financiering Alternatief: extra premie naast Zvw-premie in LTC-fonds Kapitaalopbouw in fonds Verevening via fonds verzekerden x x x x x LTC-premies uitkeringen verzekeraars LTC-fonds 20
21 Conclusie: ideale beleidsoptie bestaat niet 1. Sparen 2e pensioenpijler 2. Verzekering met vermogensopbouw 3. Zorgfonds met vermogensopbouw Werkende infrastructuur Rendement Intergenerationele ti solidariteit ontzien Doelmatig: voor wie het nodig heeft Rendement Intergenerationele ti solidariteit ontzien Voor iedereen Werkende infrastructuur Rendement Intergenerationele ti solidariteit ontzien Voor iedereen Verevening Alleen werknemers Complexe Geen polis. Uitvoering niet uniform, niet stabiel Ondoelmatig: te veel en te weinig sparen verzekering, hoog risico Moet ingepast in financiering Zvw- AWBZ-WMO Van en voor wie het geld in het fonds? (Vertrouwen, transparantie) 21
22 3. Woningvermogen: wonen en zorg Collectief vermogen (institutionele beleggingen) Individueel vermogen (eigen woning) Huur Koop Pensioen in natura? Vermogen liquide maken voor zorg? 22
23 Naturapensioen Pensioenfonds y X Woon(zorg)leverancier Natura: woondiensten Deelnemer Voordeel deelnemer: toegang tot diensten bij schaarste Voordeel fonds: minder cash-out (N.B.: PW kent geen pensioen in natura) a) 23
24 Naturapensioen: niet micro, dan macro? Pensioenfonds krijgt (woon)zorg in natura niet gedistribueerd naar eigen deelnemers Macro-perspectief: Fondsen op zoek naar rendement vanwege ambitie reëel pensioen: 96% beleggingen naar buitenland Gezamenlijke impuls aan woon(zorg)infrastructuur? Reële pensioenambitie pensioen uitgaven pensioen uitgaven Search for yield, hoog risico, schaarse zorg en woningen Matiger rendement, minder risico, goedkopere zorg en woningen 24
25 Koop: woning belangrijk vermogensbestanddeel bron: CBS 25
26 Ouderen blijven lang thuis bron: SCP
27 Nieuwe oplossingen nodig Opeethypotheek? Op te vroege leeftijd aangeboden: duur en riskant Richten op (woon)zorg op hogere leeftijd, als het echt nodig is Reverse annuity mortgages g (De Roon et al. 2011) Rol woningcorporaties? Beleid nu: woningen verkopen aan starters Waarom niet óók: kopen van ouderen? Ierland: Nursing Home Loan Leenfaciliteit voor vermogensbijdrage intramurale zorg 27
28 4. Conclusies Zorguitgaven scheef verdeeld: verzekeren blijft kern Vermogensopbouw voor zorg? Bijdrage aan vermindering druk intergenerationele solidariteit Ideale optie bestaat niet Zoekrichting nader bepalen Solidair > individueel; care ouderen > cure etc. Wonen en zorg Collectief: institutioneel investeren (natura toekomstvoorzieningen) Individueel: nieuwe oplossingen vrijmaken woningvermogen Voorwaarde in iedere optie: stabiele afbakening markt - overheid over lange termijn 28
29 Aechmea
langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012
Sparen voor langdurige ouderenzorg zorgspaarmodellen Arjen Hussem PGGM Netspar 24 april 2012 Agenda Stijgende zorgkosten en doelen zorgsparen Modelaannames Onhoudbare solidariteit? Lessen uit het buitenland
Nadere informatiePensioen in natura of liever flex pensioen?
Pensioen in natura of liever flex pensioen? Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Netspar 13 mei 2011 5 punten We hebben al pensioen in natura Wat is pensioen? Pensioen en life cycle planning:
Nadere informatieFinanciering langdurige zorg uit wonen en pensioen? Netspar, 11 november 2016 Niels Kortleve
Financiering langdurige zorg uit wonen en pensioen? Netspar, 11 november 2016 Niels Kortleve 2 De routekaart naar een meer integrale benadering van wonen, zorg en pensioen (Bart e.a. 2016) Voorbeeld 1
Nadere informatieWat is er aan de hand moet onze pensioenen?
Wat is er aan de hand moet onze pensioenen? Casper van Ewijk, Netspar & University of Amsterdam KNAW Symposium, 9 januari 2014, Amsterdam Agenda Wat is een pensioen? Goed pensioen is een risicovol pensioen
Nadere informatieDe (on)betaalbaarheid van een verzorgde oude dag
De (on)betaalbaarheid van een verzorgde oude dag Ruben Wenselaar, vice-voorzitter RvB Menzis werkgeversvoorzitter Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) Landelijk congres Pensioenforum,
Nadere informatieDe herziening van de langdurige zorg vraagt om een levensloop perspectief op de financiering van zorg thuis
De herziening van de langdurige zorg vraagt om een levensloop perspectief op de financiering van zorg thuis de huidige AV en collectieve zorgverzekering sluit daar niet op aan en daarom zijn er kansen
Nadere informatieOudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam
Oudedagsvoorziening nu en straks Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam SER, 24 juni 2014 Agenda Internationaal perspectief Probleemanalyse Houdbaarheid Maatschappelijke trends Keuzes voor
Nadere informatieZorguitgaven een zorg?
Prof. C.N. Teulings Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek) 2 0
Nadere informatieHervormingen in de langdurige zorg: uitzicht op houdbare financiering
Hervormingen in de langdurige zorg: uitzicht op houdbare financiering NETSPAR project Optimal saving and insurance for old age Kick-off bijeenkomst, 11 november 2016 Netspar project team Eddy van Doorslaer
Nadere informatieBREAK-OUT SESSIE BESCHIKBARE PREMIEREGELING EN CDC BINNEN EEN APF Rutger de Wit & Claudette Blankestijn. 20 juni 2016
BREAK-OUT SESSIE BESCHIKBARE PREMIEREGELING EN CDC BINNEN EEN APF Rutger de Wit & Claudette Blankestijn 20 juni 2016 Welke onderwerpen komen aan bod? Introductie: Waar passen DC en CDC-regeling in een
Nadere informatiePensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen. drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG. Aon Hewitt Consulting Retirement Actuarial Services
Pensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG Agenda Waarom Pensioenakkoord? Inhoud Pensioenakkoord Wat doen we ermee? Oplossingsrichtingen Hoe nu verder?
Nadere informatieEen nominaal toetsingskader voor pensioenen met reële ambities: anomalie of poldervondst?
Een nominaal toetsingskader voor pensioenen met reële ambities: ALM Conferentie anomalie of poldervondst? Prof. dr Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Netspar Amsterdam, 2 april 2008 Nederlands
Nadere informatieToekomstbestendigheid pensioenregelingen
Zoetermeer, 18 februari 2011 Toekomstbestendigheid pensioenregelingen Marc Heemskerk, Amstelveen Marc.Heemskerk@mercer.com www.mercer.nl Toekomstbestendigheid huidige pensioenregeling Inleiding Demografische
Nadere informatieDe opmars van (C)DC een onomkeerbare trend?
De opmars van (C) een onomkeerbare trend? Kennissessie Pensioenfederatie Jaarcongres 2017 René van de Kieft (MN) en Roel Beetsma (MN leerstoel UvA) Mei 2017 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB
Nadere informatieStudiedag Economie. Pensioen. A presentation to Guido de Bres by Willem Eikelboom. 15 November Towers Watson. All rights reserved.
Studiedag Economie Pensioen A presentation to Guido de Bres by Willem Eikelboom 15 November 2011 2011 Towers Watson. All rights reserved. Agenda Waarom pensioen? Kapitaaldekking of omslagstelsel? Pensioenakkoord
Nadere informatieALV CDAV Brabant 3 oktober 2015
Vrouw en Pensioen anno 2015 e.v. Balans tussen werk, zorg en invloed ALV CDAV Brabant 3 oktober 2015 Mr. Caroline Jones Groeneweg RB Even voorstellen 3 pijlers Nederlands pensioenstelsel 3.Privé 2.De werkgever
Nadere informatieAlles (laten) doen voor een goed pensioen
Alles (laten) doen voor een goed pensioen Den Haag, 5 oktober 2012 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht Een goed idee? Ik ga sparen. Je moet zelf voor je pensioen zorgen Sywert
Nadere informatiePENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE
PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE PENSIOEN IS AANVULLING OP AOW Lijfrente Salaris 100% Pensioen Staatspensioen (AOW) 2 AOW, VOLKSVERZEKERING (1) Voorziet in MINIMUM
Nadere informatieZorgverzekering een zorg?
Prof. C.N. Teulings 2007 Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 2 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek)
Nadere informatieDe toekomst van ons pensioen
De toekomst van ons pensioen Verdieping inbreng in De Nationale Pensioendialoog Peter Borgdorff PFZW 18 maart 2015 L e a d e r s h i p E n t r e p r e n e u r s h i p Ste wa r d s h i p info@nyenrode.nl
Nadere informatieAanpassing pensioenregeling een must. Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM
Aanpassing pensioenregeling een must Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM 1 Aanpassing pensioenregeling een must Inhoud Marcel Brussee: Achtergrond wijzigingen
Nadere informatieMeer zelf doen voor een goed pensioen? Maarssen, 28 september 2012 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht Een goed idee? Ik ga sparen. Je moet zelf voor je pensioen zorgen Sywert
Nadere informatieONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN
ONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN 1 GEVOLGEN DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN 2 REKENRENTE,
Nadere informatieBetere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN
Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN Zorguitgaven Bruto-BKZ uitgaven 72.900.000.000 Per dag: 200.000.000 Per uur: 8.300.000 Per minuut:
Nadere informatieZorg om de zorg. Paul Schnabel. Amsterdam, 9 oktober 2013 Universiteit Utrecht
Zorg om de zorg Paul Schnabel Amsterdam, 9 oktober 2013 Universiteit Utrecht Hoe rijker het land Hoe duurder de zorg! 16-18% BBP VS! 13-14% BBP Nederland! 10-12% BBP BRD, Frankrijk, Canada, Zwitserland,
Nadere informatieBetaalbare zorg voor toekomstige generaties Milliman
Milliman is one of the largest independent actuarial advisories in the world and has more than 50 offices worldwide. Milliman has a team of professionals, including qualified actuaries and consultants.
Nadere informatieZorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing
Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing Prof. dr Casper van Ewijk CPB & Universiteit van Amsterdam Seneca 7 september 2010 Agenda Financiele stand van zaken: update sinds Athene Welke
Nadere informatieHet webinar Pensioen 2.0 begint om 20.03
Nog even geduld Het webinar Pensioen 2.0 begint om 20.03 Twitter? @BrightPensioen #NLPensioenbewust Pensioen 2.0 Twitter? @BrightPensioen #NLPensioenbewust Enkele onderwerpen Hoe werkt pensioen in Nederland?
Nadere informatieBij de opstelling van de notitie is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de positie van de VCP, waarbij ANBO is aangesloten.
26 juni 2018 ANBO s visie op pensioen PA-26062018 w.reijn@anbo.nl Inleiding ANBO speelt een actieve rol in de pensioendiscussie. In deze position paper pensioenen staan de uitgangspunten die ANBO hanteert
Nadere informatieLanger werken voor het pensioen
Langer werken voor het pensioen Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Rotterdam, 20 mei 2005 Oudedag in discussie Nederland verwelkomt de 2,5 miljoenste AOW-er en het aantal zal stijgen tot 4,5
Nadere informatieToekomst voor de zorg in viervoud
Toekomst voor de zorg in viervoud Casper van Ewijk CPB & UvA RVZ 7 februari Diagnose Outline zorgboek 9 maart 2012 Uitgaven curatieve zorg % BBP, 2010 16,0 % bbp, 2010 14,1 14,0 12,0 10,0 9,0 8,8 8,0 7,9
Nadere informatieVan goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014
1 Van goede zorg verzekerd Zorgverzekering Oegstgeest 27 september 2014 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Uitgangspunten zorgverzekeraars Zorgverzekeraars: Hanteren solidariteit en voor iedereen
Nadere informatieToekomst voor de zorg in viervoud
Toekomst voor de zorg in viervoud Casper van Ewijk CPB & UvA RVZ 7 februari Diagnose 2 Uitgaven curatieve zorg % BBP, 2010 16,0 % bbp, 2010 14,0 14,1 12,0 10,0 9,0 8,8 8,0 7,9 7,7 7,7 7,7 7,5 6,0 4,0 2,0
Nadere informatieOntwikkelingen in de Zorg voor Ouderen
Ontwikkelingen in de Zorg voor Ouderen Belangenvereniging pensioengerechtigden Politie 21 november 2012 Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen NVOG. Belangenvereniging Pensioengerechtigden
Nadere informatieZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG. Santpoort
ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG Santpoort 7.10.2016 15 MILJARD EURO MEER TOT 2015 Een dergelijke stijging van de uitgaven is op termijn echter onhoudbaar Troonrede 2011 NIEUWE RAMINGEN CPB Zorgkosten
Nadere informatieDebatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren
Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM Senioren Toetsingscriteria Debatmanifestatie Volgens welke criteria toetsen seniorenorganisaties een nieuw pensioenstelsel? 1. Ambitie 2. Solidariteit en collectiviteit
Nadere informatieMag ik dan nooit meer stoppen met werken?
Mag ik dan nooit meer stoppen met werken? 67 vragen over aow-vragen en uw pensioen (Uit AD van 1-11-2016) De AOW-leeftijd gaat in 2022 met drie maanden omhoog voor iedereen die na 1954 geboren is. Reden
Nadere informatieStuurzame zorg: tussen solidariteit en keuzevrijheid. Casper van Ewijk CPB, UvA, Netspar
Stuurzame zorg: tussen solidariteit en keuzevrijheid Casper van Ewijk CPB, UvA, Netspar Seneca, 5 september 2013 Drie stellingen Uitgaven nog steeds onbeheersbaar omdat we geen grenzen durven te stellen
Nadere informatieSolidair of solitair?
Solidair of solitair? Resultaten van enquête onder werkenden 7 november 2013 Lucy Kok Hoofd Zorg en Sociale Zekerheid www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Inhoud presentatie 1. Doel van het
Nadere informatieHuidige systematiek oudedagsvoorzieningen
Pensioenmiddag PVGE 19 september 2018 Huidige systematiek oudedagsvoorzieningen DOOR RUUD VERBERNE 1. Vragen Systeem oudedagsvoorzieningen AGENDA 1) AOW = 1 e pijler. Is een basisvoorziening van de overheid.
Nadere informatieHet unieke Nederlandse pensioenstelsel: onhoudbaar of onverwoestbaar? Rob de Brouwer
Het unieke Nederlandse pensioenstelsel: onhoudbaar of onverwoestbaar? Rob de Brouwer Visie van de media en de politiek op de moraal van de ouderen De werkelijkheid Infrastructuur is op orde en staatsschuld
Nadere informatieOWASE Pensioenforum 26 juni 2013. 3 juli 2013 OWASE. Welkom. bij
Welkom OWASE Pensioenforum 26 juni 2013 OWASE 3 juli 2013 bij Pensioenfonds en solidariteit: één voor allen, allen voor één! www.owase.nl PFO20130626/20130703 2 Programma Pensioenforum De bedoeling van
Nadere informatieMijn pensioen staat als een huis auteurs: Marc de Graaf, Jan Rouwendal
10-04-2013 Mijn pensioen staat als een huis auteurs: Marc de Graaf, Jan Rouwendal Discussie Lou Spoor 1 Agenda 1 Verhaallijn paper 2 Over de analyse 3 Over de aanbevelingen 2 Verhaallijn Ouderen veel onbenut
Nadere informatieNetspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1
Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1 Brug mogelijk tussen twee werelden? Collectieve risicodeling, je moet het niet willen! Bijna geen meerwaarde meer Complex Niet te waarderen Je doet aan herverdeling
Nadere informatiePensioenactualiteiten
Pensioenactualiteiten VHMF 8 april 2010 Vereniging van Hogere ambtenaren bij het Ministerie van Financiën 1 Toekomst tweede pijler onder de loep Pensioenbewustzijn Conclusies pensioencommissies: SWOT Scenario
Nadere informatieRUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG. Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014
RUIMTE VOOR GEZONDHEIDSZORG Paul Schnabel, Universiteit Utrecht Leidsche Rijn 6 maart 2014 15 MILJARD EURO MEER TOT 2015 Een dergelijke stijging van de uitgaven is op termijn echter onhoudbaar Troonrede
Nadere informatieINSTITUTIONELE BELEGGERS ALS PARTIJEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR
INSTITUTIONELE BELEGGERS ALS PARTIJEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR Onno Steenbeek APG Asset Management & Erasmus School of Economics Dag van de Publieke Financiering Driebergen, 29 september 2016 1 STELLINGEN
Nadere informatieTen eerste: afschaffing van de al genoemde doorsneesystematiek en ten
Dames en heren, Hartelijk dank voor de uitnodiging om hier vandaag op uw symposium te komen spreken. Als koepel van verenigingen van gepensioneerden wil de KNVG de belangen van gepensioneerden behartigen
Nadere informatiePENSIOENEN ONDER DRUK
PENSIOENEN ONDER DRUK Ronald Beelaard rbeelaardgmailcom Lang geleden Onderwerpen Introductie pensioenstelsel Hoe bouwt een pensioen op Dekkingsgraad, rente en inflatie Oorzaken van het zware weer
Nadere informatieOntwikkeling van de Levensverwachting en de gevolgen voor onze pensioenen
Ontwikkeling van de Levensverwachting en Agenda Hoe oud gaan we worden? Wat voor tafel moeten we gebruiken? Gevolgen voor onze pensioenen Conclusies Vragen 2 Hoe oud gaan we worden? Wat zijn belangrijke
Nadere informatieDe AWBZ en de VVT (verpleging, verzorging en thuiszorg) na de verkiezingen van september 2012.
De AWBZ en de VVT (verpleging, verzorging en thuiszorg) na de verkiezingen van september 2012. Savant-Zorg Regionale gecertificeerde organisatie voor verpleging en verzorging. Wij bieden verpleging en
Nadere informatieStabiele pensioenen - stabiele economie FTK macro-economisch bezien
10e ALM Conferentie Stabiele pensioenen - stabiele economie FTK macro-economisch bezien Prof. dr Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Amsterdam, 4 april 2007 FTK: bewezen succes Stille revolutie
Nadere informatiePlaats: Tijd: Hoe houdt Nederland de zorg voor ouderen betaalbaar? Zorgsparen en pensioen in natura
Datum: 18 januari 2012 Kenmerk: V 7994 Alg/MS/FvZ Plaats: Tijd: Hoe houdt Nederland de zorg voor ouderen betaalbaar? Zorgsparen en pensioen in natura Koepel van ouderenorganisaties CSO Startnotitie Verslag
Nadere informatieHet nieuwe zorgstelsel en de arts BMO
Het nieuwe zorgstelsel en de arts BMO Een verkennende rondgang door het nieuwe stelsel Jacques van der Most 1 Menu herverdeling van verantwoordelijkheden publieke en private sociale verzekering solidariteitskenmerken
Nadere informatieZelfstandigen zonder pensioen(fonds)
Zelfstandigen zonder pensioen(fonds) Fieke van der Lecq, APG-leerstoel, EUR/ESE Alwin Oerlemans, APG PensioenNetwerkGroep Amsterdam, 16 september 2014 PROGRAMMA Terugblik op dit (politieke) dossier Wat
Nadere informatie5 plussen van collectief pensioen
5 plussen van collectief pensioen Inhoudsopgave Waarom is uw pensioenregeling verplicht? 4 Invloed op uw pensioen 4 5 plussen van collectief pensioen 4 +1: Een goed pensioen voor ál uw werknemers 5 +2:
Nadere informatieRESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1
RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL Vraag 1 Onder het huidige FTK krijgen pensioenfondsen te maken met de zogenaamde beleggings -spagaat: aan de ene kant kan er weinig risico worden genomen
Nadere informatieIn gesprek over ons pensioen. 25 juni 2014. RGF Twente en IJsselzoom. Agenda. Doreth van den Heuvel Mary Hofmans. Pensioen in Nederland
In gesprek over ons pensioen Doreth van den Heuvel Mary Hofmans 25 juni 2014 RGF Twente en IJsselzoom Agenda Pensioen in Nederland Over het pensioenfonds Wat biedt SPF? Pensioenpremie Actuele ontwikkelingen
Nadere informatieInhoudsopgave Hoofdstuk 1 Toekomstbestendig pensioenstelsel: doorhakken van een Gordiaanse knoop Hoofdstuk 2 Doel van pensioen
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Toekomstbestendig pensioenstelsel: doorhakken van een Gordiaanse knoop... 1 1.1 Inleiding... 1 1.2 Ontwikkelingen... 1 1.2.1 Aanleiding... 1 1.2.2 Ontwikkelingen... 1 1.3 Aanpak
Nadere informatieCDC & DC BINNEN HET APF
CDC & DC BINNEN HET APF Barbara van Bogaert - Montae Arnout Korteweg - De Nationale APF 13 september 2017 Inhoud Introductie Collectief DC bij een APF Individueel DC bij een APF Conclusie en afronding
Nadere informatieUw mening over pensioen
Uw mening over pensioen Onderzoek naar de risicohouding van pensioenopbouwers en pensioenontvangers van Philips Pensioenfonds mei / juni 2013 Philips Pensioenfonds Inhoud Aanleiding onderzoek Opzet onderzoek
Nadere informatieInhoud
Inhoud Abstract Samenvatting 1 Inleiding1 2 Actuele context 3 Theorie en hypotheses 4 Methode Figuur 4.1 Routering en vignetten in de vragenlijst Zelfstandigen Deel 1 vragenlijst Werknemers (en overig:
Nadere informatiesolidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd?
Bijdrage prof. dr. Kees Goudswaard / 49 Financiering van de AOW: solidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd? Deze vraag staat centraal in de bij drage van bijzonder hoogleraar Sociale zekerheid prof.
Nadere informatieZorg en betaalbaarheid - de rol van zorgverzekeraars. AndrØ Rouvoet, Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Zorgseminar AvØro Achmea, 3 september 2013
Zorg en betaalbaarheid - de rol van zorgverzekeraars AndrØ Rouvoet, Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Zorgseminar AvØro Achmea, 3 september 2013 Rode draad De kosten van de zorg: een probleem? Rol
Nadere informatieZorguitgaven in perspectief
Zorguitgaven in perspectief NVZ Jubileumcongres 1 december 2016 Jan Derk Brilman Plv directeur Macro-Economische Vraagstukken en Arbeidsmarkt Inhoud 1. Waarom groeien de uitgaven in de zorg? 2. Hoe wordt
Nadere informatieOpbouw. Zorgverzekeringswet 2006 Redenen voor hervorming. De kern van Zvw. Privaat zorgstelsel met veel publieke randvoorwaarden
Opbouw De visie van zorgverzekeraars Jaarcongres V&VN, 10 april 2015 Marianne Lensink Het stelsel en de rol van zorgverzekeraars Opgaven voor de toekomst: - minder meer zorguitgaven - transparantie over
Nadere informatieCongres NOPD. Congres NOPD
Congres NOPD 1430Opening 1435Brief SvF mr J van Es 1520Rapport Werkgroep Ondernemerspensioen mr Dr G Staats 1605Paneldiscussie 1700Borrel 1800Einde bijeenkomst PROGRAMMA Congres NOPD 1430Opening 1435Pensioenobservaties
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieZorg. Studiedag Sociale partners, het Lente-akkoord en de verkiezingen Emile Voorn / CO / Achmea Zorg & Gezondheid 2 juli 2012
Zorg Studiedag Sociale partners, het Lente-akkoord en de verkiezingen Emile Voorn / CO / Achmea Zorg & Gezondheid 2 juli 2012 1 Inhoud A B C D De context: Langer leven, stijgende kosten en dreigende personeelstekorten
Nadere informatieToekomst voor de zorg
Casper van Ewijk Albert van der Horst Paul Besseling redactie Aanbieding VWS Trend 1: Kritische consument zelfbewuste consument hogere opleiding toegankelijke informatie transparantie van kwaliteit en:
Nadere informatieJouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014
Jouw Cosun pensioen Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014 1 Agenda Pensioen in Nederland Onze regeling Keuzemogelijkheden Vragen 2 Pensioen in Nederland Nederlands pensioenstelsel
Nadere informatieNieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur
Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015 Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Agenda 1. Rol klankbordgroep 2. Waarom een nieuwe pensioenregeling?
Nadere informatieWat te doen met je pensioen? Grip op je Vermogen - Dirk van Ommeren - 3 oktober 2014
Wat te doen met je pensioen? Grip op je Vermogen - Dirk van Ommeren - 3 oktober 2014 2 Pensioen: turen naar de vrijheid 50 jaar lang werken we toe naar ons pensioen Dan willen we onafhankelijk zijn En
Nadere informatieNieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken?
Nieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken? UNETO-VNI 3 oktober 2017 Emile Soetendal 2 Reisschema voor vandaag 1. Voor welk probleem zoeken we een oplossing? 2. Randvoorwaarden Pensioenfederatie
Nadere informatieVragenlijst klantprofiel Bestemd voor Naam : Adres : Geboortedatum : Burgerlijke staat : Algemeen. Kennis en ervaring
Vragenlijst klantprofiel Bestemd voor Naam : Adres : Geboortedatum : Burgerlijke staat : Algemeen Wat weet u van fiscale en sociale wetgeving? Wat weet u van uw inkomenssituatie als u met pensioen gaat
Nadere informatieVeelgestelde vragen nettopensioenregeling
Veelgestelde vragen nettopensioenregeling Vragen en antwoorden over pensioenopbouw en verzekeren nabestaandenpensioen over uw pensioengevend salaris boven 100.000 Pagina 1 van 7 Vragen en antwoorden Wat
Nadere informatieGeef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel
Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante
Nadere informatiePensioenregeling 2015 en nieuw FTK
Pensioenregeling 2015 en nieuw FTK Gevolgen voor jouw pensioen bij PPF APG Henk Bruins Actuarieel adviseur PPF APG Informatiebijeenkomsten 28-30 oktober Agenda 1. Witteveen 2: versobering toekomstige pensioenopbouw
Nadere informatieGezond Gedrag Is (G)een Keuze. Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg
Gezond Gedrag Is (G)een Keuze Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg Workshop Het zorgstelsel Conferentie Gezond gedrag is (g)een keuze WGV Zorg en Welzijn, Menzis, Zilveren Kruis, Colijn & Partners
Nadere informatieDE WAARDE VAN SOLIDARITEIT OVER HET DRAAGVLAK VOOR HERVERDELING IN HET COLLECTIEF PENSIOEN
DE WAARDE VAN SOLIDARITEIT OVER HET DRAAGVLAK VOOR HERVERDELING IN HET COLLECTIEF PENSIOEN Wim van Oorschot Centrum voor Sociologisch Onderzoek / EDAC KU Leuven Pensioenfederatie, 7 november, 2013 1 STELLING
Nadere informatieperspectief zorgverzekeraar Jeroen Crasborn Senior adviseur zorgstrategie Rvb & Directie Zilverenkruis Achmea
perspectief zorgverzekeraar Jeroen Crasborn Senior adviseur zorgstrategie Rvb & Directie Zilverenkruis Achmea 1 2 3 Zorgkostenstijging is van alle jaren maar extra waakzaamheid geboden Ontwikkeling zorguitgaven
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieIn gesprek over ons pensioen
In gesprek over ons pensioen Doreth van den Heuvel Bert van Kuijck De Rijp 25 november 2013 Regio AMA & Noord-Holland Agenda Inleiding, vragen Pensioen in Nederland Over het pensioenfonds Pensioenpremie
Nadere informatie10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria
10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria Samenvatting: Direct betrokken bij de opstelling van het wettelijk kader voor de transitie Afschaffing doorsneeproblematiek: financiering
Nadere informatieReparatie 3 e WW-jaar. stand van zaken. Pim Beljaars. 30 maart 2017
Reparatie 3 e WW-jaar stand van zaken Pim Beljaars 30 maart 2017 Inhoud WENB en sociale zekerheid Aanpassing van WW en WGA Sociaal akkoord Afspraken in CAO s over reparatie Ontwikkeling landelijke uitvoering
Nadere informatie26 september Pensioenen in Hans Kennis
26 september 2017 Pensioenen in 2018 P L U S.. E E N V O O R S P E L L I N G Hans Kennis Agenda De zin en onzin van pensioen Pensioenleeftijd 68 jaar Plannen van het nieuwe kabinet Pensioenen in 2020?
Nadere informatieWELKE PENSIOENREGELING IS TOEKOMSTBESTENDIG? Huidige regelingen & recente ontwikkelingen Stacey René & Hans Kennis.
WELKE PENSIOENREGELING IS TOEKOMSTBESTENDIG? Huidige regelingen & recente ontwikkelingen Stacey René & Hans Kennis 29 oktober 2015 Agenda Welke pensioenstelsels zijn er? Wat is de houdbaarheid van het
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie 22 november 2013 1 Inhoudsopgave Wat belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatieHet budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen?
Presentatie VGE Masterclass, 14 april 2011 Het budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen? Erik Schut 2 Vragen Wat is het probleem? Welke oplossingen? Gaan die werken? Zo niet, wat dan? 3 Wat is het probleem?
Nadere informatieWe willen het zelf doen
ABN AMRO MeesPierson Nederland 8 september 2016 We willen het zelf doen Onderzoek ABN AMRO MeesPierson: Welk pensioenstelsel wil Nederland? ABN AMRO MeesPierson 2 We willen het zelf doen 8 september 2016
Nadere informatiePensioen voor de toekomst
Pensioen voor de toekomst KlikPensioen als ideale synthese van premie- en uitkeringsovereenkomsten Inhoud - Inleiding 1. Heldere uitgangspunten voor een goed pensioen 2. Pensioenoplossing voor vandaag
Nadere informatieResultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli
Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli De weg naar het nieuwe pensioencontract Stichting Pensioenfonds OWASE 18 juli 2013 1/10/2014 Inhoud Samenvatting Conclusies Aanbevelingen Resultaten - per vraag
Nadere informatie6.1 De AOW. Een alleenstaande krijgt 70% van het minimumloon. Gehuwden of samenwonenden krijgen 100% van het minimumloon.
6.1 De AOW In 1957 is in Nederland de AOW ingevoerd door premiers Willem Drees (PVDA). Iedereen die 65 jaar of ouder is, krijgt een uitkering van de staat. Deze uitkering hangt af van het aantal jaren
Nadere informatieAgenda. 2011, een bewogen jaar Waarheen met onze pensioenen? Besluit Questions & Answers
1 Persontmoeting 28 maart 2012 Agenda 2011, een bewogen jaar Waarheen met onze pensioenen? 1 ste pijler waarborgen 2 de pijler verder uitbouwen 3 de pijler stimuleren Besluit Questions & Answers 2 Persontmoeting
Nadere informatieDe toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel Dick Sluimers Voorzitter Raad van Bestuur APG
De toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel Dick Sluimers Voorzitter Raad van Bestuur APG KNVG Maarssen 4 september 2012 Agenda 1) Wie is APG? 2) Ontwikkelingen van vandaag 3) Uitdagingen voor morgen
Nadere informatieSparen of lenen Waarom?
Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Sparen of lenen Waarom? 1 Als tijd duur is betaal je veel rente Als de rente hoog is zullen mensen minder lenen en meer sparen! 2 Investeren in je toekomst Door
Nadere informatiePENSIOEN VOOR JONG EN OUD
PENSIOEN VOOR JONG EN OUD GELDERMALSEN 29 JUNI 2O16 ELLEN TE PASKE LIEVESTRO CHRIS DRIESSEN OPZET Pensioenstelsel AOW Aanvullend pensioen Derde pijler/eigen huis Pensioenen in 2017 Toekomst pensioenen
Nadere informatiePresentatie voor de PVGE Best Roel Fonville Best, 10 maart 2017
10-3-2017 Presentatie voor de PVGE Best Roel Fonville Best, 10 maart 2017 1 10-3-2017 2 Opleiding: Doctoraal diploma Anorganische Chemie RU Groningen Carrière: Ruim 30 jaar Koninklijke Philips Electronics:
Nadere informatieWegwijzer GE Pensioen. Inzicht in uw pensioensituatie
Wegwijzer GE Pensioen Inzicht in uw pensioensituatie Inleiding Met de Wegwijzer GE Pensioen krijgt u informatie over uw pensioenregeling en kunt u inzicht krijgen in uw eigen pensioensituatie. De pensioenwijzer
Nadere informatie