Kerntaak/plandoel: Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer

frrowncŕe STATENBRIEF Onderwerp: Betere Bereikbaarheid -Uitwerking OV-visie 2020- Portefeuillehouder: Conny Bieze Kerntaak/plandoel: Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: ū Te besluiten conform het ontwerpbesluit H Over de inhoud van deze brief te overleggen ū De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) Mensen zullen altijd de behoefte hebben om van A naar B te reizen. Voor hun werk, studie of om elkaar te bezoeken. Hoe ze dit nu doen en hoe ze dit in de nabije en verre toekomst gaan doen verandert. In de OV-visie - vastgesteld door uw Staten in mei 2014 (PS2014-284) - zijn de contouren voor de toekomst van het Gelderse openbaar vervoer geschetst. Doel van de uitwerking van de OV visie is mobiliteit bieden - waaronder openbaar vervoer - dat aansluit op de behoeften van reizigers waarbij we efficiënt omgaan met maatschappelijk geld. Na de bespreking door uw Staten waarin u aangaf dat de OV-visie past bij uw uitgangspunten en nu verder uitgewerkt kon worden, zijn we aan de slag gegaan. We hebben de OV-visie uitgewerkt met onze partners: gemeenten, vervoerders, ROCOV en diverse maatschappelijke partners en belangengroepen. Dit hebben we in een dialoog gedaan, waarbij we uitgingen van gezamenlijke belangen. De dialoog was constructief en verliep in een goede sfeer. De resultaten zijn gepresenteerd en besproken tijdens een gemeentelijke bijeenkomst op 18 januari jl., de diverse Vervoerberaden en - op verzoek - in een aantal regioraden. Er ligt nu een breed gedragen plan voor een toekomstgericht OV. In haar brief van 29 maart 2016 (kenmerk RGS516) aan de commissie BOC heeft het ROCOV haar reactie gegeven. Tijdens de technische briefing in maart 2016. hebben we u geïnformeerd over de concrete uitwerking van de OV-visie in de verschillende netten. Op uw verzoek is deze uitwerking niet behandeld in de commissievergadering van 23 maart jl. Op 18 mei aanstaande is een Benen op Tafel Overleg gepland waarin wij per regio de uitgewerkte netten nader kunnen toelichten en bespreken. In de bijlage bij deze Statenbrief maken we de toekomstgerichte netten en nieuwe vervoersconcepten per regio concreet zichtbaar. We beschrijven een zestal cases waarin we verbeelden wat de betekenis van deze netten is voor de bereikbaarheid en mobiliteit van onze inwoners. Deze vormen het model voor het (openbaar) vervoer van de toekomst tot 2020 (voor de stedelijke regio Arnhem - Nijmegen 2023), als onderdeel van het geheel van mogelijkheden die mensen zullen hebben om te reizen. Het model is de basis voor de dienstregeling vanaf december 2016. Inlichtingen bij: Liesbeth Couwenberg, telefoonnummer 06 46067980 of Marieke Kassenberg 026 359 8198 m.kassenberg@gelderland.nl

De uitwerking past binnen de kaders van de door u vastgestelde uitgangspunten voor de lopende concessies (PS2009-75). 2 Aanleiding Hoe en waar we wonen, werken, winkelen en studeren verandert. Dit stelt ons voortdurend de vraag hoe we aan de behoeften van onze inwoners tegemoet kunnen komen. Hoe blijven bijvoorbeeld de drukke steden bereikbaar? Hoe doen we dit met respect en oog voor de kwaliteit van de omgeving en de kwaliteit van leven in de steden. Hoe zorgen we dat ouderen op het platteland straks gemakkelijk naar het ziekenhuis kunnen en de scholieren naar school? Wat betekent het toenemende online winkelen voorde verplaatsingen van vrachtauto s? Het is niet langer vanzelfsprekend dat de overheid voor iedere vorm van mobiliteit het initiatief neemt. Er komen meer nieuwe aanbieders van vervoer die inspelen op de veranderende vraag door slim gebruik te maken van nieuwe technologie. Mensen gaan met elkaar vervoer regelen. Het autodelen neemt bijvoorbeeld nog steeds toe. Je auto delen met anderen via een website behoort ook tot de mogelijkheden. Zo zijn er tal van voorbeelden en ontwikkelingen om ons heen. Deze ontwikkelingen zien we zowel in de stad als op het platteland in ons land als op andere plaatsen in de wereld. De bereikbaarheid van de steden is een belangrijke voorwaarde voor steden als economische motor. We moeten ervoor zorgen dat vervoer efficiënt en effectief wordt ingericht. We doen steeds meer ervaring op door op een andere manier te kijken en in te spelen op de vraag van de reiziger. Slim gebruikmakend van de nieuwe technologie. Dan blijft het openbaar vervoer voor de reiziger ook betaalbaar. In de spits waar reizigers dagelijks de grote drukte ervaren, hebben we meer kwartiers diensten gerealiseerd zowel voor de trein als de bus en zullen we dit verder ontwikkelen waar nodig. Bus en trein laten we zoveel mogelijk op elkaar aansluiten. De fiets -e-bike- als alternatief voor de korte stukken is in opkomst. Hieraan dragen we bij door de snelfietsroutes. Er zijn op dit moment diverse kleinschalig vervoersconcepten op de markt zoals, snappcar, Mobiel Gedeeld, blablacar, Samobiel, dorpsauto en deelfietsen. Op dit moment nog kleine pilots maar met veel groeipotentieel. De Nachtvlinder en Kolibrie1 zijn vormen van vraagafhankelijk openbaar vervoer die zich aan het bewijzen zijn. De Nachtvlinderchauffeur bepaalt aan de hand van zijn reizigers zelf de route. Zo wordt een kleine groep mensen snel en efficiënt naar de dichtstbijzijnde halte gebracht. Dit leidde tot een toename van het aantal reizigers. 3 Bestaand beleid c.q. kader De uitwerking van de OV visie past binnen de Omgevingsvisie en bij gebiedsopgaven. In de gebiedsopgaven speelt bereikbaarheid een belangrijke rol. Daar waar het openbaar vervoer een belangrijke rol speelt is dit ingebracht in de regionale bijeenkomsten en is deze in de verdere uitwerking van de netten meegenomen. Een duidelijk en snel vastnet kan een structurerende rol spelen in de ruimtelijke ontwikkeling. Er is ook een relatie met het project Basismobiliteit. In dit project hebben we met de regio s samenwerkingsovereenkomsten gesloten. De gemeenten c.q. de regio s zijn verantwoordelijk voor het vervoer voor inwoners met WMO indicatie. Ouderen en mensen met een zorgvraag voor wie aangepast vervoer bijvoorbeeld nodig is. Daarnaast zullen de regio s vanaf 1 januari 2017 ook het OV deel van de regiotaxi organiseren. De uitvoering is in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de provincie. De regiotaxi is bedoeld voor de mensen die geen WMO indicatie hebben én geen OV tot hun beschikking hebben. Deze mensen kunnen ook gebruik gaan maken van het flexnet. 1 De (Nacht)vlinder en Kolibrie zijn kleinschalige vraagafhankelijke vervoersvormen die door Arriva respectievelijk Syntus op dit moment als succesvol worden aangeboden. 2

4 Argumenten/afwegingen/risico's 4.1 Wat willen we bereiken? Met de concrete uitwerking van de OV-visie willen we een betere bereikbaarheid bieden voor reizigers in Gelderland. Dit draagt bij aan de welvaart en het welzijn van de inwoners van Gelderland. 1. Naar werk, studie en elkaar ontmoeten. Forenzen en studenten reizen dagelijks naar bestemmingen in bijvoorbeeld Zwolle, Enschede, Arnhem-Nijmegen, Wageningen, Amersfoort, Utrecht en Brabant. Inwoners in de Achterhoek zijn georiënteerd op bestemmingen in de grensregio. De bereikbaarheid van bovenregionale voorzieningen zoals ziekenhuizen en onderwijsinstellingen is van economisch én sociaal belang. De bereikbaarheid van voorzieningen op plaatsen waar minder mensen wonen is van cruciaal belang voor de leefbaarheid en vitaliteit van deze regio s. Bereikbaarheid gaat over fysieke voorzieningen zoals rail of wegen én over digitale voorzieningen zoals snel internet én sociale bereikbaarheid. Mensen moeten met elkaar een gemeenschap kunnen vormen. Dat maakt een samenleving gezond en weerbaar. 2. Reizen van deur naar deur via knooppunten. Reizigers reizen van huis naar hun werk. Van huis naar hun schoonmoeder in het ziekenhuis. Van school naar de sportclub en dan naar huis. De bestemmingen liggen in de regio én buiten de regio. Goede aansluiting van het Gelders vervoersnetwerk op het landelijk netwerk is essentieel. Vastnet, stadsnet en flexnet moeten een samenhangend geheel worden. Dit betekent goede aansluitingen en overstapvoorzieningen op belangrijke knooppunten. Door de komst van de e-bike neemt het belang van de fiets toe, bijvoorbeeld als alternatief voor het scholierenvervoer of voor forensen op de korte afstanden. De fiets wordt ook steeds belangrijker als onderdeel van het vervoer tot een knooppunt of van de trein naar huis. Daarom zijn goede overstapvoorzieningen op knooppunten nodig. Bijvoorbeeld fietskluizen. Steeds belangrijker wordt ook de aansluiting tussen het vervoer dat de regio s gaan regelen en het openbaar vervoer dat onder verantwoordelijkheid van de provincie valt. Separaat is er een studie gedaan voor grensoverschrijdend openbaar vervoer. Uit de studie blijkt dat het aanbod de vraag overtreft. In de grensregio beschikt vrijwel iedereen over eigen vervoer waarmee men van/naar Duitsland rijdt. 3. Denken in vervoersmogelijkheden in plaats van in trein, bus, taxi of fiets. Door de bus, trein en fiets niet meer te zien als aparte onderdelen, maar juist te denken in de reis die mensen maken, ontstaan als vanzelf andere oplossingen. Zeker als het gaat om een kleine groep mensen die op een bepaald tijdstip wil reizen, ligt een kleinschalige vervoersmogelijkheid meer voor hand. Een voorbeeld is een kleine groep ouderen die iedere woensdag de markt in de centrumgemeente wil bezoeken. Een klein busje van het dorpsplein naar de markt en weer terug is dan een goede oplossing. Studenten die opgehaald worden van het station naar de kleine kern waar ze wonen in het weekend. Hierdoor kunnen we de bekende lege bussen in de avonduren waar noch de reiziger noch de chauffeurs mee gediend zijn voorkomen. Juist kleinschaligheid en diversiteit kan een antwoord bieden om de mobiliteit in de dunbevolkte gebieden of op latere tijdstippen te versterken. Ook sluit het beter aan bij wat reizigers prettig vinden. Denk aan deelauto s voor mensen zonder auto die toch liever zelf rijden, gebruik van elektrische scooter of fiets voor mensen die dat maar één keer per maand willen, meerijden met een bekende die je tot de voordeur brengt. et cetera. 4. Eigentijds en reizen met comfort. Comfortabel reizen betekent een zitplaats of korter reizen maar reizen betekent ook gemakkelijk gebruik maken van een andere vervoerder of een vervoersoptie. Niet steeds weer opnieuw in- en uitchecken. Deze wens wordt op landelijk niveau opgepakt en valt buiten de scope van dit project. Hiervoor is goede reisinformatie nodig die voor de hele reis de samenhangende mogelijkheden geeft, ongeacht de vervoerder die hierbij betrokken is. De bekende service 9292 geeft nu al een combinatie van loop/fiets/trein en bus opties. 3

Van deze service wordt veel gebruik gemaakt bij het plannen van de reis. Voor het overgrote deel van de reizigers -zeker de vaste reizigersgroep- kan dat gemakkelijk met behulp van een app of een andere digitale vorm. Voor een ander deel van de reizigers moet persoonlijke ondersteuning gegeven worden. De regionale regiecentrales en ov-buddy s gaan hierin in de toekomst een rol inspelen. 5. Reizen in en naar de stad. Goede vervoersnetwerken in de stad zijn belangrijk voor de economische kracht van de steden, de bereikbaarheid én voor sociale samenhang. Ook voor een schone en gezonde leefomgeving is een goed vervoersnetwerk essentieel. Het terugdringen van het autogebruik en het stimuleren van het gebruik van de fiets wordt in de steden steeds belangrijker. In kleinere steden volstaat een flexnet met maatwerkoplossingen. In grotere steden is de samenhang met de andere manieren van vervoer zoals de fiets van groot belang. De stadsnetten werken we de komende maanden uit samen met onze partners in de stad. 4.2 Hoe gaan we dit doen? Meer vraaggericht openbaar vervoer en werken met zogenaamde openingstijden. Door openbaar vervoer anders te bekijken en te organiseren, kunnen we ervoor zorgen dat mensen op een betaalbare manier van A naar B kunnen blijven reizen. Betaalbaar betekent zowel voor de reiziger als tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Dit betekent meer flexibel inspelen op de vraag en keuzes maken. Daar waar veel vraag is zoals op drukke lijnen, deze versterken door bijvoorbeeld een kwartiers dienst of langere bussen (bus met aanhanger) tijdens drukke spitsuren. Daar waar geen vraag is of geringe vraag ( s avonds en op zondag), vervoer bieden dat beter aansluit aan de vraag en goedkoper te organiseren valt. De bus die op een vast tijdstip een vast rondje rijdt wordt vervangen door een kleinere bus of een andere vorm van vraagafhankelijk vervoer. Reizigers melden van tevoren dat ze een reis willen maken en reserveren een plaats. Reizigers die met de trein aankomen, hoeven vooraf niet te reserveren. De chauffeur bepaalt zijn route zelf. En doet alleen die haltes aan waar zijn reizigers om vragen. Doordat er alleen gereden wordt wanneer er een vraag naar vervoer is kunnen er extra ritten worden geboden. De Nachtvlinder in Zutphen heeft laten zien dat deze vorm van openbaar vervoer goed aansluit bij wat de reiziger van vandaag nodig heeft. De flexibele inzet van klein materieel en de dubbele frequentie leidde tot 200Zo meer reizigers op deze lijn. Doordat de bus alleen naar haltes reed waar ook daadwerkelijk iemand opgehaald wilde worden, ontstond een korte route. De Nachtvlinder sluit precies aan op de dienst van de trein. Rijdt deze 1 keer per half uur, dan de Nachtvlinder ook. Daar waar nu helemaal geen bus rijdt kan in overleg met belanghebbenden een alternatief ontwikkeld en geboden worden. De provincie faciliteert en stimuleert pilots middels cofinanciering. Er zijn al diverse groepen die actief deze uitdaging oppakken en een initiatief ontwikkelen. Bijvoorbeeld de buurtbus in Netterden. Bus en trein vullen elkaar aan. Op sommige plaatsen rijden de trein en de bus nagenoeg dezelfde route. Ze worden als het ware elkaars concurrent. Deze dubbele verbindingen verminderen we. Voorde reizigers zijn deze dubbele verbindingen onnodig. In de Achterhoek en Rivierenland is in 2014 de eerste stap gemaakt om trein en bus te integreren. We willen het nu afronden met de lijn Winterswijk - Lichtenvoorde-Groenlo-Zutphen. Tussen Winterswijk en Groenlo rijdt een busverbinding (bus 74 naar Enschede) parallel aan de treinverbinding naar Lichtenvoorde-Groenlo (station Lievelde). De intentie is om de reizigers met bestemming Winterswijk en Groenlo via het spoor te vervoeren. In de spitsuren blijft er wel een scholierenlijn naar de scholen in Groenlo bestaan, mede ter ontlasting van de toch al drukke treinen. Door een rechtstreekse verbinding te bieden tussen Doetinchem en IC station Dieren wordt de aansluiting van de Achterhoek met de IJssellijn richting Arnhem sterk verbeterd. 4

In Rivierenland zien we de trein als basisvoorziening tussen Tiel en Geldermalsen aangevuld met een busverbinding tijdens de spits omdat dan de trein te vol zit. We willen investeren in de dienstregeling van de trein tussen Tiel en Arnhem door het aanbieden van meer reismogelijkheden tot laat in de middag. Met een goede overstap in Elst wordt de reis per trein naar Nijmegen sneller dan de huidige busverbinding. Met maatschappelijke kosten verantwoord en onder provinciale vlag. Door efficiënter en meer toekomstgericht te werken, moeten overvolle spitstreinen-en bussen verdwijnen en rijden lege bussen geen rondjes in het donker. In deze eerste fase van de implementatie van de OV-visie besteden we net zoveel geld als we nu besteden. De provincie blijft verantwoordelijk voor alle openbaar vervoer in Gelderland. Ook voor de kleinschalige vormen. Uitzondering zijn de specifieke afspraken die we maakten met de regio s over de basismobiliteit. Mogelijk kan in de toekomst kleinschalig vervoer efficiënt geregeld worden als onderdeel van het flexnet via de regionale regiecentrales. Zorgvuldig omgaan met bestaande concessie afspraken. Bij de implementatie van de OV visie hebben we te maken met lopende concessies (contracten en afspraken) met vervoerders:» De concessie Achterhoek-Rivierenland loopt tot 2020, met een optie tot verlenging.» De concessie Veluwe loopt tot 2020 en moet dan opnieuw worden aanbesteed.» De concessie Stadsregio Arnhem-Nijmegen tot en met 2023. Vervoerders hebben hun personeels- en materieelbeleid afgestemd op de concessie afspraken die wij met hen hebben gemaakt. De vervoerders hebben vanuit hun rol als werkgever het belang van baanbehoud voor de huidige chauffeurs ingebracht. Bij de uitwerking houden we rekening met dit belang. Om die reden kiezen we er voor om de uitwerking in twee fasen te laten plaatsvinden. De uitwerking die we nu zichtbaar maken gaat over fase 1 (2020/2023), de periode gedurende de lopende concessies. Vastnet, stadsnet en flexnet worden langzaam zichtbaar. We hebben samen met de regionale partners de mogelijkheden voor een vast-, flex- en stadsnet verkend. Samen met regionale partners zijn op een kaart de belangrijkste bestemmingen binnen en buiten de regio aangegeven. Van hieruit zijn vervoersnetten geschetst tot 2020. Dit wordt het model voor het jaarlijks versterken van de dienstregelingen in december. De trein verbindt de belangrijke bestemmingen binnen en buiten de regio. De bus vult dit aan als verbinding tussen de steden en belangrijke economische kerngebieden in de regio. Samen vormen zij de basis van het vastnet. Het flexnet is het vervoersnet waarbij diverse kleinschalige vervoersconcepten worden aangeboden in regio s of plaatsen en op tijden waarop maar weinig mensen afhankelijk zijn van het openbaar vervoer. Bijvoorbeeld in het buitengebied, in kleine steden of stedelijke wijken, of na negen uur s avonds en in het weekend. Uiteindelijk zal flexnet voor veel mensen aantrekkelijker worden dan de situatie die ze nu gewend zijn. Een bus die op een vast tijdstip een vaste ronde rijdt. Slimme knooppunten. Goede aansluitingen en overstapmogelijkheden op knooppunten zorgen er voor dat reizigers comfortabel en gemakkelijk kunnen reizen van A naar B. Het voorkomt ook dat bussen achter elkaar aanrijden zoals nu af en toe het geval is op verbindingen die met een snelle overstap ook goed te maken zijn. Op deze knooppunten moeten goede voorzieningen komen voor bijvoorbeeld de fiets waarmee reizigers naar het knooppunt komen en moeten uiteraard sociaal veilig zijn. Er zijn diverse punten in Gelderland waar dit de dienstregeling kan versterken. In de bijlage worden de verschillende vast-, flex- en stadsnetten toegelicht en voorde regio s concreet zichtbaar gemaakt. We nemen meer tijd om de stedelijke netwerken in Apeldoorn, Arnhem en Nijmegen verder uit te werken. Deze zijn na de zomer klaar. 5

4.3 Wat gaan reizigers er van merken? Uit de klantenbarometer 2015 blijkt dat 80Zo van de reizigers in Gelderland reist voor wonen, werken en onderwijs. 60Zo van de reizigers reist minimaal drie keer in de week. 95cZo van de reizigers is jonger dan 65 jaar. In de bijlage is per regio een klantprofiel uitgewerkt. Meer reismogelijkheden en zitplaatsen tijdens drukke (spits) perioden. Op drukke lijnen waar nu tijdens de spits reizigers in overvolle bussen rijden gaan we de frequenties verhogen van bijvoorbeeld een halfuurdienst naar een kwartierdienst. Forenzen, studenten en scholieren hoeven zo minder hun reis te plannen en hebben een grote kans op een zitplaats. Op het traject Tiel - Elst verlengen we de spitsperiode. De spitsdienstregeling duurt dan langer. Reizigers kunnen tot in de middag ieder half uur vertrekken. Door het inzetten van een bus met aanhanger op het traject Doetinchem - Enschede bieden we extra zitplaatsen aan. Verkorten reistijden door snellere routes. Waar mogelijk verkorten we voor grote groepen reizigers de reistijd sterk door een snellere route te rijden. Dit kan door een betere overstap tussen bus en trein te regelen, haltes over te slaan of bepaalde wijken niet meer aan te doen. Deze wijken of kernen kunnen dan indien nodig een andere vorm van vervoer krijgen. Bijvoorbeeld oproepbaar vervoer. Voor sommige groepen reizigers is de fiets een alternatief naar een van de opstappunten zoals nu ook al gebeurt naar veel bushaltes aan provinciale wegen.. Kleinschalige, vraagafhankelijke vormen van vervoer op tijden en/of plaatsen met weinig vraag. Vanaf de nieuwe dienstregeling kan de reiziger op sommige plekken en tijdstippen gebruik gaan maken van het flexnet. Daarvoor kan de reiziger reserveren tot een uur voor vertrek. Reserveren gebeurt via een app of via een goed bereikbaar callcenter. De chauffeur bepaalt de route langs haltes afhankelijk van de aanmeldingen; reistijden kunnen hierdoor korter worden. Vanaf het treinstation kan zonder reservering gebruik gemaakt worden van het flexnet. Het flexnet sluit aan op de treintijden. Rijdt de trein een keer per half uur dan sluit het flexnet hierop aan. Door de flexibele inzet van klein materieel ontstaan naar verwachting meer reismogelijkheden. Deelauto s, fietssystemen en andere particuliere en/of private initiatieven vallen ook onder het flexnet. Door de komst van de e-bike wordt de rol van de fiets in het voor - en natransport steeds belangrijker. Voor scholieren kan de e-bike in een aantal situaties ook een goed alternatief zijn. In pilots doen we nu al veel ervaring op met het aanbieden en gebruik van dergelijk vervoersmiddelen. We zien ook mogelijkheden ontstaan door initiatieven door private ondernemingen of groepen reizigers die zelf iets organiseren. Hiervoor willen we ruimte bieden en dit stimuleren waar dit past bij onze uitgangspunten. In de bijlage zijn een aantal mogelijke reisbeschrijvingen ter illustratie uitgewerkt. 4.4 Naar de toekomst toe! Goede communicatie voor en met de reiziger. Er gaat wat veranderen in het openbaar vervoer. Slimmer, meer keuzemogelijkheden en meer combinaties van diverse vormen van vervoer. Dat betekent dat de reiziger het overzicht moet hebben om zijn of haar reis te plannen en indien nodig goede ondersteuning krijgt op dit punt. Goede communicatie met de reiziger is een belangrijk speerpunt bij het ontwikkelen, uitwerken en implementeren van de OV visie. Samen met vervoerders en gemeenten werken we een gedegen communicatieplan uit. 6

Dóórontwikkeling corridors en slimme knooppunten in ontwikkelteams. De provincie wil voor de verdere dóórontwikkeling en uitwerking van de verschillende netten blijven samenwerken met vervoerders en gemeenten. Dit doen we in ontwikkelteams. De ontwikkelteams krijgen onder leiding van de provincie de opgave om de diverse corridors en knooppunten verder uit te werken, rekening houdend met de jaarlijkse vervoerplannen van de vervoerders. Er worden business cases opgesteld en doorgerekend. Voor de inrichting van belangrijke knooppunten worden projecten gedefinieerd, inclusief financieringsvoorstellen Via jaarlijkse vervoerplannen met kleine stappen naar 2020. Op basis van het gezamenlijk geschetste beeld 2020/2023 stellen de vervoerders hun jaarlijkse vervoerplannen op. Rekening houdend met hun verantwoordelijkheid als werkgever en de inzet van materieel maken zij vanaf de dienstregeling december 2016 een haalbare fasering. Na goedkeuring door de provincie worden deze vervoerplannen ingebracht in de ontwikkelteams en vormen zij een belangrijke basis voor het communicatieplan. Voor de dienstregeling december 2016 is dit rond de zomer. Reizigers en belanghebbenden betrekken bij de doorontwikkeling van het flexnet. Op basis van de jaarlijkse vervoerplannen wordt inzichtelijk welke vastnetlijnen veranderen in flexnet met een slimme kleinschalige vervoersoplossing. Samen met reizigers en belanghebbenden wordt de mobiliteitsbehoefte in beeld gebracht en wordt gezocht naar goede vormen van vervoer. Waar nodig en mogelijk worden pilots gestimuleerd en gefacilieerd. De provincie stelt hiervoor middelen beschikbaar als cofinanciering. Basismobiliteit valt uiteindelijk samen met het flexnet. Vanaf september 2016 wordt basismobiliteit geïmplementeerd. De OV regiotaxi wordt gemandateerd aan de regio s, maar blijft onder verantwoordelijkheid van de provincie. Regiecentrales spelen een belangrijke rol voor reizigers die niet kunnen reizen met de grotere bus en treinlijnen van het vastnet. Vanwege de bezuinigingen die de gemeenten moeten doorvoeren in het WMO vervoer, zullen ze erop gericht zijn reizigers met een WMO indicatie te stimuleren gebruik te maken van het (stadsnet en vastnet). Het monitoren van deze ontwikkeling is van groot belang omdat basismobiliteit uiteindelijk onderdeel uit kan maken van het flexnet. Samen met vastnet en stadsnet vormt het flexnet straks een samenhangend openbaar vervoer voor iedereen. Het flexnet omvat dan de huidige regiotaxi voor mensen met een WMO indicatie, OV regiotaxi én alle kleinschalige vervoervormen. Kleinschalige vervoersvormen kunnen gericht zijn op één bepaalde doelgroep. Bijvoorbeeld een uitleenpunt voor scootmobiels. De andere keer is het een busje waar iedereen mee naar de markt kan op woensdag. of een deelauto voor een dorp. Door dit alles onder de noemer te brengen van flexnet wordt het voor de reiziger logischer en meer één geheel en ook gemakkelijker te benutten. Stadsnetten Apeldoorn, Arnhem en Nijmegen wordt samen met partners uitgewerkt. De gemeente Apeldoorn heeft haar mobiliteitsbeleid geactualiseerd, waarbij de fiets een belangrijke rol krijgt in de totale mobiliteit. De komende maanden wordt in overleg met alle partners onderzocht op welke wijze een toekomst vast stadsnet, afgestemd op de vraag en betaalbaar, onderdeel kan vormen van het nieuwe mobiliteitsbeleid. Voor de stadsdienst in Harderwijk zijn door de partners al plannen ontwikkeld om buiten de spits een flexnet aan te bieden in de vorm van Kolibrie en fietsvoorzieningen. De steden Arnhem en Nijmegen hebben hun eigen dynamiek en complexiteit. Daarom nemen we iets meer tijd om dit samen met de partners in de stad verder uit te werken (relatie met MIRT uitvoeringsagenda, de gebiedsopgave en basismobiliteit dat vanaf september 2016 wordt geïmplementeerd). Voorbereiden fase 2 na 2020: Mobiliteit concessies en Toekomstbeeld OV. De voorbereiding voor fase 2, de periode na 2020 starten we na de zomer. We sluiten aan op de uitkomsten van de regionale uitwerking Toekomstbeeld OV. Dit is een landelijk programma waarin een integrale visie wordt ontwikkeld voor het OV-netwerk in heel Nederland. In de pilot Oost- Nederland wordt de samenhang met het regionale OV-netwerk onderzocht. 7

Deze uitwerking is onderdeel van het landelijke proces Toekomstbeeld OV en zal als input dienen voor de ontwikkelteams. Op basis van cijfers, modellen en trends wordt de mobiliteitsvraag neergezet voor diverse toekomstscenario s. Na de zomer zijn ook de resultaten uit de Verkenningen mobiliteit bekend. In deze verkenning onderzoeken we met veel externe experts wat de toekomst kan zijn voor de mobiliteit in Gelderland om ons beleid en uitvoering te toetsen, indien nodig bij te sturen, of nieuwe zaken in gang te zetten. Ook starten we met de voorbereiding voor de volgende aanbesteding. In 2020 loopt de concessie Veluwe af, dus in 2017 dient er een uitgangspuntennotitie als basis voor het Programma van Eisen gereed te zijn. In de aanbestedingsverkenning bekijken we ook de mogelijkheden om een mobiliteitsconcessie (concessie waar meerdere vervoersoplossingen onderdeel van uitmaken die beter aansluiten op de wensen van inwoners) uit te vragen in plaats van een OV concessie. 4.5 Risico s Openbaar vervoer is een onderwerp dat leeft. De manier waarop mensen nu en in de nabije toekomst reizen, verandert. Het openbaar vervoer zoals we dit nu kennen verandert. Veranderingen brengen altijd een gevoel van onzekerheid, onduidelijkheid en onrust met zich mee. Deze emoties kunnen zich met name voordoen bij veranderingen die mensen niet ervaren als vanzelfsprekend of als verbetering. Wijzigingen van het openbaar vervoer kunnen rekenen op politieke en maatschappelijke belangstelling. Tegelijk weten we dat als we het openbaar vervoer niet toekomstbestendig maken er op diverse plaatsen een neerwaartse spiraal ontstaat. Een spiraal van minder aanbod-minder vraagminder aanbod en verdwijnen van openbaar vervoer. Het vraagt focus om drukbezette lijnen sterker te maken. Frequenties te verhogen en zo grote groepen reizigers gemakkelijker en sneller te laten reizen. En daar waar vraag lager is, flexibeler of heel specifiek maatgericht en vraag gestuurd te gaan werken. Daarom is goede communicatie met betrokken partners, (lokale) politiek en reizigers cruciaal. We maken samen met vervoerders een gedegen communicatieplan. Belangrijke partners, waaronder ROCOV, blijven betrokken bij de uitwerking. Ook worden in overleg met de gemeenten interactieve presentaties voor regioraden gefaciliteerd. Een andere punt van aandacht is het belang van het personeel van de vervoerders. We zijn met vervoerders hierover in overleg. Zo kunnen de vervoerders anticiperen op een veranderend openbaar vervoer en in hun personeelsbeleid hiermee rekening houden. 5 Financiële consequenties De voorgestelde netten voor 2020 zijn financieel doorgerekend; de uitwerking tot 2020 gaat de provincie niet meer geld kosten. In de ontwikkelteams worden de noodzakelijke infrastructuurvoorzieningen verder uitgewerkt en worden financieringsvoorstellen gedaan die zijn afgestemd met wegbeheerders. 6 Proces en evaluatie De uitgangspunten en uitgewerkte netten zijn getoetst en besproken tijdens regionale bijeenkomsten en met regionale bestuurders tijdens de Vervoerberaden. Op verzoek zijn tijdens een aantal regioraden de resultaten gepresenteerd. Er is sprake van een breed gedragen uitwerking. Om de haalbaarheid te beoordelen zijn de netten financieel verder uitgewerkt en doorgerekend en heeft toetsing aan bestaande concessieafspraken plaats gevonden. Vanuit financieel en juridisch oogpunt is er op dit moment geen belemmering om de uitwerking tot en met 2020 vast te stellen en als referentie te gebruiken voor komende dienstregelingswijzigingen. 8

Het ROCOV heeft in haar brief van 29 maart 2016 aan de commissie BOC (kenmerk RGS516) een reactie op de uitwerking van de OV-visie gegeven. Voor de reizigers, en ook voor de vervoerders, is een zeer belangrijk voorwaarde dat samenhang in het netwerk blijft bestaan en dus voor ROCOV een absolute eis. Er zijn zorgen over de herkenbaarheid en vindbaarheid van de Regiotaxi als gevolg van de introductie van 9 regiecentrales. ROCOV wijst af om het vervoer buiten de spits in te richten op basis van oproepbaar vervoer en om lijnen dan te strekken door niet alle haltes en/of wijken aan te doen. Bij de concrete uitwerking van de OV-visie is ook voor de provincie, gemeenten en vervoerders een samenhangend lijnennet een belangrijk uitgangspunt geweest. Om er voor te zorgen dat mensen op een betaalbare manier - voor zowel de reizigers als tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten - van A naar B kunnen blijven reizen wordt er meer vraaggericht openbaar vervoer aangeboden. Dit betekent flexibel inspelen op de vraag en keuzes maken; het reizen via knooppunten, het denken in vervoersmogelijkheden en het werken met openingstijden zoals toegelicht onder 4.1 4.2 maakt hier onderdeel van uit. Goede communicatie met de reizigers is een belangrijk speerpunt bij het ontwikkelen, uitwerken en implementeren van de OV-visie. Samen met vervoerders en gemeenten werkt de provincie een gedegen communicatieplan uit. Arnhem, 17 mei 2016 - zaaknummer 2016-002202 Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: ū Ontwerpbesluit ū Begrotingswijziging Bijlage: Betere Bereikbaarheid Gelderland - uitwerking OV-visieū Notitie Tekst 9