De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus AG Hoofddorp

Transcriptie

1 gemeente Haarlemmermeer De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus AG Hoofddorp Bezoekadres: Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon Telefax Cluster Contactpersoon Telefoon Uw brief Ons kenmerk Bijlage(n) Onderwerp Ruimtelijke Ontwikkeling P.J. van Soest Onderzoek bereikbaarheid kleine kernen Hoofddorp 2 5 FEB 2016 Geachte heer, mevrouw, In het collegeprogramma is het volgende opgetekend: "Het college onderkent het belang van goed openbaar vervoer en wil het HOV netwerk versterken met de rest van de Metropoolregio. Tevens komt er begin 2015 een onderzoek naar vervoersmogelijkheden voor de (kleine) kernen en vervoersmogelijkheden in de nacht, in relatie tot de behoefte. Bij grote evenementen bespreekt de gemeente met de organisatie aanvullend openbaar vervoer." Met deze brief informeren we u over de uitkomsten van dit onderzoek en de conclusies die wij daaraan verbinden, mede in relatie tot het ontwerp programma van eisen van de nieuwe openbaar vervoerconcessie Amstelland-Meerlanden. Deze is vastgesteld door het dagelijks bestuur van de Stadsregio Amsterdam op 28 januari Voor het vervolgproces rondom de aanbesteding van de nieuwe concessie verwijzen wij u naar onze brief die u gelijktijdig met deze brief ontvangt. Het onderzoek dat wij hebben laten uitvoeren bestaat uit twee delen. Beide rapportages zijn als bijlage aan deze brief toegevoegd. Het eerste deel is uitgevoerd door adviesbureau TransTec. Het betreft het onderzoek naar: het vervoeraanbod in de kleine kernen en het gebruik daarvan een overzicht van de buslijnen die zich in de 'gevarenzone' bevinden schets van de landelijke ontwikkelingen op het gebied van OV in kleine kernen

2 2 inventarisatie van reeds bestaande initiatieven voor kleinschalig openbaar vervoer Het tweede deel is uitgevoerd door de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente Haarlemmermeer en betreft een kwalitatief onderzoek naar de vervoersvraag waar het reguliere openbaar vervoer nu niet in voorziet. Onderzoeksrapport naar openbaar vervoergebruik en ontwikkelingen (TransTec) De belangrijkste conclusies uit het onderzoeksrapport van TransTec zijn dat er verschillende buslijnen in Haarlemmermeer onder druk staan. Deze buslijnen worden ook in het ontwerp programma van eisen van de Stadsregio Amsterdam voor de nieuwe OVconcessie niet meer dwingend voorgeschreven. Daar waar buslijnen gaan verdwijnen, ontstaat vrijwel meteen een roep om behoud van die buslijnen. De reden dat het regulier openbaar vervoer in die gebieden niet of nauwelijks wordt gebruikt heeft te maken met de karakteristieken van het gebied (lage woningdichtheid, kleine kernen), maar ook van de gebruikers: in het openbaar vervoer zien we over het algemeen een oververtegenwoordiging van scholieren en (in veel mindere mate) ouderen. Deze sociaal-maatschappelijke vervoersvraag is afgenomen tot op een niveau dat onvoldoende groot is om in kleine kernen een efficiënt openbaar vervoernetwerk te kunnen aanbieden. In Haarlemmermeer rijdt een aantal vervoersdiensten die afwijken van het regulier openbaar vervoer: Buurtbussen Zwaanshoek en Alkemade MeerOVBus - ANBO-bus (noord) Boodschappenshuttle Badhoevedorp Daarnaast zijn er ook landelijk verschillende vervoersdiensten die niet een standaard lijndienst zijn. Dit soort initiatieven zijn vaak gericht op een kleine vervoersvraag of op specifieke reismotieven. Daardoor kunnen zij meer maatwerk leveren en beter aansluiten bij de wensen van de gebruikers. Vervoersdiensten die verschillende gebruikersgroepen weten te combineren, zijn efficiënter dan het in stand houden van verschillende losse vervoersdiensten, met elk hun eigen logistieke infrastructuur, materieel en personeelsbestand. Onderzoeksrapport naar niet-bediende vervoersvraag Het onderzoek is eind januari en begin februari 2016 uitgevoerd middels een online enquête en straatinterviews. De niet-bediende vervoervraag is vooral in beeld gebracht aan de hand van de knelpunten zoals die door de respondenten worden ervaren. Dit geeft niet een volledig representatief beeld, maar wel een indicatie op welke verbindingen gefocust kan worden. De belangrijkste conclusies zijn dat er met name ten aanzien van vervoersbehoeften voor het sociaal-maatschappelijke vlakreismotief onvoldoende mogelijkheden zijn. De

3 3 structurele reiziger (met name de forens) vindt zijn alternatief in de auto. Vooral inwoners die zijn aangewezen op de bus (omdat zij bijvoorbeeld niet over een auto beschikken), missen verbindingen naar bijvoorbeeld winkels, gezondheidsvoorzieningen en stations. Ook komt in dubbeldorpen naar voren dat er bussen missen die naar 'de overkant van de Ringvaart' gaan. Maatregelen om buslijnen efficiënter te maken, zoals het strekken van routes en minder haltes passen voor sommige OV-gebruikers niet bij hun behoefte. Vooral voor ouderen en mindervaliden wordt daarmee de drempel om zelfstandig te reizen verhoogd. Vraaggestuurd openbaar vervoer: MeerOVBus Als aanvulling op het openbaar vervoer rijdt in Haarlemmermeer de MeerOVBus (tussen 6.00 en uur). De dienst rijdt zeven dagen per week vanaf één van MeerOVbushalten naar een andere MeerOVbushalte. In iedere kern staan één of meerdere MeerOVbushalten. De dienst rijdt niet volgens een vaste dienstregeling of vaste route. Daarmee is de service flexibel, maar is het wel nodig om van tevoren te reserveren en op de afgesproken tijd bij de halte te staan. Reserveren kan telefonisch of via een online webformulier. Reserveren kan tot uiterlijk één uur van tevoren. Vooraf meerdere ritten tegelijkertijd reserveren kan ook. De tarieven zijn vergelijkbaar met het reguliere openbaar vervoertarief. Omdat de MeerOVBus vraagafhankelijk rijdt, is de inzet ervan zeer flexibel en kan het maatwerk worden geboden dat wordt gevraagd. Het Ontwerp Programma van Eisen OV-concessie Amstelland-Meerlanden Het belangrijkste aanknopingspunt met het Ontwerp PvE is de vraag hoe en in welke mate er eisen worden gesteld aan het onderliggend net (alle niet-hov-lijnen). De algemene uitgangspunten van de Stadsregio Amsterdam zijn om de biedende vervoerder vrij te laten in zijn keuze om buslijnen op het onderliggend netwerk in te richten. Er worden op dit niveau geen verplichte verbindingen voorgeschreven. De Stadsregio stuurt aan op het bieden van een oplossing voor de basismobiliteit. Mede op aangeven van Haarlemmermeer gaat dit óók gelden in de kernen met minder dan inwoners. Die oplossing kan een biedende vervoerder ook vinden in andere vormen van vervoer, anders dan de traditionele lijnbus. Als met een alternatief vervoersysteem in de basismobiliteit wordt voorzien, dan is dat een acceptabele oplossing. In het openbaar vervoernetwerk krijgen knooppunten een belangrijke rol. De knooppunten vormen het uitgangspunt voor het verbindende netwerk. Verbindende buslijnen verbinden knooppunten met elkaar. Het onderliggend net vervoert reizigers naar knooppunten. Op knooppunten vindt de uitwisseling tussen de verschillende niveaus plaats en tussen lijnen van hetzelfde niveau onderling. Gevolg hiervan is dat ervan wordt uitgegaan dat reizigers soms moeten overstappen. Dat systeem bestaat nu ook al en dat wijzigt dus niet in het nu voorliggende concept Programma van Eisen.

4 4 Conclusies Het laten rijden van lege bussen is niet efficiënt. De beperkte middelen worden beter benut als zoveel mogelijk reizigers daarvan profiteren. Met alternatieve vormen van (openbaar) vervoer kunnen kleine kernen toch adequaat worden bediend. Het rapport van TransTec biedt hier goede aanknopingspunten voor en met de MeerOVBus hebben wij een bestaand systeem dat hierop in kan spelen. Om de kleine kernen goed aan te sluiten op het openbaar vervoernetwerk, moet aangesloten worden bij het systeem van knooppunten. Het ontsluitende systeem moet dus mensen naar deze knooppunten brengen. Voor reizigers voor wie overstappen problematisch is, vanwege fysieke beperkingen of vanwege exorbitante omrijbewegingen, moet het ontsluitende systeem reizigers ook de mogelijkheid bieden om rechtstreeks te reizen naar bestemmingen die niet bij knooppunten liggen. De MeerOVBus maakt dit mogelijk. De oplossing voor een ontsluitend systeem die een nieuwe vervoerder biedt, zal concurreren met de MeerOVBus, waardoor de toegevoegde waarde van de MeerOVBus op die plekken verdwijnt. De ontsluitende oplossing van een nieuwe vervoerder moet dus minimaal de functie van de MeerOVBus overnemen. Niet alleen in de kleine kernen, maar ook in de grotere. Met name bij voorzieningen die (mede) gericht zijn op minder valide doelgroepen is een dergelijke oplossing van belang. Het vervoersysteem van de MeerOVBus kan geheel komen te vervallen, als een nieuw systeem in dezelfde behoefte kan voorzien. Op plekken in onze gemeente waar een nieuwe vervoerder straks onverhoopt géén adequate oplossing biedt, moet plaats zijn voor maatwerk buiten de concessiehouder om. De MeerOVBus moet binnen onze gemeente in dat geval een prominente plek krijgen. Ook initiatieven vanuit de samenleving kunnen worden ontplooid. Als die initiatieven inspelen op de knelpunten die uit ons onderzoek blijken, dan zullen wij bezien op welke manier wij deze kunnen ondersteunen. 's Avonds en in het weekend is de vervoersbehoefte minder groot dan doordeweeks overdag. Als dat betekent dat op die momenten een reguliere lijndienst niet meer reëel is, dan kan een ander ontsluitend systeem, zoals de MeerOVBus, een alternatief bieden. Voor de uitvoering van het doelgroepenvervoer wordt in de regio Haarlemmermeer Zuid-Kennemerland en IJmond met ingang van een vervoerscentrale opgericht, waaronder de verschillende vormen van doelgroepenvervoer worden gevoegd, beginnend met het Wmo-vervoer van de hele regio. De vervoerscentrale voert de regie uit; 5-8 nog te contracteren vervoerders gaan dit uitvoeren onder regie van de centrale. De toekomstige concessiehouder openbaar vervoer is een samenwerkingspartner van de vervoerscentrale in het kader van het OV-advies dat de vervoerscentrale straks zal afgeven. Dit om een beweging te stimuleren van doelgroepenvervoer richting meer gebruik van openbaar vervoer.

5 Ons kenmerk 5 Buiten het aanbieden van collectief vervoer zijn ook andere oplossingen denkbaar om te voorzien in de vervoersbehoefte. Denk aan het faciliteren van e-bikes voor jongeren zoals betere stallings- en oplaadmogelijkheden op scholen. Inzet Haarlemmermeer De bediening van kleine kernen, óók die met minder dan 1000 inwoners, wordt geëist in het Ontwerp Programma van Eisen (deze eis geldt niet in de huidige concessie). Dat betekent dat de basismobiliteit gegarandeerd is. Wij zullen het belang hiervan bij de Stadsregio onderstrepen. Verder zullen wij de adviescommissie Amstelland-Meerlanden verzoeken om het DB te adviseren: in de basismobiliteit ook 's avonds en in het weekend te voorzien, als er voor een kern in de huidige concessie op die momenten ook een bediening is; de concessiehouder zich te laten inspannen om samenwerkingspartner te zijn van de vervoerscentrale, waarmee een combinatie met doelgroepenvervoer in het PvE mogelijk wordt gemaakt. Wat betreft de MeerOVBus is duidelijk dat deze momenteel onvoldoende wordt gebruikt door onze inwoners, terwijl het systeem in potentie in de vervoersbehoefte kan voorzien. Daarom investeren we de komende tijd in de promotie en bekendheid van de MeerOVBus. Onder andere door tijdens de keukentafelgesprekken inwoners actief te informeren over de MeerOVBus. Ook zal bekeken worden of de MeerOVBus toegevoegd kan worden aan de app 9292ov. Daarnaast wordt onderzocht of de MeerOVBus breder in de regio ingezet kan worden. Zeker tot aan de start van de nieuwe concessie kan de MeerOVBus witte vlekken vullen die het reguliere openbaar vervoer open laat. De promotie richt zich voornamelijk op de doelgroepen die last hebben van die witte vlekken, zoals blijkt uit het onderzoek Bereikbaarheid kleine kernen. Als duidelijk wordt wat een vervoerder in de nieuwe concessie gaat doen op het gebied van basismobiliteit, zullen wij bepalen wat de rol van de MeerOVBus bij het bedienen van de vervoersvraag voor de toekomst gaat zijn. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Bijlagen: Onderzoeksrapport TransTec Onderzoeksrapport naar niet-bediende vervoersvraag