De toekomst van onze voedselvoorziening is lokaal Jan Willem van der Schans Jan-willem.vanderschans@wur.nl @JWvdS Lokale Voedseldag van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, Gent, 30 September 2016
Introductie Onderzoeker LEI-WUR Short Food Supply Chains Mede-oprichter Eetbaar Rdam Denktank Stadslandbouw Rdam Lid Rotterdam Food Council Bestuur diverse Stichtingen SLB Principal Investigator Food AMS Lid Rural Network Assembly EU
Overzicht Hoe ziet de toekomst er uit? Zijn we goed bezig? Bijdrage korte ketens en stadslandbouw aan betere levenskwaliteit Zijn kk en slb economisch haalbaar? Welke rol voor de stad en landelijke gemeenten?
Voedselprijzen
Export orientatie NL landbouw Volgens de FAO kunnen kleinschalige stadstuinen 700 miljoen mensen voeden
Problemen huidige landbouw (Wiskerke 2009) Neerwaartse druk boeren inkomens Milieuproblemen Gebrek aan kwaliteit en diversiteit Groeiend consumenten wantrouwen Gezondheidsproblemen (overgewicht en ondergewicht)
Onderwerp Agro-industriële zoekrichting Agro-ecologische zoekrichting Economische positie primaire producenten Ecologische duurzaamheid Sensorische kwaliteit Consumenten vertrouwen Gezondheid Uitwisselbare positie in voedselketen; grootschalige productie; high-tech; kostprijsverlaging door arbeidsreductie Technische oplossingen voor milieuproblemen: emissieloze stallen, genetisch gemodificeerde gewassen, agroparken; eco-efficiënte distributiesystemen Gestandaardiseerde grondstof; diversiteit wordt aan eind van de keten gecreëerd door levensmiddelenindustrie Kwaliteitsborgingsystemen (HACCP, ISO, EurepGap) en keurmerken van industrie/supermarktwezen Industriële benadering van gezondheid: minder vet, minder suiker, verrijkt met omega, vitamine, e.d. Toegevoegde (maatschappelijke) waarde productie; arbeid als middel om waarde toe te voegen; ambachtelijkheid Kringlooplandbouw; lokale variëteiten; natuurlijke veerkrachtige productiesystemen; vermindering voedselkilometers Gecreëerd door boeren en/of verwerkers; kwaliteit is uiting van regiospecificiteit (grond, klimaat, variëteiten, tradities) en ambachtelijkheid Persoonlijk vertrouwen; beschermde oorsprongsbenaming; sociale controle Mediterraan dieet, oer-dieet, vers voedsel, genieten van eten (sociaalculturele dimensie van eten), voldoende bewegen Wiskerke (aangepast)
Voorlopige conclusies Er zijn geen food deserts in NL, eerder het tegendeel Meer met minder (efficiency) is te simpel, het gaat ook om andere zaken (inkomen=opvolging, markt orientatie, vertrouwen en lifestyle) Biologisch versus gangbaar is te eenvouding, BIG Organic is ook problematisch High tech versus Romantiek is te eenvoudig Assembleren als innovatie proces
Agro-industrieel (biologisch gecertificeerd) BiJo s, Gravezande
Agro-ecologicsch (niet biologisch gecertificeerd) Growing Power, Milwaukee
Plant factories, Japan Tamagawa University Tokyo
Mini Dairy
Hoe voeden we onze steden van de toekomst?
Definitie stadslandbouw Urban agriculture is:..an industry that produces, processes and markets food and fuel, largely in response to the daily demand of consumers within a town, city, or metropolis, on land and water dispersed throughout the urban and peri-urban area, applying intensive production methods, using and reusing natural resources and urban wastes, to yield a diversity of crops and livestocks.. (UNDP 1996)
Definitie stadslandbouw Stadslandbouw is: In en nabij steden Gebruikmakend van stedelijke reststromen Gericht op de lokale markt
Definitie korte ketens 0 tot 1 partij tussen boer en consument Afstand 25 tot 40 km (in sommige landen veel meer: NY foodshed is 200 mile=320 km)
Lokaal/regionaal voedsel: waarom? Voedsel kilometers Kwaliteit Boeren inkomens Transparantie Circulaire economie Meervoudig productief landschap Inclusieve economie Innovatie
Voedsel kilometers
Alternatieven voor exoten
Smaak aardbeien
Neerwaartse druk boeren inkomen (Backus, ten Pierick, van Galen en Jager, 2011)
Power in the supply chain
Power in the supply chain
Webshops
No bricks, only clicks
WWW.MARKTHALROTTERDAM.NL
WWW.MARKTHALROTTERDAM.NL
Ketenverkorting vanwege transparantie
Bedrijventerrein/natuur->stadslandbouw
Parc Agrari del Baix Llobregat
Parco della Risaie
Laagdrempelige arbeidsmarkt
HotspotHutspot
Kernactiviteiten van akkerbouwbedrijf Novifarm 12-11-2015 46 Bouwplan 2015 Output Bestemming 350 ha tarwe grondstof Nederland 56 ha luzerne grondstof Benelux 60 ha suikerbieten grondstof Wereld 32 ha verhuur 10 ha faunaranden 15 ha knolselderij eindproduct Europa 68 ha uien eindproduct Wereld 180 ha aardappelen eindproduct Wereld Doelstelling 2016: 10 ha aardappels via de korte keten naar de consument in Rotterdam e.o. met onze strategische partner Bram Ladage.
Het begin (2012); de jaarlijkse aardappeloogstdag. 12-11-2015 47
heeft geresulteerd in een nieuw concept.bram s 12-11-2015 48 Rotterdamse Stoof!
Strategische orientaties Green deal stadsgerichte landbouw Ruimte voor Stadslandbouw in Rotterdam PPS stadsgerichte Tuinbouw Cost Action Urban Agriculture Europe WG 3
Vijf zoekrichtingen Differentiatie (onderscheidend aanbod) Diversificatie (meerdere functies) Lage kosten (breed toegankelijk) Gedeeld eigenaarschap (verregaande betrokkenheid) Ervaringen (in plaats van producten of diensten)
Differentiatie Onderscheid door transparantie, raskeuze (smaak, kleur, ethnisch, vergeten). Onderscheid door bereiding (super vers, ambachtelijk, rauw, zonder additieven), en/of verkoop (via boerenmarkt, webwinkel).
Diversificatie Naast voedsel andere functies (kinderopvang, zorg, recreatie, natuur, educatie, loonwerk, energie, compostering, bedrijfsuitjes) Economies of scope ipv scale
Lage kosten Schaalvergroting, mechanisatie Onbenutte hulpbronnen inzetten, recycling van grondstoffen en materialen, lagere levensstandaard (tiny house)
Gedeeld eigenaarschap Burgers willen meer grip op het voedselsysteem maar zijn ook bereid actief bij te dragen Niet alleen als consument maar ook als coproducent (financiering, arbeid, land/vastgoed) Open source kennis en ervaring
Unieke ervaringen Verkoop een verhaal ipv een product Authentieke ervaringen zijn onvervangbaar en onbetaalbaar Pay as you want
Rol overheden Mensen bij elkaar brengen Ruimte creeren Duurzaam inkopen (launching customer) Innovatie stimuleren Herziening GLB->voedselbeleid