Visie op bodemvruchtbaarheid vanuit de landbouwsector. Themadag Nederlandse Bodemkundige Vereniging Vrijdag 8 november 2013 Mark Heijmans

Transcriptie

1 Visie op bodemvruchtbaarheid vanuit de landbouwsector Themadag Nederlandse Bodemkundige Vereniging Vrijdag 8 november 2013 Mark Heijmans

2 Introductie Mark Heijmans LTO Nederland Vereniging met agrarisch ondernemers in de groene ruimte Sectoren en Regio s (ZLTO, LLTB, LTO Noord). Belangenbehartiging, Projecten, Advies en Participaties

3 Opzet 1. Perspectief en insteek rondom bodem - Historie - Ruimtelijk kader - Armoede - Onderzoek - Advies - Milieu - Wetgeving - Productie 2. Integrale benadering - strategische lijnen - visie

4 Historie: waar komen we vandaan?

5 Historie: waar gaan we naar toe Welke ontwikkeling hebben we (de boeren en de bodem) de laatste jaar doorgemaakt? Potstallen, schapen, woeste gronden, stuifzanden Groei steden Opkomst kunstmest sinds 1900 Ontwikkeling intensieve veehouderij sinds 1960 Intensievere bouwplannen?

6 Ruimtelijk kader: volgt het gewas de bodem?

7 Armoede: Gaan we de wereld voeden?

8 Armoede (welvaart): economie en voedsel Groeiende wereldbevolking Nieuwe consumptiepatronen en consumentenwensen Stijgende grondstofprijzen Rellen door stijging voedselprijzen Nieuwe machtsblokken (en bijbehorende grondposities): China, India, Brazilië Impact BBE op voedsel en biomassa Hervorming Europees landbouwbeleid NL als exportland van landbouwproducten Kennis en innovatie Economische- en financiële crisis: van diensteneconomie naar grondstoffeneconomie Regionalisering productie en consumptie versus mondialisering handel grondstoffen

9 Bodemvruchtbaarheid en kringlopen aarde in evenwicht

10 input van het ene systeem is output van het andere en er is weinig of geen coördinatie..

11 Onderzoek: wie betaalt.? Topsectoren en bodem Rol productschappen en private partijen Eenduidige conclusies?

12 Advies en projecten: zeer divers

13 Advies en projecten: lijnen

14 Milieu Rol bodem in tegengaan klimaatverandering Waterkwaliteit en -kwantiteit: uit- en afspoeling mineralen en vocht vasthoudend vermogen Fosfaat in de bodem Rol bodembiodiversiteit Landbouw als beheerder lokale landschap

15 Milieu: Welke afwegingen hebben we te maken?

16 Milieu: In de brand of op het land?

17 Wetgeving Bodemrichtlijn Wet Bodembescherming Nitraatrichtlijn en KRW

18 Productie (en landbouw) Bodemvruchtbaarheid komt te voet en gaat te paard Rol agrarisch ondernemer in de keten Marges in de sector en gewaskeuze Doorgaande productiestijging en schaalvergroting? Stijgende prijzen voor energie en kunstmest Veranderende of ijzeren bouwplannen? Rotaties, volgteelten en perceelsbeheer De schijf van vijf: (1) drijfmest (2) bouwplan (3) gewasrestenbeheer (4) groenbemesters (5) bodemverbeteraars

19 Productie: rol kunstmest

20 Landbouw: Wat zijn de juiste producten?

21 Integrale benadering = duurzaam perspectief Samenwerking, samen werken Met juiste partners en nieuwe vrienden Relaties één-op-één en met multinationals Integrale aanpak Voor meervoudige problemen Stuur op samenhang klimaat bodemvruchtbaarheid waterkwaliteit grondstoffenschaarste - mestverwerking bouwplan - machinegebruik bodemstructuur oogstcapaciteit precisielandbouw - waterkwaliteit Versterken inkomenspositie ondernemer Veranderingen gaan een stuk makkelijker met een volle portemonnee

22 Strategische lijnen milieu Omvorming naar een groene grondstoffen economie Sluiten mineralenkringlopen op regionaal niveau Produceren en gebruiken groene energie en kunstmestvervangers Verwaarden reststromen mens, dier, industrie Dat worden grondstoffen voor veevoer, energie en chemische producten

23 Strategische lijnen milieu Optimaal gebruik van ecosysteemdiensten (agrobiodiversiteit, natuurlijke hulpbronnen) Duurzaam bodemgebruik en bodemvruchtbaarheid zijn de basis voor bedrijfsrendement en gewasopbrengst Minimaliseren gebruik externe inputs (water, mineralen, gewasbescherming) door maximaal benutten agrobiodiversiteit

24 Strategische lijnen milieu Reduceren emissies (broeikasgassen, ammoniak, stikstof, fosfaat): Teeltsystemen (teelt uit de grond) Bodem- en perceelbeheer (bouwplan, gewasrotatie, akkerranden, drainage) Gewasmanagement (techniek toediening, soort en hoeveelheid meststoffen, tijdstip aanwending) Technologie (precisielandbouw, GPS)

25 Resource efficiency via mineralen verwaarding

26 Functionele agro biodiversiteit via duurzaam bodembeheer

27 Enkele afsluitende opmerkingen - I Productie (Europese voedselzekerheid) en kwaliteit (marktvraag) leidend Eindigheid/beschikbaarheid grondstoffen en prijzen inputs Belang bodem(-vruchtbaarheid) steeds centraler Positieve trend in milieu laten zien is vereiste Relatie fosfaat (bouwplanbemesting en gewasbehoefte), aanvoer organische stof en (intensief) bouwplan nader bekijken Onderscheid in zand en klei in aard en omvang problematiek Bodemvruchtbaarheid komt te voet en gaat te paard Veranderende of ijzeren bouwplannen? EU Importeert alle fosfaaterts Nutriëntenmanagement wordt geopolitiek

28 Enkele afsluitende opmerkingen - II Wie stuurt de huidige aandacht voor bepaalde (milieu-)thema s? Innovaties in technologie, bedrijfsmanagement, bestuurlijke structuur nodig Initiatief & Leiderschap moeten worden beloond

29 Zitten we op de juiste weg Of steken we de kop in het zand?