RAADSVOORSTEL raadsvergadering: 1 april 2015 onderwerp: Gezamenlijke Vrouwenopvang Flevoland en Gooi en Vechtstreek bijlage: ontwerp-besluit datum: gemeenteblad I nr.: agenda nr.: Aan de gemeenteraad, 1. Inleiding Sinds het sluiten van de vrouwenopvang in Hilversum in april 2012, maakt gemeente Hilversum voor de vrouwenopvang van de regio Gooi en Vechtstreek gebruik van de capaciteit van de Blijf Groep in Alkmaar en andere locaties in Noord Holland. Omdat het niet mogelijk bleek binnen de beschikbare financiële kaders voor de regio Gooi en Vechtstreek een eigen veilige en hoogwaardige opvang te starten, hebben de gemeenten Hilversum en Almere de Blijf Groep gevraagd een Plan van Aanpak op te stellen voor een gezamenlijke vrouwenopvang voor de regio's Gooi en Vechtstreek en Flevoland in Almere Poort. In deze nota stellen wij voor een eenmalige investering te doen vanuit de regionale reserve Vrouwenopvang en informeren wij u over de intentieverklaring die wij met de Blijf Groep hebben getekend. 2. Samenvatting van het voorstel We hebben richting de Blijf Groep de intentie uitgesproken om na de realisatie van de opvang een subsidierelatie aan te gaan voor de duur van minimaal 4 jaar, met een overgangstermijn van 2 jaar en een maximaal jaarbedrag van 740.000 (plus indexatie) per jaar. Dat geeft de Blijf Groep voldoende zekerheid om een opvang te starten. Het opstarten van een Oranje Huis vraagt specifieke kennis van medewerkers en de inrichting van het pand. Hierbij is het voor de Blijf Groep belangrijk zekerheid te hebben voor deze investering. Jaarlijks zal gemeente Hilversum een subsidie verlenen op basis van onder andere haar eigen beleid. Voor gemeente Hilversum geldt dat zij de vrouwenopvang verzorgt vanuit haar rol als centrumgemeente voor de regio Gooi en Vechtstreek. Mogelijk verandert of verdwijnt deze rol in de toekomst. In dat geval biedt deze termijn voldoende flexibiliteit. Voor de eenmalige investering is vanuit de regio Gooi en Vechtstreek een totaalbedrag van maximaal 634.000 nodig. Hiervan kan de Blijf Groep een bedrag van 377.000 bijdragen vanuit reserves voor de regio Gooi en Vechtstreek. Daarmee resteert een bijdrage van 257.000 van gemeente Hilversum vanuit de regionale reserve Vrouwenopvang. 3. Aanleiding of huidige situatie/projectfase Op 11 november 2013 hebben wij besloten de Blijf Groep te vragen een bovenregionale variant uit te werken voor de regio's Gooi en Vechtstreek en Flevoland. Dit besluit is genomen omdat het niet mogelijk was om binnen de beschikbare financiële middelen een veilige en hoogwaardige 1
vrouwenopvang te realiseren voor de regio Gooi en Vechtstreek. Ook in dit besluit kiezen we voor een gezamenlijke opvang, omdat daardoor binnen de financiele kaders een hoogwaardige opvang valt te realiseren. Het alternatief zou een zelfstandige vestiging zijn waar tegen minimaal 250.000 hogere kosten een opvang met minimale bezetting wordt gerealiseerd. Het is ook de vraag een kwalitatief geschikte bouwlocatie of pand op korte termijn beschikbaar is. In het besluit werd verwezen naar een A-variant waarbij de volledige opvang in de Gooi en Vechtstreek gerealiseerd zou worden, of een B-variant waarbij het grootste deel van de opvang in Flevoland plaats zou vinden, maar er ook enkele satellietwoningen zouden komen voor vrouwen waar wel intensieve hulpverlening nodig is en de veiligheid niet meer in het geding is. Bij de keuze voor een locatie zijn de kosten, de snelheid en zekerheid waarmee het model kan worden gerealiseerd, de bereikbaarheid en de reisafstand genoemd als criteria waarop getoetst zal worden. Uit de verkenning door de Blijf Groep naar potentiele locaties en bestaande panden in Flevoland en Gooi en Vechtstreek is naar voren gekomen dat er slechts één nieuwbouwlocatie is die voldoende aan deze criteria voldoet, namelijk in Almere Poort. Andere locaties of bestaande panden zijn ongeschikt bevonden vanwege beveiligingsaspecten, omvang, bestemmingsplannen, etcetera. Dat betekent dat de B-variant de voorkeur heeft. Een belangrijk bijkomend voordeel van Almere Poort is dat het zorgt voor een betere landelijke spreiding van deze voorziening. 4. Doelstelling of gewenste situatie De aanleiding voor de bouw van een nieuwe vropuwenopvang was hert niet goed functioneren van de instelling in Hilversum en het geheel ontbreken van inhoudelijk toezicht en kwaliteitszorg. De crisis die in 2012 uitbrak gaf aanleiding tot vernieuwing. Landelijk is inmiddels een kwaliteitskader ontwikkeld. Met de Blijf Groep hebben we een gecertificeerde instellingen op basis van HKZ. We kiezen voor de realisatie van een bovenregionale vrouwenopvang zoals deze staat beschreven in het plan van aanpak van de Blijf Groep. Deze aanpak gaat uit van een ketensamenwerking tussen betrokken partners en een veilige en hoogwaardige opvang in Almere Poort. Van de opvang verwachten wij een hoge kwaliteit, dat blijkt bijvoorbeeld uit HKZ-certificering en werken volgens landelijke richtlijnen. Jaarlijks zal gemeente Hilversum deze kwaliteit toetsen. Binnen vier jaar vindt er een grote evaluatie plaats van de nieuwe gezamenlijke opvang, waarbij de kwaliteit, instroom, doorstroom, uitstroom en samenwerking met de gemeentelijke loketten en het Veilig Thuis beoordeeld wordt. Deze criteria ontwikkelen de gemeenten Almere en Hilversum gezamenlijk bij het definitief aangaan van de subsidierelatie. Onder de gebruikers van het Oranje Huis in Alkmaar bestaat overigens zeer hoge tevredenheid over de werkwijze van de Blijf Groep. Zij beoordelen deze met een rapportcijfer 8,6. In 2013 zijn 36 vrouwen uit de regio Gooi en Vechtstreek door de Blijf Groep opgevangen, met een gemiddelde opvangduur van twee maanden. In samenspraak met de Blijf Groep zijn er in tegenstelling tot het uitgangspunt in variant B geen satellietwoningen in het plan van aanpak opgenomen. In deze woningen zouden vrouwen waar geen sprake meer is van gevaar kunnen wonen na een eerder verblijf in de vrouwenopvang. Deze woningen staan op naam van de Blijf Groep en de bewoning kent voor de vrouwen een tijdelijk karakter. Na een periode van intensieve hulpverlening moeten zij de woning weer verlaten. Het voorstel is echter om het principe van scheiden van wonen en zorg direct na het verlaten van de vrouwenopvang toe te passen. Dan hebben de vrouwen direct de verantwoordelijkheid voor hun eigen woning. Vanuit inhoudelijk oogpunt versterkt dit de eigen regie van de vrouwen. Uit praktisch oogpunt scheelt het eveneens een verhuisbeweging. Voor vrouwen die deze verantwoordelijkheid nog niet zelfstandig aankunnen, komen er zogenaamde omklapwoningen. Dit zijn zelfstandige woningen die in eerste instantie door inwoner zelf onder voorwaarden óf door de Blijf Groep wordt gehuurd. Na afloop van een vooraf gestelde periode en bij 2
het realiseren van de hulpverleningsdoelen, komt de woning op naam van de inwoners zelf, zonder voorwaarden. Voor het goed functioneren van een opvang is het in onze ogen van belang dat er voldoende uitstroommogelijkheden zijn. Deze lijken in de regio Gooi en Vechtstreek voldoende aanwezig te zijn. Naast de eigen kracht van de vrouw om zelf een woonruimte te verkrijgen zijn er in de huisvestingsverordening verschillende mogelijkheden voor urgentie, waaronder de pilot 'huren onder voorwaarden'. Als deze mogelijkheden in de praktijk desondanks onvoldoende blijken te zijn voor goede doorstroming, zullen wij dit vraagstuk verder inzichtelijk maken en zullen we hierover in overleg te treden met de regionale corporaties en regiogemeenten. 5. Risico s, oplossing en toetsing In het voorstel wordt een eenmalige investering gevraagd voor de inrichting van de vrouwenopvang, terwijl de structurele subsidie na zes jaar aangepast of zelfs beëindigd zou kunnen worden. Dit zou dan leiden tot een desinvestering Deze investering kent voor sommige onderdelen (zoals bijvoorbeeld het meubilair) een relatieve korte afschrijvingstermijn en daarmee een beperkt risico. Voor andere onderdelen zoals de afwerking van de verblijfsruimten kent de investering een langere afschrijvingsperiode en daarmee een groter risico. Overigens bestaat er bij ons geen enkele intentie en de overige gemeenten in de regio al op korte termijn afspraken te maken met een andere aanbieder voor de vrouwenopvang. Gemeente Hilversum vervult deze taak als centrumgemeente voor de Gooi en Vechtstreek. In het regionale portefeuillehoudersoverleg Sociaal Domein van 18 december 2014 is ingestemd met het voorstel dat gemeente Hilversum voor minimaal vier jaar een subsidierelatie aangaat. De colleges van B&W in de regio Gooi en Vechtstreek zal gevraagd worden om voor de raadbehandeling deze uitspraak te bekrachtigen voor een subsidiegarantie van effectief zes jaar. Dit is de oorspronkelijke termijn van vier jaar, maar dan aangevuld met een eventuele herstel- en beëindigingstermijn. Omdat er een nieuw en specifiek pand wordt ontwikkeld, verwacht de Alliantie een huurgarantie van 10 jaar. In de eerste zes jaar wordt hierin voorzien door de subsidierelatie tussen de Blijf Groep en de gemeenten Almere en Hilversum. Voor het zevende tot en met tiende jaar geldt dat gemeente Almere rechtstreeks een garantie verstrekt aan de Alliantie. 6. Financiën Exploitatie Wij hebben besloten de intentie uit te spreken een structurele subsidierelatie aan te gaan voor een maximaal bedrag van 740.000 per jaar. Dit is een stijging met 126.000 ten opzichte van de huidige subsidierelatie waarbij jaarlijks 614.000 wordt verleend. Deze stijging hangt samen met de landelijke herziening van de decentralisatieuitkering vrouwenopvang. Vanwege het nieuwe objectieve verdeelmodel neemt de uitkering die gemeente Hilversum ontvangt voor de regio Gooi en Vechtstreek van 2015 tot en met 2017 stapsgewijs toe met in totaal 220.000. Er is dus voldoende ruimte binnen 3
het regionale budget om deze overeenkomst aan te gaan. Vanuit het Rijk is de verwachting dat gemeenten die voordeel hebben van deze herverdeling zich inzetten om het aantal crisisplaatsen vrouwenopvang op landelijk niveau op peil te houden. Het Plan van Aanpak gaat uit van 3,5 plaatsen voor de regio Gooi en Vechtstreek. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van de huidige twee plekken crisisopvang. Wij hebben er voor gekozen om voor minimaal 4 jaar een subsidierelatie aan te gaan. Dit biedt voor de Blijf Groep voldoende zekerheid om een vrouwenopvang te starten. Tegelijkertijd biedt het onze gemeente voldoende flexibiliteit mocht in de toekomst de centrumgemeenterol veranderen en de gemeente niet langer de middelen voor de gehele regio ontvangen. Als de grote evaluatie na 4 jaar negatief uitpakt, krijgt de Blijf Groep een hersteltermijn van één jaar geboden om de tekortkomingen te herstellen, eventueel gevolgd door een beëindigingstermijn van eveneens één jaar. Investering Naast de structurele subsidie is voor de inrichting van de vrouwenopvang een eenmalig investering nodig. Hierbij kan gedacht worden aan de afwerking van de woningen en het plaatsen van meubilair. Het benodigde bedrag voor de regio Gooi en Vechtstreek bedraagt in totaal maximaal 634.000. Wij stellen voor dat gemeente Hilversum aan dit bedrag 257.000 bijdraagt door deze middelen aan de regionale reserve vrouwenopvang te onttrekken. Bij het vaststellen van de jaarstukken 2013 bedroeg de regionale reserve Vrouwenopvang 621.000. In een separaat voorstel wordt naast de bovengenoemde onttrekking voorgesteld ten behoeve van Veilig Thuis een bedrag van 105.000 te onttrekken aan deze reserve. Na beide onttrekkingen resteert een bedrag van 259.000,- Naast de bijdrage van gemeente Hilversum resteert een benodigde investering van 377.000. Dit bedrag kan door de Blijf Groep worden ingezet vanuit haar reserves voor de regio Gooi en Vechtstreek. Momenteel kent de Blijf Groep twee reserves voor onze regio met een gezamenlijk positief saldo van 442.000. Als de organisatie 377.000 investeert in de vrouwenopvang resteert een positief saldo van 65.000. Wij zullen de Blijf Groep vragen de twee afzonderlijke reserves om te vormen tot één exploitatiereserve. 7. Burgerparticipatie De Wmo-raad van gemeente Hilversum is advies gevraagd. Dit advies zal voor behandeling in de commissie aan dit dossier worden toegevoegd. 8. Communicatie Niet van toepassing 9. Duurzaamheid Gemeente Hilversum kent net als gemeente Almere een hoge ambitie als het gaat om duurzaamheid. Bij de realisatie verwachten we dat het pand in ieder geval een duurzaam karakter kent en mogelijk zelfs energieneutraal is. 4
10. Rechtmatigheidskader Niet van toepassing 11. Alternatieven door derden Niet van toepassing 12. Voorstel a. voor de realisatie van de opvang in de begroting van 2015 een eenmalig bedrag van 257.000 beschikbaar te stellen; b. om dit bedrag te onttrekken aan de reserve voor regionale vrouwenopvang; c. de onderstaande begrotingswijziging vast te stellen: Beleidsdoel Omschrijving 2015 Lasten Baten Saldo 04.01 Algemene voorzieningen zijn toegankelijk, dichtbij en vraaggericht: maatsch. opvang 257 257 01.05 Reserves en voorzieningen: reserve (regionale) maatschappelijke opvang -257-257 Totaal saldo begrotingswijziging 257-257 0 (bedragen x 1.000) Burgemeester en wethouders van Hilversum, de secretaris, de burgemeester, I.C. de Vries P.I. Broertjes 5
RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Hilversum, Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 17 februari 2015; BESLUIT: a. voor de realisatie van de opvang in de begroting van 2015 een eenmalig bedrag van 257.000 beschikbaar te stellen; b. om dit bedrag te onttrekken aan de reserve voor regionale vrouwenopvang; c. de onderstaande begrotingswijziging vast te stellen: Beleidsdoel Omschrijving 2015 Lasten Baten Saldo 04.01 Algemene voorzieningen zijn toegankelijk, dichtbij en vraaggericht: maatsch. opvang 257 257 01.05 Reserves en voorzieningen: reserve (regionale) maatschappelijke opvang -257-257 Totaal saldo begrotingswijziging 257-257 0 (bedragen x 1.000) Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 1 april 2015, de griffier, de voorzitter, A.E.M. Randsdorp, a.i. P.I. Broertjes 6