Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VI- Dienstverlening 17 juli 2013 onderwerp Afvalbeheersplan 2014 2020 Rd4-gemeenten 18881 zaakkenmerk Inleiding Door de mondiaal toenemende welvaart en groei van de wereldbevolking stijgt de vraag naar grondstoffen met beschikbaarheidsrisico s en prijsschommelingen tot gevolg. Hierdoor is de betekenis van afval ook nadrukkelijk veranderd. Steeds meer wordt afval grondstof. De 'lineaire' manier waarop we veelal met materialen omgaan (winning - gebruik - afdanken) wordt in een duurzame samenleving vervangen door een kringloopbenadering. De visie van de circulaire economie met het terugwinnen van grondstoffen uit ons afval heeft dan ook als inspiratie gediend voor nieuw afvalbeleid, zoals beschreven in het voorliggende Afvalbeheersplan 2014-2020 (zie bijlage 1). Een ander belangrijk uitgangspunt in het plan is de keuze voor een regionale aanpak. Een nutstaak zoals afvalinzameling eindigt niet bij de gemeentegrens maar is een grensoverschrijdende activiteit. Dienstverlening en de hieraan gekoppelde uitvoeringskwaliteit spelen zich immers af binnen een samenhangend verzorgingsgebied van wonen en werken. In het Afvalbeheersplan wordt uitgegaan van verdere uniformering van het afvalbeleid. In navolging op het Afvalinzamelplan 2004 is ook in het voorliggende Afvalbeheersplan gekozen voor een stapsgewijze invoering van nieuw beleid. Stapsgewijze invoering biedt de mogelijkheid tot evaluatie en gefaseerde besluitvorming, door iedere stap afzonderlijk aan de Raad aan te bieden ter goedkeuring. Hiermee ontstaat een dynamisch plan waarbij het mogelijk is om de resultaten uit stap 1 te laten meewegen bij de beleidskeuzen voor stap 2. De voornaamste beleidskeuze voor stap 1 van het nieuwe Afvalbeheersplan vormt de invoering van het nultarief voor het aanbieden van GFT-afval. Formeel kader, beleidskader, programma Voortdurend zoeken naar kansen om de leefkwaliteit en op de langere termijn duurzaamheid te verbeteren, is een belangrijk onderwerp binnen het programma milieu. Hergebruik van materialen en grondstoffen het meest relevante uitgangspunt van het voorliggende Afvalbeheersplan past binnen deze ambitie. Pagina 1/ 10
Relevante wetgeving Wet milieubeheer, het Landelijk Afvalbeheersplan (LAPII) en de Afvalbrief van staatssecretaris Atsma van 26 augustus 2011. In laatstgenoemde brief is de ambitie vastgelegd om in 2015 65% van de totale hoeveelheid afval bij huishoudens te recyclen. Dat is veel en snel want het landelijk percentage recycling ligt nu rond de 50% (voor de Rd4-gemeenten op 54%). Relatie met bestaand beleid / eerdere voorstellen De samenwerkende Rd4-gemeenten hebben gedurende het afgelopen decennium succesvol het volume/frequentiesysteem ingevoerd. Dit systeem heeft gezorgd voor een forse afname van de hoeveelheid restafval (gemiddelde afname: 25%), een sterke stijging van de hoeveelheden gescheiden ingezamelde afvalstromen èn een daling van de kosten met meer dan 50,= per aansluiting. Daarmee zijn de gestelde doelen in het Afvalinzamelplan 2004 ruimschoots gehaald. Om inzicht te krijgen in de samenstelling van het restafval zijn de afgelopen jaren diverse sorteerproeven uitgevoerd. Deze informatie is van essentieel belang om toekomstig beleid te ontwikkelen. De resultaten van de sorteerproef van de Rd4-gemeenten in 2012 zijn in onderstaande tekening weergegeven. Uit de resultaten van de sorteerproef blijkt dat nog veel winst te behalen valt. Wat het meeste opvalt, is dat er nog veel GFT-afval via het restafval wordt afgevoerd. In Simpelveld zelf blijkt het (gewichts)percentage aan GFT-afval in het restafval nog 49% te bedragen. Dit met het restafval meegegeven GFT-afval bestaat voor 44% uit tuin- en snoeiafval. De resultaten van de sorteerproef in Simpelveld in september 2012 zijn in bijlage 2 weergegeven. Pagina 2/ 10
Overwegingen De focus van het toekomstige afvalinzamelsysteem ligt bij het verder intensiveren en optimaliseren van de dienstverlening bij het inzamelen van grondstoffen, en bij het stapsgewijs afbouwen van de dienstverlening voor het inzamelen van het restafval. Daarbij worden de volgende doelen gesteld (deze doelen zijn afgestemd op de landelijke doelstellingen en getoetst aan ervaringsgegevens uit het land; ze worden als realistisch beschouwd): bronscheiding van minimaal 65% maximum restafval per inwoner: 120 kg reductie CO2: 33% netto verwerkingskosten: richting nul een daling van de kosten per aansluiting met 5,- Deze doelen zullen stapsgewijs worden gerealiseerd. In onderstaande figuur is dit schematisch uitgewerkt. Beleidsvoorstellen op hoofdlijnen Stap 1: De eerste stap van de doorontwikkeling van het afvalinzamelsysteem betreft: de invoering van het nultarief voor GFT de extra inzameling van kunststofverpakkingsafval bij hoogbouw en de huis-aan-huisinzameling van de BEST-tas. Doelstelling hierbij is een scheidingspercentage van 60% en een aanbod van minder dan 140 kg restafval per inwoner. Pagina 3/ 10
Nultarief voor het aanbieden van GFT-afval De toepassing van ledigingstarieven binnen het huidige volume/frequentiesysteem vormt een financieel instrument om de burger te stimuleren zijn afvalstromen gescheiden aan te leveren. Uit de inzamelresultaten bij andere gemeenten blijkt dat het mogelijk is betere scheidingsresultaten te bewerkstelligen door deze financiële prikkel te versterken. Door de invoering van het nultarief voor het aanbieden van GFT-afval, in combinatie met een stijging van het ledigingstarief voor restafval, worden bij de zogenaamde ROVA-gemeenten in Oost en Midden Nederland scheidingsresultaten van meer dan 70% bereikt. ROVA is een regieen verwijderingsorganisatie van tientallen gemeenten en twee regionale samenwerkingsverbanden in Oost en Midden Nederland. In de gemeente Nuth zijn reeds ervaringen met een gedifferentieerd tarief voor GFT- en restafval opgedaan. Hier is het ledigingstarief voor de GFT container met 1,= verlaagd. Dit heeft weliswaar tot een licht verbeterd scheidingsgedrag geleid maar de landelijke scheidingsresultaten bij de invoering van een nultarief voor GFT-afval worden in de gemeente Nuth niet bereikt. Op basis van deze landelijke inzamelresultaten bij een nultarief voor GFT-afval wordt voorgesteld om binnen de Rd4-gemeenten over te gaan tot invoering van het nultarief voor de inzameling van GFT-afval. Na vaststelling van het Afvalbeheersplan zal binnen de Rd4- regio een gefaseerde invoering hiervan plaatsvinden, waarbij de planning is dat de verdere tariefsdifferentiatie en de invoering van het nultarief in een aantal gemeenten, namelijk Landgraaf, Brunssum, Nuth, Simpelveld en Voerendaal, per 1 januari 2014 zal geschieden. Regionaal uniform tarief voor restafval Ter compensatie van het wegvallen van de inkomsten van de inzameling van GFT-afval wordt voorgesteld de tarieven voor de lediging van de restafvalcontainers te verhogen. Deze verhoging moet tevens voldoende groot zijn om als financiële prikkel voor het scheiden van afval te fungeren. Een belangrijk uitgangspunt in het Afvalbeheersplan is de regionale aanpak. In dat kader wordt voorgesteld om binnen de regio één uniform ledigingstarief voor het restafval te blijven hanteren. Bij een aantal gemeenten (waaronder de ROVA-gemeenten) waar het nultarief voor het aanbieden van GFT-afval reeds is ingevoerd, zijn de volgende gemiddelde ledigingstarieven voor restafval vastgesteld: 5,15 voor een 140 liter-container en 8,60 voor een 240 liter-container. Binnen de regio Parkstad worden onderstaande tarieven voorgesteld (zie tevens onder de paragraaf financiën). Pagina 4/ 10
140 ltr 240 ltr 140 ltr 240 ltr huisvuilzak GFT-afval GFT-afval restafval restafval Huidig tarief regio Huidig tarief Nuth Huidig tarief Simpelveld 3,40 4,60 3,40 4,60 1,00 2,40 3,60 3,90 5,10 1,00 3,74 5,06 3,74 5,06 1,10 Nieuw tarief 0,00 0,00 5,35 7,25 1,00 In het kader van de invoering van het nultarief is discussie gevoerd over het effect van de invoering van het nultarief voor GFT-afval voor de hoogbouw. In het Afvalbeheersplan zijn geen extra voorzieningen opgenomen om GFT bij hoogbouw gescheiden in te zamelen. Dit vergt hoge investeringen, die niet opwegen tegen de opbrengsten. Bewoners die hun afval via zakken aanbieden, hebben in het nieuwe systeem dus geen mogelijkheid om het GFT-afval gescheiden aan te bieden. Met de voorliggende beleidskeuze om het GFT gratis te maken kunnen deze bewoners niet profiteren van de financiële voordelen als gevolg van een beter scheidingsgedrag. In Simpelveld wordt nagestreefd voor het aanbieden van de gekenmerkte zak en het aanbieden via de ondergrondse verzamelcontainers aan te sluiten bij het regionale beleid en het tarief te verlagen naar 1,00. Extra inzameling van kunststofverpakkingsafval bij hoogbouw Het gebrek aan geschikte opslagcapaciteit is voor bewoners van hoogbouwlocaties vaak aanleiding om kunststofverpakkingsafval niet te scheiden. Landelijke pilots wijzen uit dat het verhogen van de inzamelfrequentie van 1 naar 2 keer per maand de drempel aanzienlijk verlaagt. Het doel is om per aansluiting 9 kg extra kunststofverpakkingsafval in te zamelen, hetgeen regionaal resulteert in totaal 250 ton per jaar. In Simpelveld maakt ruim 10% van de aansluitingen gebruik van ondergrondse verzamelcontainers bij hoogbouw. Invoering BEST-tas Het huis-aan-huis invoeren van de inzameling van Boeken, Elektrische apparaten, Speelgoed en Textiel door middel van de BEST-tas. De invoering van deze tas heeft in de gemeente Simpelveld reeds plaatsgevonden. Pagina 5/ 10
Stap 2: Bij stap 2 wordt de burger verder gestimuleerd om waardevolle afvalstromen gescheiden aan te bieden en niet via het restafval af te voeren. Mede afhankelijk van de resultaten van de evaluatie van de resultaten van stap 1 van het Afvalbeheersplan zal overwogen worden om de volgende beleidsmaatregelen aan uw raad voor te leggen: invoering van een container voor het inzamelen van verpakkingsafval (plastic, karton en metalen verpakkingen); het afbouwen van de inzamelfrequentie voor restafval van 2 keer per maand naar 1 keer per maand; het op termijn invoeren van een container voor de inzameling van oud papier. Doelstelling hierbij is een scheidingspercentage van 65% en een aanbod van minder dan 120 kg restafval per inwoner. Randvoorwaarden De belangrijkste randvoorwaarden voor een goede invoering van het nieuwe afvalbeheersplan zijn: regionale afstemming en uniformiteit van het afvalbeleid; goede communicatie richting burgers om zodoende een breed draagvlak voor de maatregelen te krijgen. Opties Uw raad kan besluiten het huidige inzamelsysteem te handhaven. Personele aspecten N.v.t. Financiële aspecten Voorwaarde is dat de doorontwikkeling van het afvalinzamelsysteem met name gericht op verduurzaming niet resulteert in een stijging van de kosten voor de burger. Volgens de voorliggende (conservatieve) berekeningen resulteert de invoering van zowel stap 1 als stap 2 tot een geringe kostenreductie; stap 1 leidt tot een besparing van 330.000,= voor alle Parkstad-gemeenten (dit is gemiddeld 2 à 3 euro per aansluiting) en stap 2 van 300.000,= (dit is eveneens gemiddeld 2 à 3 euro per aansluiting). Pagina 6/ 10
Een rekenvoorbeeld van kostenontwikkeling voor een gemiddelde burger van Simpelveld: Aanbiedingen Aanbiedingen Verschil nu Stap 1 Restafval 240 liter 13 11-2 GFT 140 liter 7 11 +4 Tarief restafval 5,06 7,25 2,19 Tarief GFT 3,74 -- Variabel deel restafval 65,78 79,75 13,97 variabel deel GFT 26,18 -- 26,18 91,96 79,75 12,21 Met de invoering van de nieuwe verhoogde tarieven voor het aanleveren van restafval 5,35 voor een 140 liter container en 7,25 voor een 240 liter container wordt het verlies aan inkomsten uit de GFT-inzameling gecompenseerd. In Simpelveld wordt in vergelijking met de overige Rd4-gemeenten relatief veel GFT-afval ingezameld en zit eveneens nog veel GFT in het restafval. Berekeningen wijzen uit dat het inkomstenverlies uit de GFT-inzameling niet met de nieuwe tarieven volledig kan worden vereffend. Dit tekort kan mogelijk verdisconteerd worden met een stijging van het vaste deel van de afvalstoffenheffing. In het raadsvoorstel inzake de Rd4-begroting 2014 is aangegeven dat bij het opstellen van de gemeentebegroting 2014 zal worden bezien wat een en ander betekent voor de tariefstelling 2014. Mede gezien de nog aanwezige reserve afval was de verwachting dat een verlaging van het vaste deel van het tarief mogelijk zou zijn. De reserve afval bedraagt per 01-01-2013 602.774. Overigens is het van belang op te merken dat in de begroting 2013 reeds rekening gehouden is met een beschikking over de reserve afval tot en met 2016 voor een bedrag ad. 455.000. In de raadsvergadering van november 2013 zal worden bezien of verhoging van het vaste deel van de afvalstoffenheffing noodzakelijk is. Het afvaltarief is echter niet alleen afhankelijk van de begroting Rd4. Ook diverse "eigen" kosten hebben hier invloed op. Aangezien de begroting 2014 nog niet definitief is, zijn deze "eigen" kosten nog niet bekend. Risico's Het gevaar bestaat dat het GFT-afval dat gratis kan worden aangeboden vervuild raakt met duur restafval. Uit landelijke gegevens blijkt dit echter mee te vallen. Er zullen middels technische hulpmiddelen steekproefsgewijs controles worden uitgevoerd en de nodige acties richting overtreders worden uitgezet. Door invoering van het nultarief voor het aanbieden van de GFT-containers zullen de logistieke kosten stijgen, omdat niet alleen volle maar ook deels gevulde GFT-containers zullen worden aangeboden (in de kostenberekening is hiermee reeds rekening gehouden). Pagina 7/ 10
Aanbesteding N.v.t. Communicatie De invoering van elke wijziging van het inzamelsysteem gaat gepaard met een uitgebreide voorlichtingscampagne. Dit zal bij de invoering van het nultarief voor GFT-afval eveneens plaatsvinden. Evaluatie Na invoering van stap 1 zal een evaluatiemoment plaatshebben. Vervolg / planning Stap 1 zal regionaal uitgevoerd worden in de jaren 2014-2015 Stap 2 is gepland voor de jaren 2016-2017. Voorstel Voorgesteld wordt: het afvalbeheersplan vast te stellen en de acties uit stap 1 te accorderen (de doorontwikkeling van het afvalinzamelsysteem per 1 januar 2014 door de invoering van het nultarief voor het ledigen van GFT-containers en voor de hoogbouw maandelijks een extra inzameling van kunststofverpakkingen te laten plaatsvinden). Bijlagen: 1. Afvalbeheersplan 2014-2020 Rd4-gemeenten 'Geef afval een toekomst' 2. Resultaten sorteerproef 2012 Simpelveld Het college van burgemeester en wethouders in Simpelveld, De secretaris, De burgemeester, P.J.J.M. Schillings mr. R. de Boer Pagina 8/ 10
Commissieadvies In de raadscommissie vergadering van hebben de fracties als volgt geadviseerd: De fractie Burgerbelangen: voor / tegen Leefbaar Simpelveld: voor / tegen Simpelveld Lokaal: voor / tegen CDA: voor / tegen PvdA: voor / tegen De commissiegriffier Pagina 9/ 10
Aanbieding aan de Raad Aan de raad wordt voorgesteld om conform het voorstel te besluiten Simpelveld, Het presidium van Simpelveld, De griffier, De voorzitter, L.M.G. Wassenberg mr. R. de Boer Pagina 10/ 10