Passend Onderwijs DEZE NIEUWSBRIEF IS BESTEMD VOOR ALLE BESTUREN EN MEDEWERKERS VAN SCHOLEN UIT HET SWV 20-01 PO. HET BETREFT DE PROVINCIE GRONINGEN EN DE DRENTSE GEMEENTE NOORDENVELD. extra editie Beste collega s, April 2014 4 N I E U W S B R I E F In deze nieuwsbrief, een speciale uitgave, geven we antwoord op de meest gehoorde vragen rondom de invoering van Passend Onderwijs in SWV 20-01 PO. Het bestuur heeft mij als procesbegeleider gevraagd om op uw vragen te reageren. Zonder de illusie te hebben volledig te (kunnen) zijn, hopen we dat we hiermee het een en ander verduidelijken. Namens het bestuur van SWV 20-01 PO Roel Weener
2 VERBINDING EN SAMENWERKING Hoe zien jullie de koppeling van Passend Onderwijs met de voor- en vroegschoolse periode? We gaan uit van de huidige ervaringen en werkwijzen met een uitbouw naar de gevolgen die de transitie Jeugdzorg eventueel met zich meebrengt. In die context gaat het dan vooral om de zorginstellingen in de voorschoolse periode. Hoe organiseren we het goede contact met de voorschoolse voorzieningen? Ga vooral uit van de contacten die er al zijn en bouw die om naar handelingsgerichte overdracht van leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte. Ook hier is het advies: fysieke contacten organiseren waarbij klassenconsultatie en collegiale visitatie enorm belangrijk zijn. Hoe gaat SWV 20-01 PO samenwerken met de gemeente als het gaat om Jeugdzorg? De afstemming, verbinding en samenwerking sluiten aan bij de huidige afspraken en werkwijzen en worden nader uitgewerkt in het kader van de transitie Jeugdzorg die op 1 januari 2015 gerealiseerd moet zijn. Daarbij gaat het vooral om de samenwerking en afstemming voor die leerlingen en ouders die zowel een onderwijs- als een zorgarrangement hebben. De samenwerking wordt vooral subregionaal en lokaal ingevuld. Wat gebeurt er met leerlingen die een arrangement tot groep 8 hebben en daarna naar het VO gaan? We hebben de intentie zogenaamde 10-14 werkgroepen in te richten in de vier subregio s (Noord, West, Zuidoost en Groningen Stad/Haren) Die krijgen de opdracht om de doorstroom van deze leerlingen zo goed en verantwoord mogelijk te laten plaatsvinden, zonder dat er sprake is van allerlei bureaucratische toestanden en papierwinkels.
3 UITVOERING PASSEND ONDERWIJS Is de uitvoering haalbaar in dit tempo? Alleen als we er met elkaar van overtuigd zijn dat de eerste twee jaar van Passend Onderwijs moeten en kunnen worden benut als overbruggingsjaren. Op 1 augustus 2014 verandert de wereld niet, maar gaan we met elkaar aan de slag om op zorgvuldige en verantwoorde wijze Passend Onderwijs in te voeren in de klassen en de scholen. Wanneer is de sociale kaart van de regio klaar voor de nieuwe situatie? De werkgroep is er op dit moment druk mee bezig. We verwachten dat de uitwerking uiterlijk 1 mei 2014 klaar is. Is bekend hoe de subregio's worden aangestuurd? De bedoeling is dat elke subregio een coördinator krijgt, die samen met de coördinator van SWV 20-01 PO een soort managementteam gaat vormen. Wie dat gaan worden is nu nog niet bekend. Hoe wordt het werkveld betrokken? Door subregionale bijeenkomsten, IB-netwerken maar ook via de website www.passendonderwijsgroningen.nl, de nieuwsbrieven en vanaf 1 augustus 2014 vooral op subregionaal niveau in de vorm van IB-netwerken en mogelijk lerarennetwerken.
4 TEAM / LEERKRACHT Wat mag je verwachten van een HBO-leerkracht? In het kader van Passend Onderwijs ligt de nadruk vooral op het kunnen omgaan met verschillen tussen leerlingen in de vorm van convergent differentiëren en het voeren van adequaat klassenmanagement. Leraren hoeven echt niet alle kenmerken van ADHD en autisme te kennen. Het gaat er vooral om dat ze kunnen inspelen op de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerlingen en niet zozeer de focus hebben op wat een leerling allemaal niet kan. "Leerkracht moet in kader van Passend Onderwijs vooral om kunnen gaan met verschillen in de klas" Hoe inspireer en informeer je je team? Leg het accent vooral op leren van en met elkaar. Gooi de bescheidenheid overboord en ga uit van wat het team allemaal al kan en doet! Durf dat te benoemen en zichtbaar te maken. Ga aan de slag met casuïstiek, zodat helder wordt wat Passend Onderwijs betekent voor deze leerling, deze ouders, deze leraar en dit team. Personeel werkt met effectieve methoden. Welke? Het gaat vooral om het handelingsgericht werken, dus de 1 zorgroute is cruciaal. Daarnaast vooral doorgaan op de ingeslagen weg omdat WSNS al heel veel heeft neergezet binnen de scholen. Naar welke norm beoordeel je personele competenties? Die bepaalt de school zelf en is af te lezen aan het SOP. Wat wordt verstaan onder een lerend netwerk? Hieronder verstaan we de huidige IB-netwerken, maar ook lerarennetwerken of zorgteams op de scholen, waarin vooral op basis van casuïstiek wordt samengewerkt: concreet en gericht op de praktijk van alle dag!
5 Wat zijn do s en don ts voor directeuren? Doen: gooi de bescheidenheid van je af en benoem wat er allemaal al kan. Maar durf ook te wijzen op de grenzen van de ondersteuningsmogelijkheden, zowel aan leraren als aan ouders! Niet doen: in de slachtofferrol kruipen. Houd de focus op wat wél mogelijk is. Passend Onderwijs is geen bezuiniging, maar juist een mogelijkheid om samen met het team en de ouders te verkennen waar de school sterk in is, wat er eventueel met extra ondersteuning nog meer mogelijk is, maar vooral ook wat er - voorlopig - nog niet mogelijk is als het gaat om de opvang van leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte. Hoeveel kinderen met zorg komen er straks bij? In principe komen er geen extra zorgleerlingen bij. Ik wil hier nogmaals onderstrepen dat de busjes straks écht niet ineens de andere kant op rijden. Het is aan de besturen en hun scholen om in de komende jaren in alle rust en zorgvuldigheid te verkennen of er - met extra ondersteuning en expertise in de school (arrangementen) - wellicht mogelijkheden zijn om kinderen die nu nog naar het SBO en SO worden verwezen, tóch binnen de reguliere basisschool te houden. In de eigen school, in samenwerking met een andere basisschool of met een SBO- of SO-school. Wie zorgt dat alle teamleden goed geïnformeerd worden? In principe is dat de taak van de schoolbesturen. Dat hebben zij zo met elkaar afgesproken. Maar er ligt natuurlijk ook een taak voor de directeuren van de scholen. Verder is het de opdracht van het bestuur van SWV 20-01 PO om beleid te maken met betrekking tot de communicatie en informatie vanaf 1 augustus 2014. Kunnen er informatiebijeenkomsten georganiseerd worden voor de leerkrachten? Ja, heel graag zelfs! Daarvoor kun je een beroep doen op mij (procesondersteuner Roel Weener), maar ook op de leden van de huidige werkgroepen, waarin bijvoorbeeld de coördinatoren WSNS en de collega s uit het SBO en SO zitten.
6 BASISONDERSTEUNING/SOP Wat als scholen niet voldoen aan de basisondersteuning? De afspraak is dat de schoolbesturen verantwoordelijk zijn voor de basisondersteuning van hun scholen. Als scholen aantoonbaar dat niveau niet halen, moet het bestuur er voor zorgen dat ze er binnen één schooljaar wel aan voldoen. Wat moet je kunnen zien als een school voldoende of onvoldoende scoort op een indicator? Dat hangt af van de soort indicator. Voor Passend Onderwijs gaat het vooral om de indicatoren zorg en begeleiding. Het aantal leerlingen met een ondersteuningsbehoefte dat door de school verantwoord en goed wordt begeleid, geeft aan of de school een voldoende scoort op die indicatoren. Zijn leerkrachten in staat indicatoren goed te interpreteren/beoordelen? Wellicht is dat meer een coachende taak van de IB' er en de directeur. Hoe voorkom je het positief invullen van de basisondersteuning? Dat is een kwestie van vertrouwen op de professionele cultuur van de school. Daarnaast is het aan de besturen om de SOP en van hun scholen te monitoren en dan is er nog het adviesrecht van de MR. Krijg je meer geld als je meer kunt dan de basisondersteuning? Voorlopig (eerste 2 jaar) nog niet, want de lichte en zware middelen gaan naar rato van het aantal leerlingen terug naar de schoolbesturen en dus de scholen. Wellicht wordt er vanaf 1 augustus 2016 beleid uitgevoerd waarbij wel sprake is van belonen van extra ondersteuning in de basisscholen, maar dat moet nog nader uitgewerkt worden. Wie schrijft het SOP? De school zelf. Daarbij mag men natuurlijk zelf bepalen wie hierbij betrokken wordt. Van belang is wel dat de MR adviesrecht heeft op het SOP.
7 Hoe specifiek schrijf je het SOP? Wat is de consequentie? Schrijf het vooral in de vorm van een groeidocument. Geef hierin aan wat de mogelijkheden van ondersteuning zijn binnen de basisondersteuning van SWV 20-01 PO (bijvoorbeeld dyslexie, hoogbegaafdheid, dyscalculie) en welke vormen van extra ondersteuning de school kan bieden zonder externe expertise. Denk daarbij aan de plusklas, omgaan met gedragsproblemen, meervoudige intelligentie etc. Aan het SOP zijn geen consequenties verbonden, want het is niet zo dat scholen worden afgerekend op hun SOP. Het SOP is bij uitstek een leer- en ontwikkeldocument van de school. "Het SOP is bij uitstek een leer- en ontwikkeldocument van de school" Kun je in een SOP schrijven dat je twee leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften in een groep kunt hebben? Nee, zo expliciet mag dat niet! Maar je kunt op basis van inhoud, kwaliteit en leerkracht-vaardigheden wel onderbouwen dat er grenzen zijn aan de begeleiding van leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte. Hoe kom je erachter wat de ondersteuningsprofielen van andere scholen in je wijk zijn? Door van en met elkaar te leren en door bij elkaar op bezoek te gaan. Daarnaast zullen alle SOP'en digitaal beschikbaar worden gesteld via de website van SWV 20-01 PO www.passendonderwijsgroningen.nl en natuurlijk plaatst elke school haar eigen SOP op de schoolwebsite. Waar vind ik meer informatie over het SOP? Kijk eens op: www.passendonderwijs.nl of www.poraad.nl. Kun je een ambitie per wijk of per groep scholen of lokaal schrijven, gekoppeld aan postcode? (anders trek je mogelijk kinderen uit de andere wijken) Ja hoor, dat kan heel goed!
8 ARRANGEMENTEN Wat is een arrangement? Een arrangement is eigenlijk een soort rugzak maar dan meer groepsgebonden. Maar een arrangement kan ook elke vorm van extra ondersteuning binnen het regulier en speciaal (basis)onderwijs zijn. Een arrangement kan eveneens een tijdelijke plaatsing in het S(B)O of een deeltijdplaatsing zijn. De zwaarste arrangementen zijn plaatsing in het SBO en het SO. Hoe worden faciliteiten aan arrangementen gekoppeld? Er zijn geen faciliteiten verbonden aan arrangementen, omdat scholen de lichte en zware ondersteuningsmiddelen al terugkrijgen en dus zélf over de ondersteuningsmiddelen beschikken. Wat gebeurt er met huidige rugzakleerlingen? Hoe communiceer je dat naar ouders? Daarvoor zijn in november 2013 brieven verstuurd naar scholen en ouders. Kunnen we nog rugzakken aanvragen? Officieel kan dat nog tot 1 augustus 2014. Maar elke rugzak die na 1 oktober 2013 wordt toegekend, wordt na 1 augustus 2014 niet meer betaald! Is elke rugzak een arrangement? Tot uiterlijk 1 augustus 2014 wel. Daarna stoppen de rugzakken en is het aan de scholen om de rugzakken om te bouwen naar arrangementen, waarbij het meer gaat om school- en groepsgebonden ondersteuning dan om kindgebonden ondersteuning. Uit onderzoek is overigens gebleken, dat een integrale aanpak voor leerlingen met een specifieke ondersteuning meer oplevert dan een individuele aanpak.
9 Kunnen wij wel voldoen aan hoge opbrengsten wanneer er meer leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeften binnenkomen? Nogmaals, het is maar de vraag of er meer leerlingen met extra ondersteuning bijkomen, maar als dat wel zo is, zal de inspectie in het Toezichtkader Passend Onderwijs rekening houden met leerlingen die een andere leerroute volgen. Als de school op basis van een OPP (ontwikkelingsperspectief ) kan aantonen dat er voor een bepaalde leerling een arrangement is, waarin duidelijk het uitstroomprofiel is benoemd, dan zal de inspectie deze leerling niet meenemen in de eindopbrengsten. "Inspectie houdt rekening met leerlingen die een andere leerroute volgen" Word je door ambitie om meer leerlingen binnen te houden afgerekend op opbrengsten door de inspectie? Zie het antwoord hiervoor.
10 ZORGPLICHT Wat te doen als er een nieuwe zorgleerling wordt aangemeld? Dan geldt de Zorgplicht voor alle scholen in Nederland: a. De school beoordeelt de ondersteuningsbehoefte van de leerling. b. De school bepaalt, in overleg met de ouders, of de ondersteuningsbehoefte van de leerling past binnen het SOP. c. Daarbij moet de school ook de mogelijke extra ondersteuning in de vorm van expertise in de school betrekken. d. Als blijkt dat de school niet kan voldoen aan de ondersteuningsbehoefte, dan heeft de school de plicht om de ouders en de leerling te begeleiden naar een school die deze ondersteuning wel kan bieden (dat kan ook SBO of SO zijn, maar ook een andere BAO in de buurt of de wijk of de gemeenten). e. Als er twijfel is over de mogelijkheid om de leerling binnen de school te begeleiden en er nader onderzoek moet worden gedaan, dan is de school verplicht een tijdelijke plaats te bieden van maximaal 10 weken. Kun je als school een leerling weigeren? Ja, dat kan nog steeds. Bijvoorbeeld op basis van identiteit/geloof, maar ook op basis van het schoolondersteunings - profiel (SOP) dat elke school op 1 augustus 2014 moet hebben. Als de school aannemelijk kan maken dat die leerling met die specifieke ondersteuningsbehoefte echt niet past binnen het SOP, dan is dat een reden om met de ouders in overleg te treden. Scholen hebben vanaf 1 augustus 2014 wél de verplichting om in het kader van de Zorgplicht die kinderen en ouders een onderwijsplek aan te bieden waar de leerling wel geplaatst kan worden. Is er verschil tussen kleuters en oudere leerlingen? Nee. Passend Onderwijs is voor alle leerlingen. Natuurlijk is het wel zo dat Passend Onderwijs vooral inzet op preventief handelen. Daarmee moet worden voorkomen dat leerlingen op latere leeftijd nog worden verwezen naar het SBO of SO. Hoe ga je om met leerlingen die vanuit de Zorg een advies krijgen? Ook hier geldt de Zorgplicht zoals hierboven beschreven.
11 ONDERSTEUNINGSMIDDELEN Hoe wordt het geld verdeeld en welke concrete ondersteuning kun je verwachten? Na verrekening van een aantal centrale kostenposten (management, administratie, solidariteit en verantwoording) gaan de lichte ondersteuningsmiddelen terug naar de schoolbesturen. Het is vervolgens aan de schoolbesturen en hun scholen om met het geld zowel de ondersteuning op schoolniveau als de arrangementen in te richten en te bekostigen. Daarnaast ontvangen scholen ook een deel van de zware ondersteuningsmiddelen. Hiermee kunnen dan de zware arrangementen en de specifieke expertise worden bekostigd, evenals bijvoorbeeld de kosten voor handelingsgerichte diagnostiek op weg naar een toelaatbaarheidsverklaring. Kunnen wij straks middelen inzetten om Passend Onderwijs te kunnen bieden? Ja absoluut, zie hierboven. Zijn deze middelen straks niet op wanneer we het tripartiete akkoord uitvoeren? Nee, de besturen hebben met elkaar afgesproken dat zij hier de eerste twee jaar op centraal niveau geld voor reserveren. MEDEZEGGENSCHAP Hoe ziet een Ondersteuningsplanraad (OPR) eruit? Wat is hun opdracht? Een OPR bestaat bij voorkeur uit een evenwichtige en evenredige verdeling van ouders en personeelsleden. Het bestuur van SWV 20-01 PO heeft daarbij als richtlijn meegegeven dat het aan de (V)OPR (Voorlopige OPR) is om tot een definitieve samenstelling en inrichting te komen. Het bestuur ondersteunt en adviseert daarbij. De OPR heeft op 11 maart 2014 instemming verleend aan het Ondersteuningsplan van SWV 20-01 PO.
12 ONDERSTEUNING EN EXPERTISE Wat gebeurt er met de ambulante begeleiders van de REC s en de SWV-en? Dat hangt vooral af van de inhoudelijke ontwikkelingen in de vier subregio's en dan met name de analyse van de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen, de scholen en de ouders. Zodra in het schooljaar 2014-2015 helder is hoe die ondersteuningsbehoefte er precies uitziet, wordt door het bestuur van SWV 20-01 PO (natuurlijk in samenwerking met alle overige aangesloten besturen, inclusief het SO en SBO) beleid gemaakt over de inzet van de huidige AB ers. Daarbij kan het zijn dat aan AB ers gevraagd wordt om een baan als leerkracht te aanvaarden, bijvoorbeeld als na analyse van de ondersteuningsbehoeften blijkt dat er voldoende expertise aanwezig is. Hoe wordt de tweede deskundige ingezet in het kader van de extra ondersteuning? De tweede deskundige wordt op basis van een heldere ondersteuningsanalyse, van zowel leerling, ouders en school van plaatsing, ingezet. Dat gebeurt vanuit de schooleigen zorg-/ondersteuningsteams. De keuze voor deze deskundige is afhankelijk van de specifieke ondersteuningsbehoefte van de leerling en de leraar. Hoe wordt de relatie met zorginstellingen vastgelegd? Dat wordt geregeld via een afsprakenconvenant met de zorginstellingen, als het gaat om: a. toelaatbaarheid b. overdracht van expertise in de basisscholen c. de gevolgen van de transitie Jeugdzorg d. in het OOGO met de gemeenten.
13 Overige vragen die wij van jullie ontvingen: Zijn er specifieke scholingsinstrumenten voor Passend Onderwijs? Ja heel veel, maar het gaat er vooral om dat de scholen zelf een keus maken op basis van een eigen ondersteuningsbehoeftenanalyse: Wat hebben wij als school/team nodig en waar kunnen we dat vervolgens vinden? Format OPP en ondersteuning SWV 20-01 PO werkt op dit moment aan een OPP dat aansluit bij wat er over het algemeen al op de scholen wordt gebruikt. We gaan dus geen nieuwe wielen uitvinden. Ondersteuning wordt geboden door de nog in te richten expertise/ondersteuningsteams van SWV 20-01 PO, die subregionaal worden ingericht en bestaan uit experts uit bijvoorbeeld het SBO en het SO. "Format OPP aansluiten op wat al wordt gebruikt. Dus geen nieuwe wielen uitvinden" Wij hebben bij planmatig evalueren ondersteuning nodig van externe ondersteuning. Hoe zet je dat in? Via het zorgteam van de basisschool. Kan iemand meekijken bij de inrichting van een effectieve zorgstructuur? Ja hoor, geen probleem. Je kunt een mail sturen naar roel@wkonderwijsadvies.nl en dan gaan we aan de slag. Hoe krijg ik, na veel IB-wisseling, taken en verantwoordelijkheden van leraren en directie op het terrein van de leerlingzorg duidelijk en transparant? Door daarbij de ondersteuning in te roepen van de leden van de werkgroepen via een mailtje aan roel@wkonderwijsadvies.nl.
14 Hoe passen wij de effectieve interne zorgstructuur aan? Stuur een mailtje naar roel@wkonderwijsadvies.nl, dan gaan we ermee aan de slag. Waar vind ik meer informatie over Passend Onderwijs? www.passendonderwijs.nl www.poraad.nl www.schoolaanzet.nl ---------------------------------------------------------------------------------------- COLOFON Deze nieuwsbrief is een uitgave van de gezamenlijke schoolbesturen voor het speciaal- en basisonderwijs cluster 3 en 4 in SWV 20-01 PO. Kwartiermaker Passend Onderwijs Roel Weener roel@wkonderwijsadvies.nl Vormgeving: Dieuwer de Lange Tekstredactie: Anita Boelsums -------------------------------------------------------------------------