Opdrachtgeversverleg Staalcnserveren Eisen thermisch gespten deklagen Eisendeel Opdrachtgever : OGOS, Opdrachtgeversverleg Staalcnservering Samenwerkingsverband tussen: Gasunie Gemeentewerken Rtterdam Gemeente Utrecht Ministerie van Defensie NAM/Shell PrRail Prvincie Zuid-Hlland Rijkswaterstaat Opsteller : Len Linssen (Deltarail) Carlien Nieuwland (RWS/OGOS) Arnld Seegers (RWS/OGOS) Extern adviseur Tny de Munter (M&O Beheer) Datum : 11-10-2010 Vastgesteld : OGOS Versie : Definitief 1.0
Inhudspgave 1 Inleiding 3 2 Uitgangspunten 3 3 Definities 3 4 Eisenpakket vr thermisch gespten deklagen 4 4.1 Eisen aan de selectie van een type thermisch gespten deklaag 4 4.2 Eisen aan de cnstructie 4 4.3 Eisen bij applicatie 4 4.4 Eisen aan eindlaag 5 4.5 Eisen aan metalliseerbedrijf en metalliseerder 6 5 Eisen verflagen p thermisch gespten deklagen 6 5.1 Eisen selectie van een verfsysteem p een thermisch gespten deklaag 6 5.2 Eisen applicatie 6 5.3 Eisen applicatiebedrijf en applicateur 7 6 Nrmen 8 Bijlage 1 Eisen aan de selectie van een te te passen thermisch gespten deklaag 9 Bijlage 2 Eisen aan de selectie van verflagen p een thermisch gespten deklaag 11 Eisen Thermisch gespten deklagen 2/12
1 Inleiding Deze technische richtlijn mschrijft de eisen waaraan met wrden vldaan vr: thermisch gespten deklagen; de metalliseerbedrijven en de metalliseerders; verfsystemen aangebracht p thermisch gespten deklagen. In hfdstuk 2 zijn de uitgangspunten weergegeven. Hfdstuk 3 geeft een verzicht van de definities. Hfdstuk 4 mschrijft de eisen aan de thermisch gespten deklagen, metalliseerbedrijven en de metalliseerders. Hfdstuk 5 mschrijft de eisen aan verflagen p thermisch gespten deklagen. 2 Uitgangspunten In dit dcument wrden de nderstaande uitgangspunten gehanteerd. Het metalliseren met Aluminium en Zink/Aluminium 85/15, bedeld vr de crrsiebescherming van staalcnstructies. Vr de nrmverwijzing is gebruik gemaakt van geldende ISO-nrmen, waar dat niet mgelijk is, is gebruik gemaakt van andere nrmen. 3 Definities Metalliseerbedrijf: Bedrijf dat de thermisch gespten deklaag aanbrengt. Metalliseerder: Persn die de thermisch gespten deklaag aanbrengt. Sealer: Organische verflaag met een lage viscsiteit die ged indringt in de priën van de thermisch gespten deklaag. Eisen Thermisch gespten deklagen 3/12
4 Eisenpakket vr thermisch gespten deklagen Bij de eisen aan thermisch gespten deklagen wrdt het nderstaande nderscheid gemaakt: Eisen aan de selectie van een nieuw type thermisch gespten deklaag pgesplitst in: labratriumeisen; praktijkervaring/referenties. Eisen aan de cnstructie pgesplitst in: bereikbaarheid; afrnding randen. Eisen aan de applicatie pgesplitst in: type thermisch gespten deklaag; ppervlaktereinheid; ppervlakteruwheid; aanbrengmethde; mgevingscnditie. Eisen aan de thermisch gespten deklaag pgesplitst in: de laagdikte; de hechting; eisen aan het metalliseerbedrijf en de metalliseerder. Deze eisen zijn in de nderstaande paragrafen nader uitgewerkt. 4.1 Eisen aan de selectie van een type thermisch gespten deklaag Bij de selectie van een thermisch gespten deklaag met aan de eisen zals vermeld in de Bijlage 1 wrden vldaan. 4.2 Eisen aan de cnstructie Bereikbaarheid De cnstructie met veral bereikbaar zijn met een gangbaar metalliseerpistl. Afrnding randen De afrndingsstraal van alle randen met minimaal 2 mm bedragen. Het breken van randen is tegestaan. 4.3 Eisen bij applicatie Type thermisch gespten deklaag De vlgende uitgangsmaterialen zijn tegestaan bij het aanbrengen van thermisch gespten deklagen. Al 99,0 f zuiverder AlMg5 Zn/Al 85/15 Oppervlaktereinheid Het staalppervlak met p het mment van aanbrengen van de thermisch gespten deklaag een reinheid van ten minste Sa 2½ vlgens NEN-EN-ISO 8501-1 hebben. Eisen Thermisch gespten deklagen 4/12
Oppervlakteruwheid De ruwheid van het staalppervlak (Rz) met bij aluminium-type deklagen tussen 80-120 µm en bij zinkaluminium deklagen tussen 50-70 µm liggen vlgens NEN-EN-ISO 4288. Er met wrden gestraald met scherpkantig grit. Aanbrengmethde De vlgende methden zijn tegestaan vr het aanbrengen van de thermisch gespten deklagen: autgeen vlamspuiten; elektrisch draadspuiten. Het is niet tegestaan m p een dr middel van vlamspuiten aangebrachte thermisch gespten deklaag een thermisch gespten deklaag dr middel van elektrisch draadspuiten aan te brengen. Omgevingscndities De staaltemperatuur met vanaf het stralen ttdat de thermisch gespten deklaag is aangebracht minimaal 3ºC bven het dauwpunt liggen en de relatieve vchtigheid mag niet hger zijn dan 85%. 4.4 Eisen aan eindlaag Laagdikte In nderstaande tabel zijn de vrgeschreven laagdikten pgenmen. Metalliseerlaag Aluminiumtypen ZnAl Met sealer f aanvullende cnservering Nee Ja Nee Ja Klimaatklasse Minimale gemiddelde laagdikte in µm Absluut minimum in µm C2-C4 en C5I 300 250 C5 M en immersie in zet water 350 300 Immersie in zut water 400 350 C2-C4 en C5I 200 180 C5 M en immersie in zet water 250 225 Immersie in zut water 350 300 C2-C4 en C5I 250 200 C5 M en immersie in zet water 300 250 Immersie in zut water Niet tepassen C2-C4 en C5I 150 125 C5 M en immersie in zet water 200 175 Immersie in zut water 300 250 Laagdiktemeting Het minimum aantal metingen bedraagt: 10 metingen per m² vr gevarieerde cnstructiedelen. 5 metingen per m² vr cntinue vlakken grter dan 20 m². 5 metingen per strekkende meter per vr-, achter- en/f binnenzijde van smalle cnstructies en/f prfielen zals hekstaal, leuningregels en staanders, verstijvingen, leidingwerk, gten enzvrt. Hechting De hechting van de thermisch gespten deklaag, bepaald met een hydraulische hechtingsmeter, met minimaal 5 MPa bedragen bij een destructieve bepaling vlgens NEN-EN-ISO 4624 en minimaal 6 MPa te bedragen bij een niet destructieve bepaling vlgens NEN-EN-ISO 4624. Eisen Thermisch gespten deklagen 5/12
4.5 Eisen aan metalliseerbedrijf en metalliseerder Eisen aan het metalliseerbedrijf Er met aantnbaar gewerkt wrden vlgens NEN-EN-ISO 14992-2 en/f ANSI/AWS C2.18-93. Tevens met het bedrijf minimaal 3 jaar ervaring met het metalliseren van een bject hebben. Er met minimaal 1 bject met een ppervlak van minimaal 50% van het te metalliseren ppervlak zijn uitgeverd, waarbij te te passen materiaal f methde met hetzelfde zijn al waarmee ervaring is pgedaan. Eisen aan de metalliseerder De metalliseerder met gecertificeerd zijn vlgens NEN-EN-ISO 14918 en/f vlgens ANSI/AWS C2.16 waarbij de theretische kennis en het praktijkexamen van metalliseerder dr een nafhankelijke instantie zijn getetst. 5 Eisen verflagen p thermisch gespten deklagen Bij de eisen aan verflagen p een thermisch gespten ndergrnd wrdt het nderstaande nderscheid gemaakt: Eisen aan de selectie van verfsystemen p een thermisch gespten deklaag: labratriumeisen; praktijkervaring/referenties. Eisen aan de applicatie pgesplitst in: ppervlaktereinheid; aanbrengmethde; mgevingscndities; laagdikte eisen. Eisen aan bedrijven die de verflagen aanbrengen pgesplitst in: eisen aan het applicatiebedrijf; vakbekwaamheidseisen applicateur. Deze eisen zijn in de nderstaande paragrafen nader uitgewerkt. 5.1 Eisen selectie van een verfsysteem p een thermisch gespten deklaag Ten beheve van de selectie van een verfsysteem p een thermisch gespten deklaag met vldaan wrden aan de eisen zals vermeld in de Bijlage 2. 5.2 Eisen applicatie De applicatie van het verfsysteem met vlden aan ISO 12944, tevens gelden vr zver niet pgenmen de nderstaande eisen. Oppervlaktereinheid Op het mment van aanbrengen mgen p het ppervlak geen verntreinigingen aanwezig zijn. Aanbrengmethde Het aanbrengen van de sealer f primer met z spedig mgelijk geschieden na het metalliseren. Eisen Thermisch gespten deklagen 6/12
Omgevingscnditie De staaltemperatuur met tijdens het aanbrengen minimaal 3ºC bven het dauwpunt liggen en de relatieve vchtigheid mag niet hger zijn dan 85%. Laagdikte eisen Vr de laagdikte van het verfsysteem gelden de nminale laagdikten van het geschikte verfsysteem vlgens bijlage 2. Vr de laagdikte tleranties zijn de bepalingen in de ISO 12944 van tepassing. 5.3 Eisen applicatiebedrijf en applicateur Eisen aan het applicatiebedrijf Het bedrijf met minimaal 3 jaar ervaring hebben met het aanbrengen van verflagen p een thermisch gespten deklaag. Er met minimaal 1 bject met een ppervlaktegrtte van minimaal 50% van het te behandelen ppervlak zijn uitgeverd. Vakbekwaamheidseisen applicateur 1. Straal- en cnserveringswerkzaamheden meten wrden uitgeverd dr werknemers die in het bezit zijn van een certificaat vereenkmstig het bepaalde in de navlgende leden 2 en 3. 2. Het certificaat met dr een daarte ISO 17024 geaccrediteerde certificatie-instelling zijn afgegeven p basis van Vakbekwaamheidsnrmen (eindtermen), geldigheidsduur en cndities vr de functieprfielen: Straler -1, Cnstructieschilder, Spuiter -1, zals vastgesteld dr de Waarbrgcmmissie Vakbekwaamheid Metaalcnservering, dan wel een gelijkwaardig certificaat afgegeven dr een daarte EN-45013/ISO 17024 geaccrediteerde Certificatie-instelling. 3. Het certificaat met vrts zijn afgegeven p basis van de examenreglementen zals deze dr de Waarbrgcmmissie Metaalcnservering zijn vastgesteld en waarin tetsprcedures zijn vastgelegd dan wel afgegeven p basis van gelijkwaardige examenreglementen. 4. Van de p het werk ten beheve van straal en/f cnserveringswerkzaamheden in te zetten werknemers, met tenminste 75% van die werknemers, in een van de in lid 2 genemde functieprfielen, in het bezit zijn van het in lid 1 bedelde certificaat. Werknemers die niet in het bezit zijn van het vereiste certificaat vr de dr hen uit te veren werkzaamheden, mgen straal en/f schilderwerkzaamheden uitsluitend uitveren nder verantwrding en tezicht van een vr de uit te veren werkzaamheden wel gecertificeerde werknemer. Eisen Thermisch gespten deklagen 7/12
6 Nrmen De nderstaande nrmen zijn in de tekst vermeld. NEN-EN-ISO 2409: Ruitjespref, Juni 2007. NEN-EN-ISO 4288: Oppervlaktegesteldheid - Prfielmethde - Regels en prcedures vr de berdeling van de ppervlaktextuur, April 1998. NEN-EN-ISO 4624: Lstrekpref vr de bepaling van de hechting, Juni 2003. NEN-EN-ISO 4628-2: Berdeling van de kwaliteitsafbraak van verflagen - Aanduiding van de intensiteit, heveelheid en mvang van algemeen vrkmende gebreken - Deel 2: Berdeling van de mate van blaarvrming, September 2003. NEN-EN-ISO 4628-3: Deel 3: Berdeling van de mate van restvrming, Sep 2003. NEN-EN-ISO 4628-4: Deel 4: Berdeling van de mate van barstvrming, Sep 2003. NEN-EN-ISO 4628-5: Deel 5: Aanduiding van de mate van afbladderen, Sep 2003. NEN-EN-ISO 6270-1: Bepaling van de bestandheid tegen vcht - Deel 1: cntinuecndensatie, September 2001. NEN-EN-ISO 8501-1: Vrbehandeling van staal vr het aanbrengen van verven en aanverwante prducten - Visuele berdeling van ppervlaktereinheid:deel 1: Vrbehandeling vr rest van niet-bekleed staal en van staal na verwijdering van vrgaande deklagen, Augustus 2007. NEN-EN-ISO 9001: Kwaliteitsmanagementsystemen Eisen, September 2009. NEN-EN-ISO 11997-1: Bepaling van de weerstand tegen cyclische crrsie-mstandigheden - Deel 1: Nat (zutnevel)/drg/vchtig, Februari 2006. ISO 12944 Paints and varnishes Crrsin prtectin f steel structures by prtective paint systems NEN-EN-ISO 14918: Thermisch spuiten Het kwalificeren van thermische spuiters, Oktber 1998. NEN-EN-ISO 17024: Cnfrmiteitsberdeling - Algemene eisen vr instellingen die persnscertificatie uitveren, Juni 2003. NEN-EN-ISO 20340: Prestatie-eisen vr beschermende verfsystemen vr buitengaatse en gerelateerde cnstructies, April 2009. EN 45013: Algemene criteria vr certificatie-instellingen die certificatie van persnen uitveren, 1991 AWS C2.16/C2.16M:2002: Guide fr Thermal-Spray Operatr Qualificatin, Juli 2002. AWS C2.18-93: Guide fr the Prtectin f Steel with Thermal Sprayed Catings f Aluminum and Zinc and Their Allys and Cmpsites, April 1993. Eisen Thermisch gespten deklagen 8/12
Bijlage 1 Eisen aan de selectie van een te te passen thermisch gespten deklaag Het nderzek ten beheve van de selectie van een nieuw type thermisch gespten deklaag mvat de navlgende eisen. Labratriumnderzek De vrbehandeling, applicatiemethde en de metalliseerlegering meten identiek zijn aan hetgeen p het bject wrdt tegepast. Omschrijving eisen bij labratriumnderzeken Na het aanbrengen van het te nderzeken systeem wrdt p de prefpanelen een kruiskras aangebracht tt p de stalen ndergrnd. In de hiernder genemde eisen wrdt met "bij beschadiging" bedeld rnd de vraf aangebrachte kruiskras en met "in het vlak", het nbeschadigde ppervlak. Met het aangebden systeem dient bij de nderstaande preven vldaan te wrden aan de daarbij genemde eisen. Snelverwering cnfrm ISO 20340 (4200 uur) Op prefpanelen (vlak en U-prfiel): bij beschadiging: bij kras van 2 mm breed, blaren + ndermijning: geen bij kras van 0,5 mm breed, blaren + ndermijning: geen in het vlak: blaarvrming: S0 vlgens ISO 4628-2 restvrming Ri0 vlgens ISO 4628-3 barstvrming S0 vlgens ISO 4628-4 nthechting S0 vlgens ISO 4628-5 hechting: minimaal 5 MPa vlgens ISO 4624 Crrsiewisseltest vlgens ISO 11997-1 (1998) Cycle B (15 cycli) bij beschadiging: bij kras van 2 mm breed, blaren + ndermijning: geen bij kras van 0,5 mm breed, blaren + ndermijning: geen in het vlak: blaarvrming: S0 vlgens ISO 4628-2 restvrming Ri0 vlgens ISO 4628-3 barstvrming S0 vlgens ISO 4628-4 nthechting S0 vlgens ISO 4628-5 hechting: minimaal 5 MPa vlgens ISO 4624 Waterdamptest vlgens ISO 6270 (3 maanden) bij beschadiging: bij kras van 2 mm breed, blaren + ndermijning: geen bij kras van 0,5 mm breed, blaren + ndermijning: geen in het vlak: blaarvrming: S0 vlgens ISO 4628-2 restvrming Ri0 vlgens ISO 4628-3 barstvrming S0 vlgens ISO 4628-4 nthechting S0 vlgens ISO 4628-5 hechting: minimaal 5 MPa vlgens ISO 4624 Eisen Thermisch gespten deklagen 9/12
Omschrijving eisen praktijkervaring Algemeen Het vrgestelde systeem is in de praktijk minimaal 3 jaar aantnbaar tegepast p een vergelijkbare cnstructie f prefvlak waarbij de ndergrnd en mstandigheden vergelijkbaar meten zijn met het bject. Dit wrdt aangetnd met een recent inspectierapprt van het referentie-bject van een nafhankelijk inspectiebureau. Berdeling van de praktijkervaring van het verfsysteem p een bject met plaats vinden cnfrm de nderstaande eisen. Omschrijving eisen praktijkervaring van referentiebject f prefvlak Bij een bestaand, minimaal 3 jaar ud, referentiebject f prefvlak dient de tegepaste prducten en de pbuw van het aangebrachte prducten te wrden aangetnd. Dit kan bijvrbeeld dr kwaliteitsdcumenten van het applicatiebedrijf en/f met rapprtages welke tijdens de cnservering van het betreffende bject dr een nafhankelijk nderzeksbureau zijn pgesteld. Het systeem met wat betreft pbuw en laagdikte vereenkmen met het systeem waarmee met ged gevlg de labratriumbepreving is uitgeverd. Tt en met het derde jaar zijn de eisen: geen restvrming p nbeschadigd ppervlak, restvrming, ndermijning f blaarvrming vanuit mechanische beschadigingen max. 1 mm, geen blaarvrming p nbeschadigd ppervlak, geen barst- en/f scheurvrming, hechting minimaal 6 MPa vlgens ISO 4624. Bij bjecten uder dan 3 jaar wrden de eisen afhankelijk van de uderdm en de mgevingsklasse waarin het bject zich bevindt aangepast. Hechting dient tt 25 jaar na de applicatie nveranderd ged te zijn. Er mag tt 30 jaar na de applicatie geen rest- blaar-, barst- en/f scheurvrming p nbeschadigd ppervlak zijn pgetreden. Restvrming, ndermijning f blaarvrming vanuit mechanische beschadigingen: na 10 jaar maximaal 1 mm na 15 jaar maximaal 1 mm na 20 jaar maximaal 2 mm na 25 jaar maximaal 3 mm na 30 jaar maximaal 5 mm Incidentele uitveringgebreken zullen niet wrden meegewgen. Als er meerdere uitveringgebreken wrden gecnstateerd wrdt er vanuit gegaan dat de applicatie-eigenschappen van het systeem nvldende zijn en daarmee het systeem ngeschikt is. Eisen Thermisch gespten deklagen 10/12
Bijlage 2 Eisen aan de selectie van verflagen p een thermisch gespten deklaag De geschiktheid van een sealer f verfsysteem p een thermisch gespten deklaag met vr tepassing wrden aangetnd cnfrm het beschreven labratriumnderzek en de praktijktets. Dit nderzek met per type thermisch gespten deklaag en per leverancier wrden uitgeverd. De eisen hebben betrekking p het aantnen van de gede hechting en barrièrewerking. De eisen zijn hiernder weergegeven. Labratriumnderzek Het systeem met vr dit nderzek wrden aangebracht p de thermisch gespten deklaag waarp het verfsysteem dient te wrden aangebracht. De vrbehandeling met identiek zijn aan de vrbehandelingsmethde die p de bjecten wrdt tegepast. Omschrijving eisen verflagen p een thermisch gespten deklaag bij labratriumnderzeken Na het aanbrengen van het te nderzeken systeem wrdt p de prefpanelen een kruiskras aangebracht tt p de thermisch gespten deklaag. In de hiernder genemde eisen wrdt met "bij beschadiging" bedeld rnd de vraf aangebrachte kruiskras en met "in het vlak", het nbeschadigde ppervlak. Met het aangebden systeem dient bij de nderstaande preven vldaan te wrden aan de daarbij genemde eisen. Crrsiewisseltest vlgens ISO 11997-1 (1998) Cycle B (15 cycli) bij beschadiging: bij kras van 2 mm breed, blaren + ndermijning: geen bij kras van 0,5 mm breed, blaren + ndermijning: geen in het vlak: blaarvrming: S0 vlgens ISO 4628-2 restvrming Ri0 vlgens ISO 4628-3 barstvrming S0 vlgens ISO 4628-4 nthechting S0 vlgens ISO 4628-5 hechting: klasse 0 f 1 vlgens NEN-EN-ISO 2409 Waterdamptest vlgens ISO 6270 (3 maanden) bij beschadiging: bij kras van 2 mm breed, blaren + ndermijning: geen bij kras van 0,5 mm breed, blaren + ndermijning: geen in het vlak: blaarvrming: S2 D2 vlgens ISO 4628-2 restvrming Ri0 vlgens ISO 4628-3 barstvrming S0 vlgens ISO 4628-4 nthechting S0 vlgens ISO 4628-5 hechting: klasse 0 f 1 vlgens NEN-EN-ISO 2409 Snelverweringstest m.b.v. een Weather-Ometer vlgens ISO 11341 (1994) Cycle A (2000 uur) in het vlak: blaarvrming: S0 vlgens ISO 4628-2 restvrming Ri0 vlgens ISO 4628-3 barstvrming S0 vlgens ISO 4628-4 nthechting S0 vlgens ISO 4628-5 verkleuring afhankelijk van type dekverf en kleur glans minimaal 30% van de uitgangsglans Eisen Thermisch gespten deklagen 11/12
Omschrijving eisen praktijkervaring Het vrgestelde systeem is in de praktijk minimaal 3 jaar aantnbaar tegepast p een vergelijkbare cnstructie f prefvlak waarbij de ndergrnd en mstandigheden vergelijkbaar meten zijn met het bject. Dit wrdt aangetnd met een recent inspectierapprt van het referentie-bject van een nafhankelijk inspectiebureau. Berdeling van de praktijkervaring van het verfsysteem p een bject met plaats vinden cnfrm de nderstaande eisen. Omschrijving eisen praktijkervaring van referentiebject f prefvlak Op een bestaande referentie f een prefvlak Bij een bestaand, minimaal 3 jaar ud, referentiebject f prefvlak dient de aanbieder van het systeem de tegepaste prducten en de pbuw van het aangebrachte prducten aan te tnen. Dit kan bijvrbeeld d.m.v. kwaliteitsdcumenten van het applicatiebedrijf en/f met rapprtages welke tijdens de cnservering van het betreffende bject dr een nafhankelijk nderzeksbureau zijn pgesteld. Het systeem met wat betreft pbuw en laagdikte vereenkmen met het systeem waarmee met ged gevlg de labratriumbepreving is uitgeverd. Tt en met het derde jaar zijn de eisen: geen crrsievrming van de thermisch gespten deklaag p nbeschadigd ppervlak, crrsie van de thermisch gespten deklaag, ndermijning f blaarvrming vanuit mechanische beschadigingen maximaal 2 mm, geen blaarvrming p nbeschadigd ppervlak, geen barst- en/f scheurvrming, hechting klasse 0 f 1 vlgens NEN-EN-ISO 2409. Bij bjecten uder dan 3 jaar wrden de eisen afhankelijk van de uderdm en de mgevingsklasse waarin het bject zich bevindt aangepast. Hechting dient tt 20 jaar na de applicatie nveranderd ged te zijn. Er mag tt 10 jaar na de applicatie geen crrsie, blaar-, barst- en/f scheurvrming p nbeschadigd ppervlak p zijn pgetreden. Crrsie, ndermijning f blaarvrming vanuit mechanische beschadigingen: na 10 jaar maximaal 1 mm na 15 jaar maximaal 4 mm na 20 jaar maximaal 6 mm na 25 jaar maximaal 10 mm na 30 jaar maximaal 15 mm. Gebreken dr incidentele uitveringgebreken zullen niet wrden meegewgen. Als er meerdere uitveringgebreken wrden gecnstateerd wrdt er vanuit gegaan dat de applicatie-eigenschappen van het systeem nvldende zijn en daarmee het systeem ngeschikt is. Eisen Thermisch gespten deklagen 12/12