Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? 16 november 2015 Bewegen en activeren in de ouderenzorg Veel bewoners van zorginstellingen hebben te maken met depressies. Hoe komt het dat bewegen kan helpen bij het voorkomen van depressies? Hoe dan? En welke rol kan bewegen spelen bij het behandelen van depressies? Waarschuwing vooraf Wat weet u al van depressie in zorginstellingen? Welke uitdagingen kent u hierin? Met welke richtlijnen of interventies bent u al bekend? Doen bij Depressie 1
Algemene bevolking: 10-15% heeft ooit een depressie gehad Ouderen: Meest voorkomende psychiatrische aandoening: 25 % van mensen > 65 jaar Mensen met dementie: Depressieve symptomen bij 25-35% 10-20% voldoet aan criteria depressie Langdurige zorg: In de beginfase van dementie: 5-50% van cliënten op somatische afdelingen Depressieve reactie door besef van geestelijke achteruitgang grootschalige Nederlandse studie (AGED): Depressieve stoornis: 8% Beperkte depressie: 14% Depressieve symptomen: 24% Veranderingen in de hersenen door de ziekte die dementie veroorzaakt en van invloed kunnen zijn op depressieve klachten (zoals de ziekte van Alzheimer of Parkinson, maar ook CVA, NAH) ± 20 % van cliënten met ziekte van Alzheimer 2
Concentratiestoornissen Geheugenproblemen Oriëntatieproblemen Apathie, nergens zin in hebben Terugtrekken uit sociale activiteiten Sombere stemming Slaapproblemen Traag denken en handelen Gevoelens van hopeloosheid en angst Kenmerken van depressie: bewust van klachten cliënt klaagt zelf (bijv. over geheugen, slaapproblemen) geen interesse in zelfzorg alles wordt grijs, vooral leuke gebeurtenissen (korte en lange termijn) Cliënt zegt weet niet bij testen Cognitieve stoornissen beperkt Geen apraxie, afasie, agnosie Kenmerken van dementie: beperkt tot geen inzicht anderen klagen (bijv. over geheugen, nachtelijke onrust) maakt fouten in zelfzorg vergeet details leuke én vervelende gebeurtenissen (aanvankelijk vooral korte termijn) Cliënt geeft fout antwoord bij testen Objectieve stn in dagelijks leven Wel apraxie, afasie en/of agnosie Depressie Dementie 1. Introductie Waarom aandacht voor depressie in verpleeghuizen? Thuis Verpleeghuis Ziekenhuis Verlieservaringen Persoonlijkheid (erfelijk of aangeleerd ) Sociale omgeving Depressie in voorgeschiedenis Biologische oorzaken, zoals slechte voedingstoestand, hormonen, schildklier Ziekte of (hersen) trauma Medicijnen zorggebruik Opname in het verpleeghuis Verlies vertrouwde omgeving en contacten Minder of ander contact met naasten/ familie Sterke confrontatie met achteruitgang Angst voor het leggen van nieuwe contacten Verminderde regie/autonomie duidelijke structuur van de dag woonomgeving is beschermd mogelijkheid tot sociale contacten beschikbaarheid van 24-uurs zorg veel gevarieerde activiteiten 3
Zorgprogramma Doen bij Depressie Herkennen, medewerkers verzorging korte vragenlijst over cliënten Depressie bij ouderen is behandelbaar Richtlijnen adviseren psychologische interventies als start Ouderen blijken psychologische interventies als behandelvorm te prefereren boven medicamenteuze behandeling Bij dementie zijn zowel psychologische, psycho-sociale als biologische therapieën mogelijk Screenen, psycholoog Systematisch opsporen interview cliënten en medewerkers van depressies Diagnose stellen, psycholoog en arts uitgebreid diagnostisch onderzoek Behandelen: Drie modules 1.basisinterventies door zorgmedewerkers 2.therapie door psycholoog Multidisciplinair 3.overwegen medicatie behandelen Monitoren en evaluatie 4. Effecten Doen bij Depressie Effecten Doen bij Depressie Uitkomstmaat somatiek psychogeriatrie Depressieve symptomen (CSDD) - Apathie (AES-10) - Kwaliteit van leven (EQ5D) + + Leontjevas, R., et al., A structural multidisciplinary approach to depression management in nursing home residents... Lancet, 2013, 381(9885): p. 2255-64 Leontjevas, R., et al., More insight into the concept of apathy... Int Psychogeriatr, 2013. In press Voorlichting - Psycho educatie client en / of naasten - Omgangsadvies medewerkers Dagprogramma - Herstel dag / nachtritme - Eigen regie stimuleren Plezierige Activiteiten Plan - Meer positiviteit / plezier - vermijden negativiteit 1. Vaste tijden en manier van omgang bij opstaan, eten en naar bed gaan? 2. Voldoende vochtinname, fruit / groenten, dieetwensen? 3. Voldoende daglicht en zonlicht? 4. Sociale contacten met anderen? 5. ADL zo veel mogelijk zelf? 6. Eigen keuzes door de dag heen? 7. Succeskansen vergroten? 8. Beweging gestimuleerd? 9. Evaluatiemoment? 4
PMT is een actieve behandelvorm voor mensen met psychische problemen of psychiatrische stoornissen. Bewegen en lichamelijkheid wordt ingezet om gedrag te beïnvloeden. L. E. C. S. Contact maken Samenwerken Initiatief nemen (zelfstandigheid en autonomie) Zelfvertrouwen (ervaren en inschatten van de eigen mogelijkheden) Voor Zichzelf opkomen (assertiviteit) Kracht Ontspanning Uiten van emoties Waarschuwing? Beleving? 1. Slapen 2. Ongericht passief en actief 3. Gericht actief 4. Gespannen passief en actief 5. Overspannen 5
Volgen Herkennen Voorspellen Beïnvloeden Choosing Wisely Oefenvorm de ballon Voor meer informatie: Margje Mahler T: 06-23130166 E: margjemahler1@gmail.com Twitter: @margjemahler Alwies Hendriks Psychomotorisch therapeut De Waalboog 6