Hoofdstuk 24. Binnenstad en winkelcentra Samenvatting De meeste Leidse huishoudens doen 2 à 3 keer in de week hun dagelijkse boodschappen. Waar men de dagelijkse boodschappen doet is, logischerwijs, afhankelijk van waar men woont. Gemeten over de twee meest bezochte supermarkten per Leidenaar is de Albert Heijn favoriet, gevolgd door Digros, Hoogvliet en C1000. Vergeleken met eerdere metingen gaan mensen vaker naar Albert Heijn en minder vaak naar de Digros. Om meer inzicht te krijgen in de koopkrachtbinding van Leiden voor niet-dagelijkse boodschappen is, evenals in eerdere jaren, de Leidenaren gevraagd waar ze een aantal veel gekochte artikelsoorten kopen. Drogisterij- en parfumerie artikelen worden door ruim negen op de tien kopers meestal in Leiden gekocht, schoenen, lederwaren, kleine elektrische apparaten en kleding door acht op de tien. Alleen voor meubels en woninginterieur gaat men meestal ergens anders naar toe in of buiten de Leidse regio, met name naar Leiderdorp of Zoeterwoude. Driekwart van de Leidenaren winkelt wel eens gewoon voor de gezelligheid. Naast Leiden worden met name Den Haag en in mindere mate Amsterdam wel eens bezocht voor fun-shopping. Vrijwel alle Leidenaren bezoeken wel eens de binnenstad. Daarnaast bezoekt een deel van de Leidenaren ook wel eens een ander winkelcentrum in Leiden, waarbij de Luifelbaan/ Bevrijdingsplein en de Kopermolen het vaakst genoemd worden. Het meest gebruikte vervoermiddel naar de winkelcentra is de fiets. Beoordeling van de vijf meest bezochte winkelcentra op zeven aspecten geeft te zien dat de binnenstad op sfeer en horeca hoger wordt beoordeeld dan de overige winkelcentra in Leiden. Op bereikbaarheid en parkeren scoort de binnenstad aanzienlijk lager. De meest genoemde verbetertips voor de binnenstad hebben dan ook betrekking op deze twee aspecten. Vragenlijst HOOFDSTUK 24: BINNENSTAD EN WINKELCENTRA 1. Hoe vaak worden er in uw huishouden dagelijkse boodschappen gedaan? Iedere dag 2 à 3 keer per week 1 keer per week 2 à 3 keer per maand 1 keer per maand minder dan 1 keer per maand nooit 1A-D. Dagelijkse boodschappen kunnen bij verschillende soorten winkels worden gedaan. Kunt u voor de volgende soorten winkels aangeven of u hier minimaal wekelijks, maandelijks, een paar keer per jaar of nooit komt? Wekelijks of Maandelijks Paar keer Nooit vaker per jaar a. Speciaalwinkels, zoals de bakker, slager, groenteboer, kaasboer, notenbar b. De markt c. Supermarkt: behorend tot grote keten d. Buurtsuper, van zelfstandig ondernemer 1
als men wel eens bij een supermarkt komt: 2. Bij welke supermarkt doet u meestal uw boodschappen. En welke supermarkt is uw 2 e keus? Albert Heijn Bevrijdingsplein Albert Heijn Hooigracht Albert Heijn Kooilaan Albert Heijn Kopermolen Albert Heijn in het station Albert Heijn Stevensbloem Albert Heijn Leiderdorp Winkelhof Albert Heijn Oegstgeest Irislaan Albert Heijn Oegstgeest Terweeplein Albert Heijn Voorschoten Schoolstraat Aldimarkt Langegracht Aldimarkt Garenmarkt/Raamsteeg Aldimarkt Voorschoten Schoolstraat Aldimarkt Stationsplein C 1000 Diamantplein C 1000 Kopermolen C 1000 Slingerland Voorschoten (Planciusplantsoen) C 1000 Oegstgeest Irislaan C 1000 Roemer Oegstgeest Boerhaaveplein C 1000 De Jong Leiderdorp Laan van Ouderzorg C 1000 Zoeterwoude Dorpsstraat Dekamarkt Levendaal Digros Diamantplein Digros Langegracht Digros Stevensbloem Digros Leiderdorp Winkelhof Hoogvliet Levendaal Hoogvliet Voorschoten Hoogvliet Leiderdorp Hoogvliet Kennedylaan Lidl Kopermolen Lidl Vijf Meiplein Spar Brahmslaan Spar Herenstraat Spar IJsselkade Spar Lange Mare Super de Boer Stationsweg Anders Winkelcentra binnen Leiden Steden in Holland Rijnland Steden buiten regio 1. Binnenstad 2. Luifelbaan/Bevrijdingsplein 3. Diamantplein 4. Herenstraat 5. Kopermolen 6. Stevensbloem 7. Kooiplein 10. Wagnerplein/Kennedyln/ Brahmslaan 11. IJsselkade 18. overig 21. Oegstgeest 22. Leiderdorp 23. Voorschoten 24. Alkemade (= o.a. Roelofarendsveen) 25. Zoeterwoude 26. Katwijk (Rijnsburg, Valkenburg) 27. Teijlingen (Sassenheim, Warmond, Voorhout) 31. Den Haag 32. Rotterdam 33. Amsterdam 34. Utrecht 35. Zoetermeer 36. Gouda 37. Leidschendam 38. Wassenaar 39. Noordwijk 40. Alphen a/d Rijn 48. elders 3. Nu noem ik een aantal winkelartikelen. Kunt u aangeven in welke stad/winkelcentrum u deze artikelen meestal koopt en in welke steden/centra soms? Meestal 1. dames- en herenkleding. 2. schoenen en lederwaren. 3. meubelen, gordijnen en woninginterieur. 4. grotere elektrische apparatuur, zoals tv, geluidsapparatuur. 5. kleine elektrische huishoudelijke apparatuur (koffiezetapp., etc.). 6. drogisterij/parfumerie-artikelen. 7. gezelligheidswinkelen, zonder koopdoel. De volgende vragen gaan over de binnenstad van Leiden. 4. Hoe gaat u meestal naar de binnenstad van Leiden? Lopend Per fiets Per brommer Met openbaar vervoer Met de auto Kom er nooit Naar 7 2
5. Kunt u de volgende aspecten van de binnenstad van Leiden beoordelen met een rapportcijfer? Sfeer. Horeca. Hoeveelheid winkels. Diversiteit aan winkels. Looproutes door het Centrum. Bereikbaarheid per auto. Parkeren. Wilt u nog iets toelichten wat u graag verbeterd wil zien? 6. Als u de binnenstad niet meerekent, welk (ander) winkelcentrum in Leiden bezoekt u dan het vaakst? geen andere volgend blok 7. Hoe gaat u meestal naar dit winkelcentrum? Lopend Per fiets Per brommer Met openbaar vervoer Met de auto 8. Kunt u de volgende aspecten van dit winkelcentrum waar u ook wel eens boodschappen doet beoordelen met een rapportcijfer? Sfeer. Horeca. Hoeveelheid winkels. Diversiteit aan winkels. Looproutes door het winkelcentrum. Bereikbaarheid per auto. Parkeren. Uitkomsten In dit hoofdstuk wordt gekeken naar het koopgedrag van de Leidenaar, zowel voor dagelijkse als voor niet-dagelijkse boodschappen. Ook wordt gekeken met welk vervoermiddel men de grote winkelcentra bezoekt. Op het eind van dit hoofdstuk worden de binnenstad en verschillende winkelcentra in Leiden beoordeeld op een aantal aspecten. 24.1 Dagelijkse boodschappen Dagelijkse boodschappen zijn boodschappen die aangekocht worden voor de dagelijkse levensbehoeften, zoals brood, zuivel, melk en andere etenswaren. Vier op de tien Leidenaren doet vrijwel iedere dag dagelijkse boodschappen, de helft 2-3 keer per week. Dagelijkse boodschappen kunnen bij verschillende soorten winkels worden gedaan. De supermarkt wordt door bijna iedereen bezocht. Speciaalwinkels, zoals de bakker, slager, groenteboer, kaasboer of notenbar worden door zeven op de tien Leidenaren wekelijks of vaker bezocht, de markt door vier op de tien en de buurtsuper door een kwart. Grafiek 24.1: Bezoek vier soorten winkels voor dagelijkse boodschappen supermarkt 9 2% 1% speciaalwinkels 6 10% 14% de markt 42% 24% 13% 21% buurtsuper 5 wekelijks of vaker maandelijks paar keer per jaar (vrijwel) nooit 3
24.2 Bezoek supermarkt In Leiden en de directe omgeving zijn circa tien supermarktketens actief met één of meerdere vestigingen. In dit onderzoek is gevraagd welke supermarkt de Leidenaren het meest bezoeken. Albert Heijn wordt veruit het meest bezocht, gevolgd door Digros, Hoogvliet en C1000. Vergeleken met eerdere jaren wordt de Albert Heijn vaker bezocht en Digros minder vaak. Hoogvliet, Lidl en Spar hebben de laatste jaren een extra vestiging gekregen en C1000 en Super de Boer een vestiging minder. Dit verklaart grotendeels de verschuivingen in bezoek bij deze supermarktketens. Grafiek 24.2a: Meest bezochte supermarkt (2 antwoorden mogelijk) 60% 55% 53% 48% 43% 38% 22% 22% 20% 22% 1 10% 8% 6% 5% 6% 6% 5% 5% 3% 3% 4% 5% 2% 3% 3% 2% Albert Heijn Digros Hoogvliet C1000 Lidl Spar Dekamarkt Aldimarkt Super de Boer anders Tabel 24.2b: Welke supermarkten worden het meest bezocht per district (maximaal 2 supermarkten per respondent) Waar men de dagelijkse boodschappen doet is, logischerwijs, afhankelijk van waar men woont. Onderstaande tabel geeft per district de supermarkten die (het meest) worden bezocht. Binnenstad Zuid Binnenstad Noord Leiden Noord Roodenburgerdistrict Bos- en Gasthuisdistrict Morsdistrict Merenwijk district Stevenshof district Albert Heijn 53% 55% 60% 46% 54% 68% 54% 66% 32% 72% 72% Digros 48% 43% 38% 10% 48% 62% 12% 23% 74% 15% 88% Hoogvliet 22% 20% 81% 2 44% 46% 8% # 5% C1000 22% 22% 1 # # 8% 5 62% 8% Lidl 3% 6% # # 11% 5% 14% 4% # Spar 3% 2% 8% 12% # 22% 5% # # # Dekamarkt 5% 4% 6% 18% # 18% # # # # Aldimarkt 8% 10% 6% 15% 11% 5% 6% 3% # # 3% Super de Boer 5% # 5% 6% # # 6% # # Anders* 2% # # 3% # 3% # # # * anders= markt, buiten Leiden # = 2% of minder, in het tabellenboek staan de ketens ook onderverdeeld naar specifieke vestiging Als gekeken wordt naar de circa veertig individuele supermarkten, dan blijken de vijf meest bezochte supermarkten: Hoogvliet Levendaal (1), Digros Langegracht (18%), Albert Heijn Bevrijdingsplein (1), Albert Heijn Hooigracht (13%) en Digros Stevensbloem (12%). 4
24.3 Niet-dagelijkse boodschappen Om meer inzicht te krijgen in de koopkrachtbinding van Leiden zijn, evenals in eerdere jaren, de Leidenaren enkele veelverkochte artikelsoorten voorgelegd. Leidenaren die deze artikelen wel eens kopen is gevraagd waar ze deze artikelen (meestal) kopen. Evenals in eerdere jaren worden drogisterij- en parfumerie artikelen het vaakst in Leiden zelf (de binnenstad of elders in Leiden) gekocht. Ruim negen op de tien respondenten koopt dit in Leiden. Andere artikelen die veelal in Leiden zelf worden gekocht zijn kleine elektrische apparaten, schoenen/lederwaren en kleding. Voor de aankoop van meubels en woninginterieur gaat men meestal ergens anders naar toe in of buiten Holland Rijnland, met name naar Leiderdorp of Zoeterwoude. Fun-shopping Driekwart van de Leidenaren winkelt wel eens gewoon voor de gezelligheid. Naast Leiden worden Den Haag en in mindere mate Amsterdam regelmatig bezocht voor fun-shopping. Rotterdam en Utrecht worden hiervoor veel minder bezocht. De resultaten zijn vergelijkbaar met eerdere jaren. Nieuw is dat dit jaar 2-3% van de Leidenaren spontaan aangeeft kleine en grote elektrische apparatuur via internet te kopen. Grafiek 24.3a: Waar worden artikelsoorten meestal gekocht (in % koopt artikelsoort) 1 Drogisterij, parfumerieartikelen 65% 8% 2% 66% 26% 66% 2 Kleine electrische app. 73% 4% 7 5% 6 13% 11% Schoenen en lederw aren 75% 5% 4% 76% 75% Dames en herenkleding 72% 4% 4% 20% 74% 18% 76% 4% 3% Grote electrische app. 60% 3% 2 5 20% 12% 55% 23% 13% Meubels,gordijnen en w oninginterieur 34% 4% 40% 22% 33% 33% 31% 35% 24% Fun shoppen 5 3% 5% 36% 63% 6% 3% 65% 4% 3% 0% 50% 75% 100% binnenstad elders in leiden Holland Rijnland Buiten de regio 1 Tot Holland Rijnland worden gerekend: Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Zoeterwoude, Alkemade, Katwijk en Teijlingen 5
Andere bezochte winkelcentra in Leiden om te winkelen Vrijwel alle Leidenaren bezoeken wel eens de binnenstad. Daarnaast bezoekt een deel van de Leidenaren voor de aankoop van niet-dagelijkse boodschappen ook wel eens een ander winkelcentrum in Leiden. De Luifelbaan/ Bevrijdingsplein en de Kopermolen worden hierbij het vaakst genoemd. Tabel 24.3b laat zien dat het bezoek aan de Luifelbaan/Bevrijdingsplein in de afgelopen jaar fors gestegen is. Tabel 24.3b: Meest bezochte winkelcentrum voor niet-dagelijkse boodschappen naast Binnenstad* 2005 Luifelbaan/ Bevrijdingsplein 1 2 Kopermolen 14% 12% 10% Stevensbloem 3% 4% Diamantplein 8% 5% 4% 24.4 Hoe reizen naar Leidse winkelcentra Vervolgens is de mensen gevraagd met welk vervoermiddel ze naar de door hen bezochte winkelcentra gaan. Onderstaande grafiek vergelijkt de wijze van reizen naar de vier meest bezochte centra met de wijze van reizen naar de binnenstad. Voor alle winkelcentra is de fiets het meest gebruikte vervoermiddel. Inwoners van de districten Binnenstad-Noord en Zuid bezoeken veelal lopend de binnenstad. De inwoners van het Stevenshofdistrict komen relatief wat vaker met de auto. De OVgebruikers zijn meestal gepensioneerden. Bezoekers van de overige winkelcentra gebruiken relatief vaker de auto. De bezoekers van de kleinere (meer wijk) winkelcentra komen vaak uit de eigen wijk en dus relatief vaker lopend of met de fiets. Grafiek 24.4a: Hoe reizen naar binnenstad en vier meest bezochte Leidse winkelcentra (in % bezoekt winkelcentrum) Binnenstad 60% 8% Overige winkelcentra 48% 15% 33% 3% Luifelbaan/ Bevrijdingsplein 51% 40% 2% Kopermolen 4 22% 3% Stevensbloem 36% 2 2 6% Diamantplein 5 10% 24% Per fiets Lopend Auto OV of anders Uit het feit dat in tabel 24.4b te zien is dat er meer bezoekers met de auto naar de Luifelbaan/ Bevrijdingsplein komen, kan ook worden opgemaakt dat het winkelcentrum steeds meer bezoekers van verder weg aantrekt. Tabel 24.4b: Vervoermiddel naar Leidse winkelcentra, vergelijking 04-08 Binnenstad Luifelbaan/ Bevr.plein Kopermolen Stevensbloem* Diamantplein* 04 06 08 04 06 08 04 06 08 06 08 06 08 Per fiets/lopend 83% 85% 85% 62% 63% 58% 63% 68% 6 73% 65% 74% 6 Auto 8% 36% 35% 40% 34% 31% 24% 2 21% 24% OV of anders 8% 3% 2% 2% 3% 1% 3% 4% 6% 5% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% * vanwege te klein aantal waarnemingen wordt hier geen vergelijking met 04 gepresenteerd 6
24.5 Beoordeling Binnenstad en andere winkelcentra Aan de Leidenaar is gevraagd de door hem/haar bezochte winkelcentra te beoordelen op zeven aspecten. Op het merendeel van de aspecten wordt de binnenstad hoger beoordeeld dan de overige winkelcentra in Leiden. Alleen op bereikbaarheid en parkeren scoort de binnenstad aanzienlijk lager. Daarnaast valt op dat de diversiteit aan winkels in winkelcentrum Luifelbaan hoger wordt gewaardeerd dan de Binnenstad. Vergeleken met eerdere jaren valt met name op dat Luifelbaan op alle aspecten hoger wordt beoordeeld en winkelcentra Stevensbloem en Diamantplein op hoeveelheid en diversiteit aan winkels hoger scoort. De andere winkelcentra cq aspecten scoren vergelijkbaar met. Tabel 24.5: Beoordeling winkelcentra op 7 aspecten Binnenstad Luifelbaan Kopermolen Stevensbloemplein* Diamant- 04 06 08 04 06 08 04 06 08 06 08 06 08 Sfeer in winkelcentrum 7,1 7,3 7,3 5,8 6,6 6,9 6,4 6,7 6,8 5,7 5,8 6,4 6,3 Looproutes door winkelcentrum 7,2 7,3 7,3 6,5 6,8 7,2 7,0 7,3 7,2 6,3 6,5 7,1 7,3 Horeca in winkelcentrum 7,1 7,3 7,2 4,8 5,4 5,8 5,3 5,7 5,8 5,2 5,8 6,0 5,5 Hoeveelheid winkels in winkelcentrum 6,9 7,1 7,2 5,9 6,6 7,2 6,3 6,9 6,8 5,5 6,0 6,1 6,6 Diversiteit winkels in winkelcentrum 6,6 6,8 6,9 6,0 6,7 7,1 6,4 6,8 6,7 5,5 5,9 6,0 6,5 Bereikbaarheid winkelcentrum per auto 5,2 5,4 5,5 7,3 7,3 7,6 7,2 7,5 7,4 6,6 6,4 7,5 7,1 Parkeren in het winkelcentrum 5,1 5,4 5,4 7,2 7,2 7,6 7,0 7,3 7,2 6,4 6,2 7,1 7,0 Gemiddeld 6,5 6,7 6,7 6,2 6,7 7,1 6,5 6,9 6,8 5,9 6,1 6,6 6,6 * vanwege te klein aantal waarnemingen wordt hier geen vergelijking met 04 gepresenteerd 24.6 Verbetertips voor de Binnenstad Tot slot is aan alle bezoekers van de binnenstad gevraagd of ze nog verbetertips hebben. Er volgt een groot scala aan antwoorden met betrekking tot parkeren, diversiteit winkels, horeca, etc. Onderstaand de top 10: 1. Meer parkeergelegenheid (dicht bij het centrum of aan de rand van de binnenstad) (101x) 2. Bereikbaarheid binnenstad per auto moet beter, betere doorstroming (47x) 3. Onderhoud Centrum kan schoner/netter (39x) 4. Voorzieningen voor fietsers: fietspaden, meer fietsenstallingen (33x) 5. Winkelaanbod binnenstad: meer diversiteit, meer speciaalwinkels (29x) 6. Verkeersveiligheid (22x) 7. Kosten parkeren in het centrum: te duur/overal betalen (16x) 8. Meer sfeer in binnenstad (15x) 9. Autovrije of autoluwe binnenstad (11x) 10. Betere looproutes, meer voetgangersgebied (10x) 7