Introductie Supermarkten benadrukken graag dat ze dierenwelzijn en milieu hoog in het vaandel hebben staan. De halfjaarlijkse Supermarktmonitor van Varkens in Nood geeft inzicht in de ware inspanningen van de Nederlandse supermarkten. 1 De consumptie van vlees heeft negatieve gevolgen voor het dierenwelzijn en het milieu. Daar zijn steeds meer mensen zich van bewust. Toch neemt de consumptie van diervriendelijk biologisch vlees en vleesvervangers maar langzaam toe. Varkens in Nood spoort supermarkten daarom aan dier- en milieuvriendelijke producten voor alle consumenten zo toegankelijk mogelijk te maken. Uit onderzoek blijkt dat prijs een hoge drempel vormt voor bewuste consumenten. Door ook bij biologisch vlees en vegetarische producten een scherpe prijsstelling te hanteren en niet te stunten met vlees uit de vee-industrie, kan de omzet van dier- en milieuvriendelijke producten flink hoger worden. Wat zeker ook helpt is als supermarkten reclame maken voor biologisch vlees en vleesvervangers. Supermarkten kunnen consumenten dus stimuleren door een aantrekkelijk en goed geprijsd assortiment biologisch vlees en vleesvervangers te hanteren en deze producten ook in hun reclamefolders op te nemen. Ditmaal is besloten in de Supermarktmonitor alleen te kijken naar aanbiedingen en niet naar het assortiment. Nummer 5 van de Supermarktmonitor is dus een toegespitste versie van de reguliere variant. 1 De monitor is eerder uitgebracht in december 2008, april 2009, januari 2010 en augustus 2010. 1
Aanbiedingen Varkens in Nood heeft gedurende twaalf weken van elf supermarkten de aanbiedingen van gangbaar vlees, biologisch vlees en vleesvervangers bijgehouden. Ook zijn aanbiedingen in het tussensegment opgenomen. Vlees in het tussensegment hoeft aan minder (welzijns)eisen te voldoen dan biologisch vlees, maar heeft een hogere welzijnsstandaard dan gangbaar vlees. Minder verantwoorde aanbiedingen Vergeleken met medio 2010 wordt er minder verantwoord vlees aangeboden. In de vorige monitor betrof het 10% van de gevallen een verantwoorde aanbieding, dat percentage is nu gedaald naar 8% (figuur 1). gangbaar 92% vleesvervangers 3% biologisch 3% tussensegment 2% Figuur 1: verdeling verschillende typen aanbiedingen Biologisch en vleesvervangers tellen de meeste verantwoorde aanbiedingen: beide ongeveer 3%. Biologisch is daarmee ten opzichte van de vorige keer gelijk gebleven en vleesvervangers is 1% gestegen. Het tussensegment vlees is echter terug gelopen van 5% naar 2%. 2
Kortingen Varkensvlees is nog steeds een stuntproduct. Meer dan de helft van het aantal aanbiedingen - gangbaar en biologisch - bestaat uit varkensvlees (figuur 2). kip rund varken 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% Figuur 2: aanbiedingen per vleessoort Kip daarentegen is dit keer varkensvlees gepasseerd wat betreft de hoogste gemiddelde korting per aanbieding. Vleesvervangers Biologisch Vlees Tussensegment Vlees rund varken kip 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Figuur 3: gemiddelde korting per vleessoort 3
Kortingen kunnen flink oplopen: zo verkocht Albert Heijn 250 gram slavinken van 4,75 voor 1,37, een prijsverschil van maar liefst 71%. Ook Super de Boer knalt met een kilo kippenbouten van 3,99 voor 1,94, een prijsverschil van 51%. De korting die supermarkten geven op verantwoord vlees (tussensegment en biologisch) is lager dan die op gangbare vleesproducten. Wel is de gemiddelde korting voor biologisch vlees gestegen van 23% naar 28% (figuur 3). Reclame-inspanningen per supermarkt Dirk van de Broek en Albert Heijn hebben in de meetperiode vrijwel elke week biologisch, tussensegment vlees of een vleesvervanger in de aanbieding (figuur 4. Ook Dekamarkt scoort redelijk, in 7 van de 12 weken was er minimaal één verantwoord product in de aanbieding. Vomar en Jumbo zijn de grote achterblijvers met respectievelijk slechts 2 en 3 weken een verantwoorde aanbieding. Dirk van de Broek Albert Heijn Dekamarkt Deen Hoogvliet SuperCoop Super de Boer Plus C1000 Jumbo Vomar 0 2 4 6 8 10 12 Figuur 4: aantal weken een verantwoorde aanbieding per supermarkt. Kijken we naar de verhouding aanbiedingen biologisch vlees en vleesvervangers ten opzichte van het totale aantal aanbiedingen per supermarkt, dan komt Vomar wederom als slechtste uit de bus (figuur 5). Dirk van de Broek heeft het grootste aantal aanbiedingen waarvan 10% uit biologische vleeswaren of vleesvervangers bestaat. 4
Dirk van de Broek Dekamarkt Albert Heijn Hoogvliet C1000 Super de Boer Jumbo SuperCoop Deen Plus Vomar 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% Figuur 5: verhouding biologische en vleesvervangende aanbiedingen van het totaal per supermarkt Conclusie Varkens in Nood heeft gedurende twaalf weken alle aanbiedingen van gangbaar vlees, biologisch vlees en vleesvervangers geïnventariseerd. In deze periode is het aantal verantwoorde aanbiedingen gedaald van 10% naar 8%. Biologisch vlees en vleesvervangers betroffen beiden 3% van de verantwoorde aanbiedingen. Het tussensegment vlees (zoals Beter Leven een of twee ster, scharrel, Milieukeur Varkensvlees en Volwaard kippen) is teruggelopen van 5% naar 2%. De meeste aanbiedingen, meer dan de helft, betrof varkensvlees (zowel gangbaar als biologisch). De hoogste gemiddelde korting is gegeven voor kip. De hoogste korting op gangbaar vlees werd gegeven door Albert Heijn met maar liefst 71%. De gemiddelde korting voor biologisch vlees steeg van 23% naar 28%. Dirk van de Broek en Albert Heijn hebben in de meetperiode vrijwel iedere week biologisch vlees, tussensegment vlees of een vleesvervanger in de aanbieding. Vomar en Jumbo zijn de achterblijvers met slechts 2 en 3 weken een verantwoorden aanbieding. Dirk van de Broek heeft in de meetperiode het grootste aantal aanbiedingen waarvan 10% biologisch vlees of vleesvervangers betrof. 5
Verantwoording Supermarkten De elf grootste supermarkten zijn meegenomen in de vergelijking. De Natuurwinkel is bewust niet in dit onderzoek opgenomen, omdat de winkelketen op veel vlakken niet te vergelijken is met reguliere supermarkten. Zo zijn de producten van de Natuurwinkel altijd biologisch. De vergelijking met gangbaar vlees is daarom niet te maken. Ook voor de vleesvervangers van de Natuurwinkel wordt gebruik gemaakt van biologische ingrediënten, waardoor de kostprijs hoger is. Een vergelijking met vleesvervangers van de reguliere supermarkten is daarom niet mogelijk. Aanbiedingen De aanbiedingen zijn verzameld op basis van de advertenties die de betrokken supermarkten gedurende een periode van 12 weken op internet hebben geplaatst. De meetperiode liep van week 44 in 2010 tot en met week 3 in 2011. Tussensegment De voorwaarden waaronder vlees tot het tussensegment wordt gerekend, zijn niet duidelijk vastgelegd. Er bestaan dan ook meerdere varianten. In deze monitor zijn de volgende soorten meegenomen: Beter Leven Kenmerk één ster, Beter Leven Kenmerk twee sterren, scharrel, Milieukeur varkensvlees en Volwaard kippen. 6