Omgaan met verschillen, passend onderwijzen!



Vergelijkbare documenten
Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven

Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens

AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN

Workshop Patijnenburg. BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking

passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis

Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren

Help, ik kan het niet alleen!

Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.

ADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli

Aandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU

De Kleine Prins Expertisecentrum

Executieve functies in je klas Een praktische workshop

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag. Workshop 3: Gedragsstoornissen & aanpakken volgens oa Gordonmethode

Executieve functies. PCL Conferentie

Het creëren van een gemeenschappelijke visie m.b.t. executieve functies voor het jonge kind; handvatten voor morgen!

Wat stuitert daar door je klas?

Breinsleutels Jonge kind

AD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014

Inhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG

ADHD en lessen sociale competentie

Executieve functies, wat zijn dat:

Inhoud Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur

Hieronder vindt u een korte uitwerking van de afzonderlijke executieve functies:

Overzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen

Wie is wie? Tips & tricks om mijn sport AUTISME-VRIENDELIJKER te maken. Vertaling van wetenschappelijke inzichten naar de praktijk.

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers

Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET ADHD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 3: Gedragsstoornissen & aanpakken volgens o.a. Gordonmethode

maakt meedoen mogelijk Workshop Wennen aan de brugklas 2014

Executieve functies ontwikkelen met denkspellen.

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn

Koppeling leren leren met executieve functies

Two roads diverged in a wood, and I- I took the one less traveled by, And that has made all the difference.

Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ADHD IN DE WERKSITUATIE

Autisme Spectrum Stoornissen

Executieve functies - compenseren Programma. - Voorkennis opfrissen - Compenseren van zwakke zelfsturing - Toepassen in je eigen klas - Reflectie

Autisme als contextblindheid

Zwakke executieve functies komen voor bij kinderen met ADHD, autisme en leerstoornissen, maar ook bij veel kinderen zonder diagnose.

Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar. Het ADHD-team

3/12/2013. Jongeren met ADHD die verder studeren SUCCESVOL VERDER STUDEREN MET ADHD. Wat nu: loslaten en afwachten? Klimmen om de top te halen

Anton Horeweg Leerkracht, gedragsspecialist (M SEN)

WORKSHOP AUTISME & WERK DE AUTIPROOF WERKPLEK

INHOUD. Inleiding 9 Vanuit de praktijk 9 Voor de praktijk 10 Gebruiksaanwijzing 10

Een talengerichte benadering bij leerlingen met autisme

Psychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis.

Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k.

Vorming AUTISMESPECTRUM- STOORNIS

Late fouten in het taalbegrip van kinderen

Gedrag en leren van kinderen met psychiatrische problemen en/of gedragsstoornissen. Jan Bijstra (RENN4) Henderien Steenbeek (RUG)

HOOFDSTUK 1 WAT IS ADHD?

AD(H)D bij Volwassenen

Tips voor medewerkers met ASS. (Autisme Spectrum Stoornis)

Inhoud - Situaties. - Wat is de oorzaak van autisme? - Wat betekend autisme voor iemand zelf? - Autisme en de omgeving (autisten in de klas)

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni presentatie symposium pleegzorg

Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN

Helpende gedachten. (Deel 2)

Executieve functies. Problemen met executieve functies 11/01/17

Informatie over het werkgeheugen

Door Andy van den Berg (vakleerkracht op een praktijkschool en een school voor z.m.l.k.) en Tanja Ites (bewegingsconsulent bij sportservice Den

Programma deel 1. Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren

Executieve functies. Signaleren

Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve functies. Welkom! Nancy Lussing

Jaargang 1, Nummer 2, juni Drukke kinderen

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Kanaries in de leerfabriek. Stijn Vanheule. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen

Het Communicatie Identiteitsbewijs: ComID. en de ComID app

Tips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking


Informatie voor ouders en leerkrachten over AD(H)D

het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP

Kinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?

De plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces

Autisme en lessen sociale competentie

Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders)

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Even voorstellen. Waarom gedragsproblemen?

ZWEMLES EN HOOGBEGAAFDHEID

Ons verhaal Het verhaal van de Levens brede Begeleiding van Jan Peter aan Jan-Maarten

Karakter is een centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie.

Programma. Executieve functies. Wat zijn executieve functies? Executieve functies. Wat weet je al over executieve functies?

* Kleuters uitdagen werkt!

Dr. Martine F. Delfos PICOWO

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga.

Waarom laat je dat gedrag zien?!

Ontwikkelingsstoornisssen. GGZ Friesland ADHD. Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder

Je bent jong en je wilt wat

Studiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties

Ben Zijl. Praktijk voor psychosociale en seksuologische hulpverlening

Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen

Thujapark CB Beuningen Tel Bert Vendrik GZ Psycholoog KvK

Welkom. Voorstellen. Mieke Bellinga & Mariëlle Witteveen. Autisme en verslaving Deuvel 2017 & GGZNHN 1. Autisme en verslaving: Inleiding

Geen onwil maar onmacht

Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro

Wat stuitert daar door je klas?

MRI. fmrt. HELP mijn kind heeft huiswerk! Frontaal kwab. In het lichaam kijken zonder het te hoeven openen. Hersenen

Mijn kind heeft een LVB

Jeugdtrainer: de spil van een vereniging. Over welke kwaliteiten dient de. jeugdtrainer dan te beschikken? Zaterdag 14 januari 2017

ADHD Recente inzichten

Transcriptie:

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen!

Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan?

Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische stoornis op drie gebieden onvoldoende ontwikkeld zijn: EF (executieve functies, het kunnen uitvoeren van taken) CC (centrale Coherentie, het zien van de algehele samenhang) TOM (theory of mind, het inlevingsvermogen). Als gevolg hiervan is de wereld voor iemand met een autistische stoornis onduidelijk en onvoorspelbaar. Geef me de 5 is erop gericht de wereld voor deze mensen te structureren met behulp van 'kettingen' van taken en roosters en door een bepaalde manier van communiceren. Er wordt heel veel gebruikgemaakt van afbeeldingen (pictogrammen). Met het structureren moet er duidelijkheid gegeven worden aan de vijf aspecten

MAS1P (Martine Delfos) Iedere mens met autisme is anders. Door de vertraagde rijping ontwikkelen ze een MAS1P, een regenboog aan mentale leeftijden binnen één persoon door de dag heen. Vertraagde rijping van zintuigen. Apart gedrag? Dit is heel normaal gedrag op de leeftijd van Angst Waar defect speelt moet men ermee om leren gaan, waar vertraging speelt is ontwikkeling mogelijk.

Handelingsadviezen Waarnemen Zie je de leerling daarwerkelijk? Begrijpen Kennis, Communicatie: Spreek met de leerling, Regenboogleeftijd: Dit is normaal gedrag voor Wegen Je kunt niet alles dus maak afwegingen, stel prioriteiten Doelen Werk doelgericht, voor jezelf, in de klas, maar ook voor de leerling die extra onderwijsondersteuning nodig heeft Handelen Zeg wat je doet en doe wat je zegt Evalueren Vraag jezelf steeds af of je op de goede weg zit en stel indien nodig de doelen bij.

AD(H)D Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder Aandachtstekort- en hyperactiviteitstoornis 3 types: Overwegend aandachtstekort = ADD Overwegend hyperactief impulsief = ADHD Aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit = ADHD gecombineerd

AD(H)D: Selectieve aandacht Het vermogen om van alle informatie alleen het belangrijkste te onthouden Problematiek komt tot uiting in: Leerling heeft moeite met het uitvoeren van opdrachten. Leerling lijkt niet te luisteren. Handvatten: Verwijder niet ter zake doende prikkels. Zorg voor regels die activiteiten reguleren. Maak de belangrijke prikkel krachtiger. Laat de instructie terug vertellen.

AD(H)D: Volgehouden aandacht Het vermogen om langere tijd zelfstandig aandacht voor dezelfde taak te hebben. Problematiek komt tot uiting in: Leerling haakt af tijdens bezigheid. Leerling vermijdt langdurige, eentonige taken. Handvatten Maak subtaken. Zorg voor voldoende afwisseling. Zorg voor korte onderbrekingen. Maak het programma inzichtelijk. Activeer de leerling tussentijds regelmatig. Geef taken een spelelement. Maak vaste afspraken. Beloon inzet.

AD(H)D: Planning Het vermogen om strategieën en subdoelen te bedenken om een hoofddoel te bereiken. Problematiek komt tot uiting in: Leerling heeft moeite met het organiseren van taken. Leerling heeft moeite met het inschatten van tijd. Handvatten: Breng structuur aan in de omgeving. Maak gezamenlijk een stappenplan. Maak het stappenplan visueel. Plan activiteiten op vaste tijden. Maak het tijdspad visueel. Wijs op het naderen van het einde van een activiteit.

AD(H)D: Werkgeheugen Het vermogen om informatie paraat te houden om dit betekenis te geven en te kunnen koppelen aan andere informatie. Problematiek komt tot uiting in: Leerling heeft Moeite met het opvolgen van meerdere aanwijzingen. Routines automatiseren langzaam bij leerling. Handvatten: Geef aanwijzingen stap voor stap. Maak gebruik van geheugensteuntjes. Train routines stap voor stap.

AD(H)D: Inhibitie Het vermogen om een gedragsneiging te kunnen remmen / onderdrukken Problematiek komt tot uiting in: Leerling praat en handelt voor zijn beurt. Leerling dringt zich op tijdens lopende gesprekken en situaties. Handvatten: Geef aan wanneer de leerling aan de beurt is. Geef de leerling vroeg een beurt. Stel consequente regels. Bespreek voor. Geef een stopsignaal.