Nieuws uit de Hunkerbunker

Nieuws uit de Hunkerbunker Wim van den Brink Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Lezing PC Sint Hiëronymus Sint-Niklaas, 21 april 2016

Potentiele Belangenverstrengeling Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Zie hieronder Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Consultancy Neurosearch, Alkermes, Eli Lilly, Lundbeck, Pfizer, Novartis, Indivior, Geen Lundbeck, Novartis, Indivior, Mundipharma, D&A Plarma. Teva, Kinnov, Bioproject (minder dan 5% van onderzoeksgelden afkomstig van farmaceutische industrie)

Programma Etiologie verslaving Behandeling verslaving Personalized medicine Verslaving en psychiatrische comorbiditeit

Etiologie Verslaving

Etiologie Verslaving * Erfelijkheid compulsief internetgebruik * Gewoontevorming bij chronische verslaving *Glutamaat bij (behandeling van) verslaving

Etiologie Verslaving Erfelijkheid compulsief Internetgebruik

Erfelijkheid van Roken en Nicotineverslaving Erfelijkheid Gedeelde Omgeving Unieke Omgeving Experimenteren 40% (chromosoom 6, 10, 14) (persoonlijkheid) Aantal sigaretten 50% (chromosoom 3, 10) 55% 5% 30% 20% Nicotineverslaving 75% 0% 25% * Variatie in het experimenteren (chromosoom 9, 10, met 11, 15) alcohol of drugs wordt voornamelijk verklaard door gedeelde omgevingsfactoren, MAAR de kans op verslaving aan alcohol of drugs wordt voornamelijk verklaard door genetische en unieke omgevingsfactoren Vink et al. Behav Genet 2005;35(4):397 406

Heritability (% of total variance) Erfelijkheidsschattingen volgens tweelingstudies 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Type of dependence Heritability Alcohol 50 70% Nicotine 50 75% Cannabis 35 75% Cocaine 35 80% Alcoholism Nicotine Dependence Cannabis Dependence Any Illicit Drug use Gokken - Internetgebruik? Heroin 40 60% Agrawal & Lynskey. Addiction 2008;103(7):1069 1081

Erfelijkheid Dwangmatig internetgebruik

Etiologie Verslaving Rol van Gewoontevorming

Fenotype Alcoholism Alcoholism spectrum Sociale steun Inzichtgevende psychotherapie Endofenotype Conditioning Reward deficiency etc salience Conflict monitoring Attentional bias Disinhibition CGT Medicatie Neuromodulatie Genotype Ooteman et al (2006) adapted from: Gottesman & Gould. Am J Psychiatry 2003;160:636 645 Candidate genes OPRM1 DRD1 COMT GRIN2B GABRA6 DRD2 SERT MAOA CNR1 HTR1B GABRB2 GABRG2 Farmacogenetica Gen therapie

Fenotype Alcoholism Alcoholism spectrum Endofenotype Conditioning Reward deficiency etc Salience I Conflict monitoring Attentional bias Disinhibition Hyperactief beloningssysteem Deficiënt controlesystem Genotype Ooteman et al (2006) adapted from: Gottesman & Gould. Am J Psychiatry 2003;160:636 645 Candidate genes OPRM1 DRD1 COMT GRIN2B GABRA6 DRD2 SERT MAOA CNR1 HTR1B GABRB2 GABRG2

Neurobiologie van Verslaving Function Brain structures Neurotransmitters Reward deficiency Ventral tegmental area (VTA) Nucleus accumbens (NAc) Endorphins ( -receptors) Dopamine Naive Experimenting moderate use Disinhibition Impulsivity DLPFC ACC Noradrenalin, 5-HT GABA, glutamate Binging Conditioning Craving Attentional bias/ salience Habit formation NAc (ventral striatum) Amygdala Thalamus Prefrontal cortex (OFC, ACC) OFC VMPFC Putamen, Nc caudatus (dorsal striatum) Dynorphins ( -receptors) Dopamine CRH Glutamate Dopamine Dopamine Abuse Dependence (craving) Addiction (compulsive use) Withdrawal Locus coeruleus Noradrenalin, CRH Glutamate

Neurobiologie van Verslaving Function Brain structures Neurotransmitters Reward deficiency Ventral tegmental area (VTA) Nucleus accumbens (NAc) Endorphins ( -receptors) Dopamine Naive Experimenting moderate use Disinhibition Impulsivity DLPFC ACC Noradrenalin, 5-HT GABA, glutamate Binging Conditioning Craving Attentional bias/ salience NAc (ventral striatum) Amygdala Thalamus Prefrontal cortex (OFC, ACC) OFC VMPFC Dynorphins ( -receptors) Dopamine CRH Glutamate Dopamine Abuse Dependence (craving) Habit formation Putamen, Nc caudatus (dorsal striatum) Dopamine Addiction (compulsive use) Withdrawal Locus coeruleus Noradrenalin, CRH Glutamate

Van geluk naar troost en van impulsiviteit naar compulsiviteit impulsive compulsive Adapted from Heilig et al., 2010

PFC DS VS Social Drinkers Heavy Drinkers OCDS = 1.8 OCDS = 11.5

2013 * HC meer goal-directed learning (vmpfc); AD meer habit-learning (post. putamen) * Binnen groep AD: nog minder goal-directed learning (vmpfc) bij langere duur AD

Etiologie van Verslaving Rol van Glutamaat

Neurobiologie van Verslaving Function Brain structures Neurotransmitters Reward deficiency Ventral tegmental area (VTA) Nucleus accumbens (NAc) Endorphins ( -receptors) Dopamine Naive Experimenting moderate use Disinhibition Impulsivity DLPFC ACC Noradrenalin, 5-HT GABA, glutamate Binging Abuse Conditioning Craving NAc (ventral striatum) Amygdala Thalamus Prefrontal cortex (OFC, ACC) Dynorphins ( -receptors) Dopamine CRH Glutamate Dependence (craving) Attentional bias/ salience Habit formation OFC VMPFC Putamen, Nc caudatus (dorsal striatum) Dopamine Dopamine Addiction (compulsive use) Withdrawal Locus coeruleus Noradrenalin, CRH Glutamate

Neurobiologie van Verslaving Function Brain structures Neurotransmitters Reward deficiency Ventral tegmental area (VTA) Nucleus accumbens (NAc) eendorphins ( -receptors) Dopamine Naive Experimenting moderate use Disinhibition Impulsivity DLPFC ACC Noradrenalin, 5-HT GABA, glutamate Binging Conditioning Craving Attentional bias/ salience NAc (ventral striatum) Amygdala Thalamus Prefrontal cortex (OFC, ACC) OFC VMPFC Dynorphins ( -receptors) Dopamine CRH Glutamate Dopamine Abuse Dependence (craving) Habit formation Putamen, Nc caudatus (dorsal striatum) Dopamine Addiction (compulsive use) Withdrawal Locus coeruleus Noradrenalin, CRH Glutamate

Effecten van Glutamaterge Medicijnen (Quintero, 2013) PFC Amydala Hippocampus NAC Acamprosate/Memantine NcAcc

Acamprosate en glutamaatconcentratie ACC Archives of General Psychiatry, 2010

Effecten van Glutamaterge Medicijnen (Quintero, 2013) PFC Amydala Hippocampus NAC Acamprosate/Memantine NcAcc

normalisering

Voorspellers NAC-geïnduceerde glutamaatverandering (a) zelfgerapporteerde impulsiviteit (BIS-11) (R²=0.22, p=0.02) (b) baseline (medicatie-naïve) Glu/Cr ratio in de dacc (R²=0.47, p<0.01)

Veelbelovende NAC Pilot Studies: 2007 2010 2011

Effect NAC op glutamaat bij rokers (Schulte et al., submittes) Baseline glutamate dacc NAC dose and dacc glutamate change

Gray et al, 2012 AJP Population: * N=116 cannabis dependent adolescents * Design: * RCT- double-blind * CM+PLA vs. CM+NAC (2400 mg) * Duration: 8 weeks Results: * 60% treatment retention * Primary outcome sign!! OR=2.35 and NNT=7.3 Conclusion: * Very promising!

Behandeling van Verslaving * Behandeling Alcoholafhankelijkheid * BehandelingCocaineverslaving * Behandeling Cannabisverslaving * Behandeling Verslaving

Behandeling van Verslaving Alcoholafhankelijkheid

Gecontroleerd drinken met nalmefeen zo-nodig 31

Gecontroleerd drinken met nalmefeen zo-nodig Nalmefeen zo-nodig wordt goed verdragen, heeft goede behandelretentie (55%) en leidt tot minder drinken ook nog na 1 jaar.

Effect Sizes for Nalmefene Effect Size (Cohen s d) Nalmefene HDDs TAC ESENSE 1 0.37 0.46 ESENSE 2 0.27 0.25 Alcohol treatment 1,2 0.12 to 0.33 Antidepressants 3 0.24 to 0.35 Antipsychotics 3 0.30 to 0.53 1. Kranzler HR, Van Kirk J. Alcohol Clin Exp Res 2001; 25: 1335-1341. 2. NICE. Alcohol dependence and harmful alcohol use: appendix 17d pharmacological interventions forest plot. 2011. 3. Leucht. BJP. 2012; 200: 97-106.

Relatieve effectiviteit medicatie Voorbeelden: 0.24 Chemotherapie borstkanker 0.28 Corticosteroiden COPD 0.50 Anihypertensiva hypertensie 0.87 Metformin DM 1.39 PPI refluxklachten Voorbeelden: 0.35 Antidepressiva depressie 0.40 Lithium bipolaire stoornis 0.50 Antipsychotica psychose 0.78 Methylfenidaat ADHD 0.40 Terugvalmedicatie alcohol Medicatie tegen terugval In (overmatig) alcoholgebruik mean 0.45 (95%CI 0.37-0.53) mean 0.49 (95%CI 0.41-0.57) Leucht et al., British Journal of Psychiatry (2012) 200, 97 106.

Hoge Doseringen Baclofen Veel casusbeschrijvingen met hoge doseringen 3 RCTs met lage doseringen (2x pos/1x neg) Frankrijk: massaal baclofen HD voorgeschreven Tot nu toe geen RCT met baclofen HD Vier studies: Duitsland, Nederland, Frankrijk (2x)

Baclofen HD: Duitse Studie RCT Patienten * N=28 baclofen (30-270; x=180 mg) * N=28 placebo (x=260 mg) Kenmerken baseline: * leeftijd x=46 * 200 gr alcohol/dag * abstinentie: 12 dagen Individuele titratie op bijwerkingen Baclofen HD/placebo 12 weken

Hoe zit het met de Nederlandse RCT. en wat is er door de Fransen gevonden?. Resultaten: * Sterk pos effect op abstinentie (68% vs. 24% NNT=3) * Geen effect of craving * Geen effect op angst, depressie * Geen duidelijk effect van dosis

Nederlandse Baclofen RCT Efficacy and safety of high-dose baclofen for the treatment of alcohol dependence: A multicentre, randomised, double-blind controlled trial Esther Beraha, Elske Salemink, Anneke Goudriaan,, Abraham Bakker, David de Jong, Natasha Smits, Jan Willem Zwart, Dick van Geest, Pieter Bodewits, Tom Schiphof, Harma Defourny, Mirjam van Tricht, Wim van den Brink*, Reinout Wiers* submitted Studie: RCT: dubbelblind N=481 patiënten met alcoholafhankelijkheid gescreend N=157 patiënten met alcoholafhankelijkheid gerandomiseerd * N=58 HD baclofen max 150 mg; gem. 93.6 mg; N=9 (15.5%) met 150 mg * N=31 LD baclofen max 30 mg * N=62 Placebo Alle patiënten krijgen ook TAU, inclusief detox + CBT Alcoholconsumptie op baseline: gemiddeld 140 gr/dag

Resultaten NL LD/HD Baclofen RCT High Dose Phase (70 days) Drop-out (%) Time to relapse (days) Relapse (%) Abstinence (%) HD baclofen 25 62.5 27.5 62,5 LD baclofen 10 65.3 20.0 65.0 Placebo 2 59.9 25.0 65.9 Significance P=0.0281 P=0.813 P=0.819 P=0.947 Complete Medication Period (112 days) HD baclofen 14 79.3 50.0 43.1 LD baclofen 26 76,4 48.4 41.9 Placebo 15 77.7 46.8 46.8 Significance P=0.297 P=0.982 P=0.939 P=0.879 In HD group, survival was associated with baclofen dose (HR=0.99; p=0.022) and mean dose in relapsed group was lower (84.8 mg) than in abstinent group (102.4 mg)

Mogelijke verklaringen geen effect in NL RCT Relatively low baclofen dose (mean 94 mg vs. 180 mg) Within HD group, those with higher doses do better! BUT: it is not easy to obtain high doses (270 180; 150 94) BUT: positive effects reported on low doses baclofen Relatively high levels of psychosocial support In German study very little psychosocial support with high relapse rates in placebo group compared to ours (70% vs. 25%) Ceiling effect in our study: little room for improvement Patient population characteristics Patients were drinking less than in German study (140 vs. 200 gr/day) HD baclofen probably not for primary care and not (yet) as routine Tx What about the French studies: ESBRA/ISBRA Berlin 2016

Smartphone Nazorg Nazorg voor 349 patiënten met alcoholafhankelijkheid na klinische behandeling * randomisatie nazorg: 8 maanden TAU vs. 8 maanden TAU+A-CHESS * follow-up 4 maanden * uitkomst: risky drinking days (4-5 glazen binnen 2 uur) laatste 30 dagen A-CHESS = Addiction-Comprehensive Health Enhancement Support System

Smartphone Nazorg Nazorg met TAU+A-CHESS leidt tov van TAU tot significante vermindering aantal risky drinking days (1.39 vs. 2.75; p=0.003) en tot grotere kans op continue abstinentie (51.9% vs. 39.6%, NNT=8, p=0.03)

Behandeling van Verslaving Cocaine-afhankelijkheid

Catch Studie Nederland Topiramaat: slechte therapietrouw, niet effectief Crack-Cocaineverslaving: RCTs met topiramaat, modafinil en SR dexamfetamine Modafinil: slechte therapietrouw, mogelijk effectief

Dexamfetamine SR (60 mg) bij Cocainefafhankelijke HAT patienten 2016 Opmerkelijk: zeer goede therapietrouw: dexamfetanine SR 89%; placebo 89%

Onderzoeksgroep HAT patiënten met cocaine-afhankelijkheid 49 jaar, 22 jaar heroïneverslaafd, 4-5 jaar in HAT, 24 dagen cocaine/maand

Effecten dexamfetamine SR * Forse afname zelfgerapporteerd cocainegebruik (d=0.58-0.77; NNT=4.3) * Significante afname in percentage positieve urines (d=0.31) * Geen effect op craving, gebruik van andere middelen of criminaliteit

Bijwerkingen dexamfetamine SR slaapproblemen meest frequent (34% vs.9%), maar leiden niet tot staken van de behandeling lichte toename hartfrequentie gering stijging (ns) onderdruk geen gewichtsverlies

Effecten van Glutamaterge Medicijnen (Quintero, 2013) PFC Amydala Hippocampus NAC Ketamine Acamprosate/Memantine NcAcc

Ketamine en Cocaïneverslaving

Ketamine en Cocaïneverslaving * Cross-over studie: 8 cocaïneverslaafden en 3 i.v. injecties gescheiden door 48 uur: ketamine 41 mg/kg (K1) ; ketamine 71 mg/kg (K2); lorazepam 2 mg (LZP) * Ketamine i.v. leidt tot sterke toename van motivatie voor verandering (p=0.012) en duidelijke vermindering van cocaïnecraving (p=0.012). Ketamine = NMDA receptor antagonist that normalizes glutamate levels in ACC

Enzymatische eliminatie van Cocaine Gezonde vrijwilligers: ex vivo cocaine catalytisch effect Recreatieve cocaine gebruikers: in vivo catalytisch effect, vermindering cocaine high en wens gebruik voor 4-5 dagen

PNAS, 2016 In mice: Compared to Albu-CocH1(TV-1380) CocH3-Fc(M3) has *longer half life *higher catalytic activity In humans: Expected full protection

Behandeling van Verslaving Cannabisverslaving

Gray et al, 2012( Am J Psychiatry) Population: * N=116 cannabis dependent adolescents * Design: * RCT- double-blind * CM+PLA vs. CM+NAC (2400 mg) * Duration: 8 weeks Results: * 60% treatment retention * Primary outcome sign!! OR=2.35 and NNT=7.3 * Secondary outcomes ns! Conclusion: * Very promising!

Cannabisafhankelijkheid: CBT of MDFT 2011 Overall CBT even effect als MDFT bij behandeling adolescenten met cannabisafhankelijkheid 2012 Bij jonge adolescenten (13-16) met CD/ODD/depressie werkt MDFT beter dan CBT, maar bij oudere adolescenten (17-18) zonder CD/ODD/depressie werkt CBT beter dan MDFT

2012 verslechtering 50 40 30 Vermindering aantal dagen cannabisgebruik/3 maanden CBT MDFT 20 10 0-10 -20-30 verbetering -40-50 13-16 wel com 13-16 geen com 17-18 wel com 17-18 geen com VOORKEUR MDFT CBT CBT CBT

Behandeling van Verslaving SUD

Mindfulness Nazorg N=286 SUD patiënten (15% alleen alcohol; 85% polydruggebruik) voor nazorg na 1 maand klinische of 3 maanden intensieve ambulante behandeling * randomisatie nazorg: 8 weken TAU (12 stappen), RP of MBRP * follow-up 12 maanden

Mindfulness Nazorg * RP en MBRP leiden tot minder snelle terugval dan TAU * MBRP leidt tot betere lange termijn uitkomsten dan TAU en RP!!

Personalized Medicine

Personalized Medicine Alcohol Afhankelijkheid

2014

MAAR.. No effect of 50 mg NTX No modification of the effect of NTX by OPRM1?????

Topiramaat

Topiramate and GRK1 HDDs per week 42% 43% 15% Abstinence days/week

Modafinil en Alcoholverslaving Vraag: Effect modafinil bij AD en interactie met baseline impulsiviteit Methode: * RCT in 83 patienten met alcoholafhankelijkheid * 10 weken modafinil (200mg) vs Pl Resultaten: * Geen verschil in drop-out * Geen sign effect op alcohol * Vermindering impulsiviteit * Pos effect in hoog inpulsieven * Neg effect in laag impulsieven

* In patiënten met slechte response inhibitie (impulsief) leidde modafinil tot minder terugval (p=0.022) en toename van aantal abstinente dagen (p=0.066). * In patiënten met goede response inhibitie (niet impulsief) leidde modafinil tot meer terugval (p=0.003) en afname van aantal abstinente dagen (P=0.002)

Personalized Pharmacotherapy: Alcohol Dependence Treatment goal First choice Second choice Third choice Abstinence Acamprosate (anxiety, withdrawal, GATA4) Naltrexone?? (ASPD, FH+, OPRM1) Disulfiram (partner) Baclofen (anxiety, withdrawal) (GHB??) Reduced-risk drinking Naltrexone # (ASPD, FH+, OPRM1) Nalmefene (dysphoria??) Topiramate (GRIK1, PTSD?) Modafinil (impulsivity) Varenicline (smoking?) # off-label

Verslaving en Comorbiditeit

Verslaving en Comorbiditeit Verslaving en ADHD

Verslaving en ADHD Prevalentie DAD, 2012 29 studies: 6,689 subjects (4,054 adolescents and 2,635 adults) Overall prevalence adult ADHD in SUD = 23.1% (95% CI: 19.4-27.2%)

AGP, 2003? ADHD General Genetic Structure of Common Mental Disorders

Psychol Med 2014 Heritability: * h 2 ADHD =.38, h 2 AUD =.50 Phemotypic correlation ADHD-AUD: * r=.30 Causality phenotypic correlation: * 91% explaine by genetic factors * 9% explained by non-shared environment

Addiction and ADHD: Epidemiology and Treatment 2012 2011 23% of treatment seeking SUD patients meet criteria for adult ADHD Stimulant Tx (60-90 mg MPH) has almost no effect op ADHD and SUD WHY NOT?

Neurobiology of Tx 2013 2014 54 mg MPH-OROS p.o results in lower striatal DAT occupancy in COC+ADHD compared to ADHD patients 0.5 mg/kg i.v. MPH results in less striatal dopamine release in cocaine dependent compared to HCs Solution: higher stimulant doses needed for Tx ADHD+SUD patients?

Higher dosis of MPH in SUD + ADHD Addiction. 2014 Mar;109(3):440-9

MPH vs Placebo: Changes in ADHD Sx ADHD responders (>30% Sx ) * Placebo + CBT = 27% * MPH-OROS + CBT = 75% (NNT=2; p=0.012) CGI Placebo + CBT MPH-OROS +CBT (p=0.688) (p=0.039)

MPH vs Placebo: Changes in drug use (cannabis,benzo s, opioiden) Placebo +CBT: 14% amph free urines MPH-OROS + CBT: 23% amph free urines (p=0.019) Placebo +CBT: 29% drug free urines MPH-OROS + CBT: 44% drug free urines ( p=0.019) Not only amphetamine substitution

Safety and Tolerability high doses MPH Adverse events generally mild and as expected; 2/27 patients stopped MPH due to high blood pressure

Robust doses of dexamphetamine XR 60mg/day 80mg/day

Integrated CBT? 2013 2015

Verslaving en Comorbiditeit Verslaving en PTSD

Farmacotherapie PTSS-SUD 2012 Nauwelijks goede studies beschikbaar SSRIs: geen aanwijzingen voor effectiviteit (sertraline?) Antipsychotica: zwakke aanwijzingen voor effectiviteit quetiapine Anti-epileptica: topiramaat aanwijzingen voor effect op alcohol-gebruik en PTSS symptomen, incl. vermindering nachtmerries Diversen: naltrexon en disulfiram hebben effect op drinken en methadon op gebruik van heroine, maar geen effect op PTSD Diversen: acamprosaat, baclofen?? Benzodiazepines: niet effectief en mogelijk verslavend TCA s: cave suidicaliteit

RCT Topiramaat (2014) 1e RCT onder 30 mannelijke veteranen met AUD en PTSD Topiramaat 300mg/dag versus placebo (12 weken) Geen baseline verschillen leeftijd 50 jaar percentage HDD: 65% baseline CAPS 75

Topiramaat heeft gunstig effect op percentage drinking days, craving en PCL-arousal

Probleem: * Meeste PTSS interventies werken niet/nauwelijks tegen nachtmerries en insomnia * Insomina ook bekend als risicofactor bij terugval in gebruik bij SUD (Brower, 2003) Eerste stap: verbetering slaap

Probleem: Nachtmerries/insomnia 2012 Psychotherapie non-exposure interventies waarschijnlijk niet effectief exposure interventies (plus relaxatie) mogelijk wel effectief Farmacotherapie meeste aanwijzingen voor effectiviteit bij prazosine* en topiramaat enige aanwijzing voor effectiviteit van quetiapine en duloxetine (SNRI) mogelijke effectiviteit van gabapentin (ook bij alcohol: Guglielmo, 2012) geen aanwijzingen effectiviteit SSRIs (cave verdere- slaapverstoring) geen effectiviteit van benzodiazepines * Prazosine (Minipress ) mogelijk effectief in behandeling alcoholafhankelijkheid (Simpson, 2009)

Trauma, PTSD en EMDR EMDR 12 vrouwelijke verslaafden met PTSD 2014 7/12 seksueel misbruik 4/12 lichamelijk misbruik 1/12 emotioneel misbruik geen baseline verschillen leeftijd 29 jaar duur PTSD 20 jaar 10/12 in MMT TAU vs TAU + 8 x EMDR

Gunstig effect of EMDR op traumasymptomen, angst en depressie Geen effect EMDR of middelengebruik/verslavingsernst Beperkingen: alleen vrouwen, geen blindering, geen between group test

Verslaving en Comorbiditeit Verslaving en Schizofrenie

Behandeling Schizofrenie + cannabisgebruik 2005 Klassieke antipsychotica lijken te leiden tot meer craving en meer gebruik, terwijl atypische antipsychotica lijken te te leiden tot minder craving en minder gebruik, maar geen gerandomiseerde studies beschikbaar. 2014

RCT waarbij risperidone (3,5 mg) en clozapine (350mg) bij patiënten met schizofrenie en CUD direct worden vergeleken op aandachtsbias en craving * Aandachtsbias gemeten met gewone en cannabis Stroop *Hersenactivatie gemeten met T3 fmri in relevante RIOs clozapine tov risperidone: lage DRD2 binding, snelle DRD2 dissociatie, hoge D1/D2 bindingsratio

Gedragseffecten = = = Geen verschillen in cannabis-accuracy tussen de medicatiegroepen Clozapine verlaagt reactietijd cannabis-stimuli en risperidone heeft geen effect! Clozapine verlaagd aandachtsbias voor cannabis

Hersenactivatie en craving Clozapine geeft grotere vermindering van insula-activiteit voor cannabis tov neutrale woorden dan risperidone en de vermindering in insula-activiteit hangt significant samen met vermindering van cannabis-craving (r=.53)

quetiapine

Verslaving en Comorbiditeit Verslaving en Bipolaire Stoornis

Behandeling cocaineverslaving bij bipolaire stoornis AJP, 2015 NNT=7 NNT=11 NNT=44

Conclusies

Conclusies Gedragsverslavingen gaan steeds meer op gewone verslavingen lijken Glutamaat wordt steeds belantgrijker bij het denken over verslaving. Er zijn veel nieuwe farmacologische en psychologische experimenten met hoopvolle resultaten, zelfs bij cocaineverslaving Personalized medicine is in zicht bij de behandeling van patiënten met een (alcohol) verslaving Onderzoek naar (de behandeling) van comorbide stoornissen is nog beperkt, maar er is duidelijk vooruitgang

Dank U voor Uw aandacht w.vandenbrink@amc.uva.nl