Onderzoek uitvoering Participatiewet in de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk door de Sociale Dienst Oost Achterhoek

Onderzoek uitvoering Participatiewet in de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk door de Sociale Dienst Oost Achterhoek Concept rapport ter bespreking in DB op 16 april 2015 Amsterdam, 9 april 2015 Colofon RadarAdvies Anton Revenboer, Jan Carel van den Burg en Merle Verdegaal Veemarkt 83 1019 DB AMSTERDAM Telefoon 020-4635050 a.revenboer@radaradvies.nl www.radaradvies.nl

Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 1.1 Aanleiding 4 1.2 Opdrachtformulering 4 1.3 Aanpak onderzoek en leeswijzer 5 2 Context en aandachtspunten 7 2.1 Participatiewet breed 7 2.2 Aandachtspunten 9 3 Missie en visie Sociale Dienst Oost Achterhoek 10 3.1 Inleiding 10 3.2 De onderdelen die de basis van de visie vormen 10 3.3 Brede intake 10 3.4 Loopbaanplein. Samenwerking met ander spelers 11 3.5 Competenties ontwikkelen en product-markt-combinaties (PMC s) 11 3.6 Passend onderwijs 11 3.7 Testen 12 3.8 Participatieladder 12 3.9 Vrijwilligerswerk, Beschut werk en dagbesteding in eigen kern 12 3.10 Verplichte samenwerkingspartner in de werkgeversdienstverlening: het (net)werkbedrijf Achterhoek 13 3.11 Werkgeversbenadering en ontzorging 13 3.12 Publieke arbeidsbemiddeling 14 3.13 Jobcoaching 14 3.14 Omloopsnelheid detacheringen 15 3.15 Aansluiten op de voorzieningen die binnen de gemeenten bestaan 15 3.16 Aanvullende opmerkingen bij de uitvoering van de missie 15 4 Huidige situatie Sociale Dienst 18 4.1 Organogram en huidige formatie Sociale Dienst 18 4.2 Huidige (hoofd)takenpakket Sociale Dienst 19 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 1

5 Toekomstige situatie Sociale Dienst 22 5.1 Toekomstige taken binnen de Sociale Dienst 22 5.2 Intake, diagnose en ontwikkeling 23 5.3 Jobhunting en matching 24 5.4 Aantallen 26 5.5 Toename fte/sw-medewerkers binnen de Sociale Dienst 28 5.6 Huidige situatie Hameland en ontwikkelingen 32 6 Risico s 33 6.1 Bestuurlijke risico s 33 6.2 Risico s m.b.t. primaire proces 34 6.3 Risico s met betrekking tot ondersteunende processen 34 6.4 Risico s ten aanzien van project-aanpak 35 7 Conclusie en aanbevelingen 36 7.1 Goede uitvoering Participatiewet breed en wat is daar voor nodig 36 7.2 Taken en functies 37 7.3 Zorgvuldige integratie 38 Bijlage 1: Bestuurlijke/organisatorische kaart Werk & Inkomen 41 Bijlage 2: Betrokken actoren 42 Bijlage 3: Bestudeerde documenten 43 Bijlage 4: Definities 44 Bijlage 5: Taken Werkbedrijf Achterhoek 47 Bijlage 6: Samenwerkingsroutes regio Achterhoek 48 Bijlage 7: Kwantitatieve analyse van de formatie 49 Bijlage 8: Uitwerking werkgeversdienstverlening 54 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 2

Bijlage 9: Matrix taken en functies Hameland 55 Bijlage 10: Afkortingenlijst 61 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 3

1 Inleiding 1.1 Aanleiding Sinds 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. Deze wet vervangt de WWB (Wet Werk en Bijstand), Wsw (Wet sociale werkvoorziening) en delen van de Wajong. Er vindt geen instroom meer plaats in de Wsw. Daarnaast staat de Wajong alleen nog open voor jonggehandicapten die volledig en blijvend arbeidsongeschikt zijn. Hoewel er in het kader van de verschillende decentralisaties ongeveer 10,5 miljard budget overgaat van Rijk naar gemeenten, zullen gemeenten meer moeten doen met minder geld. De uitvoering zal daarom effectief en efficiënt geregeld moeten worden. Dat geldt ook voor de Participatiewet die de gemeente verantwoordelijk maakt voor nieuwe doelgroepen. De komende tijd moeten gemeenten aan de slag met hoe zij dit het beste kunnen gaan doen. 1.2 Opdrachtformulering In 2010 hebben de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk de gemeenschappelijke regeling (GR) Sociale Dienst Oost Achterhoek (hierna de Sociale Dienst) opgericht van waaruit zij de WWB uitvoerden. Door het in werking treden van de Participatiewet moet de Sociale Dienst zich nu ook bezig houden met het beleid en de uitvoering van deze wet. Het bestuur van de Sociale Dienst bestaat uit de wethouders van Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk. Deze wethouders zijn, naast de wethouders van de gemeenten Aalten en Haaksbergen ook bestuurslid van de GR Hameland (hierna Hameland). Wethouder Boer van de gemeente Berkelland is van beide GR s voorzitter. De gemeente Berkelland voert de ondersteunende (PICOFA-)taken (zie het organogram in paragraaf 4.1) uit voor de Sociale Dienst op basis van een dienstverleningsovereenkomst. De algemeen directeur van de gemeente Berkelland is eveneens secretaris van de Sociale Dienst. De gemeenten Aalten, Berkelland, Haaksbergen, Oost Gelre en Winterswijk hebben in het verleden de uitvoering van de sociale werkvoorziening in Hameland ondergebracht. De afbouw van Hameland en het onderzoek naar nieuwe taken en functies voor de Sociale Dienst, vinden naast elkaar plaats. Een te nadrukkelijke verweving moet voorkomen worden; dit maakt de lijnen diffuus. Bij de ontmanteling van Hameland gaan alle taken van Hameland terug naar de gemeenten en bepalen de gemeenten op hun beurt welke taken zij ergens anders willen onderbrengen. De arbeidsmarktregio Achterhoek waarvan Doetinchem de centrumgemeente is,wil voor de werkgeversdienstverlening werken vanuit twee subregionale uitvalsbases: het Werkgeversservicepunt in Doetinchem en het Loopbaanplein Oost Achterhoek. De gemeente Haaksbergen ligt in de arbeidsmarktregio Twente, de andere 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 4

gemeenten van Hameland liggen in de arbeidsmarktregio Achterhoek (zie bijlage 1 voor de schematische weergave). Het is waarschijnlijk dat de gemeente Aalten zich voor de uitvoering van de Participatiewet op een nog nader te bepalen wijze gaat aansluiten bij de Sociale Dienst. Bestaande taken en functies kunnen zodoende veranderen om de Participatiewet zo effectief en efficiënt mogelijk uit te voeren. De in de Sociale Dienst samenwerkende gemeenten hebben aangegeven dat zij de Participatiewet breed (zie hoofdstuk 2: Context ) door deze Dienst willen laten uitvoeren. Tegen dit licht stelde het DB van de Dienst aan het management de opdracht tot beantwoording van de vraag: Wat heeft de Sociale Dienst Oost Achterhoek nodig om de Participatiewet breed goed te kunnen uitvoeren? De opdracht is gericht op analyse, onderbouwing en advisering ten aanzien van taken en functies die de Sociale Dienst hiervoor nodig heeft. Om dit te bepalen is ten eerste duidelijk inzicht nodig in de nieuwe taken die op de Sociale Dienst afkomen (kwaliteit) en ten tweede in de aantallen die via die nieuwe taken moeten worden bediend (kwantiteit). De Sociale Dienst heeft RadarAdvies gevraagd om deze benodigdheden voor het invoeren van de Participatiewet uit te werken. De opdracht is doorvertaald naar de volgende deelvragen: Wat is een goede uitvoering van de Participatiewet breed door de Sociale Dienst? Wat is daarvoor nodig? Welke taken en functies zijn nu al aanwezig binnen de Sociale Dienst om dat goed uit te voeren? Welke taken en functies moeten bij de Sociale Dienst worden uitgebreid of worden ingekrompen? Op welke wijze kunnen taken en functies zorgvuldig worden geïntegreerd? 1.3 Aanpak onderzoek en leeswijzer Onze aanpak bestaat uit de volgende stappen: Deskresearch; Overleggen met de projectgroep over de voortgang; Bespreking bevindingen met opdrachtgever; Bespreking conceptrapportage met projectgroep. Interviews met leidinggevenden Hameland In hoofdstuk 2 beschrijven we de context die onderliggend is aan de implementatie van de Participatiewet bij de Sociale Dienst. Daarnaast bespreken we een aantal algemene en specifieke aandachtspunten waar de Sociale Dienst voor een goede uitvoering van de Participatiewet breed rekening mee moet houden. Hoofdstuk 3 geeft de missie en visie weer die door de Sociale Dienst gehanteerd wordt. In hoofdstuk 4 beschrijven we de huidige situatie binnen de Dienst en welke taken nu voor haar weg zijn gelegd. Hoofdstuk 5 gaat dieper in op de toekomstsituatie en welke nieuwe taken daarmee gepaard gaan. Tevens wordt er omschreven welke functionaliteiten de Dienst nodig heeft voor de uitvoering van de Participatiewet, waarbij dit mogelijk van Hameland over kan worden genomen. In hoofdstuk 6 gaan 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 5

we in op de risico s die voor de Sociale Dienst kunnen ontstaan met de uitvoering van de Participatiewet breed. Tot slot worden in hoofdstuk 7 de belangrijkste conclusies en aanbevelingen gepresenteerd. In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van de mensen met wie wij in het kader van de analyse hebben gesproken. In bijlage 3 vindt u de door ons bestudeerde documenten. In bijlage 4 is een lijst met definities te vinden. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 6

2 Context en aandachtspunten 2.1 Participatiewet breed Per 1 januari 2015 zijn de WWB en de Wsw samengevoegd tot de Participatiewet. De Sociale Dienst is door de deelnemende gemeenten belast met de uitvoering van alle taken die voortvloeien uit deze Participatiewet. Dit gaat samen met een aantal belangrijke veranderingen, waaronder de uitbreiding van de doelgroep met mensen die eerder instroomden in de sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wajong. De instroom in de Wsw is stopgezet en de toegang tot de Wajong beperkt tot volledig en langdurig arbeidsongeschikten. Mensen die op 31 december 2014 een Wajong uitkering hadden, houden die uitkering en worden ondersteund door het UWV in het verkrijgen van werk. Onder de Wet sociale werkvoorziening kregen werkzoekenden die door lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen alleen in staat waren onder aangepaste omstandigheden arbeid te verrichten, een indicatie voor een op hun individuele mogelijkheden aangepaste werkplek in de sociale werkvoorziening. Waar mogelijk gericht op een zo regulier mogelijke plaatsing buiten het Sw-bedrijf. Werknemers van het Sw-bedrijf die (nog) niet geschikt zijn om naar buiten te worden geplaatst, blijven in het zogenaamde werkbedrijf Hameland. In dit rapport wordt deze doelgroep gedefinieerd als werken binnen. De gemeenten willen de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening bij de Sociale Dienst onderbrengen, met uitzondering van het onderdeel werken binnen. N.B. Ook gedetacheerden die terugkomen van een opdracht en waarvoor (tijdelijk) geen werk is worden nu in werken binnen geplaatst. Deze groep moet echter wel worden gerekend tot het ontwikkelbedrijf. 2.1.1 Budgettair kader Hèt uitgangspunt voor de gemeenten bij de uitvoering van zowel de Participatiewet als de Wsw oud is het budget dat het Rijk hiervoor beschikbaar heeft gesteld. De uitvoering moet budgettair neutraal worden vormgegeven. Een verzwarende factor is daarbij dat de wetgever heeft bepaald dat de cao Wsw blijft bestaan voor de Wsw populatie die op 31 december 2014 in Wsw verband vast werkte. Het subsidiebedrag per Standaard Eenheid (het voormalige subsidiebedrag per Wsw werknemer gekoppeld aan de mate van arbeidshandicap en de omvang van het dienstverband) wordt afgebouwd van 26.000 in 2012 naar 22.700 in 2019. Voor de gemeenten betekent dit dat zij beide wetten moeten gaan uitvoeren op een efficiënte en effectieve wijze. Willen de gemeenten hun taakstelling halen dan moeten de kosten zo laag mogelijk blijven, maar moeten wel zo veel mogelijk mensen aan werk worden geholpen. Daarnaast wordt er gekort op het re-integratiebudget en komt er voor het inkomensdeel een nieuw verdeelmodel. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 7

2.1.2 Sociaal akkoord Sociale partners en rijk hebben een sociaal akkoord gesloten waarin afgesproken is dat de komende jaren 125.000 extra banen worden gecreëerd voor mensen met een arbeidsbeperking. Dit is de zogenoemde Banenafspraak. Binnen de Banenafspraak hebben werkzoekenden die op 31 december 2014 een Wajonguitkering hadden en werkzoekenden met een Sw-indicatie die op die datum op de wachtlijst stonden voor werk in de sociale werkvoorziening, voorrang. Gedurende twee jaren komen zij als eerste in aanmerking voor de extra banen. De gemeenten die participeren in de Sociale Dienst hebben als uitgangspunt de sluitende aanpak van schoolverlaters van speciaal - en praktijkonderwijs die door een beperking niet in staat zijn het wettelijk minimumloon te verdienen. Deze schoolverlaters vormen het grootste deel van de nieuwe doelgroep voor gemeenten. De Sociale Dienst beschouwt hen naast de twee in de Banenafspraak genoemden (zie cursief gedrukte hierboven), als derde doelgroep die voorrang heeft op de extra banen. Om tot een goed werkende regionale arbeidsmarkt te komen, hebben de VNG en de Stichting van de Arbeid het initiatief genomen tot de oprichting van de Werkkamer. In de Werkkamer maken VNG en de Stichting van de Arbeid afspraken over samenwerking tussen gemeenten en sociale partners in de 35 arbeidsmarktregio s. De Achterhoek vormt één van deze 35 arbeidsmarktregio s. 2.1.3 Beschut werken Onder de Participatiewet kan de gemeente een voorziening beschut werken inrichten. Deze voorziening is bestemd voor werkzoekenden die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een zodanige mate van begeleiding en aanpassing van de werkplek nodig hebben, dat niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt. Met de voorziening beschut werk kan de gemeente deze mensen toch nog in een dienstverband laten werken. Onder de Wet sociale werkvoorziening kregen werkzoekenden die door lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen alleen in staat waren onder aangepaste omstandigheden arbeid te verrichten, een indicatie voor beperkt werk. Een op hun individuele mogelijkheden aangepaste werkplek in de sociale werkvoorziening. Waar mogelijk gericht op een zo regulier mogelijke plaatsing buiten het Sw-bedrijf. Werknemers van het Sw-bedrijf die (nog) niet geschikt zijn om naar buiten te worden geplaatst, blijven in het zogenaamde Werkbedrijf Hameland. In dit rapport wordt deze doelgroep gedefinieerd als werken binnen. De gemeenten willen de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening bij de Sociale Dienst onderbrengen, met uitzondering van het onderdeel werken binnen. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 8

2.2 Aandachtspunten In deze paragraaf gaan we in op een aantal specifieke aandachtspunten voor de Sociale Dienst voor een goede uitvoering van de Participatiewet breed. Extra aandacht voor werkgeversbenadering Binnen de regio is hier al een en ander voor in gang gezet. Zo is er gekozen voor een gezamenlijke werkgeversbenadering en is er een convenant (convenant Loopbaanplein Oost Achterhoek) afgesloten met diverse werkgevers in de regio. De Sociale Dienst zal hier extra in moeten blijven investeren, juist ook door hier extra menskracht op in te zetten. Budgetneutraliteit vraagt zeer adequate sturing op financiële resultaten Vanuit de gemeenten die deelnemen in de Sociale Dienst is de ambitie neergelegd om de Participatiewet over enkele jaren budgetneutraal uit te voeren. Dat is een uitdagende doelstelling, met het oog op de afnemende subsidiebedragen en de daardoor verslechterende subsidieresultaten. Zeer adequate sturing op de financiële resultaten per bedrijfsonderdeel en per PMC is dan ook noodzakelijk. Hameland heeft de afgelopen periode geïnvesteerd in het beter inzichtelijk krijgen van de resultaten per onderdeel. De Sociale Dienst zal hier verder in moeten investeren om de noodzakelijke resultaatsturing op basis van adequate inzichten mogelijk te maken. Grote omloopsnelheid in detachering mede gegeven economische structuur van de regio Uit de verkregen informatie blijkt dat Hameland in 2014 in haar detacheringen relatief veel mutaties ( omwentelingen ) heeft gehad. Dat heeft vooral te maken met het feit dat de economie in de regio vooral drijft op MKB-bedrijven en dat die bedrijven relatief hard geraakt zijn door de economische crisis. Daardoor heeft Hameland relatief veel Sw-ers terugontvangen uit detacheringen. Uiteraard doet dat een extra beroep op de capaciteit die ingezet moet worden voor nieuwe plaatsingen, opvang/begeleiding et cetera. Overgang werkgeverschap naar gemeenten en effecten op concerntaken Uitgangspunt is dat het werkgeverschap van de Sw-ers over gaat naar de gemeenten waaruit de Sw-ers afkomstig zijn. Daarmee moeten de gemeenten ook concerntaken voor de Sw-ers gaan uitvoeren. Een aandachtspunt is dat het opsplitsen van de concerntaken inefficiënties tot gevolg kunnen hebben, ofwel schaalnadelen. Dit aangezien een deel van de werkzaamheden (bijvoorbeeld salarisbetalingen) per batch uitgevoerd wordt. Bij opsplitsen zou dat bijvoorbeeld tot 5 batches leiden in plaats van 1 batch. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 9

3 Missie en visie Sociale Dienst Oost Achterhoek 3.1 Inleiding Het management van de Sociale Dienst heeft in het DB van 13 december 2014 de opdracht gekregen om te onderzoeken welke taken en functies de Dienst nodig heeft om de Participatiewet breed te kunnen uitvoeren. Met breed wordt bedoeld om op termijn ook de Wsw taken over te nemen, met uitzondering van beschut binnen. RadarAdvies is gevraagd om een onderzoeksrapport op te stellen. 3.2 De onderdelen die de basis van de visie vormen Bij de start van het implementatietraject is de missie vastgesteld Iedereen doet mee, niemand aan de kant. In dit hoofdstuk wordt de achterliggende visie benadrukt. Deze is in feite in diverse notities vanuit de Dienst in verschillende onderdelen beschreven, maar nog niet als geheel opgezet. In het kort komt de visie neer op: 1 gezin 1 plan; iedereen doet mee; inclusieve maatschappij; levensgeluk voor iedereen; voor inwoners met een beperkte verdiencapaciteit zorgen voor zoveel mogelijk lokale plaatsingen; zorgen dat een plaatsing een positieve uitstraling voor de werkgever betekent; budget inzetten voor lokale werkgevers en organisaties; extra handen leveren; maatschappelijk verantwoord ondernemen; het bieden van maatwerk in de begeleiding op de werkvloer waar en indien nodig en ontlasten werkgevers waar mogelijk. Ten slotte moet de Dienst uitkomen met de budgetten die de gemeenten voor deze doelen van het Rijk ontvangen. 3.3 Brede intake Inwoners die zich melden bij de Sociale Dienst komen in eerste instantie voor werk, voor scholing of voor participatie. Als dat niet direct mogelijk is dan kan een uitkering levensonderhoud op grond van de Participatiewet worden toegekend. Met alle inwoners die zich voor de eerste keer melden op het Loopbaanplein wordt een brede intake gehouden waarbij alle onderdelen van het sociaal domein aan bod komen. Uiteraard staan hier de eigen omgeving en kracht van de burger centraal. Aan de voorkant wordt dan gewerkt met generalisten. Waar nodig vindt na de brede intake via een warme overdracht doorgeleiding plaats naar de lokale structuren, zoals De Post, Voormekaar teams of Zorgloketten. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 10

De dienstverlening van de Sociale Dienst bestaat grofweg uit 2 stromen, te weten de basis dienstverlening en de ondersteuning bij het vinden en behouden van werk. Tot de basis dienstverlening behoort inkomensondersteuning, schulddienstverlening, handhaving en preventie. Tot ondersteuning bij het vinden en behouden van werk behoren: jobcoaching, werkgeversdienstverlening, werknemersdienstverlening, marktbewerking en uitvoering arbeidsondersteunende subsidies. 3.4 Loopbaanplein. Samenwerking met ander spelers De Sociale Dienst beseft zich dat de lokale overheid slechts één van de spelers op het terrein van re-integratie is. De effectiviteit van beleid wordt voor een groot gedeelte bepaald door anderen binnen het speelveld. Anderen binnen de werelden van overheid, ondernemers en onderwijs. Anderen binnen de Sociale Dienst gemeenten en daarbuiten. Anderen binnen en buiten de Achterhoek. Juist daarom heeft de Sociale Dienst het Loopbaanplein Oost Achterhoek ingericht. Met samenwerkende partners op dit plein is een convenant getekend. Deze partners zijn Graafschap College, Sociale Dienst Oost Achterhoek, Rouwmaat Groep, Bohero, Siza Werk, MEE Oost Gelderland, Maxx Onderwijs, Regionaal Orgaan Zelfstandigen Achterhoek, Anton Tijdinkschool, Jong & Hout, Randstad en Industrie Kring Groenlo Lichtenvoorde. Het convenant is getekend in een context van enerzijds de lokale arbeidsmarktregio en anderzijds heel dicht bij de samenwerking TUSSEN onderwijs en arbeidsmarkt. Hierbij is het passend onderwijs weer de basis. Met de ondertekening van het convenant Loopbaanplein Oost Achterhoek geven de instanties/ bedrijven aan dat zij: actief het Loopbaanplein Oost Achterhoek steunen; actief participeren in het netwerk; de ambities van het convenant onderschrijven en actief meewerken aan het concretiseren van deze ambities. 3.5 Competenties ontwikkelen en product-markt-combinaties (PMC s) Op grond van het onder het Loopbaanplein genoemde convenant is gekozen voor een gezamenlijke werkgeversbenadering. Hierop zal extra geïnvesteerd moeten blijven worden. Waar nodig moet ook geïnvesteerd worden in de ontwikkeling van competenties van de doelgroep. Daarbij is het van belang om inzicht te hebben in de effecten van verschillende product-markt-combinaties (PMC s). Dat inzicht brengt met zich mee dat de Dienst kan inzetten op PMC s die goede resultaten opleveren en dat datgene wordt afgebouwd waar minder resultaten op worden behaald. 3.6 Passend onderwijs Op het onderdeel schoolverlaters werkt de Sociale Dienst nauw samen met de scholen VSO / ZMLK en Maxx. Leerlingen die van deze scholen komen mogen niet na het verlaten van de school zonder werk thuis komen te zitten. Desnoods blijven 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 11

zij langer op school om bezig te blijven. Zij behoeven ook geen uitgebreide testen en training meer te ondergaan, want daarvoor hebben de scholen al gezorgd. De Sociale Dienst zal de resultaten van de scholen gebruiken om voor hen geschikte plekken te vinden en alleen testen als dat strikt noodzakelijk is. 3.7 Testen Voor sommige instromende doelgroepen (zoals mensen met niet aangeboren hersenletsel) koopt de Sociale Dienst aanvullende diagnostieken in. Voor de verschillende groepen wordt getracht zoveel mogelijk gebruik te maken van training op de werkplek; de Sociale Dienst wil voor de werkgever maatwerk leveren. Daarbij gaat het niet om te bepalen wat iemand niet kan, maar om handelingsgericht te kijken wat iemand wel kan. Kortom, welke begeleiding een werkzoekende in dat bedrijf op die plek nodig heeft om zich te kunnen ontwikkelen. Ontwikkelen wordt hierin breed gezien; verhogen van de loonwaarde, maar ook ontwikkelen als persoon. 3.8 Participatieladder De Participatieladder is een instrument dat de Sociale Dienst gebruikt voor het verdelen van haar inzet ten behoeve van de inwoners die een beroep doen op de Participatiewet. Deze ladder kent de volgende treden: 1. Geïsoleerd levend, 2. Sociale contacten buitenshuis, 3. Deelname aan georganiseerde activiteiten, 4. Onbetaald werk, 5. Betaald werk met ondersteuning en 6. Betaald werk. Op de treden 1 en 2 staan vooral inwoners die een beroep behoren te doen op zorg en dagbesteding. Zij zijn daarmee in minder mate een doelgroep voor de Sociale Dienst. De treden 3 en 4 bevatten de inwoners die veelal behoefte zullen hebben aan ondersteuning bij het vinden van werk en soms zelfs aan langdurige ondersteuning bij het behouden van werk. Vooral in deze groepen zitten inwoners die bijzondere aandacht behoeven. Op trede 5 staan inwoners die kortdurende ondersteuning nodig hebben als steun in de rug. Voor deze groep kan kortdurende loonkostensubsidie worden ingezet, no-risk polissen of een op de omstandigheden afgestemde ondersteuning voor zowel de werknemers als de werkgever. Van de inwoners die tot trede 6 behoren, wordt verwacht dat zij op eigen kracht weer een inkomen gaan verwerven dat hen in staat stelt zelfstandig in hun levensonderhoud te voorzien. 3.9 Vrijwilligerswerk, Beschut werk en dagbesteding in eigen kern De Dienst streeft na in de eigen woon- en leefomgeving van mensen vormen van beschut werken, daginvulling/-besteding en vrijwilligerswerk te koppelen aan Wmodiensten en mantelzorgondersteuning. Zo komen vrijwilligers en inwoners die ondersteuning nodig hebben in hun eigen kern bij elkaar. De kracht van het lokale staat hierin centraal. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 12

Beschut werk kan echter ook het ontwikkelperspectief beperken. Als een indicatie voor beschut werken is afgegeven blijft die vaak jaren bestaan en belet het het gebruik van andere mogelijkheden. Tegen die achtergrond wil de Dienst zo min mogelijk deze indicaties aanvragen. 3.10 Verplichte samenwerkingspartner in de werkgeversdienstverlening: het (net)werkbedrijf Achterhoek De implementatie van de Participatiewet betekent voor de arbeidsmarktregio Achterhoek een aantal dingen. Dit zijn o.a. de inrichting van een regionaal (net)werkbedrijf, het maken van een arbeidsmarktanalyse, het opzetten van één werkgeverservicepunt in de arbeidsmarktregio Achterhoek en het gezamenlijk vormgeven van de regionale marktbewerking. De 35 regionale Werkbedrijven (één per arbeidsmarktregio) zijn bestuurlijke tafels. Hierin moeten overheid en sociale partners zorg dragen voor een goede uitvoering van de afspraken. Het Werkbedrijf Achterhoek, zoals omschreven in het Convenant Werkbedrijf Achterhoek van 3 december 2014, is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten in de Achterhoek, het UWV Werkbedrijf, werkgevers- en werknemersorganisaties. Het heeft geen rechtspersoonlijkheid, maar wordt gevormd door een set van afspraken. Ook is er geen sprake van overdragen van bevoegdheden (delegatie) van de individuele partijen of het verlenen van mandaat aan het Werkbedrijf. Taken van het Werkbedrijf zijn o.a. het bevorderen van de inclusieve arbeidsmarkt binnen de regio Achterhoek, het zorgen voor een effectieve uitvoering van de landelijke banenafspraak Quotumwet en het opstellen van een marktbewerkingsplan (zie bijlage 5 voor de volledige lijst). Het Werkbedrijf speelt een coördinerende rol in de dienstverlening aan alle doelgroepen van gemeenten en UWV, die hulp nodig hebben bij het vinden en behouden van een baan. Dit kan al dan niet samengaan met een loonkostensubsidie en begeleidingsbijdrage van de gemeente. De hoogte van de subsidie is gerelateerd aan de loonwaarde van de werknemer. Die loonwaarde moet worden bepaald op de werkplek, via een landelijk gevalideerd meetsysteem. In de arbeidsmarktregio Achterhoek is afgesproken dat gekozen wordt voor één systeem waaraan alle partijen zich conformeren. 3.11 Werkgeversbenadering en ontzorging De visie die ten grondslag ligt aan werkgeversbenadering is gebaseerd op een drietal pijlers: Zelfredzaamheid van inwoners: Waar mogelijk zal de regie in handen van de werknemers en werkgevers worden gehouden. Wel ligt er de publieke taak voor de Sociale Dienst om werkzoekenden te ondersteunen wanneer zij niet in staat zijn op eigen kracht een baan te vinden. Dan kan een andere wijze van participeren worden gezocht. Aansluiten bij de behoeften en wensen van de werkgever: De publieke arbeidsbemiddeling moet goed ingevoerd worden in het netwerk van 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 13

werkgevers, met als doel de juiste signalen op te pikken en als betrouwbare partner te worden herkend en erkend. Duurzame aanpak: De vraag van de werkgever staat centraal om te komen tot een duurzame invulling van zijn capaciteitenvraagstuk. 3.12 Publieke arbeidsbemiddeling Alle werkgevers zijn belangrijk; zonder hen kan de uitvoering van de Participatiewet geen vorm krijgen. Dit betekent dat de Sociale Dienst met inzet van bestuur en ambtelijke organisatie de boer op gaat. Zij moet anderen verleiden om zich in te zetten voor een effectieve re-integratie van mensen die niet geheel op eigen kracht een plek op de arbeidsmarkt kunnen verkrijgen. Dit kan zij doen door haar instrumenten af te stemmen op vraag en aanbod vanuit werkgevers, onderwijs en werkzoekenden. Maar dat kan zij ook doen door overtuigingskracht, helderheid en bindend vermogen. En zeker niet in de laatste plaats door het goede voorbeeld te geven; zij is tenslotte ook werkgever en opdrachtgever op een veelheid aan terreinen. De taak van de Sociale Dienst is om de werkgevers te ontzorgen om hen zodoende te bewegen een bijdrage te leveren aan de participatie mogelijkheden van haar doelgroep. Jobcoaching is daarin belangrijk. De opdracht voor de publieke arbeidsbemiddeling is ondersteuning te bieden aan werkzoekenden die zelf niet of moeilijk een plek op de arbeidsmarkt weten te verwerven. De missie van de Dienst is: Iedereen doet mee, niemand aan de kant. De publieke arbeidsbemiddeling streeft dan ook na; een invloedrijke speler [te zijn] en de natuurlijke partner voor werkgevers in onze regio voor het oplossen van hun personeelsvraagstukken met de inzet van werkzoekenden uit onze doelgroepen (Werkgeversdienstverlening Achterhoek, 2014, p.7). Deze missie kan ongewijzigd op de uitvoering van de Participatiewet worden toegepast. Sterker nog; de wet vereist dat aan alle groepen werkzoekenden aandacht wordt besteed. 3.13 Jobcoaching Begeleiding is belangrijk voor zowel de werkgever als de werknemer. Gelet op de beschikbare budgetten wordt het op een andere manier ingevuld. Een deel van de begeleiding bestaat ook uit het je veilig voelen, vragen kunnen stellen en dagelijks kort de gang van zaken kunnen bespreken. Dat hoeft niet met een jobcoach of klantmanager te zijn, maar kan ook met een werkmaat of werkbuddy zijn. Dat kunnen vrijwilligers of inwoners uit het eigen bestand zijn. Iedere jobcoach of klantmanager kan een aantal van dit soort groepen aansturen om voor hen weer de functie van klankbord te vervullen. Gezien de grootte van de groep dient de Dienst naar dergelijke participatieconstructies te gaan, wil zij de werkgevers en de werkzoekenden rechtdoen. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 14

3.14 Omloopsnelheid detacheringen Bij de ontwikkeling van personeel behoort ook dat detacheringen niet meer voor het leven zijn. Onder de huidige economische omstandigheden vinden bij detacheringen relatief veel mutaties ofwel omwentelingen plaats, omdat werk vervalt. Dit vraagt extra inzet op herplaatsingen, opvang en begeleiding. Deze groep behoeft bij voorrang aandacht. 3.15 Aansluiten op de voorzieningen die binnen de gemeenten bestaan Bij de uitvoering van de Participatiewet wordt er zoveel mogelijk aangesloten op voorzieningen die er al zijn. De Sociale Dienst richt zich op samenwerking met de beleidsterreinen onderwijs, jeugd en Wmo binnen de gemeenten waarvoor zij werkt in de GR. In de uitvoering werkt zij op de wijze die door de betreffende gemeente is gekozen voor het Sociale Domein. Dat is in Berkelland vooral via de voor mekaar teams en de gemeente winkel. In Oost Gelre samen met het Zorgloket en in Winterswijk via De post. 3.16 Aanvullende opmerkingen bij de uitvoering van de missie Hieronder worden enkele aanvullende opmerkingen bij de uitvoering van de missie gemaakt: Bij 3.4. Loopbaanplein: Samenwerking met andere partners Vanaf het Loopbaanplein Oost Achterhoek wordt de marktbewerking vorm gegeven door een viertal jobhunters die zich richten op de reguliere markt en twee anderen die zich specifiek richten op het realiseren van werkervaringsplaatsen in de nonprofit sector. Per gemeente is er een vaste jobhunter die niet alleen zelfstandig werkgevers bezoekt, maar ook samen met de portefeuillehouder Werk en Inkomen en de gemeentelijke bedrijvencontactfunctionaris contacten legt met lokale werkgevers. Eén van de jobhunters richt zich alleen op plaatsingen via uitzendorganisaties en in mei 2015 wordt als proef nog een extra jobhunter aangetrokken voor het bewerken van de Duitse arbeidsmarkt. Voor een effectief regionaal arbeidsmarktbeleid is de inzet van vele partners vereist (zie bijlage 6 voor mogelijke samenwerkingsroutes). Gezamenlijke inzet op regionale schaal kan worden ondersteund door een lokale aanpak en vice versa. De Sociale Dienst en de gemeenten leveren hieraan een bijdrage via onder meer de uitvoering van het gemeentelijk re-integratiebeleid. De afdelingen economische zaken zijn hierbij betrokken door de samenwerking tussen jobhunters van de Sociale Dienst en bedrijvencontactfunctionarissen van de gemeenten. Op 13 november 2014 is door het DB van de Sociale Dienst een notitie geaccordeerd waarin de Berkellandse aanpak van werkgeverbenadering werd bestendigd en ook in Oost Gelre en Winterswijk werd uitgerold: een gezamenlijk optrekken van portefeuillehouder, bedrijvencontactfunctionaris en jobhunter in met individuele werkgevers georganiseerde bijeenkomsten. Het is de bedoeling deze werkwijze ook te continueren zodra het regionale werkgeverservicepunt een feit is. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 15

Bij 3.10. Eén regionaal werkgeverservicepunt. Het inrichten van een regionaal Werkgeversservicepunt zal voor de wijze van marktbewerking van de Sociale Dienst gevolgen hebben. De coördinatie van medewerkers zal mogelijk centraal plaatsvinden, maar de lokale inzet van medewerkers blijft gewaarborgd. Het aanbod van personeel aan werkgevers wordt veel groter en gevarieerder door het samenbrengen van werkzoekendenbestanden (WW, Wajong, P-wet, Wsw-oud). De jobhunter krijgt de mogelijkheid arrangementen van werknemers aan te bieden, variërend van werkzoekenden met een arbeidsbeperking en/of een afstand tot de arbeidsmarkt, tot werkzoekenden die nog maar kort werkloos zijn en volledig aan de vacature-eisen voldoen. Bovendien kan een scala aan instrumenten worden ingezet, zoals (groeps)detacheringen, jobcoaching, loonkostensubsidie, proefplaatsing en no-risk polissen. Bij 3.11. Werkgeversbenadering met nadruk op Werkgeverservice De werkgeverbenadering in de Achterhoek vindt naast private en onderwijspartijen die werkgevers opzoeken plaats door meerdere publieke organisaties: Werkgeversservicepunt Achterhoek West, Loopbaanplein Oost Achterhoek, ISWI Ulft, de Sw-bedrijven Wedeo, Hameland en Delta en het UWV Werkbedrijf. Het Rijk legt partijen in de arbeidsmarktregio de verplichting op één gezamenlijk werkgeversservicepunt in te richten en te zorgen voor een op elkaar afgestemde marktbewerking. Ook vanuit de werkgevers komt de dringende vraag één gecoördineerde werkgeversdienstverlening voor de arbeidsmarktregio te hanteren. Om deze integrale dienstverlening te realiseren is het van belang dat gemeenten, UWV en SW-bedrijven hun krachten bundelen voor complementaire samenwerking waarin de werkgever als klant centraal staat, duurzame arbeidsparticipatie verhoogd wordt en werkzoekenden met afstand tot de arbeidsmarkt geplaatst worden (zie het werkdocument Werkgeversdienstverlening Achterhoek, 2014, p. 4-5). Doel van één werkgeversdienstverlening is om werkgevers op een eenduidige en gerichte manier te benaderen, goed bereikbaar te zijn voor vragen van werkgevers en op een professionele wijze diensten verlenen. 3.16.1 Beleidskader Sociale Dienst Aansluitend bij de missie Iedereen doet mee, niemand aan de kant vangt de Sociale Dienst zodoende ook de uitbreiding van de doelgroep op. Met meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt maar minder geld moet de Sociale Dienst de weg naar werk zo kort mogelijk proberen te maken. Hieronder wordt een aantal beleidsuitgangspunten, zoals omschreven in het document Klaar voor de Toekomt (2013), aangehaald waarmee wordt aangegeven hoe mensen weer naar werk worden toegeleid. De Sociale Dienst faciliteert voor de inwoners van de drie bij de Sociale Dienst aangesloten gemeenten de basisdienstverlening. Dit is een pakket met wettelijke uitvoeringstaken welke wordt ingezet voor het volledige bestand. Voor Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk voert de Sociale Dienst de Participatiewet, de IOAW en de IOAZ uit. Dit is inclusief bezwaar, beroep, handhaving en preventie. Ook het accountmanagement voor werkgevers en klantmanagement voor werkzoekenden neemt de Sociale Dienst voor rekening (Klaar voor de Toekomst, 2013, p. 14). Daarnaast bereidt de Dienst beleid voor dat voortvloeit uit: 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 16

De genoemde wetten (inclusief bijzondere bijstand, minima beleid en huisvesting statushouders); De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (waarvan de uitvoering bij de Stadsbank Oost Nederland ligt); De Wet sociale werkvoorziening (de uitvoering ligt tot op heden bij Hameland). Vanuit het Loopbaanplein wordt een werkplan opgesteld voor iedereen die een uitkering heeft of aanvraagt (Klaar voor de Toekomst, 2013, p. 18). Hierin wordt omschreven welke acties er vanuit het Loopbaanplein en welke er vanuit de klant zelf gestart moeten worden. Deze acties richten zich o.a. op het vinden van werk, een opleiding of een plek om te participeren en zijn afhankelijk van de mogelijkheden van de klant. Daarnaast is besloten dat alle initiatieven die zijn gericht om mensen weer aan het werk en/of scholing te krijgen, moeten en kunnen worden gestuurd op financieel rendement (Klaar voor de Toekomst, 2013, p. 16). Zo wordt getracht om met beperkte middelen het meest optimale resultaat te bereiken. Dit heeft als consequentie dat tot 2015 de re-integratiemiddelen gericht moeten worden ingezet voor kansrijken. Zodoende ontvangt een deel van de klanten tot 2015 alleen de basisdienstverlening. Voor participatie zijn zij aangewezen op werken met behoud van de uitkering of het leveren van een tegenprestatie voor die uitkering. Ook in de re-integratie wil de Sociale Dienst namens de deelnemende gemeenten voor een deel een bijdrage leveren (Klaar voor de Toekomst, 2013, p. 19). De reintegratie van de doelgroep van de huidige Wwb wordt ingericht conform de lijn zoals voorgesteld in de nota Klant en werk in beeld. Hierin worden private en publieke uitvoering en samenwerking gecombineerd. Voor de marktbewerking heeft de Sociale Dienst nu de beschikking over: Drie jobhunters (een per gemeente); Een jobhunter voor uitzendorganisaties; Twee jobhunters voor werkervaringsplaatsen; Een jobhunter voor de Duitse arbeidsmarkt (per mei 2015). 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 17

4 Huidige situatie Sociale Dienst In 2012 deden zich, naast de ontwikkelingen die in het Businessplan 2011-2013 zijn omschreven, nog een aantal ontwikkelingen voor waarop ingespeeld moest worden. Omdat de focus werd gelegd op de meest kansrijke doelgroep, kregen bijstandsgerechtigden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt minder begeleiding. Door stijging van de werkloosheid (landelijk beeld) nam ook het aantal bijstandsgerechtigden toe. Naar verwachting zal dit ook de komende jaren nog zo zijn. Als laatste was de implementatie van de Participatiewet een belangrijke taak waarop ingespeeld moest worden. Door de vorming van grotere regionale werkpleinen vertrok het UWV in 2012 uit het Werkplein Oost Achterhoek en verhuisde naar Doetinchem. Het vertrek van het UWV leidde tot nieuwe kansen. Zo heeft de Sociale Dienst het Loopbaanplein Oost Achterhoek ingericht. Met samenwerkende partners in dit plein werd het convenant Loopbaanplein Oost Achterhoek getekend. Tevens is met Hameland een gezamenlijke visie gepresenteerd; beide partijen bedienen dezelfde doelgroep, waardoor integratie voor de hand lag. Eind 2012 hebben de Sociale Dienst en Hameland gezamenlijk een Masterplan gepresenteerd met een visie om te komen tot een (regionale) uitvoeringsorganisatie voor werk en re-integratie (Klaar voor de toekomst, 2013, p.5). 4.1 Organogram en huidige formatie Sociale Dienst De totale formatie van de Sociale Dienst bedraagt 86,33 fte. Hierbinnen is een scheiding gemaakt tussen Inkomen & Administratie en Werk & Activering. In Inkomen & Administratie worden voornamelijk Back-Office taken uitgevoerd en door Werk & Activering meer Front Office taken. Bij Inkomen & Administratie zit 27,23 fte, Werk & Activering heeft 52,60 fte. Ondersteunende diensten heeft 5,5 fte. In Team Werk & Activering zijn voor het uitvoeren van de Participatiewet vooral de klantmanagers, inkomensconsulenten, medewerkers preventie en handhaving-, beleidsmedewerkers- en medewerkers van Team Marktbewerking van belang. Hierin zijn de klantmanagers met 24,0 fte het best vertegenwoordigd, gevolgd door de inkomensconsulenten met 14,2 fte. Klantmanagers begeleiden vooral inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt, inkomensconsulenten benadrukken meer de uitkeringskant en rechtmatigheid. Het Team Marktbewerking omvat 4,7 fte. Dit team houdt zich bezig met het vinden van banen en de matching van vraag en aanbod. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 18

Organogram Sociale Dienst per 1-1-2015. Algemeen bestuur Dagelijks bestuur Manager 1,0 fte Ondersteunende diensten (5,5 fte) P&O/psa 1,3 ftecommunicatie 0,3 fte Control /Sisa 1 fte Financiën 1,4 fte Systeembeheer/ I&A cons. 1,5 fte Diversen pm fte Team Inkomen & Administratie (27,23 fte) Teamleider Inkomen & administratie 1,0 fte Beleid 1,5 fte Kwaliteit 4,0 fte bezwaar & beroep + secretariaat (B&B) 1,28 fte Terugvordering & Verhaal 2,6 fte Uitkeringsadministratie 8,45 fte Archief, post, telefoon, balie 4,4 fte Applicatiebeheer 2,0 fte Secretariaat / MO 1,0 fte Huismeester 1,0 fte Team Werk & Activering (52,6 fte) Teamleider Werk & activering 1,0 fte Senioren 1,0 fte Beleid (reïntegratiebeleid en Wsw) 2,2 fte Klantmanagers 24,0 fte Inkomensconsulenten 14,2 fte Team Marktbewerking 4,7 fte Preventie & Handhaving en Wet boeten 3,0 fte Administratieve ondersteuning 1,5 fte Jobcoach 1,0 fte 4.2 Huidige (hoofd)takenpakket Sociale Dienst Uit de beschikbaar gestelde documenten en gesprekken is een voorlopige inventarisatie gemaakt van de huidige hoofdtaken van de Sociale Dienst. In paragraaf 5 zal worden ingegaan op de taken die door de implementatie van de Participatiewet moeten worden toegevoegd. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 19

De Sociale Dienst Huidige hoofdtaken Uitvoeren van re-integratie Uitvoeren van de inkomensvoorziening Klantmanagement voor werkzoekenden Klantmanagers voeren gesprekken met bijstandscliënten waarin begeleiding, coaching, training en regie tot uitdrukking komen. Met als belangrijkste doel mensen naar regulier werk te brengen. Opzoek gaan naar vacatures (jobhunting 1 ) Dit behelst het accountmanagement voor werkgevers en speelt dus in op de aanbodzijde van de markt. Hier vindt matching tussen vraag en aanbod plaats. Voorzien in participatie voor bijstandsklanten met een uitkering voor levensonderhoud Dit wordt gedaan in nauwe samenwerking met de gemeente/wmo. Voor nietbijstandsgerechtigden is dit een gemeentelijke taak. Toekennen en verstrekken van uitkeringen Het Rijk bepaalt de normen voor de hoogte van de uitkeringen; zij gaat namelijk over het inkomensbeleid binnen de Wwb ( sinds 2015 een onderdeel van de Participatiewet) 2. Dit betekent dat gemeenten hierin vrijwel geen beleidsruimte hebben en naar de gestelde normen moeten handelen (met uitzondering van de uitkeringstoeslagen en verlagingen). Uitvoering van bijzondere bijstand en Minimabeleid Gemeenten hebben ten aanzien van de uitvoering van bijzondere bijstand en minimabeleid ruime beleidsvrijheid, waardoor beleidsbeslissingen voorbehouden zijn aan iedere afzonderlijke gemeente. Uitvoeren van beleid dat samenhangt met de basisdienstverlening Het beleid dat samenhangt met de basisdienstverlening wordt door de Dienst voorbereid en door de afzonderlijke colleges van B&W vastgesteld. Handhaven van verplichtingen en rechtmatigheid De Participatiewet (ofwel de oude Wwb) brengt een aantal verplichtingen met zich mee voor de gebruiker. Gebruikers hebben o.a. arbeidsplicht, re-integratieplicht en dienen informatie te verschaffen waarmee de rechtmatigheid van de uitkering beoordeeld kan worden. De focus binnen de handhaving en rechtmatigheid ligt op een strak uitgevoerd proces 3 : Preventief verstrekken van informatie over rechten en plichten. Geen onnodige gegevens uitvraag. Voortdurend aanscherpen en op peil houden van fraudealertheid van medewerkers. Verkrijgen van signalen uit uitvoering en bestandsvergelijk. Gericht onderzoeken van die signalen. Snel inzetten van passende maatregelen. Communicatie over de resultaten van het handhavingsbeleid. Behandeling bezwaar -, beroep en hoger beroep 1 Er moet worden nagegaan of hier ook de matching tussen vraag en aanbod plaatsvindt. 2 Klaar voor de toekomst, 2013, p. 12 3 Klaar voor de toekomst, 2013, p. 13 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 20

09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 21

5 Toekomstige situatie Sociale Dienst In dit hoofdstuk beschrijven we de situatie waar de Sociale Dienst naartoe wil vanuit het uitgangspunt dat de Sociale Dienst voor de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk de Participatiewet breed uitvoert. Daarmee wordt bedoeld dat alle taken uit de nieuwe Participatiewet en de oude Wsw (met uitzondering van werken binnen) door de Sociale Dienst worden uitgevoerd. We beschrijven hierin de volgende onderwerpen: wat zijn de toekomstige taken van de Sociale Dienst, wat zijn de aantallen Wsw-ers (verdeeld naar deelnemende gemeenten) die de Sociale Dienst erbij krijgt en wat betekent dat voor binnen de Sociale Dienst additioneel benodigde medewerkers. Tot slot wordt aangegeven wat dit betekent voor Hameland. De lijn is dat de in Hameland deelnemende gemeenten de uitvoering die destijds bij Hameland is belegd, terug halen en zelf gaan organiseren. Daarbij is het onderscheid te maken in het werkbedrijf, ontwikkelbedrijf en concern. Alle Swmedewerkers komen in dienst van de gemeenten. 5.1 Toekomstige taken binnen de Sociale Dienst Het huidige taken pakket (zie paragraaf 4.2) van de Dienst blijft in de nieuwe situatie bestaan en wordt aangevuld met een aantal nieuwe taken: De Sociale Dienst Nieuwe hoofdtaken Het compleet maken van het Instrumentarium Dit behelst o.a. de uitvoering van de loonwaardebepaling, de no-risk polis (deels uitgevoerd door het UWV), de jobcoaching, de werkbegeleiding, het vervoer, de langdurige loonkostensubsidie Participatiewet, de detacheringen en de aanpassingen voor de werkplekken. Het uitvoeren van een diagnose (intake) Binnen de arbeidsdiagnose worden de persoonlijke kwaliteiten en het ontwikkelpotentieel van het individu in kaart gebracht 4. Hierin wordt niet alleen gefocust op het op adequate wijze bemiddelen van de medewerker naar passend werk, maar ook op de duurzame inzetbaarheid. Op basis van dit onderzoek wordt er een advies gegeven; de uit het onderzoek voortkomende bouwstenen kunnen ervoor zorgen dat de medewerker zich op het gebied van werk kan gaan ontwikkelen. De diagnose voorziet in informatie die gebruikt kan worden om een Individueel Ontwikkelplan (IOP) op te stellen. Een diagnose is ongeveer 3 jaar geldig. Arbeidsontwikkeling Op basis van het IOP kan een specifiek ontwikkeltraject worden ingezet, wat een verbijzondering van één van de bouwstenen is. Arbeidsmarkttoeleiding (het matchen van kandidaat en vacature) Hierin worden de kwaliteiten van de werkzoekende gekoppeld aan passend werk 5. Binnen de arbeidstoeleiding wordt zowel vanuit de vraag als de aanbodzijde gewerkt. Arbeidsmarktbegeleiding (werkbegeleiding) 4 Ontmanteling Ontwikkelbedrijf Hameland, 2014, p.6 5 Ontmanteling Ontwikkelbedrijf Hameland, 2014, p.6 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 22

Hierin worden medewerkers bij hun IOP ondersteund en gecoacht. N.B. Een belangrijk aandachtspunt wordt de samenwerking tussen de Dienst en de taakvelden Wmo en Jeugdzorg. Voor deze nieuwe taken is specifieke expertise nodig. Voor zover niet aanwezig zal deze moeten worden aangeleerd aan huidige medewerkers dan wel worden aangevuld door nieuwe medewerkers. Bij dit onderdeel past ook een besluit of de Dienst zelf werkzaamheden uitvoert of inkoopt. Als concrete voorbeelden denken we aan: Bepalen van de loonwaarde Test en training Detacheringen Jobcoaching Jobhunting voor de nieuwe doelgroepen 5.2 Intake, diagnose en ontwikkeling Om een beter beeld te krijgen van de werkprocessen, wordt hier ingegaan op de intake. Werkproces intake Sociale Dienst: de intake binnen de Sociale Dienst verloopt volgens de volgende stappen: De klantmanager voert een werkintake dan wel een brede intake (aandeel brede intake groeit) uit. Dan wordt ook bekeken of de klant een werkklant is of onder de basisdienstverlening valt. De Sociale Dienst matcht op cv s en indruk van klantmanager. De klantmanager maakt een eerste selectie in KIB (Klant in Beeld) op basis van o.a. aspecten uit het cv zoals uitgevoerde functies en opleiding. Daarnaast kan ook worden geselecteerd op beroepen waarvan ingeschat wordt dat deze kansrijk zijn voor de betrokkene. Het zoekprofiel van de klant wordt vastgelegd in Klant In Beeld. Daarbij vindt vastlegging van competenties plaats (maar minder uitgebreid dan dat Hameland doet in Competensys). De klant wordt opgenomen in de caseload van een klantmanager. Vervolgens voert de klantmanager voor de klant afhankelijk van de situatie van de klant verschillende taken uit zoals bijvoorbeeld: o Coaching en begeleiding van de werkzoekende bij eigen activiteiten o Zoeken van een werkervaringsplek o Geven van (groeps)begeleiding o Verzorgen van opleidingen o Fungeren als vragenloket Binnen de Sociale Dienst kan participatiebudget worden ingezet als "smeermiddel" om een plaatsing toch te kunnen realiseren (bijv. voor een reiskostenvergoeding). Werkproces intake Hameland: de intake binnen Hameland verloopt volgens de volgende stappen: 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 23

De O&O functionaris voert de diagnose/intake uit. Daarbij wordt de medewerker 4 dagdelen in verschillende werksituaties in het diagnosecentrum geobserveerd. Daarnaast worden vragenlijsten gebruikt (bijvoorbeeld om het zelfbeeld van de kandidaat in beeld te brengen). In de diagnose/intake wordt de medewerker gescoord op 29 competenties. Daarnaast wordt in beeld gebracht welke triggers een medewerker heeft voor bijvoorbeeld sfeer, cultuur et cetera. De scores worden vastgelegd in het systeem Competencys. Dat systeem genereert ook een cv gebaseerd op de competenties. Bij vacatures kan snel een match worden gemaakt via Competencys. Bij het beëindigen van een plaatsing of uiterlijk na 3 jaar krijgt de medewerker opnieuw een diagnose. Deze is bedoeld om vast te stellen op welke competenties de medewerker zich heeft ontwikkeld. Deze diagnose is korter dan de eerste diagnose bij intake. De O&O functionaris geeft ook adviezen over de ontwikkeling van de medewerkers en biedt trainingen aan. Na plaatsing krijgt de medewerker binnen Hameland een werkcoach toegewezen. Deze volgt de ontwikkeling van de medewerker (IOP) en vervult de werkgeverstaken op HRM-gebied (vragenloket bij vragen over arbeidsvoorwaarden, ziekteverzuimbegeleiding et cetera). De werkcoach is ongeveer 75% van zijn tijd bezig met HRM-taken. Hameland heeft gegeven haar omvang en karakteristiek (ziekteverzuim is binnen een Sw-bedrijf behoorlijk hoog, namelijk > 10%) een eigen bedrijfsarts/bedrijfsverpleegkundige. Dit is goedkoper dan deze dienst inhuren. Hameland heeft een eigen arbeidsdeskundige die tijdens een matching moet beoordelen of voor de werknemer sprake is van passende arbeid. Deze moet de arbeidsomstandigheden ook beoordelen als de werknemer tijdens een plaatsing dreigt uit te vallen. Voor de groepsdetacheringen heeft Hameland werkbegeleiders. Het Ontwikkelhuys werkt in opdracht van verschillende onderdelen van Hameland en heeft in het verleden ook voor de Sociale Dienst opdrachten uitgevoerd. Hét grote verschil tussen de Sociale Dienst en Hameland bij dit onderwerp is dat de Sociale Dienst met werkzoekenden te maken heeft (die bijvoorbeeld een korting op de uitkering kunnen krijgen als ze zich aantoonbaar onvoldoende inzetten om aan een betaalde baan te komen) en Hameland met werknemers te maken heeft. Werknemers die werkzaam zijn vanuit de cao voor de Wsw en waardoor er ook werkgeverstaken zijn die vaak complexer zijn in verband met de kenmerken van de doelgroep. Sommige werkzoekenden en Sw-medewerkers zijn vergelijkbaar qua arbeidsbeperking dan wel afstand tot de arbeidsmarkt en de kans op de arbeidsmarkt voor een reguliere baan. 5.3 Jobhunting en matching In deze paragraaf gaan we in op de verschillen en overeenkomsten tussen de Sociale Dienst en Hameland op het gebied van jobhunting en matching en dergelijke. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 24

Overeenkomsten in werkwijzen jobhunting en matching Bij beide organisaties is de jobhunter degene die "op de vacatures jaagt". Bij beide organisaties zijn de jobhunters toebedeeld aan een geografische regio (gemeente of gebied). Aangegeven wordt dat dat het beste werkt omdat bij bijvoorbeeld een indeling naar branche grote werkgebieden met veel reistijden ontstaan. Daarnaast zijn veel ondernemersbijeenkomsten per regio en daar moet de jobhunter aansluiting bij hebben. Uitzondering is de jobhunter voor uitzendbureaus binnen de Sociale Dienst en die voor Zorg binnen Hameland. Daarnaast richten twee jobhunters binnen de Sociale Dienst zich specifiek op werkervaringsplekken. Bij beide organisaties vindt bij een plaatsing een warme overdracht plaats bij de klant (bij Hameland aan werkcoach en bij de Sociale Dienst aan klantmanager). Verschillen in werkwijzen jobhunting en matching: De Sociale Dienst gebruikt Klant In Beeld (KIB) als basisinformatiesysteem, Hameland gebruikt Competencys (gebaseerd op o.a. de Melba systematiek voor competenties en begeleidingskaarten). Hameland legt competenties zeer gestructureerd vast en matcht ook op die competenties. de Sociale Dienst doet dat meer op basis van de brede indruk en cv s aangevuld met persoonlijke indrukken van de klantmanagers. Zij maakt een eerste selectie in KIB op basis van o.a. aspecten uit het cv zoals uitgevoerde functies en opleiding. Daarnaast kan zij ook selecteren op beroepen waarvan ze inschat dat deze kansrijk zijn voor betrokkene. Na deze selectie is er overleg met de klantmanager over de namen die geselecteerd zijn en worden ook persoonlijke indrukken besproken etc. Beide organisaties zijn daarmee wel bekend met en werken op basis van de in beeld gebrachte competenties van de cliënten/sw-medewerker en matchen daarmee ook met de vacatures. Aansluitend op het vorige punt. Binnen Hameland wordt de matching uitgevoerd door twee medewerkers die alleen matching doen. Zij kunnen via Competensys snel een lijst met geschikte kandidaten opmaken. Omdat de matchingfunctionarissen binnen Hameland veel kandidaten kennen, kunnen ze in overleg met de jobhunter snel tot een shortlist komen. Binnen de Sociale Dienst doet de jobhunter de matching in samenspraak met de klantmanager. Dit vraagt om nadere detaillering. De jobhunters binnen Hameland hebben een individueel commercieel plan. Bij de Sociale Dienst wordt vooral gewerkt met een gezamenlijk plan (wel met individuele doelen). Het beeld is dat binnen Hameland gestuurd wordt op de resultaten per medewerker terwijl binnen de Sociale Dienst meer gestuurd wordt op de voortgang van de plannen van het team. Bij Hameland gaat de jobhunter meestal met de kandidaat mee op gesprek. Bij de Sociale Dienst is dat meer een uitzondering. Dit betekent dat de werkprocessen in de kern gelijk zijn maar dat de Sociale Dienst en Hameland andere systemen gebruiken. Welk systeem voor het huidige vraagstuk het beste past, zal nog moeten worden afgewogen (ook in bredere context van de arbeidsmarktregio). Wel is het zo dat Hameland het proces wat steviger invult, mogelijk omdat de doelgroep anders is. Tegelijkertijd zou het proces naar ons idee wat anders, slanker, uitgewerkt kunnen worden. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 25

5.4 Aantallen Het klantenbestand van de Sociale Dienst zal de komende jaren toenemen vanuit 2 kanalen. Enerzijds vanuit de huidige doelgroep met een Wsw-indicatie die nu binnen het ontwikkelbedrijf van Hameland vallen. Anderzijds vanuit de nieuwe doelgroep die gepaard gaat met de inwerkingtreding van de Participatiewet op 1 januari 2015, de stop van de instroom in de Wsw en de aanscherping van de toelating tot de Wajong. De nieuwe instroom die er door implementatie van de Participatiewet per jaar bij gaat komen, bedraagt 60 tot 80 personen. Hoofdzakelijk schoolverlaters van het speciaal en praktijkonderwijs die niet het wettelijke minimumloon kunnen verdienen. Met de scholen in de Achterhoek zijn/worden nadere afspraken gemaakt om een sluitende aanpak, liefst preventief, dus zonder dat aanspraak op een uitkering ontstaat te bewerkstelligen. Deze warme overdracht is positief voor de doelgroep: geen dubbele intakes en trajecten die door kunnen lopen of naadloos op elkaar aansluiten. Als de sluitende aanpak voor deze doelgroep wordt gerealiseerd, beperkt dit de instroom in de uitkering sec. Er zal echter wel sprake zijn van toename van werkzaamheden. Een groot deel zal een beroep doen op langdurige loonkostensubsidie en daarmee langdurig beslag leggen op het inkomensbudget. Onderstaande tabel geeft inzicht in de mate waarin het klantenbestand van de Sociale Dienst toe gaat nemen door overdracht vanuit het ontwikkelbedrijf van Hameland wanneer de stand van zaken per 1 april 2015 als uitgangspunt wordt genomen. (Op verzoek van de klankbordgroep hebben wij de meest recente cijfers opgenomen die Hameland kon aanleveren tijdens dit project.) Ter herinnering: hiermee worden alle mensen bedoeld die onder de Wsw vallen, met uitzondering van het onderdeel werken binnen. Hiermee worden dus ook de gedetacheerden bedoeld die wel kunnen werken maar waar tijdelijk geen werk voor is waardoor ze in werken binnen worden geplaatst. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 26

De verdeling van de totale populatie binnen het ontwikkelbedrijf in fte en personen per 1-4-2015 TOTAAL fte Aandeel in totaal fte Personen Aandeel in totaal personen ONTWIKKELBEDRIJF Per betalende gemeente Wsw Wsw BW Totaal fte Wsw Wsw BW Totaal Wsw Wsw BW Totaal Wsw Wsw Totaal personen BW Berkelland 201,79 9,56 211,35 24,3% 23,8% 24,3% 226 11 237 24,5% 22,9% 24,4% Oost Gelre 178,47 6,02 184,50 21,5% 15,0% 21,2% 200 9 209 21,7% 18,8% 21,5% Winterswijk 170,56 8,35 178,91 20,6% 20,8% 20,6% 190 9 199 20,6% 18,8% 20,5% Subtotaal 550,83 23,93 574,75 66,4% 59,6% 66,1% 616 29 645 66,7% 60,4% 66,4% Aalten 190,74 6,37 197,11 23,0% 15,9% 22,7% 213 8 221 23,1% 16,7% 22,8% Subtotaal incl. Aalten 741,57 30,30 771,87 89,4% 75,5% 88,8% 829 37 866 89,8% 77,1% 89,2% Haaksbergen 61,70 8,96 70,66 7,4% 22,3% 8,1% 66 10 76 7,2% 20,8% 7,8% Subtotaal incl. Haaksbergen 803,27 39,25 842,52 96,9% 97,8% 96,9% 895 47 942 97,0% 97,9% 97,0% Overig 26,01 0,90 26,91 3,1% 2,2% 3,1% 28 1 29 3,0% 2,1% 3,0% Totaal 829,28 40,15 869,43 100,0% 100,0% 100,0% 923 48 971 100,0% 100,0% 100,0% 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 27

Het totaal aantal Sw-medewerkers (zowel in dienst bij Hameland als wel in dienst via begeleid werken bij andere werkgevers) dat vanuit Hameland bij het huidige klantenbestand van de Sociale Dienst zou komen kan op twee verschillende manieren worden berekend, namelijk met en zonder Aalten. Wanneer de Sociale Dienst wordt gezien als de uitvoeringsorganisatie van de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk, neemt het klantenbestand toe met 574,75 fte Sw-medewerkers, ofwel 66,1% van het totale bestand van het ontwikkelbedrijf. Wanneer Aalten hier ook bij gerekend wordt, neemt het klantenbestand toe met 771,87 fte Sw-medewerkers, ofwel 88,8% van het totale bestand van het ontwikkelbedrijf. Voor de jobhunters en werkbegeleiders heeft het aantal fte dat onder Wsw Begeleid Werken slechts heel beperkt invloed. Bij ontslag herleven oude rechten en zal nieuw werk moeten worden gezocht. Daarom wordt uitgegaan van een populatie van 550,83 fte voor de Sociale Dienst zonder Aalten en 741,57 fte voor de Sociale Dienst inclusief Aalten. Bij de berekening inclusief Aalten zal alleen worden ingegaan op de betekenis voor de taken van de werkorganisatie van Hameland. De Sociale Dienst zal nog een nadere inschatting maken wat de inclusie van Aalten voor consequenties heeft voor haar inkomenstaken. 5.5 Toename fte/sw-medewerkers binnen de Sociale Dienst Op dit moment hanteert Hameland een tweetal normeringen in het berekenen van haar caseload: Per 120 Sw-medewerkers die buiten werken moet er 1 fte werkcoach ingezet worden. Per 25 Sw-medewerkers, die niet zonder vergelijkbare begeleiding als bij beschut binnen buiten kunnen werken, moet er 1 fte werkbegeleider ingezet worden. Op de 100 Sw-medewerkers die onder Werken Buiten vallen en begeleid worden conform beschut binnen moet er dus 4 fte werkbegeleider in worden gezet. De Sociale Dienst gaat uit van een caseload van 60 fte per 1 fte waarbij rekening is gehouden met de arbeidshandicaps van de doelgroep. De caseload voor bijstandscliënten is dan ook anders. De caseload van 1 op 60 is de basis voor het berekenen van het aantal additioneel benodigde fte. Gerelateerd aan bestaande functies en competenties binnen Hameland ontstaat het volgende beeld: Ontwikkelbedrijf Functionaris O&O De Sociale Dienst wil de expertise O&O (Opleiding en Ontwikkeling: intake en diagnose: 4,67 fte, zie bijlage 7), zoals deze in de huidige hoedanigheid bij Hameland wordt ingevuld, in principe niet (allemaal) een op een overnemen. Van de expertise die deze functionarissen bezitten wil de Sociale Dienst echter wel 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 28

gebruikmaken, maar dan zo veel mogelijk in de vorm van de functie werkcoach die zich deze expertise eigen maakt of de expertise verder ontwikkelt. Werkcoaches. Wanneer de Sociale Dienst wordt bezien als Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk, heeft de Sociale Dienst 9,0 fte werkcoaches nodig om de toename van het klantenbestand op te kunnen vangen. Voor de Sociale Dienst inclusief Aalten komt dit neer op 12,5 fte. Hierbij moet echter wel rekening worden gehouden met hiervoor genoemde expertise voor O&O, die hier ook in verdisconteerd zit en met de expertise voor Matching die binnen Hameland in een aparte functie is belegd. In welke verhouding de functies O&O, matching en werkcoach uiteindelijk deel uit gaan maken van het aantal fte waarmee de functie werkcoach bij de Sociale Dienst toe gaat nemen, moet nog nader worden bezien. Daarbij speelt een rol dat de werkcoaches veel taken als werkgever (zo n 75%) vervullen, zoals de uitvoering van de Wet Poortwachter. Hameland heeft ook bezien of zij op korte termijn additioneel zicht kon krijgen op de fte s die binnen het Werkbedrijf zitten, maar feitelijk tot de doelgroep van het Ontwikkelbedrijf berekend moeten worden. Een inschatting daarvan leidt tot 180 personen (150-160 fte) die nog niet meegeteld zijn in de hierboven weergegeven aantallen fte. Volgens de caseloadnorm zou daarvoor 2,5 fte werkcoach extra nodig zijn. Afhankelijk van het aantal fte dat uit deze groep overkomt van het Werkbedrijf heeft de Sociale Dienst tussen 0 en 2,5 fte werkcoach extra nodig (per 60 fte 1 fte werkcoach). Werkbegeleiders Vooralsnog kent de Sociale Dienst geen functie werkbegeleider. Het is aannemelijk dat de Sociale Dienst deze functies en taken nodig heeft. In de transitieperiode zal bezien worden hoe de expertise van de werkbegeleiders uiteindelijk wordt meegenomen in de formatie van de Sociale Dienst. Jobhunter Voor elke afzonderlijke gemeente heeft de Sociale Dienst nu 1 jobhunter ter beschikking. Daarnaast zijn er 2 medewerkers voor de werkervaringsplaatsen en 1 medewerker voor de uitzendbureaus. Voor de huidige Sociale Dienst (met het huidige klantenbestand) zijn er zodoende 6 personen in dienst, die bij elkaar 5 fte vervullen. In mei 2015 start een jobhunter die zich zal richten op de Duitse arbeidsmarkt. Naast de 2,89 fte jobhunter die moet worden ingezet voor de gesubsidieerde plaatsen vanuit het ontwikkelbedrijf komt hier met het oog op de inclusie van Aalten nog 1 extra fte bij. Naar het zich nu laat aanzien, zal het loonwaardebepalingsysteem en de uitvoering ervan worden ingekocht. Hierover wordt op regionaal niveau een besluit genomen. Vooralsnog doen de jobhunters binnen de Sociale Dienst zelf de matching maar bezien moet worden of dat met de nieuwe doelgroep vanuit Hameland goed werkt. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 29

O&O, matching en werkbegeleider Het is niet zeker of de synergie van het samenvoegen van expertise van O&O, werkbegeleider en werkcoach in de nieuwe functie werkcoach volledig volgens de nieuwe caseload van de Sociale Dienst gerealiseerd kan worden. Daarnaast moet nog bezien worden of de Sociale Dienst geen verbijzonderde matchingfunctie nodig heeft. Daarom wordt vooralsnog rekening gehouden met een extra formatie van 2 fte die eventueel ingezet kan worden voor specifieke functies op het gebied van O&O, matching of werkbegeleiding. Concern Wat betreft concern is het verschil van belang ten aanzien van de werkgeversrol voor Sw-medewerkers en de overige taken die op concern niveau worden uitgevoerd. Omdat de Sw-medewerkers in principe overgaan naar de gemeenten, zijn de bijbehorende taken ook van belang voor de gemeenten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de salarisbetalingen van de Sw-medewerkers, de mutaties m.b.t. personeelsbeheer en ICT. Taken als planning & control en officemanagement hangen niet één op één samen met de Sw-medewerkers maar hebben veel meer te maken met de organisatie Hameland zelf. De hoofdtaken die betrekking hebben op de Sw-medewerkers en dus ook relevant zijn voor het werkbedrijf worden hieronder uitgewerkt: Salarisadministratie De salarisadministratie verwerkt onder andere de mutaties op personeelsgebied, geeft de uitbetalingsopdracht voor het personeel en verzorgt de afdracht van de werknemerspremies. De betaling van de salarissen van Sw-medewerkers wordt volledig voorbereid en klaar gezet zodat financiën de betalingen kan uitvoeren. Het gaat om 1,83 fte totaal. HRM Binnen HRM worden onder andere de taken advisering over verzuim, opleidingen en trainingen en de advisering richting het kader omtrent cao, sanctiebeleid en regelingen uitgevoerd. Deze taken worden zowel voor het werkbedrijf als voor het ontwikkelbedrijf uitgevoerd. Het gaat om 1,0 fte. Vakgroep De taken van de vakgroep betreffen onder andere het opstellen van de verzuimoverzichten, het Sociaal Medisch Team ondersteunen, advisering omtrent arbo en verzuim en bewaakt de Wet verbetering poortwachter. Daarnaast vraagt de vakgroep hulpmiddelen aan, beoordeelt en koopt in. Het gaat om 0,53 fte medewerker personeelsbeheer arbo en 0,89 fte bedrijfsverpleegkundige. Personeelsbeheer De taken binnen personeelsbeheer betreffen onder andere het opstellen en bijhouden van de personeels- en cliëntendossiers. Ook worden hier de detacheringscontracten opgesteld, inleenvergoedingen bepaald en worden facturen verstuurd. Tevens worden arbo checklists geregistreerd voor zowel medewerker als bedrijven. Het gaat om 3,84 fte medewerker personeelsbeheer. De andere taken, zoals applicatiebeheer hebben ook te maken met het werkgeverschap maar zijn minder specifiek. Wel moet daarbij rekening worden 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 30

gehouden met mogelijke schaalnadelen als deze taken overgaan naar de desbetreffende gemeente. Het totaal aantal fte dat er naar verwachting voor de Sociale Dienst bij zal komen zal tussen de 14,89 en de 21,89 fte zijn: Functie Aantal fte zonder Aalten Aantal fte inclusief Aalten Werkcoach 9,0 12,5 O&O/matching/werkbegeleider 2,0 2,0 Bandbreedte werkcoaches 0-2,5 0-2,5 Jobhunter 2,89 3,89 Applicatiebeheerder 1,0 1,0 Totaal 14,89-17,39 19,39-21,89 Het aantal fte werkcoaches is inhoudelijk een samenstelling van fte s werkcoach, intake & diagnose (O&O) en werkbegeleider. In welke samenstelling dit zich uiteindelijk zal verhouden moet zoals eerder genoemd nog nader worden bepaald. Omdat niet zeker is of de synergie van het samenvoegen van deze functies in de nieuwe functie werkcoach volledig volgens de nieuwe caseload van de Sociale Dienst gerealiseerd kan worden en omdat niet zeker is dat de Sociale Dienst geen verbijzonderde matchingfunctie nodig heeft, wordt vooralsnog rekening gehouden met een extra formatie van 2 fte die eventueel ingezet kan worden voor specifieke functies op het gebied van O&O, matching of werkbegeleiding. Daarnaast is rekening gehouden met een bandbreedte van 0-2,5 fte extra werkcoaches die nodig zijn afhankelijk van het aantal fte dat nu nog geplaatst is binnen het werkbedrijf, maar alsnog overkomt naar de Sociale Dienst. Om een indruk te geven van de financiële effecten heeft Hameland inzicht gegeven in de gemiddelde kosten per functiegroep in de huidige situatie. De kosten hebben betrekking op de werkgeverslasten per fte. De gemiddelde kosten per functiegroep zijn de volgende: Functie Werkgeverslasten per fte Bemiddelen (jobhunters en matchingsfunctionarissen) 62.000 Werkcoaches (binnen en buiten) 62.000 Werkbegeleiders (binnen en buiten) 55.000 Teamleiders (binnen en buiten) 70.000 Diagnose (arbeidsdeskundige en functionarissen O&O) 68.000 Concern (alle functies tezamen) 64.000 Onder concern valt zowel administratie als ook controller, adviseur HRM, ICT et cetera. Tussen dergelijke functies zit redelijk wat verschil, dus deze kosten moeten als een globaal inzicht in de gemiddelde kosten worden beschouwd. Bij de definitieve invulling van het aantal over te nemen fte is het dus ook raadzaam om naast expertise en competenties ook te kijken naar de kosteneffecten van bepaalde functiegroepen die hiermee samenhangen. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 31

5.6 Huidige situatie Hameland en ontwikkelingen Zoals aangegeven is de lijn dat de in Hameland deelnemende gemeenten de uitvoering die destijds bij Hameland is belegd, terug halen en zelf gaan organiseren. Zoals vermeld in het besluitvoorstel Ontwikkelingsrichting Hameland (p. 1-3), bestaat Hameland uit het ontwikkelbedrijf, het werkbedrijf en het concern. Het ontwikkelbedrijf behelst de taken omtrent Werken Buiten, te weten detachering, begeleid werken en de joint ventures. Oftewel het werken bij een reguliere werkgever (p. 1). Dit past bij het streven van gemeenten om een publieke uitvoering van het bemiddelen en begeleiden van de doelgroep van de Participatiewet te organiseren (p. 2). Het werkbedrijf richt zich op het Werken Binnen. De inrichting van Beschut nieuw (landelijk 30.000) pakken de gemeenten zelf op. De overige, ondersteunende taken vallen onder het concern. Per 1 januari 2016 zal het ontwikkelbedrijf uit Hameland worden gehaald ; de functies en taken gaan terug naar de in Hameland deelnemende gemeenten. Het werkgeverschap voor alle Sw-medewerkers komt bij de gemeenten te liggen. Zij dragen zorg voor de betaling van salarissen en ontvangen als werkgever de voor Wsw-oud in het Participatiebudget opgenomen subsidie. Het subsidieresultaat blijft voor rekening van de gemeenten. Dit houdt in, dat de individuele gemeenten alleen de kosten van hun eigen inwoners dragen (zie ook conclusies en aanbevelingen). Enkele van deze gemeenten (namelijk Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk) brengen uitvoerende taken onder bij de Sociale Dienst (zoals omschreven in paragraaf 5.4). De Sociale Dienst wordt door de gemeenten belast met het realiseren van werkplekken voor Sw-medewerkers en het realiseren van inverdieneffecten (marktconforme inleenvergoeding) om de uitvoeringskosten te dekken en eventueel tekorten bij de gemeenten terug te dringen. De bestaande joint ventures van Hameland worden naar de markt gebracht Vooralsnog biedt het concern ondersteuning aan zowel het niet-gesubsidieerde personeel (+/- 65 fte) als het gesubsidieerde personeel (1.367 fte: stand per 1-4- 2015) wat betreft personeelszaken (p.3). Naar verwachting zal het voornaamste deel van het concern overgaan naar de aangesloten gemeenten. Een klein deel zal mogelijk overgaan naar de Sociale Dienst. Het werkbedrijf blijft vooralsnog onderdeel van Hameland; het richt zich op alle Sw - medewerkers die niet bij externe werkgevers kunnen worden geplaatst via detachering of begeleid werken. Wat betreft werken binnen blijft Hameland dus bestaan. Naar verwachting wordt het werkbedrijf binnen twee jaar ontmanteld. Bezien zal worden hoe de ondersteunende concerntaken tot die tijd worden vormgegeven. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 32

6 Risico s In dit hoofdstuk worden de risico s benoemd die voor de Sociale Dienst kunnen ontstaan met de uitvoering van de Participatiewet breed. We geven een indeling naar bestuurlijke risico s, risico s met betrekking tot het primaire proces, risico s ten aanzien van de ondersteunende processen en risico s ten aanzien van het verandertraject als project. 6.1 Bestuurlijke risico s Een bestuurlijk risico is dat de besluitvorming binnen het bestuur van de Sociale Dienst een ander tempo heeft dan de besluitvorming bij Hameland en de gemeenten. Het effect kan zijn dat de gemeenteraden of colleges van B&W uiteindelijk niet akkoord gaan met één van de voorstellen. Bijvoorbeeld omdat in een ander traject nog geen duidelijkheid is over de consequenties. Hameland heeft op maandag 30 maart haar transitieplan voltooid. De gemeentesecretaris van Berkelland heeft recent het concept Parapluplan opgesteld waarin de consequenties voor de gemeenten, Sociale Dienst en Hameland zijn aangegeven. In dit Parapluplan staat o.a. wat de knoppen zijn om aan te draaien zodat de Participatiewet op termijn- budgettair neutraal uitgevoerd kan worden. De gemeentesecretaris van Berkelland heeft aangegeven dat plan en traject voor de Sociale Dienst en het plan en traject voor Hameland binnen Berkelland qua tijdsplanning en inhoud gelijk op lopen. Ook voor de andere gemeenten is het zaak om deze besluitvormingstrajecten zo snel mogelijk gelijk te trekken. Een ander bestuurlijk risico heeft betrekking op de vraag waar de gemeenten Aalten en Haaksbergen de uitvoering van de taken van het ontwikkelbedrijf gaan beleggen. Ook het moment waarop dit gebeurd is een risico. Het gevolg kan zijn dat er ofwel een vertraging komt in de uitvoering van de taken voor de gemeenten Berkelland, Oost-Gelre en Winterswijk en/of dat de complexiteit te veel toeneemt (als halverwege wordt aangesloten) waardoor het amper bestuurbaar is. Om dit risico te voorkomen of te beheersen dient getracht te worden snel duidelijkheid te verkrijgen zodat het traject direct duidelijk is. Ook het borgen van de besluitvorming over de afname van diensten voor de Participatiewet door Aalten en Haaksbergen voor de datum waarop besluitvorming over de overname van medewerkers door de Sociale Dienst gepland staat, is een beheersmaatregel. Als laatste is de Sociale Dienst afhankelijk van de nadere invulling van de regionale afspraken in het kader van de samenwerkingsovereenkomst in de arbeidsmarktregio. Dit kan consequenties hebben voor de werkwijze van de Sociale Dienst. Zo kan de keuze voor bijvoorbeeld 1 regionaal loopbaansysteem ervoor zorgen dat de Sociale Dienst haar eigen systeem hieraan aan moet passen. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 33

6.2 Risico s m.b.t. primaire proces Het proces van plaatsing en matching levert vertraging op door te veel aandacht voor de interne kant. Dit kunnen de gemeenten, de Sociale Dienst en Hameland zich niet veroorloven gelet op belang van de doelgroep en financieel belang van schadelastbeperking. Dit vraagt om het zo snel mogelijk geven van duidelijkheid en adequate communicatie hierover. Het transitieplan van Hameland kan duidelijkheid geven over de te nemen route. Een risico is dat werkgevers signalen opvangen dat er veranderingen komen en door deze onzekerheid hun detacheringscontracten niet willen verlengen of willen aanpassen. Of dat afnemers van werk hun contract ter discussie stellen of niet meer willen verlengen omdat de continuïteit in gevaar lijkt te komen. Om dit te voorkomen dient er specifieke communicatie naar de werkgevers toe opgepakt te worden. Ook snel duidelijkheid geven, geeft rust bij afnemers en klanten van Hameland. Een laatste risico m.b.t. het primaire proces is de omgang met de joint ventures van Hameland. Hameland heeft met Hacron Groen en Hacron Schoon twee joint ventures waar een deel van de detacheringen vanuit het ontwikkelbedrijf plaatsvindt. De afspraken die daarbij gemaakt worden hebben effect op het resultaat van het ontwikkelbedrijf. Voor de overgang van het ontwikkelbedrijf naar de Sociale Dienst moet duidelijk worden hoe omgegaan wordt met de joint ventures. Er moet zicht zijn op de (contractuele) afspraken met de joint ventures en voorkomen worden dat in de komende periode zonder betrokkenheid van de Sociale Dienst nieuwe afspraken worden gemaakt die effecten hebben op de resultaten van de Sociale Dienst. Het risico is namelijk dat de Sociale Dienst de gedetacheerde mensen weer terugkrijgt. Het huidige inzicht is dat er contracten tot en met 2017 zijn, waarbij een omzetgarantie is afgegeven op basis van het volume van 2013. Daarna is er nog sprake van een minimale omzetgarantie van 50 detacheringen per jaar. 6.3 Risico s met betrekking tot ondersteunende processen Eén van de risico s is het vertrek van kennis en deskundigheid omdat het proces te lang duurt. Door deze onzekerheid gaan mensen elders hun heil zoeken. Dat geldt zowel binnen het ontwikkelbedrijf als t.a.v. functies binnen het concern. Door snel mijlpalen aan te geven, duidelijk te zijn over het te lopen traject en het tempo hoog te houden, kan dit voorkomen worden. Ook dat vraagt adequate communicatie. Er kunnen financiële tegenvallers ontstaan doordat detacheringsvergoedingen niet kostendekkend dan wel niet hoog genoeg zijn. Hameland is sinds 1 januari 2015 gestart met een andere administratie die gericht is op activiteiten (product-marktcombinaties). Dit is ons inzien een goede zaak en kan nieuwe belangrijke informatie opleveren. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 34

Het gedeelde werkgeverschap is een risico. De gemeenten geven er de voorkeur aan om het werkgeverschap van de gehele Wsw-populatie weer te gaan verzorgen, om duidelijk te maken welke risico s bij de gemeenten thuis horen en om de risico s per gemeente inzichtelijk te maken. Dit hoeft nog niet te betekenen dat de gemeenten de salarisbetaling ook feitelijk zelf uitvoeren. Wij adviseren om op korte termijn een analyse uit te voeren van de inkomsten en uitgaven, een beoordeling te maken van het detacheringsportfolio (waar zitten risico s op korte termijn van terugkeer van Sw-medewerkers?) en het in beeld brengen van consequenties. Ook adviseren wij een nulmeting ten aanzien van het aantal sw-medewerkers op basis van NAW-gegevens zodat er geen misverstand kan ontstaan over het aantal waarmee de Sociale Dienst start. 6.4 Risico s ten aanzien van project-aanpak Er is een grote overdracht tussen de Sociale Dienst, de gemeenten en Hameland. Ze zijn afhankelijk van elkaar bijvoorbeeld ten aanzien van het ontwikkelbedrijf. Stappen in het project ontmanteling bij Hameland kunnen bijvoorbeeld te snel gaan of te lang op zich laten wachten. Bijvoorbeeld het geven van duidelijkheid richting personeel. Dat betekent dat deze afhankelijkheden in beeld gebracht dienen worden. Tevens dient het opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap van de projecten helder belegd te zijn waarbij ook de afhankelijkheden tussen de Sociale Dienst, gemeenten en Hameland tot uitdrukking komen. Anders lopen de bestuurders risico bij de uitvoering van de desbetreffende projecten. Dit vraagt om een heldere opdracht en project-governance richting de directeuren en gemeentesecretarissen met recht en verantwoordelijkheid voor ieders rol. Tot slot is van belang vast te stellen dat de aanpak uitgaat van het feit dat bij het inrichten van de taken voor de P-wet binnen de Sociale Dienst geen sprake is van overgang van onderneming. Zou wel sprake zijn van overgang van onderneming, dan zou een andere aanpak moeten worden gevolgd. Het is belangrijk hierover met de stakeholders eenduidig af te stemmen en hierover richting het personeel eenduidig te communiceren. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 35

7 Conclusie en aanbevelingen Het voor u liggende analyse en advies is gestart met de vraag Wat heeft de Sociale Dienst Oost Achterhoek nodig om de Participatiewet breed goed te kunnen uitvoeren? Daarbij is de opdracht door vertaald naar de volgende deelvragen: Wat is een goede uitvoering van de Participatiewet breed door de Sociale Dienst? Wat is daar voor nodig? Welke taken en functies zijn nu al aanwezig binnen de Sociale Dienst om dat goed uit te voeren? Welke taken en functies moeten bij de Sociale Dienst worden uitgebreid of worden ingekrompen? Op welke wijze kunnen taken en functies zorgvuldig worden geïntegreerd? In dit hoofdstuk geven we antwoord op deze vragen en doen we concrete aanbevelingen. 7.1 Goede uitvoering Participatiewet breed en wat is daar voor nodig Een goede uitvoering van de Participatiewet breed vraagt om een duidelijke missie en visie op de uitvoering van de Participatiewet. Deze is in hoofdstuk 3 geformuleerd. Vanuit deze missie en visie wordt gevraagd om een excellente uitvoering van de dienstverlening. Dat vraagt om goed uitgedachte en uitgewerkte werkprocessen en om kennis en kunde bij de medewerkers om deze dienstverlening uit te voeren. Ook ondersteunende processen zoals ICT en financiën horen daar bij. De taken die er bij komen kunnen er niet zo maar even bijgedaan worden. De Wswdoelgroep vraagt om specifieke kennis en kunde. Allereerst om de beperkingen die doelgroep kenmerkt. De Sociale Dienst krijgt hoe dan ook te maken met deze beperkingen gelet op de nieuwe doelgroep in het kader van de Participatiewet. Daarnaast betekent het dat er zorg moet worden gedragen voor rendabele detacheringscontracten. De contacten met de werkgevers zijn er al maar detachering vraagt om een andere insteek dan tot nu toe. Verder speelt mee het werkgeverschap. Overigens zou dat bij de desbetreffende gemeenten belegd kunnen worden hoewel dat schaalnadelen zal geven. Tevens zullen de (ambtelijke) medewerkers van de Sociale Dienst met werkgeversvraagstukken geconfronteerd worden zoals nu ook de werkcoaches bij Hameland dat ervaren. Daarbij moet o.a. gedacht worden aan de Wet Poortwachter en de specifieke implicaties vanuit een doelgroep die vanwege haar beperkingen meer met verzuim te maken heeft. Omdat het punt van het werkgeverschap nog niet nader is uitgewerkt kan daarover in dit rapport niet verder op in worden gegaan. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 36

Het vraagt daarbij extra aandacht met betrekking tot de mogelijkheid dat de gemeenten Aalten en Haaksbergen de taken die nu onder het ontwikkelbedrijf vallen door de Sociale Dienst willen laten uitvoeren. Daarmee komen wij tot de volgende aanbevelingen: Werk nader uit wat de gevraagde kennis en kunde en benodigde capaciteit is Werk nader de ondersteunende processen uit Stuur aan op een besluit door de gemeenten over het beleggen van het werkgeverschap Stuur aan op besluitvorming bij Haaksbergen en Aalten, mochten zij de uitvoering van de taken die nu onder het ontwikkelbedrijf vallen bij de Sociale Dienst willen beleggen. 7.2 Taken en functies De uitvoering van de Participatiewet breed kent een aantal hoofdtaken zoals de uitkeringsverstrekking, het aan het zo regulier mogelijk- werk helpen van werkzoekenden en het verzorgen van detacheringen. De taken en functies op het gebied van uitkeringsverstrekking veranderen niet bij de Sociale Dienst. Een aantal taken en functies die benodigd zijn om re-integratie en detachering uit te voeren, zijn grotendeels al aanwezig bij de Sociale Dienst. Daarbij vraagt het in sommige gevallen om extra capaciteit en in sommige gevallen kan aanvullende expertise worden ingezet. Vooral ten aanzien van arbeidsdiagnose en trainingen zal voor de Sw-doelgroep aanvullende expertise moeten worden ingezet. Die kan vanuit de Sociale Dienst worden uitgevoerd maar kan ook ingekocht worden. Het vraagt om een nadere specifieke uitwerking van wat daarin de voorkeur heeft. Op basis van de noodzakelijke functies en taken zal de Sociale Dienst bezien wat moet worden toegevoegd aan het functiehuis. Dit kan o.a. worden gerealiseerd in een werkgroep Personeel & Financiën, zoals voorgesteld in paragraaf 7.3.1. Daarnaast kan er ook synergie worden bereikt omdat werkgevers nog maar één aanspreekpunt krijgen in plaats van twee (de Sociale Dienst en Hameland) zoals nu in enkele situaties het geval is. Tevens kan de werkgever een integraal aanbod krijgen met een geharmoniseerd instrumentarium. Zowel werkervaringsplaatsen als wel een (gemengde) groepsdetachering behoort nu veel eenvoudiger tot de mogelijkheden. Dit kan op korte termijn goed worden opgepakt. Onder andere door gezamenlijke projecten. Zoals de Pilot werkgeversbenadering. Deze moeten dan wel binnen een goede structuur worden uitgevoerd. De nieuwe taken betreffen taken en functies op het gebied van het werkgeverschap. Sommige taken vallen nu onder het concern van Hameland (zoals salarisadministratie, personeelsbeheer en verzuimbeheer ( vakgroep ) en sommige taken vallen binnen het ontwikkelbedrijf (zoals arbeidsmarktbegeleiding (bijvoorbeeld uitvoering van de Wet Poortwachter)). Er zal een keuze moeten worden gemaakt ten aanzien van het terughalen van de Sw-medewerkers: gaan de desbetreffende gemeenten dat zelf doen (met schaalnadelen) of gaan zij dat gezamenlijk (laten) uitvoeren? Dat is van invloed op de wijze waarop de Sociale Dienst haar taken moet gaan vormgeven op dit gebied. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 37

7.3 Zorgvuldige integratie Omdat het een traject is waarbij taken overkomen vanuit Hameland en (zeer waarschijnlijk) ook medewerkers moet er ook oog zijn voor de transformatie en een zorgvuldige integratie. Feitelijk wordt er een veranderingstraject ingegaan. Dat vraagt onder andere om heldere projectstructuur. Tevens betekent dit dat er o.a. gewerkt moet worden aan een gemeenschappelijke cultuur. Uit de gesprekken die zijn gevoerd kwam onder andere de poging van twee jaar geleden naar voren om de marktbewerking gezamenlijk op te pakken. Medewerkers zien nut en noodzaak maar geven ook aan dat er behoefte is aan een dergelijke projectstructuur en dat er gewerkt wordt aan een gezamenlijke cultuur. Dit vraagt tevens om het goed beleggen van de beheersmaatregelen op de in hoofdstuk 6 genoemde risico s en het volgen van de uitvoering van de beheersmaatregelen. 7.3.1 Projectgovernance Dat betekent een heldere projectgovernance waarin helder is wie bestuurlijk opdrachtgever is en wie ambtelijk opdrachtnemer is. Daarbij zal de ambtelijke opdrachtnemer een aantal deelprojecten definiëren waarin verschillende onderdelen nader worden uitgewerkt. Het gaat dan o.a. om het uitwerken van de nieuwe/aangepaste primaire processen en wat daar voor nodig is aan kennis, kunde en middelen om dat goed uit te voeren. Hiervoor is het ook het opstellen van uitvoeringsplan noodzakelijk. Daarbij moet rekening worden gehouden dat hiervoor tijd en budget beschikbaar moet worden gesteld. Wij bevelen dan ook aan om een helder projectgovernance op te zetten met duidelijke rollen en bevoegdheden. Hieronder is de projectstructuur weergegeven: 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 38

De projectstructuur laat een viertal werkgroepen zien. In de werkgroepen zitten medewerkers van de Sociale Dienst en Hameland. In bovenstaand figuur geven wij de twee primaire hoofdprocessen aan ( werkgeversdienstverlening en intake en ontwikkeling ) en de in deze fase- belangrijke ondersteunende processen personeel en financiën. Tevens hebben we een werkgroep communicatie opgenomen die zich op zowel de externe communicatie (naar werkgevers, burgers) als wel de interne communicatie (sw-medewerkers en personeel) richt. De werkgroepen vallen onder de verantwoordelijkheid van de manager van de Sociale Dienst, wie immers de opdrachtgever is. Belangrijk is om op nauwe wijze de voortgang te blijven afstemmen met de gemeentesecretaris van Berkelland (en indien gewenst de andere gemeentesecretarissen ivm het werkgeverschap van de sw-medewerkers door de gemeenten) en de directeur van Hameland, aangezien het ook moet passen bij het transitieplan van Hameland en bij de overgang naar de gemeente(n). Beide actoren fungeren dan ook als klankbordgroep. Deze figuur moet ook in relatie tot de mogelijke betrokkenheid van Aalten bij de Sociale Dienst worden bezien. Gezamenlijk moeten zij het uitvoeringsplan nader vorm en inhoud geven zodat een vloeiende overgang mogelijk is. Daar hoort ook een voorloopfase bij waarbij al volgens de nieuwe werkwijze wordt gewerkt. Daardoor kan ook in de uitvoering indien nodig verder worden gefinetuned. 7.3.2 Nulmeting Voordat de Sociale Dienst een goede start kan maken met het uitvoeren van de Participatiewet is van belang een adequate nulmeting uit te voeren ten aanzien van taken en medewerkers die overkomen vanuit Hameland. Ten aanzien van de medewerkers is bijvoorbeeld van belang op persoonsniveau inzicht te hebben in gegevens als: aantal se, aantal fte, naw-gegevens, financiële gegevens (zoals salaris, detacheringsvergoeding) et cetera. Dit kan eventueel in de hiervoor genoemde werkgroepen belegd worden. 7.3.3 Pilots / voorbereidingsfase Een prima werkwijze is om in de voorbereiding van de nieuwe taken één of meerdere pilots op te zetten. De pilot werkgeversdienstverlening is daar een voorbeeld van. In zo n voorbereidingsfase kan in de praktijk de samenwerking worden opgezet en nieuwe werkwijze worden beproefd. Tevens wordt in kaart gebracht waar nog behoefte aan is in termen van kennis, kunde, capaciteit, ondersteuning en cultuurontwikkeling. Goede communicatie is in dit traject essentieel. Daarbij onderscheiden wij de volgende indeling waar communicatie op gericht dient te zijn: Werkgevers; er moet geen of zo min mogelijk onrust ontstaan bij de werkgevers om te voorkomen dat detacheringen beëindigd worden of dat opdrachten voor werk niet worden gesloten. Dit vraagt om specifieke informatie, mogelijk ook op een persoonlijke wijze. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 39

Personeel; uiteraard moet het personeel betrokken worden bij de veranderingen, zowel bij de ontvangende partij (gemeenten en de Sociale Dienst) als de latende partij (Hameland). o De Sociale Dienst; specifiek aandacht voor de onzekerheid die ook bij bijvoorbeeld tijdelijke medewerkers kan spelen. o Hameland - niet Wsw; specifieke aandacht voor het proces en momentum van overdracht van taken o Hameland - Wsw; specifiek aandacht voor deze doelgroep die gelet op de beperkingen eerder op onzekerheid zal reageren o Gemeenten; specifieke aandacht voor de werkgeversrol en de betekenis daarvan voor de huidige taken. Wij bevelen dan ook aan om een communicatieplan op te stellen en daar uitvoering aan te geven. Ook bevelen we aan in de communicatie met stakeholders goed af te stemmen over de aanpak waarbij niet wordt uitgegaan van overgang van onderneming. 7.3.4 Cultuur & fair process Verder zal er van begin af aan aandacht moeten zijn voor de cultuur. Met de nieuwe doelgroep en nieuwe taken, vraagt dat ook een organisatie waar medewerkers zich thuis voelen en het beste uit zichzelf willen halen. In de eerste fase zullen we er vooral rekening mee moeten houden dat de medewerkers in een bepaalde mate van onzekerheid verkeren. Juist in dat geval is het geven van duidelijkheid voor zover mogelijk- belangrijk. Het principe van fair process waarin van begin af aan zo goed mogelijk helderheid en duidelijkheid wordt geschapen, is daarbij een prima aanpak. Ook een goede structuur van het verandertraject, zoals aangegeven bij projectgovernance, is van groot belang. Wij bevelen daarom aan om van begin af aan oog te hebben voor een nieuwe cultuur en om het principe van fair process te hanteren in het verandertraject. Het parapluplan kan hier voor een deel in voorzien, daarnaast zal er een uitvoeringsplan opgesteld moeten worden waarin de stappen uitgewerkt worden. 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 40

Bijlage 1: Bestuurlijke/organisatorische kaart Werk & Inkomen Sociale Dienst Oost Achterhoek (rood) Hameland (oranje) Arbeidsmarktregio Achterhoek (blauw) Arbeidsmarktregio Twente (groen). 09042015 Concept rapport Onderzoek uitvoering Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek 41