Datum raadsvergadering 30 oktober 2014

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Datum vaststelling voorstel door het college 16 september 2014 Datum raadsvergadering 30 oktober 2014 Nummer raadsvoorstel Bijbehorend veld van de programmabegroting Wmo, Sociale Zaken, Minimabeleid Naam portefeuillehouder college / Initiatiefnemer raad J.J.W. van Dongen, J.A. Nijhof Wettelijke basis Wet Werk en Bijstand, Wet Sociale Werkvoorziening, Participatiewet Onderwerp Meerjarenbeleidskader Regio Kromme Rijn Heuvelrug Samenvatting Op 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. De WWB, de WSW en delen van de Wajong worden samengevoegd tot één regeling. Centraal uitgangspunt van deze notitie is dat we de begeleiding van inwoners naar de arbeidsmarkt vanuit de RDWI begeleiden. Inwoners met een langere afstand naar de arbeidsmarkt (sociale participatie) begeleiden we in eerste instantie als gemeente. We werken met deze vijf gemeenten samen bij de transities, maar maken uiteraard ook alle vijf onze eigen lokale keuzes in de transities. We zijn er in goed overleg met elkaar en met de RDWI in geslaagd om een duidelijke lijn neer te leggen voor de aansluiting van werk en inkomen op de Sociale Dorpsteams. We denken dat we onze inwoners daarmee een goede integrale dienstverlening kunnen bieden. Dit regionale kader voor de RDWI past daarmee binnen onze beleidsuitgangspunten van de transities. Voorgesteld besluit In te stemmen met de nota Participatie en inkomen in de regio Kromme Rijn Heuvelrug Financiële consequenties / wijze van dekking Op dit moment krijgen gemeenten verschillende budgetten. Het I-deel (inkomensdeel) is bedoeld om inkomensondersteuning een bijstandsuitkering te bieden aan inwoners. Dit budget groeit of krimpt met het aantal werklozen in de gemeenten. Het I-deel blijft ongewijzigd en blijft ook buiten het sociaal deelfonds. Daarnaast ontvangt de gemeente het W-deel (werkdeel). Dit is bedoeld om inwoners te begeleiden naar werk. Met de Participatiewet gaat het W-deel samen met de middelen voor volwasseneducatie en inburgeringsvoorzieningen op in een nieuw budget: het Participatiebudget. Het kabinet gaat in 2015 de budgetten voor Wmo-, jeugdhulp- en participatietaken samenvoegen in het Sociaal Deelfonds. Het Participatiebudget maakt onderdeel uit van dit deelfonds. Het I-deel wordt geen onderdeel van het deelfonds. De door het Rijk meegegeven budgettaire kaders voor zover bekend zijn bij het maken van de strategische

2 2 keuzes medebepalend geweest. Op het W-deel in het Participatiebudget wordt komende jaren sterk bezuinigd. Het W-deel neemt in de komende jaren snel af van ,-- voor onze gemeente in 2014 naar ,-- in Om inwoners goed te ondersteunen is daarom in de kaders de RDWI de opdracht gegeven om meer groepsgewijze ondersteuning te bieden en gebruik te maken van digitale hulpmiddelen (zie toelichting). 90% van het W-deel wordt regionaal ingezet, 10% zetten we lokaal in. Onderdeel van de Participatiewet is het afbouwen van de sociale werkvoorzieningen. Deze zijn bij ons belegd vanuit de RDWI bij de BiGa groep en binnen de GR IW-4. Voor deze doelgroep blijven zij het minder - middelen beschikbaar, in de vorm van de voorziening Nieuw Beschut). Landelijk wordt ingeschat dat ongeveer een derde van de doelgroep die anders zou instromen in de WSW een plek kan krijgen via deze nieuwe voorziening (inwoners die loonvormende arbeid kunnen verrichten). Inwoners met een zwaardere beperking ( onvoldoende verdienvermogen) komen in aanmerking voor dagbesteding. Het organiseren van dagbesteding vanuit de Wmo moeten gemeenten bekostigen vanuit het sociaal deelfonds. Eerdere raadsbesluiten - Kadernota Wet Participatiebudget Regio Kromme Rijn Heuvelrug ( , nr. voorstel A291); - Meerjarenbeleidskader Sociale- en economische participatie , Regio Kromme Rijn en Heuvelrug, raadsinformatiebrief RIB ( , nr. voorstel A48); - Beleidskeuzenota Transformatie Sociaal Domein ( , nr. voorstel A521). Reacties van derden / communicatie De RDWI stelt een uitvoeringsprogramma op voor het deel dat we regionaal gaan uitvoeren. Wij zullen als gemeente de taken die we lokaal (gaan) uitvoeren verder ontwikkelen. Informatie naar inwoners is onderdeel van het communicatieplan voor de transities. Participatie Op 7 mei jl. zijn raadsleden en portefeuillehouders van de vijf gemeenten in de regio Kromme Rijn Heuvelrug in gesprek gegaan over de consequenties van de Participatiewet voor de gemeenten en de regio. Gezamenlijk is gesproken over een aantal thema s en de te volgen strategische koers. De uitkomsten zijn verwerkt in de strategische kaders. De cliëntenraden WWB en WSW zijn al in een vroeg stadium betrokken bij de ontwikkeling van de beleidskaders. Zij hebben tijdens informatiebijeenkomsten mondeling ingestemd met de concept nota. Er is geen schriftelijk advies uitgebracht. Vervolgtraject Op 13 juni jl. heeft de Regionale stuurgroep Sociaal Domein ingestemd met de kaders besloten deze voor te leggen aan de colleges en raden. De strategische kaders worden uitgewerkt in arrangementen, inclusief nieuwe prestatie-indicatoren, met de RDWI. Het betreffen arrangementen voor inwoners die regionaal ondersteund worden. Het proces voor deze uitvoeringarrangementen is inmiddels gestart. Hierin wordt ook de toekomstige rol van de sociale werkvoorziening meegenomen. Bijlage(n): - Nota Participatie en inkomen in de regio Kromme Rijn Heuvelrug;

3 3 Nadere informatie te verkrijgen bij - Dick van Rijn, beleidsadviseur Werk & Inkomen, afdeling Maatschappelijk Ontwikkeling Dick.van.Rijn@heuvelrug.nl ( ) - Beja Burema, afdelingshoofd afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling Beja.burema@heuvelrug.nl ( ) Toelichting op gevraagde beslissing Transities Op 1 januari krijgt de gemeente extra taken van het Rijk op gebied van de langdurige zorg, jeugdhulp en werk en inkomen. Het rijk heeft met de drie transities allerlei taken willen neerleggen bij een overheid die dichter bij de mensen staat. De gemeente kan deze taken beter uitvoeren omdat zij meer integraal maatwerk kan leveren. Onze uitgangspunten voor deze transitie zijn neer gelegd in de beleidskeuzenota voor het sociaal domein die in januari 2014 door uw raad is vast gesteld. Om de integrale dienstverlening tot stand te brengen werken wij vanaf 2015 met Servicepunten en Sociale Dorpsteams die met de gehele breedte van het sociale domein bekend zijn. Ieder team werkt met dezelfde vraagverhelderingsmethodiek (het Gesprek). Bij deze vraagverheldering worden alle levensdomeinen betrokken. Hierbij hanteren wij de methodiek één gezin, één plan, één regisseur. Participatiewet De Wet Werk en Bijstand (WWB), de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) en een deel van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) worden samengevoegd tot één regeling voor inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt: de Participatiewet. Deze wet biedt ondersteuning aan elke inwoner met een afstand tot de arbeidsmarkt zodat iedereen die aan het werk kan, ook aan het werk gaat. De WWB en de WSW voeren we regionaal uit. We werken daarbij samen met de gemeenten Bunnik, De Bilt, Wijk bij Duurstede en Zeist in de Gemeenschappelijke Regeling Regionale Dienst Werk en Inkomen (GR RDWI). De WWB wordt uitgevoerd door de Regionale Sociale Dienst (RSD). De WSW door Biga BV (voor de Oostzijde van de gemeente door de GR IW-4). In 2010 is door de vijf betrokken gemeenten afgesproken om samen strategische beleidskaders op het terrein van sociale en economische participatie op te stellen. Dit resulteerde toen in het Meerjarenbeleidskader Sociale en economische participatie Regio Kromme Rijn en Heuvelrug. Ter voorbereiding op de komst van de Participatiewet zijn in regionaal verband nieuwe strategische beleidskaders gemaakt. Het regionaal strategisch beleidskader Participatie & Inkomen geeft aan hoe we als vijf gemeenten gaan samenwerken om zo veel mogelijk inwoners te ondersteunen en te begeleiden naar de arbeidsmarkt. Deze afspraken worden behandeld in de vijf gemeenteraden in het samenwerkingsverband. Doelgroep De huidige doelgroep van onze gemeente bestaat uit ongeveer 500 inwoners die een beroep doen op de WWB en 109 inwoners die werken via Biga (WSW). Door de Participatiewet wordt deze groep groter. Tot 2021 groeit deze groep tot ongeveer 730 inwoners. Dat is een groei van ongeveer twintig procent. Tegelijkertijd wordt er door het Rijk stevig bezuinigd op met name de re-integratiemiddelen. We continueren in deze kaders de doelgroepen aan wie we extra aandacht geven. In de eerste plaats aan jongeren. In het raadsakkoord is opgenomen dat we ons inzetten om jongeren naar aan het werk te helpen. Regionaal organiseren we extra ondersteuning voor deze groep. De andere doelgroep zijn inwoners met een taalachterstand. Zij krijgen ondersteuning om taalachterstand weg te werken zodat hun perspectief om aan het werk te gaan toeneemt. Inwoners met een beperking kunnen vanaf 2015 niet meer instromen in de huidige sociale werkvoorziening. In

4 4 plaats daarvan kunnen zij een beroep doen op de Participatiewet. Een van de doelen van de Participatiewet is dat inwoners met een beperking en daardoor een verminderde arbeidsproductiviteit kunnen uitstromen naar werk. Om dat doel te bereiken, is in het Sociaal Akkoord afgesproken dat ondernemers en overheid extra banen gaan scheppen voor mensen met een beperking; de zogenaamde Banenafspraak. Er komt bovendien een nieuw re-integratie instrument dat voorheen alleen in de Wajong ingezet werd, namelijk het instrument loonkostensubsidie. Inwoners met een beperking zijn vaak niet in staat om dezelfde productie te draaien als inwoners zonder beperking. Het is daarom voor werkgevers onaantrekkelijk om deze groep mensen met een verminderde arbeidsproductiviteit in dienst te nemen. Met het instrument loonkostensubsidie compenseren we deze werkgevers door het verschil te betalen. Zo kunnen inwoners met een beperking en een verminderde arbeidsproductiviteit toch minimaal het minimumloon verdienen. In het kader is vastgelegd dat we dit instrument in gaan zetten. NB. Daarnaast is er het bestaande instrument van de social return. Dat zetten we lokaal in. Als gemeente maken we bij aanbestedingen gebruik van het instrument social return on investment. Een deel van de aanbestedingssom wordt daarbij ingezet om inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt bij het de uitvoering van de opdracht te betrekken. Dit houdt bijvoorbeeld in dat een onderneming die een opdracht voor ons uitvoert een deel van het werk moet laten uitvoeren door inwoners met een arbeidsbeperking. Regionaal: begeleiding naar werk (economische participatie) We werken regionaal samen voor re-integratie om expertise te bundelen en gebruik te kunnen maken van een groter gebied met meer werkgevers om mensen te plaatsen. In samenwerking met andere gemeenten organiseren we een uniforme werkgeversdienstverlening. Zo zorgen we er voor dat werkgevers één aanspreekpunt hebben en eenduidige instrumenten en regelingen waar zij gebruik van kunnen maken. Dat maakt het voor hen gemakkelijker en vergroten we de kansen voor onze inwoners op plaatsing. Participatieladder Om te bepalen hoe groot de afstand van een inwoner tot de arbeidsmarkt is maken we gebruik van de Participatieladder. De Participatieladder meet dus niet alleen hoeveel mensen er in slagen betaald werk te vinden, maar bijvoorbeeld ook welke cliënten werken met behoud van uitkering, vrijwilligerswerk verrichten of deelnemen aan een cursus.de Participatieladder is daardoor een geschikt instrument om helder in beeld te brengen hoe de doelgroep het doet over de volle breedte van re-integratie, inburgering en educatie. In 2013 heeft Matchcare een analyse gemaakt van de doelgroep. Deze is als bijlage toegevoegd. Inwoners worden ingedeeld op zes niveaus: - niveau 6 betaald werk: betaald werk zonder ondersteuning (bijvoorbeeld: baan met arbeidscontract, zzp er, ondernemer); - niveau 5 betaald werk met ondersteuning: betaald werk met ondersteuning (bijvoorbeeld: werk met aanvullende uitkering van gemeente of UWV, werk met externe begeleiding, werk en tegelijk een inburgeringscursus); - niveau 4 onbetaald werk: onbetaald werk (bijvoorbeeld: werk met behoud van uitkering, stage, vrijwilligerswerk); - niveau 3 deelname aan georganiseerde activiteiten: deelname aan georganiseerde activiteiten (bijvoorbeeld: cursus of opleiding, actief verenigingslid); - niveau 2 sociale contacten buitenshuis: sociale contacten buitenshuis (bijvoorbeeld: bezoeken van buren en vrienden, incidenteel deelnemen aan activiteiten); - niveau 1 geïsoleerd levend: geïsoleerd levend (bijvoorbeeld: vereenzaamd, alleen internetcontacten). Inwoners begeleiden naar werk Iedereen die binnen een jaar kan uitstromen naar de arbeidsmarkt (die op de treden 5 en 6 van de participatieladder staan of daar in een jaar naar toe kunnen groeien) worden naar werk begeleid door de RDWI. Uit de analyse van Matchcare blijkt dat ongeveer een kwart van de bij de RDWI geregistreerde werkzoekenden

5 5 binnen een jaar kans heeft om uit te stromen. Er wordt komende jaren bezuinigd op de middelen om inwoners te begeleiden naar werk. We integreren werk en inkomen daarom in de Sociale Dorpsteams. Daardoor kunnen we goedkoper werken en onze inwoners een goede dienstverlening bieden. Voor diegenen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben of voor wie meerdere problemen spelen bieden we maatwerk en werken we lokaal samen met andere partners in het sociaal domein. Bovendien is in de kaders de opdracht meegegeven om meer begeleiding in groepen aan te bieden en gebruik te gaan maken van digitale hulpmiddelen. Dit kan een oplossing bieden voor inwoners die met enige begeleiding aan het werk kunnen worden geholpen. Inwoners met beperking Vanaf 2015 vallen inwoners die voorheen in de WSW of de Wajong zouden instromen onder de Participatiewet. Deze groep groeit geleidelijk van een tiental in 2015, naar naar verwachting ongeveer 90 in Een deel van deze groep kan met begeleiding aan het werk of komt in aanmerking voor de Banenafspraak. In de Participatiewet wordt een nieuwe voorziening geïntroduceerd: de voorziening Nieuw Beschut voor inwoners die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een zodanige mate van begeleiding en aanpassingen van de werkplek nodig hebben, dat niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat zij/hij deze mensen in dienst neemt. Het gaat hierbij altijd om een dienstbetrekking, aangezien beschut werk bedoeld is voor mensen die in staat zijn om loonvormende arbeid te verrichten. Dit onderscheidt beschut werk van dagbesteding. Momenteel wordt beschut werk uitgevoerd door BIGA BV en IW4. De invulling van de voorziening Nieuw Beschut maakt geen onderdeel uit van deze kaders. Arbeidsmarktregio In de Participatiewet is opgenomen dat er 35 werkbedrijven in de arbeidsmarktregio s komen waarin sociale partners, het UWV en de overheid zijn vertegenwoordigd. Het Werkbedrijf Utrecht-Midden 1 dat vanaf 1 januari 2015 van start zal gaan wordt een netwerkorganisatie, een platform waar afspraken tussen sociale partners en gemeenten gemaakt worden om invulling te geven aan de Banenafspraak. De RDWI maakt in de arbeidsmarktregio ook deel uit van het Werkgevers Servicepunt Utrecht-Midden (WGSP). Dit servicepunt is het aanspreekpunt voor ondernemers die inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt in dienst willen nemen. Zij adviseren over bijvoorbeeld proefplaatsingen, loonkostensubsidie en scholingsvergoedingen. Lokaal: sociale participatie Lokaal organiseren we in samenhang met de transitie Wmo het maatwerk voor inwoners die nog niet kunnen uitstromen naar werk. We kijken als gemeente naar wat er nodig is voor een inwoner om stappen te maken op de participatieladder of we onderzoeken de mogelijkheden om via een vorm van dagbesteding mee te doen aan de samenleving. We geven hier invulling aan met ons lokaal arbeidsmarktbeleid en het organiseren van voorzieningen in de Wmo. Activeren Inwoners die (momenteel) nog geen kans hebben op werk worden lokaal begeleid. Het gaat dan om inwoners op de eerste vier treden van de participatieladder. In de kaders is vastgelegd dat 10 % van het W-deel beschikbaar is om projecten voor deze inwoners te organiseren. Het doel van deze projecten is om inwoners stappen te laten zetten op de participatieladder zodat zij uiteindelijk ook kans maken om uit te stromen naar regulier werk. Op 1 De arbeidsmarktregio bestaat uit 15 gemeenten, te weten Bunnik, De Bilt, Houten, IJsselstein, Lopik, Montfoort, Nieuwegein, Oudewater, Stichtse Vecht, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Vianen, Wijk bij Duurstede, Woerden en Zeist. Niet alleen het Werkgeverservicepunt wordt in deze regio georganiseerd maar ook het regionale werkbedrijf.

6 6 dit moment hebben wij het project De Verleiding om inwoners die langere tijd niet hebben gewerkt te activeren en te begeleiden naar vrijwilligerswerk. Zo doen zij werkritme en ervaring op. De Verleiding is onderdeel van het actieplan lokaal arbeidsmarktbeleid. Andere onderdelen zijn de bedrijfscontactfunctionaris voor de onderkant van de arbeidsmarkt en de werkcoach om jongeren te begeleiden naar de arbeidsmarkt. Bovendien hebben we de werkcoach om jongeren te begeleiden naar de arbeidsmarkt. De raad is geïnformeerd over het actieplan met een raadsinformatiebrief van 29 juli. Dagbesteding bieden Landelijk wordt verwacht dat 2/3 van de inwoners die tot en met 2014 in aanmerking kwamen voor beschut werk (WSW), onder de nieuwe regeling vanaf 2015 een andere wijze van dagbesteding moet worden geboden. Het gaat om inwoners met een zodanige beperking dat het niet mogelijk is om loonvormende arbeid te verrichten. Voor deze groep gaan we zoeken naar een vorm van (arbeidsmatige) dagbesteding. Deze wordt bekostigd uit het sociaal deelfonds. We zoeken daarbij naar mogelijkheden om deze inwoners lokaal en dorpsgericht een plek te bieden.