Meer informatie of vragen Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met de orthopedieconsulenten: telefoonnummer (024) 365 96 60 of per e-mail orthopaedie.consulenten@maartenskliniek.nl Colofon Uitgave van de afdeling Communicatie, i.s.m. het orthopediecentrum Maart 2012 Artikelcode 1036758 Rugoperatie Decompressie / Herniotomie / Laminectomie Bezoekadres Hengstdal 3, 6574 NA Ubbergen (bij Nijmegen) Postadres Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen Telefoon (024) 365 99 11 Telefax (024) 365 92 04 Internet www.maartenskliniek.nl
Inhoud Aantekeningen Inleiding 3 Voorbereiding op de operatie 3 De opname 3 De wervelkolom 3 Noodzaak van een benige decompressie 4 Benige decompressie: de operatie 4 Noodzaak van een herniotomie 5 Herniotomie: de operatie 5 Risico's van een herniotomie / decompressie-operatie 5 Specifieke risico s 6 Resultaten 6 Na de operatie 6 De wond 7 Het ontslag 7 Pijn in de rug, bil en/of het been na de operatie 7 Weer thuis 7 Poliklinische controle 7 Adviezen 8 Weer aan het werk 9 Vragen en tip 9 De Sint Maartenskliniek 10 2 11
Sint Maartenskliniek, sterk in beweging De Sint Maartenskliniek in Nijmegen en Woerden is als enige ziekenhuis in Nederland volledig gespecialiseerd in houding en beweging. U kunt bij ons terecht voor behandeling van eenvoudige tot zeer complexe aandoeningen op het gebied van orthopedie en reumatologie. De vestiging in Nijmegen heeft daarnaast een revalidatiecentrum voor revalidatie na ziekte, een ongeval of hersenletsel. Doordat we ons volledig richten op aandoeningen aan het houding- en bewegingssysteem is onze ervaring en kennis groot. We staan dan ook bekend als een vooraanstaand ziekenhuis dat in de behandeling gebruik maakt van de laatste inzichten. Op onze onderzoeksafdeling ontwikkelen we nieuwe behandelmethoden en doen we onderzoek naar het effect ervan. Bij de Sint Maartenskliniek staat de patiënt centraal. U wordt persoonlijk benaderd, deskundig begeleid en kunt rekenen op onze uitgebreide voorzieningen. Wij staan klaar om u gastvrij te ontvangen. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website www.maartenskliniek.nl. Inleiding U ondergaat een operatie aan de rug om één of meerdere beknelde zenuw(en) vrij te leggen. In deze folder krijgt u informatie over de voorbereiding op de operatie, de operatie en adviezen met betrekking tot belasting van de rug in de eerste weken na de operatie. Voorbereiding op de operatie Enkele weken voor uw opname komt u op de polikliniek voor het preoperatief onderzoek. U heeft dan een gesprek met uw operateur over de operatie, met de anesthesioloog over de verdoving, met de opnamearts over uw medische achtergrond, met de orthopedieconsulente over de nazorg en zo nodig met de internist. Lees voor meer informatie de folder het preoperatief onderzoek. Tijdens de operatie moet u nuchter zijn. Een lege maag is belangrijk om de risico s van de narcose zo klein mogelijk te houden. Voor informatie over de regels die gelden bij het nuchterbeleid verwijzen we u naar de folder Anesthesie en pijnbehandeling bij een operatie De opname U wordt op de operatiedag opgenomen in het orthopediecentrum. Indien u reumatoïde artritis heeft zult u in het reumacentrum worden opgenomen en zal de opnameduur over het algemeen iets langer zijn. Een verpleegkundige zal u informeren over de gang van zaken op de verpleegafdeling en u aldaar rondleiden. Meer informatie rondom de opname kunt u lezen in de opnamefolder. De wervelkolom Het onderste gedeelte van de rug bestaat uit vijf lendenwervels die met behulp van tussenwervelschijven en bandstructuren met elkaar verbonden zijn (zie figuur 1). In het wervelkanaal loopt het ruggenmerg. Vanuit het ruggenmerg lopen zenuwen naar de benen (zie figuur 2). 10 3
Overige adviezen Wissel rust en beweging met elkaar af; het is aan te raden, zeker in het begin, minimaal 2 keer per dag een half uur te rusten. U mag zowel op de rug, de zij als de buik slapen. Het is aan te raden activiteiten als lopen en wandelen geleidelijk op te voeren ter verbetering van uw conditie. Weer aan het werk Heeft u een benige decompressie of herniotomie ondergaan, dan mag u vanaf 6 weken na de operatie uw werkzaamheden weer hervatten. Figuur 1 Figuur 2 Noodzaak van een benige decompressie/laminectomie Ten gevolge van slijtage (artrose) van de lendenwervels ontstaan er botwoekeringen die de ruimte voor de zenuwwortels vernauwen. De zenuwen kunnen hierdoor bekneld raken. Deze beknelde zenuwen veroorzaken pijnklachten in de rug die kunnen uitstralen naar één of beide benen. Een benige decompressie is een operatie waarbij de chirurg de botwoekeringen weghaalt. Hierdoor verminderen de pijnklachten in het been. Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen tijdens het preoperatieve onderzoek. Tip Het is handig om deze folder mee te nemen wanneer u wordt opgenomen. U kunt dan alle informatie nog eens nalezen. Benige decompressie/laminectomie : de operatie Nadat u onder algehele narcose bent gebracht, wordt u op uw buik gelegd. De chirurg maakt een snede in het midden van de onderrug en legt de lendenwervel vrij op de plaats waar de beknelde zenuw zich bevindt. Vervolgens haalt hij de botwoekering weg. Zonodig wordt een (groot) deel van de wervelboog verwijderd. Hierdoor komt de beknelde zenuw weer vrij te liggen. Tot slot wordt de wond gehecht. 4 9
supervisie van en in overleg met een orthopedisch chirurg. Eventueel wordt op de afdeling radiologie vooraf een controlefoto gemaakt. Vervolgens worden deze röntgenfoto s en het resultaat van de ingreep besproken. Adviezen De operatiewond en de beknelde zenuw hebben ongeveer 6 weken nodig om te herstellen. Daarom gelden de volgende adviezen na de operatie: Wat mag u de eerste drie weken na de operatie niet: De eerste drie weken is het beter geen seksuele gemeenschap te hebben. Daarna kan het wel, indien u bepaalde regels in acht neemt. U mag bijvoorbeeld geen holle of bolle rug maken. U mag wel autorijden en douchen na de operatie. Noodzaak van een herniotomie Ten gevolge van slijtage van een tussenwervelschijf, kan er een uitstulping van die tussenwervelschijf (= hernia) ontstaan. Omdat de zenuwen vlak langs de tussenwervelschijf lopen, kan zo n uitstulping op een zenuwwortel drukken (zie figuur 3). Dit veroorzaakt voornamelijk pijnklachten in één van beide benen. Figuur 3 Een herniotomie is een operatie waarbij de hernia weggehaald wordt, zodat de beknelde zenuw weer vrij ligt. Hierdoor verminderen of verdwijnen de pijnklachten in het been. Wat mag u de eerste zes weken na de operatie niet: Zwaarder dan 5 kilo dragen of tillen Bukken en een holle rug maken Lang en onderuitgezakt zitten Gelijktijdig door beide knieën zakken Fietsen en bromfiets rijden (ook niet achterop zitten) Sporten Een grijpstang boven uw bed gebruiken De hond aangelijnd uitlaten Met de volgende activiteiten moet u voorzichtig zijn omdat ze de rug zwaar kunnen belasten Lang staan, slenteren, hardlopen Dragen en duwen van - en trekken aan zware objecten (bijv. bij het uitoefenen van hobby's of bij boodschappen doen) Huishoudelijke activiteiten als stofzuigen, bed opmaken, strijken en ramen wassen: - U mag zittend strijken (niet staand) - U mag stofzuigen als iemand anders de stofzuiger klaarzet en als de stofzuigerstang op de langste stand staat - U mag koken Herniotomie: de operatie Nadat u onder algehele narcose bent gebracht, wordt u op uw buik gelegd en maakt de chirurg een snede in het midden van de onderrug. Hij legt de tussenwervelschijf vrij op de plaats waar de hernia zich bevindt en haalt de hernia weg. Hierdoor komt de beknelde zenuw weer vrij te liggen. Tot slot wordt de wond gehecht. Risico's van een herniotomie/decompressie/laminectomie -operatie Algemeen Een operatie brengt minder risico met zich mee, als u gezond en fit bent. Het is dan ook aan u om de complicaties van de operatie zo klein mogelijk te houden. Dit kan bijvoorbeeld door uw gewicht in de gaten houden en te blijven bewegen (wandelen, fietsen). Er wordt van u verwacht dat u minimaal zes weken voor de operatie stopt met roken en dit volhoudt tot drie maanden na de operatie. Roken vertraagt de wond- en botgenezing. Als u bloedverdunners gebruikt, is het van belang dat uw arts hiervan op de hoogte is. Bij mensen met diabetes is de kans op infectie iets verhoogd en het herstel van de zenuwen kan wat achter blijven. 8 5
Specifieke risico s De zenuw die de pijn veroorzaakt kan al beschadigd zijn. Deze zal dan niet volledig herstellen ondanks een geslaagde operatie. Des te langer de zenuw beschadigd is, des te langer duurt het herstel. Bij het weghalen van de botwoekering of de hernia komt de chirurg dicht bij het ruggenmerg en de zenuwen die naar de benen lopen. Het ruggenmerg wordt omgeven door een dun beschermend vlies (dura) gevuld met vocht (liquor). Tijdens de operatie bestaat altijd de kans dat deze dura beschadigd raakt en er liquor lekt. Dit duralek geneest vrijwel altijd vanzelf, maar kan tijdelijk hoofdpijnklachten veroorzaken. Soms bestaat hierdoor de noodzaak voor tijdelijke bedrust na de operatie. Tevens kunnen de zenuwen (tijdelijke) schade oplopen. Dit kan leiden tot verlammingsverschijnselen en/of pijnklachten in de benen. In de meeste gevallen verdwijnt dit naar verloop van tijd vanzelf. Er bestaat altijd een kans dat infectie van de wond optreedt. Dit is in de meeste gevallen goed te behandelen met antibiotica. Resultaten 70-75 % van de geopereerde patiënten ervaart een aanzienlijke verbetering/genezing wat betreft de beenpijn. 20-25 % van de geopereerde patiënten voelt zich beter, maar houdt nog wel wat beenpijn. 5% van de geopereerde patiënten ervaart geen verbetering. 1% van de geopereerde patiënten ervaart een verslechtering ten opzichte van voor de operatie. tot de belasting van de rug na de operatie, kunt u die ook aan de zaalarts stellen. Het is niet nodig om een korset te dragen na de operatie, tenzij de chirurg anders voorschrijft. U zult ook geen fysiotherapie krijgen na de operatie. De wond Als de wond gehecht is met oplosbare hechtingen, hoeven deze niet verwijderd te worden. Wel mag de huisarts 14 dagen na de operatie de eventueel aanwezige knoopjes aan weerszijde van de wond afknippen. Indien de hechtingen niet oplosbaar zijn, kan uw huisarts deze na 14 dagen verwijderen. Eventueel kan dit ook op de wondpolikliniek van het orthopediecentrum. Het ontslag U wordt de tweede dag na de operatie s avonds ontslagen uit het ziekenhuis, tenzij de zaalarts anders beslist. Voordat u met ontslag gaat, heeft u een ontslaggesprek met de verpleegkundige. Pijn in de rug, bil en / of het been na de operatie Napijn in de rug, bil en/of het been is geen alarmerend verschijnsel. De operatiewond en de zenuw hebben immers tijd nodig om te herstellen. Het is daarom van belang dat de rug de eerste 6 weken niet te zwaar belast wordt. Zie ook Adviezen op blz 8 van deze folder. Na de operatie Alleen gedurende de opname krijgt u iedere dag een injectie met een antistollingsmedicijn. Dit voorkomt de vorming van trombose (bloedstolsel) in de bloedvaten tijdens en na de operatie. Onder begeleiding van de verpleegkundige mag u de 1 e dag na de operatie weer uit bed. Wanneer dit goed gaat, zult u - met instructies van de verpleegkundige - zelfstandig naar het toilet en / of onder de douche mogen. De zaalarts zal neurologisch onderzoek uitvoeren en u informeren over de operatie. Indien u nog vragen heeft omtrent de adviezen met betrekking Weer thuis Heeft u op een later tijdstip na ontslag uit het ziekenhuis vragen of problemen dan kunt u contact opnemen met de orthopedieconsulenten (zie achterzijde folder). Poliklinische controle Drie maanden na de operatie komt u voor controle bij uw behandelend arts, arts-assistent of bij een Nurse pratitioner (NP)/Physician assistant (PA). Een NP/PA is opgeleid om deze controles te doen en werkt onder 6 7