Inzicht in inzetbaarheid: De kwaliteit van dienstverlening heeft prioriteit binnen het Nationaal Inzetbaarheidsplan (NIPlan). TNO is aangewezen als objectieve partij om de werkzaamheden en ervaringen van partners te monitoren en de kwaliteit van instrumentarium te bewaken. Door monitoring van de activiteiten willen we de kennis over de wijze waarop duurzame inzetbaarheid van medewerkers kan worden verbeterd vergroten. We verzamelen voorbeelden van succesvolle aanpakken en interventies in de praktijk en door data-analyse willen we meer zicht krijgen in de aard van en de samenhang tussen de bepalende factoren op werknemers- en organisatieniveau. Dit inzicht moet organisaties helpen verantwoorde interventiekeuzes te maken. In deze rapportage geven we een overzicht van de monitoractiviteiten en resultaten in 2012. Wat is het Nationaal Achtergrond Partners Instrumenten Rol instrumentarium Projectopzet en proces Verzamelde data met instrumenten KPI s Leerervaringen adviseurs Ik vind het belangrijk dat de dingen die we doen en waarover we adviseren een wetenschappelijke of evidence based basis hebben (krijgen), zodat ik er echt achter kan staan en geen gebakken lucht verkoop. Met het NIPlan kunnen allerlei initiatieven en interventies worden geïntegreerd, in het verleden werd er geen navolging gegeven aan losse acties, nu kan er beter gevolg aan worden gegeven. Door het netwerk kan ik een beroep doen op de expertise van andere professionals en wellicht samenwerken. Bilderberg Wooncompagnie Tjellens Uitbouw lerend netwerk Doorontwikkeling instrumentarium Continuering monitoring
Wat is het Nationaal Achtergrond Het NIPlan is in 2010 ontwikkeld op initiatief van Stichting Werkgeversforum Kroon op het Werk, TNO en WerkvanNu. Het NIPlan is een lerend netwerk voor adviseurs en bedrijven die willen werken aan duurzame inzetbaarheid. Missie Samen met de aangesloten partners stimuleren wij mensen én organisaties om het beste in elkaar naar boven te halen. We delen kennis, ontwikkelen kennis en passen deze toe. Dit doen we vanuit ieders rol, expertise en verantwoordelijkheid. Het resultaat is duurzame Inzetbaarheid van mensen, in balans met de ambities van organisaties. Partners Het netwerk is ingericht voor adviseurs, bedrijven en hun werknemers. Binnen het netwerk waren in 2012 49 partners actief. Binnen het netwerk hanteren partners open innovatie als strategie. Op deze manier groeit de kennis over duurzame inzetbaarheid door kruisbestuiving en wederzijdse inspiratie. Open innovatie is de praktijk van bedrijven om innovatieve ideeën met anderen uit te wisselen, bijvoorbeeld door processen of uitvindingen met bedrijven of andere betrokkenen te delen. Kennis delen = kennis vermenigvuldigen. Ik wil graag meer kennis ontwikkelen over duurzame inzetbaarheid, zodat ik meer zicht heb over hoe medewerkers hun eigen inzetbaarheid op deze thema s kunnen versterken en ik organisaties kan adviseren over het faciliteren hiervan. Binnen het NIPlan worden verschillende instrumenten ingezet: Oriëntatie- en Bedrijfsscan Duurzame inzetbaarheidsindex (DIX) Coaching en andere interventies Portaal BEGIN PAGINA 1 2 3
Wat is het Nationaal Ons model Ons model is opgebouwd vanuit de volgende standpunten: Duurzame inzetbaarheid is een verantwoordelijkheid van werkgever én werknemer Duurzaam inzetbare medewerkers zijn gezond, hebben de juiste vakkennis, zijn gemotiveerd en hebben aandacht voor de werk-privébalans Duurzame inzetbaarheid vraagt om een continue dialoog MISSIE & STRATEGIE Bedrijfscontext tussen werkgever en werknemer Aanpakken en interventies worden afgestemd op de context van de organisatie en het individu en zijn daardoor steeds in ontwikkeling Duurzame inzetbaarheid resulteert in opbrengsten voor de organisatie én het individu (financieel, imago, functioneren, ontwikkeling, werkzekerheid, kwaliteit van leven) Wij geloven dat gezondheid bijdraagt aan duurzaam succes van organisaties en maatschappij. Het NIPlan is een kapstok om DI beleid vorm te geven waaronder doelgroepen beleid en HR beleid. Werknemer Gezonde leefen werkstijl Leren en ontwikkelen Loopbaanplanning Veranderingsbereidheid Gezondheid & Energie Motivatie & Betrokkenheid Bedrijfscan Dialoog DIX Opbrengst Vakkennis & Vaardigheden Werk-Privé balans Scorecard Duurzame Inzetbaarheid Werkgever Goede arbeidsomstandigheden Gezondheidsbevorderingen Leercultuur en loopbaanpaden Leiderschap en organisatiecultuur Arbeidsvoorwaarden Financieel Imago Functioneren Ontwikkeling BEGIN PAGINA 1 2 3
Wat is het Nationaal Binnen het NIPlan worden verschillende instrumenten ingezet: DIX Medewerkers vullen via een persoonlijk portaal de door TNO gevalideerde DIX-vragenlijst in. Dit instrument brengt direct in beeld hoe het er met de inzetbaarheid van de medewerker voor staat. LEES VERDER Oriëntatie- en Bedrijfsscan Om te bepalen wat DI kan betekenen vullen stakeholders aan het begin van het proces de Oriëntatiescan in. Met de Bedrijfscan brengt u in beeld wat er in uw bedrijf op dit moment al gebeurt op het terrein van duurzame inzetbaarheid. Als werkgever faciliteert en ondersteunt u medewerkers op verschillende manieren. De Bedrijfscan laat u zien op welke punten dat nog beter en effectiever kan. De DIX spiegelt en helpt mensen met elkaar in dialoog te gaan De BS helpt om zicht te krijgen op de standpunten en percepties van verschillende partijen, dat is een eerste stap naar meer consensus LEES VERDER Portaal Vanuit het NIPlan werken we met een interactief, webbased, portaal. Via het portaal kunnen werknemers gebruik maken van instrumenten, coaching en interventies. Werkgevers hebben zicht op stuurdata en TNO zorgt via het portaal voor de monitoring. Coaching en andere interventies Het doel van het NIPlan is om beweging te realiseren. We stoppen niet bij het scannen van een uitgangssituatie maar bieden follow-up in de vorm van coaching en interventies. LEES VERDER BEGIN PAGINA 1 2 3
Achtergrond informatie DIX Wat is het Nationaal De DIX geeft werknemers zicht op aan grijpings punten voor duurzame inzetbaarheid en dient ter ondersteuning van Instrumenten de dialoog tussen werknemers en leidinggevenden en/of coach. Met behulp van het DIX instrument kunnen ook interventietrajecten Medewerkers vullen via een persoonlijk portaal worden gemonitord. Door voor- en de door TNO gevalideerde DIX-vragenlijst in. nametingen kunnen veranderingen in Dit instrument brengt direct in beeld hoe het er met inzetbaarheid en dus het effect van de de inzetbaarheid van de medewerker voor staat. interventies worden gemeten. LEES VERDER Het NIPlan-model vormde het uitgangspunt voor de DIX. In de DIX zitten daarom vragen over de 4 kerndimensies in het model: gezondheid en energie; vakkennis en vaardigheden; motivatie en commitment; werk-privé balans. Gezondheid & Energie Vakkennis & Vaardigheden Oriëntatie- en Bedrijfsscan Motivatie & Toekomstig Om Betrokkenheid te bepalen wat functioneren DI kan betekenen vullen stakeholders aan het begin van het proces de Werk-Privé Oriëntatiescan balans in. Met de Bedrijfscan brengt u in beeld wat er in uw bedrijf op dit moment al gebeurt op het terrein van duurzame inzetbaarheid. Als werkgever faciliteert en ondersteunt u medewerkers op verschillende manieren. De Bedrijfscan laat u zien op welke punten dat nog beter en effectiever kan. LEES VERDER Huidig functioneren De DIX spiegelt en helpt mensen met elkaar in dialoog te gaan De BS helpt om zicht te krijgen op de standpunten en percepties van verschillende partijen, dat is een eerste stap naar meer consensus Huidig en toekomstig functioneren zijn Portaal hier als uitkomstwaarden aan toegevoegd. Vanuit het NIPlan werken we met een modern Verondersteld wordt dat huidig functioneren interactief communicatiemedium samenhangt met toekomstig functioneren maar via internet. Via het portaal kunnen werknemers dat er ook een directe relatie bestaat tussen de gebruik maken van instrumenten, coaching en 4 kerndimensies en toekomstig functioneren. interventies. Werkgevers hebben zicht op stuurdata en TNO zorgt via het portaal voor de monitoring. Downloads Werknemers aan Zet LEES VERDER Coaching en andere interventies Het doel van het NIPlan is om beweging te realiseren. We stoppen niet bij het scannen van een uitgangssituatie maar bieden follow-up in de vorm van coaching en interventies. LEES VERDER BEGIN PAGINA 1 2 3
Achtergrond informatie Bedrijfsscan & Oriëntatiescan Wat is het Nationaal Bedrijfsscan De Bedrijfsscan (BS) is een checklist Instrumenten waarderingssysteem voor het ondernemingsbeleid op het gebied van duurzame inzetbaarheid: een foto waar het DIX bedrijf op dit moment staat. De informatie Medewerkers vullen via een persoonlijk portaal vergelijkt het bedrijf met zijn ambities om hiaten de door TNO gevalideerde DIX-vragenlijst in. en de meest geschikte interventiestrategie Dit instrument brengt direct in beeld hoe het er met te bepalen. Met een dergelijke foto is de inzetbaarheid van de medewerker voor staat. de inzet van instrumenten succesvoller, omdat deze ingebed kunnen worden in het LEES VERDER bedrijfsbeleid en een follow-up kan worden geboden. Doelstellingen en gewenst resultaat worden samen met het bedrijf geformuleerd op onderdelen die gerelateerd zijn aan het Balanced Score Card model (BSC). Downloads Werkgevers aan Zet Portaal Vanuit het NIPlan werken we met een modern interactief communicatiemedium via internet. Via het portaal kunnen werknemers gebruik maken van instrumenten, coaching en interventies. Werkgevers hebben zicht op stuurdata en TNO zorgt via het portaal voor de monitoring. basis voor Bedrijfsscan Oriëntatie- Mgt en van BedrijfsscanCommitment medewerkers Om te bepalen wat DI kan betekenen vullen stakeholders aan het begin van het Plannen proces de Oriëntatiescan Strategie in. Met & de Bedrijfscan brengt u beleid in beeld wat er in uw bedrijf op dit Actie moment al gebeurt op het terrein van duurzame inzetbaarheid. Mgt van Als werkgever middelen faciliteert en ondersteunt Borging u medewerkers op verschillende manieren. De Bedrijfscan laat u zien op welke punten dat nog beter en effectiever kan. Onderdelen bedrijfscan Leiderschap LEES VERDER Het MT draagt de visie uit dat gezonde, capabele en gemotiveerde werknemers een belangrijke bijdrage leveren aan positieve Er is goed zicht op interne en externe ontwikkelingen en de impact die deze hebben op de kwantitatieve en kwalitatieve personele Er is een duidelijke missie/visie en doelstelling geformuleerd ten aanzien van duurzame inzetbaarheid nu en in de nabije toekomst 27% 18% 36% 18% Coaching en andere interventies Nauwelijks Het doel van het NIPlan is om beweging te Enigszins 14% 27% 50% 9% realiseren. We stoppen niet bij het scannen Ja van een uitgangssituatie maar 23% bieden 18% follow-up 50% 9% in de vorm van coaching en interventies. Er is sprake van een duidelijke aanpak om duurzame inzetbaarheid van werknemers te bevorderen LEES VERDER Context 14% Mgt van processen 18% 32% 36% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Nee Medewerkers Klanten Maatschappij Communicatie & Participatie HR / P&O Cultuur De DIX spiegelt en helpt mensen met elkaar in dialoog te gaan Financieel Bedrijfsopbrengsten Functioneren De BS helpt om zicht te krijgen op de Imagestandpunten en percepties van verschillende Ontwikkeling partijen, dat is een eerste stap naar meer consensus resultaat Visie en strategie 16 14 12 10 8 6 4 Planning Intern proces/ DI-beleid Middelen Leidinggevenden Eigen verantwoordelijkheid Directie / raad van bestuur Middenmanagement / leidinggevenden LEES VERDER 1 2 HR / P&O Bedrijfsarts / arbo OR / MR BEGIN PAGINA 1 2 3
Achtergrond informatie Bedrijfsscan & Oriëntatiescan Wat is het Nationaal Oriëntatiescan Meestal wordt eerst de OS ingevuld om te Instrumenten kijken of men als organisatie écht wil inzetten op Duurzame Inzetbaarheid of dat er eigenlijk andere uitdagingen logischer zijn om op DIX te pakken. Ook helpt de OS om doelen te Medewerkers vullen via een persoonlijk portaal formuleren. Voor adviseurs is dit handig omdat de door TNO gevalideerde DIX-vragenlijst in. ze zo inzicht krijgen in de motivatie van een Dit instrument brengt direct in beeld hoe het er met individueel bedrijf. Voor beleidsmakers is de inzetbaarheid van de medewerker voor staat. het interessant omdat het inzicht geeft waar bedrijven meer in het algemeen aan willen LEES VERDER werken. wie gebruiken de scans? Bij de meeste bedrijven worden de Oriëntatieen Bedrijfsscan ingevuld door directie, leidinggevenden, een afvaardiging van medewerkers en HR. In een kleiner aantal zijn ook OR en arbo-professionals betrokken. Wie de invullers precies zijn varieert per bedrijf. Portaal Vanuit het NIPlan werken we met een modern interactief communicatiemedium via internet. Via het portaal kunnen werknemers gebruik maken van instrumenten, coaching en interventies. Werkgevers hebben zicht op stuurdata en TNO zorgt via het portaal voor de monitoring. Reductie van verzuim, verhoging van productiviteit, effectieve inkoop van de providers en verbeteren van de kwaliteit en effectieviteit van zorg. Oriëntatie- en Bedrijfsscan Om te bepalen wat DI kan betekenen vullen stakeholders aan het begin van het Financieel proces de Oriëntatiescan in. Met de Bedrijfscan brengt u Imago in beeld wat er in uw bedrijf op dit moment al gebeurt Organisatie op het X terrein staat bekend van duurzame als aantrekkelijke inzetbaarheid. werkgever en is continu zichtbaar in de markt Als werkgever als zodanig. faciliteert en ondersteunt u medewerkers op verschillende manieren. De Bedrijfscan laat u zien op welke punten dat nog beter en effectiever kan. LEES VERDER Werknemers houden het werk lichamelijk niet vol Het is moeilijk voldoende en goeie (vak) mensen te vinden Werknemers willen niet veranderen / zien noodzaak niet Er is beperkt zicht op wensen en behoeften van werknemers Te weinig doorstroom Coaching en andere Werknemers interventies houden ontwikkelingen niet bij Werknemers houden het werk geestelijk niet vol Het doel van Werknemers het NIPlan nemen hun is eigen om verantwoordelijkheid beweging te niet Opbouw van het personeelsbestand is niet optimaal realiseren. Werknemers We stoppen ervaren niet een disbalans bij het tussen scannen werk privé van een Problemen bij vinden van alternatieve functies/taken uitgangssituatie maar bieden follow-up in de vorm Verlies van kennis door uitstroom van coaching Werknemers hebben en interventies. onvoldoende/onjuiste kennis voor het werk Werknemers zijn te weinig betrokken / binding met de organisatie Werknemers willen niet leren en ontwikkelen Werknemers ervaren te weinig plezier in het werk LEES VERDER Problemen in samenwerking tussen verschillende generaties Functioneren Ontwikkeling Medewerkers zijn vitaal en gemotiveerd en in staat hun werk lang vol te houden en gezond te kunnen genieten van hun pensioen. Daarnaast zijn de HR-processen in de organisatie eenduidig, efficiënt en doelgericht. Resultaten zijn meetbaar en informatie is voor iedereen toegankelijk. De DIX spiegelt en helpt mensen met elkaar in dialoog te gaan De BS helpt om zicht te krijgen op de standpunten en percepties van verschillende partijen, dat is een eerste stap naar meer consensus Medewerkers en leidinggevenden zijn open in dialoog, er is onderling vertrouwen, kennis delen staat centraal en leren en ontwikkelen zit in de genen. De organisatie kenmerkt zich door zelfsturing en eigen verantwoordelijkheid. 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 42 34 32 32 4 9 14 12 18 23 21 21 29 28 26 26 25 LEES VERDER 1 2 BEGIN PAGINA 1 2 3
Partners Wat is het Nationaal adviseurs geadviseerd bedrijf Instrumenten Achmea Groot Zakelijk DIX Balansgroep www.balansgroep.nl Medewerkers Berckeley vullen Square via een persoonlijk www.berckeleysquare.nl portaal de door TNO gevalideerde DIX-vragenlijst in. Dit instrument Best brengt Vitaal direct in www.bestgroep.nl beeld hoe het er met de inzetbaarheid van de medewerker voor staat. Briks Inzetbaarheid www.briksadvies.nl LEES VERDER Encare www.encare.nl Ergo Optima www.ergooptima.nl Falke & Verbaan www.falkeverbaan.nl Fysio First www.fysiofirst.nl HRrepublic www.hrrepublic.nl InHealth www.inhealth.nl Lifeguard www.lifeguard.nl Portaal Vanuit het NIPlan Het Ontwikkelaarsgilde werken we met een modern interactief communicatiemedium via internet. Otromodo Via het portaal kunnen www.otromodo.nl werknemers gebruik maken van instrumenten, coaching en Pavodi & Partners www.pavodi.eu interventies. Werkgevers hebben zicht op stuurdata en TNO zorgt via het portaal voor de monitoring. PentaPro www.hetontwikkelaarsgilde.nl www.pentapro.nl Randstad Amaris www.randstad.nl HR-Solutions St Antonius Ziekenhuis Rehab centre www.rehabcentre.nl Oriëntatie- en Bedrijfsscan Hogeschool Avans SerinOm te bepalen www.serin.nl wat DI kan betekenen vullen stakeholders aan het begin van het proces de BAM Shift HRM www.shifthrm.nl Oriëntatiescan in. Met de Bedrijfscan brengt u Bilderberg Group Spectocura in beeld wat er www.spectocura.nl in uw bedrijf op dit moment al gebeurt op het terrein van duurzame inzetbaarheid. Brabant Water Tempo Team www.tempoteam.nl Als werkgever faciliteert en ondersteunt u medewerkers op verschillende www.tigra.nl manieren. De Bedrijfscan Briks Inzetbaarheid TIGRA laat u zien op welke punten dat nog beter en Cito Vaardig Werk www.vaardigwerk.nl effectiever kan. Ergo Optima Van der Maatgroep www.gezondenmetplezierwerken.nl LEES VERDER Fundeon Verzuim Vitaal www.blij.nl Van Gansewinkel Vitalavie www.vitalavie.nl Gemeente Gorinchem Vitaliteitcentrum www.vitaliteitcentrum.nl Coaching en andere interventies Medicum Consult Werk Het van doel Nu van het www.werkvannu.nl NIPlan is om beweging te Movares realiseren. We stoppen niet bij het scannen van een YNOVA uitgangssituatie maar bieden follow-up in de vorm Omring van coaching en interventies. ProRail LEES VERDER QBTEC Woerden De DIX spiegelt en helpt Qbuzz mensen met elkaar in dialoog Rabobanken te gaan Rabobank Amerstreek Rabobank Utrecht De BS helpt om zicht te RET Rotterdam krijgen op de standpunten en Stamicarbon percepties van verschillende Stichting Kopwerk partijen, dat is een eerste stap naar Tjellens meer consensus Utrecht Zorg Veolia ViVa!Zorggroep Vrijwaard Wilms Installatietechniek Wooncompagnie Philippens & Steen LEES VERDER www.philippensensteen.nl BEGIN PAGINA 1 2 3
Het doel van de monitoring is om op systematische wijze de kennis over de manier waarop duurzame inzetbaarheid van medewerkers kan worden verbeterd te vergroten. We doen dit door het verzamelen van succesvolle aanpakken, voorbeelden en interventies. De monitorresultaten in dit document zijn verzameld door het houden van interviews met adviseurs en het analyseren van data van de DIX, bedrijfsscan en oriëntatiescan. Bij de monitoring in 2012 stonden de volgende vragen centraal: Draagt het NIPlan instrumentarium (BS/DIX/OS) bij aan het in kaart brengen van aangrijpingspunten voor interventies? Welke Kritische Prestatie-Indicatoren (KPI s) benoemen bedrijven als het gaat om duurzame inzetbaarheid? Hoe verloopt het proces? Welke projectopzet wordt gekozen? Welke leerervaringen hebben de adviseurs? Wat zeggen verzamelde data met de instrumenten tot nu toe? Met het NIPlan kunnen allerlei initiatieven en interventies worden geïntegreerd, in het verleden werd er geen navolging gegeven aan losse acties, nu kan er beter gevolg aan worden gegeven. De doelstelling van het NIPlan is ook te kijken naar effectiviteit van interventies. In 2012 waren de bedrijven nog niet zo ver dat al effecten gemeten kunnen worden, deze vraag nemen we mee voor 2013. Volledige monitorrapport BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Draagt het NIPlan instrumentarium (BS/DIX/OS) bij aan het in kaart brengen van aangrijpingspunten voor interventies? Ervaringen Het NIPlan instrumentarium bestaat uit bruikbare hulpmiddelen om duurzame inzetbaarheid binnen bedrijven op de kaart te krijgen. Wel vraagt de inzet om een gewogen keuze. De inzet van instrumenten is geen doel op zich maar dient om inzicht te krijgen, de dialoog op gang te brengen en mensen in beweging te krijgen. Adviseurs rapporteerden de volgende aandachtspunten bij het inzetten van instrumenten: Zet instrumentarium in als lust en niet als last Instrumenten (ver)dienen een dialoog Mini-scan gewenst Instrumentarium levert bruikbare stuurinformatie De inzet van de BS moet aansluiten op waar de organisatie mee bezig is (de organisatie heeft dit al scherp). Grote gevaar is dat als je niet de BS doet dat je allerlei dingen aanbiedt die er al zijn. De DIX is een mooi instrument maar kan niet los gezien worden van persoonlijk contact De DIX bevestigt wat mensen al wel weten maar het helpt in het aandurven kaarten van zaken bij management BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Aandachtspunten bij inzetten instrumentarium NIplan 2012 Instrumentarium inzetten als lust en niet als last belangrijk is dat de DIX realistisch wordt ingevuld. Een angstcultuur Instrumenten moeten passen bij de fase van het proces waar kan dit tegenwerken. We maken hieruit op dat het belangrijk is Draagt het het NIP bedrijf instrumentarium zit. Het instrumentarium (BS/DIX) is bij aanvang het van in kaart het brengen om binnen een organisatie eerst na te gaan wat De de inzet houding van is de van BS moet van aangrij NIPlan pingspunten netwerk vrij voor centraal interventies? gepositioneerd. Uiteraard is het medewerkers ten aanzien een dergelijk instrument aansluiten goed op uit te waar de instrumentarium niet bedoeld als dwang maar als hulpmiddel en leggen wat het doel is en hoe de privacy is geborgd. organisatie mee bezig is (de Gebruik in bepaalt 2012 het bedrijf uiteindelijk wat ingezet gaat worden. Het NIPlan In 2012 hebben wil in ondersteuning totaal 159 personen bieden hebben in het proces. de Oriëntatiescan Het moment ingevuld. waarop 62 en personen hoe Mini-scan hebben vervolgens gewenst ook de organisatie heeft dit al scherp). Bedrijfsscan ingevuld. het instrumentarium De scan is zowel wordt ingevuld ingezet door bepaalt middelgrote de adviseur als samen grote ondernemingen. met Een aantal De resultaten adviseurs laten en zien bedrijven wat gaf aan dat er vanwege de de aanleiding het is voor bedrijf. bedrijven Het wel om of aan niet duurzame inzetten van inzetbaarheid het instrumentarium te gaan werken heeft en welke doelgroep doelen en of acties overload ze formuleren. aan vragenlijsten behoefte is aan kort en Grote gevaar is dat als je niet uiteraard wel conse quenties voor het meten van de effecten van krachtig instrumentarium. Zeker de DIX wordt soms nog vrij lang Ervaringeninterventies op individueel of groepsniveau. Het is daarom goed om gevonden. We gaan om deze reden in 2013 aan de de BS slag doet met een dat miniversie je allerlei dingen binnen van de bedrijven DIX. op de kaart Het NIPlan instrumentarium de toekomst bestaat na te denken uit bruikbare over alternatieve hulpmiddelen evaluatie om duurzame strategieën. inzetbaarheid aanbiedt die er al zijn. te krijgen. Wel vraagt de inzet om een gewogen keuze. De inzet van instrumenten is geen doel op zich maar dient om inzicht te krijgen, Instrumenten de dialoog op gang (ver)dienen te brengen en een mensen dialoog in beweging te krijgen. Bruikbare stuurinformatie De DIX en BS blijken toegevoegde waarde te hebben in het voeren Op groepsniveau geven de data bruikbare stuurinformatie De DIX is een voor mooi instrument Adviseurs rapporteerden van dialoog, de volgende zowel op aandachtspunten werknemer als op bij werkgever het inzetten niveau. van instrumenten: organisaties. We willen ook toe naar bruikbare stuurinformatie maar kan niet op los gezien worden Zet instrumentarium De instrumenten als lust kunnen niet hierdoor als last ook gezien worden als interventie; branche en landelijk niveau. De eerste data geven enig zicht op van persoonlijk contact Instrumenten het (ver)dienen zet zaken een gestructureerd dialoog op de agenda en brengt organisaties belangrijke aangrijpingspunten. Zo zien we op basis van de DIX-data Mini-scan gewenst en medewerkers in beweging. Instrumentarium Aan de levert andere bruikbare kant werken stuurinformatie de instrumenten ook niet zónder een dat de gezondheid (lichamelijk functioneren en overgewicht) en het functioneren in de toekomst voor veel van de De medewerkers DIX bevestigt wat mensen gesprek. De DIX zonder gesprek realiseert veel minder actie dan als belangrijkst aandachtspunt naar voren komen. al wel weten maar het helpt een DIX mét een gesprek. Over de resultaten van de BS moet worden De uitkomsten van de bedrijfsscan zijn op landelijk niveau nog lastig gesproken, zónder gesprek mist het zijn toegevoegde waarde. te vergelijken omdat geen eindscores na discussie in het van aandurven verschillen kaarten van De dialoog is ook vóóraf belangrijk. Een goede introductie van zijn verzameld. zaken bij management instrumentarium is van groot belang. Een leerpunt is dat het BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Welke Kritische Prestatie-indicatoren benoemen bedrijven als het gaat om duurzame inzetbaarheid? In de praktijk blijkt dat het formuleren van kritische prestatie-indicatoren lastig is, zeker in de beginfase van het project. Adviseurs noemden een 3-tal aandachtpunten: Het formuleren van doelstellingen kost tijd Uiteenlopende aanleidingen en doelstellingen Toegevoegde waarde zit ook in transparantie en orde scheppen Verhogen van kwaliteit van het werk, gezondheid vitaliteit van medewerkers, talentontwikkeling, resultaatgericht werken. De doelstelling is een vergezicht volgens de organisatie, het is een leerproces, groeimodel. We hebben veel tijd nodig. Hoe moeten we ons wapenen tegen oplopend tekort aan arbeidskrachten? Aansluiting bij strategie komt later, nadruk ligt op vitaliteit en ontwikkeling (niet verzuim als centraal woord, ook al is het hoog). BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Aandachtspunten bij formuleren Kritische Prestatie-indicatoren NIplan 2012 Het formuleren van doelstellingen kost tijd Er zijn 3 hoofdredenen voor bedrijven om aan de slag te gaan met Bedrijven hebben bij aanvang van een traject op het gebied van duurzame inzetbaarheid: Welke Kritische duurzame Prestatie-indicatoren inzetbaarheid vaak een benoemen algemeen doel. bedrijven Vanuit het NIPlan bedrijven starten met DI omdat medewerkers Verhogen het werk lichamelijk van kwaliteit als het gaat proberen om duurzame we bedrijven inzetbaarheid? te bewegen om deze doelen zo scherp dan wel geestelijk niet volhouden; van het werk, gezondheid mogelijk te maken. Dit helpt om acties ook op resultaat te kunnen optimaliseren van arbeidsaanbod: onvoldoende mensen vitaliteit van medewerkers, In de praktijk blijkt toetsen dat en het helpt formuleren om programma s van kritische te prestatie-indicatoren kunnen bijsturen. lastig is, zeker in de beschikbaar beginfase van of te het weinig project. doorstroom; Voor bedrijven blijkt het lastig om in de beginfase al tot SMARTdoelstelIingen medewerkers bewust maken van veranderingen talentontwikkeling, in de organisatie of een 3-tal (doel aandachtpunten: stellingen die Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Adviseurs noemden Het formuleren Resultaat- van doelstellingen en Tijdspecifiek kost tijd zijn) en Kritische Prestatie Indicatoren op de arbeidsmarkt en de eigen verantwoordelijk resultaatgericht van medewerkers werken. daarin stimuleren. Uiteenlopende (KPI s) aanleidingen te komen. en De doelstellingen praktijk laat zien dat de doelstellingen vaak De doelstelling is een vergezicht Toegevoegde algemeen waarde beginnen zit ook transparantie en pas na een en aantal orde scheppen sessies specifieker worden. De bedrijven willen opbrengsten op verschillende manieren terugzien: Het formuleren van doelen kost dus tijd. reduceren van kosten (en dan met name op het volgens verzuim) de organisatie, het is toevoegen van waarde (gezond & vitaal personeel dat met een leerproces, groeimodel. Uiteenlopende aanleidingen en doelstellingen plezier werkt) Duurzame inzetbaarheid blijft net als gezondheid en tevredenheid een DI als middel om de output te verbeteren (professionalisering, We hebben veel tijd nodig. soft thema waarvoor het lastig is harde opbrengstmaten te definiëren. kwaliteit, klanttevreden heid, efficiëntere werkprocessen). Zeker in tijden van crisis blijkt een duidelijke opbrengst uiteraard Hoe moeten we ons wapenen relevant voor een investerend Management Team. Kostenbesparing Het is vooral duidelijk dat de argumenten zeer verschillend zijn en is daarmee niet het toverwoord om beweging te krijgen in duurzame geconcludeerd wordt dat het dus belangrijk om tegen in de beginfase oplopend goed tekort aan inzetbaarheid. op de verwachtingen en ambities in te gaan alvorens arbeidskrachten? interventies De Oriëntatiescan en werksessies met verschillende sleutelfiguren ingezet worden. uit de organisatie helpen de doelen concreet te maken en de discussie aan te gaan over het waaróm van duurzame inzetbaarheid Aansluiting bij strategie komt als business- en value-case. later, nadruk ligt op vitaliteit en ontwikkeling (niet verzuim als centraal woord, ook al is het hoog). 1 2 BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Aandachtspunten bij formuleren Kritische Prestatie-indicatoren NIplan 2012 Toegevoegde waarde zit ook in transparantie en orde scheppen Welke Kritische In de drie Prestatie-indicatoren organisaties waarvan de benoemen case is uitgewerkt bedrijven (hoofdstuk 3) als het gaat paste om duurzame inzetbaarheid? binnen het (strategisch) personeelsbeleid. Er waren al instrumenten voor DI maar door een project In de praktijk blijkt zag men dat het pas formuleren goed wat men van kritische in de kast prestatie-indicatoren had staan en hoe lastig zaken is, zeker in de beginfase van het project. verbonden kunnen worden. Met het NIPlan is er een paraplu ontstaan Adviseurs noemden waar de een instrumenten 3-tal aandachtpunten: in passen. Ook kunnen er extra instrumenten Het formuleren aan van worden doelstellingen toegevoegd kost waardoor tijd - via een menukaart - een Uiteenlopende compleet aanleidingen overzicht en ontstaat. doelstellingen Een organisatie gaf aan daarmee meer Toegevoegde medewerkers waarde zit ook te hebben in transparantie bereikt dan en orde zonder scheppen NIPlan omdat alles overzichtelijk op één plek staat. Verhogen van kwaliteit van het werk, gezondheid vitaliteit van medewerkers, talentontwikkeling, resultaatgericht werken. De doelstelling is een vergezicht volgens de organisatie, het is een leerproces, groeimodel. We hebben veel tijd nodig. Hoe moeten we ons wapenen tegen oplopend tekort aan arbeidskrachten? 1 2 Aansluiting bij strategie komt later, nadruk ligt op vitaliteit en ontwikkeling (niet verzuim als centraal woord, ook al is het hoog). BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Hoe verloopt het proces? Welke projectopzet wordt gekozen? Door middel van de interviews hebben we zicht gekregen op een aantal belangrijk proces-elementen binnen de trajecten die bij de bedrijven zijn gestart in 2012. Het heeft een aantal aandachtspunten opgeleverd voor de adviseurs en bedrijven, zowel voor het op gang brengen als inrichten van het proces. Succesfactoren Het blijkt dat Duurzaam inzetbaarheidsbeleid het beste uit de verf komt bij organisaties die een project starten vanuit een positieve doelstelling; Wij willen het beste halen uit onze mensen, wij willen onze ambities realiseren en onze medewerkers moeten hierin mee kunnen bewegen, wij willen de beste service bieden en werken aan ons imago. Succes zit hem in het serieus nemen en waarderen van mensen, het aangaan van de dialoog en het ondersteunen daar waar nodig. Succes zit in de overtuiging dat mensen ertoe doen, dat het functioneren van mensen van wezenlijke invloed is op het realiseren van de (bedrijfs)ambities. De kracht van trajecten zit ook in de teamspirit, het werkt als het thema gezamenlijk wordt opgepakt. Mensen stimuleren elkaar en trekken zich aan elkaar op. Verder werden de volgende aandachtspunten genoemd: Beginfase met veel discussie is cruciaal Belang van een enthousiaste trekker Veranderen = communiceren DI nog niet altijd een integraal aandachtspunt voor bedrijven Onderken de invloed van de adviseur Het traject moet een continu proces zijn. Zorg dat DI een onderwerp is bijvoorbeeld bij werkoverleggen en laat het steeds weer terugkomen. Elke organisatie is anders, je kunt nooit een blauwdruk hanteren, je kunt niet af met een standaard aanpak. Beschouw een traject als een experiment, neem kleine stappen en neem de tijd. Durf dingen uit te proberen. BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Aandachtspunten voor het inrichten van het proces NIplan 2012 Beginfase met veel discussie is cruciaal van het bedrijf dan geeft het onderwerp nauwelijks aanleiding Bedrijven vinden duurzame inzetbaarheid belangrijk maar de ervaring tot discus sie. Komt het initiatief vanuit HR, dan moet het hoger Hoe verloopt is dat het bedrijven proces? afwachtend Welke projectopzet zijn in het implementeren wordt gekozen? van programma s management eerst worden overtuigd. Het vinden Het van traject partnership moet een en continu en aanpakken. Voor veel bedrijven blijkt er een lange aanloop nodig het creëren van een gezamenlijk belang binnen proces de organisatie zijn. Zorg blijkt dat DI een Door middel van te zijn de om interviews alle stakeholders hebben we binnen zicht gekregen de bedrijven op een mee aantal te krijgen. belangrijk Het proces-elementen. essentieel maar Het ook heeft het een serieus aantal nemen van mensen. De medewerkers onderwerp is bijvoorbeeld bij aandachtspunten thema opgeleverd leidt vaak voor tot veel de adviseurs discussie en binnen bedrijven, organisaties zowel voor en het het duiden op gang brengen housekeeping als inrichten van van Bilderberg het proces. werden gastvrij ontvangen in een hotel, van het probleem (of de uitdaging) blijkt vaak niet eenvoudig. Bedrijven konden alle vragen stellen die zij wilden en stelden werkoverleggen zichzelf meteen en laat het Succesfactoren willen best aan de slag met duurzame inzetbaarheid maar neem ruim concrete doelen. Daar werd ook korte tijd later steeds actie op weer ondernomen. terugkomen. Het blijkt dat Duurzaam te tijd voor inzetbaarheidsbeleid de voorbereiding en het beste stap-voor-stap uit de verf in komt gang bij zetten organisaties die Zo een werd project het onderwerp starten vanuit tastbaar en heel concreet ingezet als een positieve van doelstelling; het traject. Wij In willen de praktijk het beste blijkt halen vaak uit 75% onze van mensen, het project wij besteed willen onze ambities instrument realiseren voor persoonlijke en onze ontwikkeling. Elke organisatie is anders, medewerkers te moeten worden hierin aan mee het richten kunnen en bewegen, inrichten wij van willen het proces. de beste Slechts service 25% bieden en werken aan ons imago. Succes zit hem wordt in het besteed serieus aan nemen daadwerkelijke en waarderen acties. van mensen, het aangaan van de dialoog Veranderen en het ondersteunen = communiceren daar je kunt nooit een blauwdruk waar nodig. Succes De interviews zit de laten overtuiging zien dat dat de mensen oriëntatiefase ertoe doen, in adviestrajecten dat het functioneren een van Communicatie- mensen van wezenlijke en verandertrajecten invloed verlopen globaal via: begrijpen, hanteren, je kunt niet af met is op het realiseren zeer belangrijke van de (bedrijfs)ambities. en cruciale fase is in het realiseren van duurzame bewust worden, gedrag veranderen. Sommige bedrijven werken een standaard aanpak. De kracht van inzetbaarheid. trajecten zit ook De in belangrijkste de teamspirit, opbrengst het werkt van als deze het thema fase is gezamenlijk dat er een wordt binnen opgepakt. een jaar Mensen voor alle stimuleren medewerkers het hele traject af. Andere elkaar en trekken eenduidig zich aan beeld elkaar ontstaat op. over wat Duurzame Inzetbaarheid is, dat er bedrijven hebben gewerkt met pilots of zijn toegekomen aan de discussie op gang gebracht is over de wijze waarop het thema kan eerste fase (begrip en bewustwording). Voor enkele medewerkers (de Beschouw een traject als Verder werden worden volgende opgepakt, aandachtspunten dat de steun genoemd: van directie en een breed gedragen voorlopers) heeft dat geleid tot gedragsverandering, de rest is (nog) een experiment, neem kleine Beginfase met visie veel cruciaal discussie en is dat cruciaal het een proces is waar ruimte moet zijn voor niet gevolgd. Alle organisaties werkten via een systematische aanpak Belang van kleine een enthousiaste stappen en trekker het vieren van successen. die zijn vruchten heeft afgeworpen. Toch is niet stappen bij alle bedrijven en neem de tijd. Veranderen = communiceren sprake geweest van een koninklijke route. Er zijn duidelijk meerdere Durf dingen uit te proberen. DI nog niet Belang altijd een integraal van een aandachtspunt enthousiaste voor bedrijven trekker wegen die naar Rome leiden. Dat communicatie een essentieel Onderken de Een invloed trekker van die de enthousiast adviseur aan de slag gaat lijkt bij de organisaties onderdeel is, evenals bewustwording en het delen van visie en het begin van succes, maar het scheelt of die zelf besluiten kan doelen is duidelijk. Concrete acties die hierop volgen kunnen heel nemen of niet. Als men overtuigd is dat DI de basis is van het succes verschillend zijn. 1 2 BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Aandachtspunten voor het inrichten van het proces NIplan 2012 DI nog niet altijd een integraal aandachtspunt ONDERKEN DE Invloed van de adviseur voor bedrijven Terugkijkend naar de resultaten van de interviews met adviseurs, Hoe verloopt Wat het verder proces? opvalt is Welke dat bedrijven projectopzet de meerwaarde wordt van gekozen? duurzame kunnen we zeggen dat afhankelijk van welk aandachtsgebied Het traject moet een continu inzetbaarheid erkennen en onderstrepen, echter dat het voor en/of achtergrond en expertise een adviseur heeft proces (strategisch, zijn. Zorg dat DI een Door middel van bedrijven de interviews nog niet hebben vanzelfsprekend we zicht gekregen is om hier op integraal een aantal aandacht belangrijk voor proces-elementen. implementatie, Het coach heeft en/of een aantal interventie) dit perspectief het meest onderwerp is bijvoorbeeld bij aandachtspunten te hebben opgeleverd binnen voor hun de beleid adviseurs en bedrijfsvoering. en bedrijven, zowel Vaak voor zijn er het binnen op gang brengen naar voren als inrichten komt in van de desbetreffende het proces. adviestrajecten. Het is te bedrijven veel beleidsmaatregelen van toepassing die gericht zijn op verwachten dat verschillen in benade ringen van werkoverleggen de adviseurs en en laat het Succesfactoren de arbeidsomstandigheden van werknemers, maar vaak zijn deze de mogelijke voorkeur in keuze voor projectaanpakken steeds van weer invloed terugkomen. Het blijkt dat Duurzaam gericht op inzetbaarheidsbeleid de plichten en rechten het van beste werknemers uit de verf jegens komt bij het organisaties bedrijf die kunnen een project zijn op starten uiteindelijke vanuit uitkomsten van de interventies. Echter, op een positieve en doelstelling; minder op Wij de willen rechten het en beste plichten halen daarin uit onze voor mensen, werkgevers wij willen jegens onze ambities dit moment realiseren nog en niet onze bekend of er daadwerkelijk invloed is en hoe Elke organisatie is anders, medewerkers werknemers. moeten hierin De mee adviestrajecten kunnen bewegen, waarover wij willen gerapporteerd de beste service is laten bieden zien en groot werken deze aan invloed ons imago. is. Dit zou kunnen inhouden dat afhankelijk van Succes zit hem dat in het het verbinden serieus nemen van deze en waarderen beleidsmaatregelen van mensen, met het een aangaan integrale van de dialoog waar en een het bedrijf ondersteunen behoefte daar aan heeft of urgentie je ervaart, kunt nooit een adviseur een blauwdruk waar nodig. Succes visie op zit duurzame in de overtuiging inzetbaarheid dat mensen binnen ertoe bedrijven doen, een dat belangrijk het functioneren van met mensen een dergelijke van wezenlijke aandachtsgebied invloed of achtergrond beter geschikt hanteren, je kunt niet af met is op het realiseren onderdeel van de is (bedrijfs)ambities. in het komen tot vervolgstappen in de adviestrajecten. zou kunnen zijn. een standaard aanpak. De kracht van trajecten zit ook in de teamspirit, het werkt als het thema gezamenlijk wordt opgepakt. Mensen stimuleren elkaar en trekken zich aan elkaar op. Beschouw een traject als Verder werden de volgende aandachtspunten genoemd: een experiment, neem kleine Beginfase met veel discussie is cruciaal Belang van een enthousiaste trekker stappen en neem de tijd. Veranderen = communiceren Durf dingen uit te proberen. DI nog niet altijd een integraal aandachtspunt voor bedrijven Onderken de invloed van de adviseur 1 2 BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Welke leerervaringen hebben de adviseurs? We vroegen de adviseurs wat hun belangrijkste leerervaringen zijn tot nu toe. De opmerkingen kunnen worden samengevat in vier kernervaringen: Duurzame inzetbaarheid vraagt om een continue proces waarin steeds kleine stappen worden gezet Fun is een belangrijke voorwaarde voor succes Aandacht voor de rol van de leidinggevende moet vooraan in het proces Let op de context Maak er geen verplicht nummer van maar verleid mensen om mee te doen. Als er een angstcultuur is, er conflicterende belangen tussen partijen zijn, dan landt het niet. Geef aandacht aan het middenkader. Train en steun de leidinggevenden in hun rol; zij kunnen als vliegwiel voor DI gaan dienen! BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Welke leerervaringen hebben de adviseurs? NIplan 2012 Duurzame inzetbaarheid vraagt om een continue Aandacht voor de rol van de leidinggevende proces waarin steeds kleine stappen worden gezet moet vooraan in het proces Welke leerervaringen Het traject moet hebben een continu de adviseurs? proces zijn. Zorg dat DI een onderwerp Het is belangrijk dat leidinggevenden betrokken Maak zijn en er medewerkers geen verplicht nummer is bijvoorbeeld bij werkoverleggen en laat het steeds terugkomen. motiveren de DIX in te vullen. Dat het onderwerp van op maar de agenda verleid mensen om We vroegen de adviseurs Elke organisatie wat hun is belangrijkste anders, je kunt leerervaringen nooit een blauwdruk zijn tot nu hanteren, toe. staat van het werkoverleg bijvoorbeeld. Een training geven hielp. mee te doen. De opmerkingen je kunnen kunt niet worden af met samengevat een standaard in drie aanpak. kernervaringen: Dat bracht ook inzicht in het feit dat leidinggevenden zélf moesten Duurzame inzetbaarheid Beschouw een vraagt traject om een als een continue experiment, proces neem waarin kleine steeds stappen kleine stappen worden veranderen gezetin hun rol en in communicatie nog veel konden leren. Fun is een belangrijke en neem de voorwaarde tijd. Durf dingen voor succes uit te proberen. Geef aandacht aan het middenkader. Train en Als steun er de een leidinggevenden in hun rol; zij kunnen als vliegwiel voor DI gaan dienen! angstcultuur is, er Aandacht voor Wees de rol ook van blij de met leidinggevende kleine stapjesmoet vooraan in het proces conflicterende belangen tussen Let op de context Wees blij met elke stap, ook als mensen kiezen voor een gemakkelijke route. Mensen kiezen op onbekend terrein voor Let op de context partijen zijn, dan landt het niet. veiligheid, beschouw een stap als beweging in de goede richting Als er eerder onderzoeken zijn uitgevoerd waar niets mee gedaan is, en dwing mensen niet meteen van 10 meter hoog te springen. Fun is een belangrijke voorwaarde voor succes Kleed een traject verrassend in. Start een fitheidsproject bijvoorbeeld met een grote taart. Het gaat bij het verbeteren van je gewicht immers niet om een streng (dus niet leuk) dieet maar om meer gezonde en minder ongezonde dingen doen. Je mag best taart eten maar niet 7 dagen van de week. Zo n verrassingseffect werkt. Kies voor kleur en spelvormen. Een beeldmerk voor een project spreekt aan net als een stukje competitie. Maak er geen verplicht nummer van maar verleid mensen om mee te doen. Een goede kick-off is belangrijk maar niet voldoende. Het moet duidelijk zijn wat het doel is en men moet er in geloven dat bijvoorbeeld het invullen van de DIX wat oplevert. Goede voorbeelden kunnen hierbij helpen net als enthousiaste trekkers. Gebruik mensen die enthousiast zijn als aanvoerders. dan heeft dat impact op de motivatie om aan een nieuw traject mee Geef aandacht aan het te doen (vooral bij medewerkers). Let hierop. De DIX kan worden gezien als selectie instrument. middenkader. Als er een Train en steun angstcultuur is, er conflicterende belangen tussen de leidinggevenden partijen zijn, dan in hun rol; landt het niet. Het is de angsten te (h)erkennen en bespreekbaar te zij kunnen als vliegwiel voor maken voordat je een traject ingaat. Openheid is een belangrijke succesfactor. DI gaan dienen! De mate van nut hangt af van context organisatie, als er geen grote urgentie is vanuit de organisatie (bijvoorbeeld hoog ziekteverzuim, werkdruk etc.) is de behoefte aan vervolgstappen (interventies en opvolging) minder groot, en verzandt het in de praktijk. BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6
Wat zeggen verzamelde data met de instrumenten tot nu toe? In 2012 hebben verschillende bedrijven de DIX, de Oriëntatie- en Bedrijfsscan ingezet. Organisaties hebben soms de DIX ingezet, soms de Oriëntatie- en Bedrijfsscan en soms allemaal. Beschikbare data 2012: Oriëntatiescan: 159 respondenten uit 8 bedrijven Bedrijfsscan: 62 respondenten uit 8 bedrijven DIX: 474 respondenten uit 8 bedrijven BEGIN PAGINA 1 2 3 4 5 6