*Z0146A9E87D* documentnr.: INT/C/16/22863 zaaknr.: Z/C/16/29521 Raadsvoorstel Onderwerp : Regionaal arbeidsmarktprogramma AgriFood Capital Werkt! 2016-2020 en Werkbedrijf Noordoost-Brabant Datum college : 19 april 2016 Portefeuillehouder : R.G. Poel Afdeling : Ontwikkeling Commissie : Burger Contactpersoon : Otto Poelen E-mailadres : Otto.poelen@cgm.nl Telefoonnummer : 0485-396775 In te vullen door de griffie Nummer raadsvoorstel : Datum commissie : 24 mei 2016 Agendapunt commissie : 4 Datum raad : 6 juni 2016 Agendapunt raad : Samenvatting voorstel Partners in de regio Noordoost-Brabant kiezen ervoor om hun krachten te bundelen op het gebied van arbeidsmarkt om in gezamenlijkheid resultaten te behalen die toekomstbestendig zijn. De overheid sluit hierbij aan en vormt coalities met onderwijs, bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Dit leidt tot meer kennis, geld en draagvlak. Partners werken in de regio Noordoost-Brabant samen aan de strategische agenda AgriFood Capital Hiertoe wordt uw raad gevraagd, op rond van artikel 164 Gemeentewet in te stemmen met continuering van de samenwerking op arbeidsmarktgebied in Noordoost Brabant door de strategische agenda van het regionale arbeidsmarktprogramma AgriFood Capital Werkt! 2016-2020 vast te stellen; op grond van artikel 169 lid 4 Gemeentewet in te stemmen met de hoofdlijnen van de samenwerkingsovereenkomst; en akkoord te gaan met een financiële bijdrage van 1 euro per inwoner voor de jaren 2017 tot en met 2020. Voorstel besluit 1. De strategische agenda van het regionale arbeidsmarktprogramma Agrifood Capital werkt! 2016-2020 vast te stellen. 2. In te stemmen met de hoofdlijnen van de samenwerkingsovereenkomst. 3. De hiermee gemoeide kosten te dekken uit de reserve Sociaal Domein. Financiële consequenties Voor de periode 2017 tot en met 2020 zijn er onvoldoende middelen voor de uitvoering van het arbeidsmarktprogramma AgriFood Capital Werkt!, de People lijn van AgriFood Capital. Aan de (nu nog) 17 gemeenten in de arbeidsmarktregio wordt gevraagd te zorgen voor bekostiging van twee basisactiviteiten, namelijk de coördinatie van het Regionaal Werkbedrijf en de continuering van een klein, slagvaardig en faciliterend programmateam. 1
Basisactiviteiten Kosten per jaar Coördinatie Regionaal Werkbedrijf o.a. projectleiding, communicatie, ondersteuning, website, lidmaatschap Locus, 250.000,= werkgevers-bijeenkomsten, monitoring, advies Programmateam AgriFood Capital Werkt! 2016-2020 o.a. programmamanagement, communicatie, ondersteuning, financieel beheer, 350.000,= huisvesting, jaarlijkse netwerkbijeenkomst Totaal 600.000,= Het totaalbedrag van 600.000 euro per jaar is omgerekend ongeveer 1 euro per inwoner van de arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant per jaar. Dit is exclusief de gemeente Heusden, die onder de arbeidsmarktregio Midden-Brabant valt. De 3 euro per inwoner per jaar voor het regiofonds is onvoldoende om deze bijdragen uit te kunnen bekostigen. Deze bijdrage voor arbeidsmarkt maakt het mogelijk om samen met de inzet van uren en geld van andere partners in de arbeidsmarktregio als cofinanciering ook de komende jaren weer miljoenen aan arbeidsmarktgelden naar de regio te halen, waaronder een provinciale subsidie van circa 2 miljoen euro. Hiermee wordt verwacht het totale arbeidsmarktprogramma te kunnen realiseren. Voor de gemeente Cuijk betekent deze regionale inwonerbijdrage voor AgriFood Capital Werkt! een bedrag van 24.604 euro per jaar (op basis van het inwoneraantal per 1-1-2016) voor de periode 2017 tot en met 2020. De hiermee gemoeide kosten kunnen worden gedekt uit de reserve Sociaal Domein. Wettelijk kader en beleidskader Het Regionaal Werkbedrijf is wettelijk verankerd in de Participatiewet die vanaf 1 januari 2015 van kracht is. Communicatie en participatie U wordt de komende jaren regelmatig geïnformeerd over de resultaten en voortgang van het regionale arbeidsmarktprogramma 2016-2020 inclusief het regionaal Werkbedrijf, onder meer: a) met de raadsinformatiebrief van de bestuurlijke samenwerking Noordoost-Brabant (twee keer per jaar); b) met het jaarplan van bestuurlijke samenwerking Noordoost-Brabant (een keer per jaar); c) met een plenaire informatiebijeenkomst voor alle raadsleden in de bestuurlijke samenwerking Noordoost-Brabant (een keer per twee jaar); d) via de klankbordgroep raadsleden van de bestuurlijke samenwerking; e) via het raadplegen van de website www.agrifoodcapital.nl en de nieuwsbrieven van AgriFood Capital. Het concept voorstel om in te stemmen met een financiële bijdrage van 1 euro per inwoner per jaar gedurende de periode 2017 tot en met 2020 is op 2 maart 2016 besproken in het portefeuillehoudersoverleg arbeidsmarktbeleid. Het portefeuillehoudersoverleg heeft een positief advies af gegeven. Duurzaamheid n.v.t. 2
Gemeenschappelijke regeling/samenwerkingsverband samenwerkingsverband: Arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant. Deelnemende gemeenten: Bernheze, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, s-hertogenbosch, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Schijndel, Sint Anthonis, Sint-Michielsgestel, Sint-Oedenrode, Uden, Veghel, Vught Adoptiegemeente: geen; gemeente s-hertogenbosch fungeert als centrumgemeente van de arbeidsmarktregio. Toelichting op het voorstel De strategische agenda wordt u voorgelegd grond van uw kaderstellende bevoegdheid. De hoofdlijnen van de samenwerkingsovereenkomst worden u voorgelegd op grond van artikel 169 lid 4 Gemeentewet omdat het sluiten van de privaatrechtelijke overeenkomst ingrijpende gevolgen kan hebben voor de gemeente. U wordt hier in de gelegenheid gesteld vooraf uw wensen en bedenkingen te uiten. Inleiding In de afgelopen jaren 2013-2015 voerden werkgevers, onderwijsinstellingen en overheden het regionale arbeidsmarktprogramma Noordoost Brabant Werkt! uit. Het programma heeft veel resultaten opgeleverd voor inwoners en werkgevers. U bent eind 2015 hierover geïnformeerd middels de raadsinformatiebrief Evaluatie Noordoost Brabant Werkt! 2013-2015 en stand van zaken Regionaal Werkbedrijf. Het programmateam haalde in de afgelopen jaren 7,6 miljoen euro aan arbeidsmarktsubsidies (omgerekend 12,60 euro per inwoner van de arbeidsmarktregio) naar de regio. Dit stelde de regionale partners in staat om in totaal circa 15 miljoen euro te investeren in de arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant. Het arbeidsmarktprogramma heeft in de afgelopen jaren geen beroep gedaan op de regionale inwonerbijdrage (regiofonds) van 3 euro per inwoner per jaar. De samenwerkingsovereenkomst loopt nu af en er zijn geen middelen meer. Wel moeten de arbeidsmarktregio s de komende jaren een aantal wettelijke taken uitvoeren, zoals het Regionaal Werkbedrijf. De partners in de arbeidsmarktsamenwerking hebben uitgesproken het programma te willen door ontwikkelen. De provincie stelt ook de komende jaren weer een substantieel bedrag beschikbaar voor een nieuw arbeidsmarktprogramma, naar verwachting circa 2 miljoen euro. Dit heeft geleid tot een nieuwe strategische agenda AgriFood Capital Werkt! 2016-2020 (= bijlage 1: Uitwerkingen Arbeidsmarktprogramma Agrifood Capital werkt! 2016-2020 ). De financiering hiervan is in de nieuwe programmaperiode ten dele geregeld. Voor de periode 2017 tot en met 2020 wordt aan de gemeenten in de arbeidsmarktregio gevraagd 1 euro per inwoner per jaar bij te dragen aan het regionale arbeidsmarktbeleid. Met deze basis wordt verwacht het totale arbeidsmarktprogramma uit te kunnen voeren inclusief de innovatie-agenda van werkgevers en onderwijsinstellingen en de wettelijke taken in de arbeidsmarktregio. Voorgestelde beslissing(en) met argumenten en afwegingen Krachten bundelen voor regionale samenwerking en governance. Partners in de regio Noordoost-Brabant kiezen ervoor om hun krachten te bundelen om in gezamenlijkheid resultaten te behalen die toekomstbestendig zijn. De overheid sluit hierbij aan en vormt coalities met onderwijs, bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Dit leidt tot meer kennis, geld en draagvlak. Partners werken in de regio Noordoost-Brabant samen aan de strategische agenda AgriFood Capital. 3
Gemeenten doen dat vooral op de programmalijnen Basics en People. Een goed functionerende en toekomstbestendige arbeidsmarkt is één van de belangrijkste voorwaarden om als regio topregio in agrifood te worden. Zonder investeringen en resultaat in bijvoorbeeld talentontwikkeling, flexibiliteit op de arbeidsmarkt en kansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt lukt dat niet. De gemeenteraden in de arbeidsmarktregio besluiten met dit voorstel over de strategische agenda (punt 3 en 4 op pagina 2 en 3 van bijlage 1), de hoofdlijnen van de samenwerkingsovereenkomst en een financiële bijdrage aan het arbeidsmarktprogramma AgriFood Capital Werkt! 2016-2020 ( People ). Via het jaarplan van de regionale samenwerking kan de raad net als de andere gemeenteraden en triple helix partners - jaarlijks haar zienswijze kenbaar maken op de inzet van middelen voor het komende jaar. De Bestuurlijke Regiegroep (BRG) besluit over de inzet van de regionale inwonerbijdrage voor de arbeidsmarkt; het Strategisch Beraad AgriFood Capital Werkt! over het totale arbeidsmarkt-programma inclusief begroting. Samenwerking vastleggen in samenwerkingsovereenkomst Agrifood Capital Werkt! 2016-2020. Net als in de periode 2013-2015 worden de uitgangspunten, doelen, structuur, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in de samenwerking vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Belangrijke elementen zijn: Het eigenaarschap van programmalijnen en initiatieven ligt primair bij de vier programmalijnen van het arbeidsmarktprogramma; de partners hiervan hebben hun eigen sturingsoverleg; zij zijn zelf verantwoordelijk voor de uitvoering, resultaten en verantwoording. Het gaat om: o Werken van Morgen Werkgeversoverleg o Talent en Loopbaan Overleg Talent o Regionaal Werkbedrijf Stuurgroep Werkbedrijf Noordoost-Brabant o Voortijdig Schoolverlaten en Kwetsbare Jongeren Stuurgroep VSV / Kwetsbare Jongeren Voor het thema Technologie en Innovatie komt een vertegenwoordiging van het Werkgeversoverleg en het Overleg Talent, aangevuld met een aantal andere partners, enkele keren per jaar bijeen in de Stuurgroep Technologie en Innovatie. Verantwoording vindt plaats via de programmalijn Werken van Morgen. Het Strategisch Beraad AgriFood Capital Werkt! stelt als algemeen bestuur de strategische agenda 2016-2020 en de jaarplannen vast, rekening houdend met de zienswijzen van de partners. De verantwoordelijk wethouder van de centrumgemeente s-hertogenbosch is voorzitter van het Strategisch Beraad. De portefeuillehouder arbeidsmarkt van de gemeente Oss neemt ook deel in het Strategisch Beraad. Hij vertegenwoordigt de gemeenten van de arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant en is tevens vicevoorzitter van het Strategisch Beraad. Terugkoppeling uit en inbreng van de gemeenten in Noordoost-Brabant in het Strategisch Beraad vindt plaats via het regionaal Portefeuillehoudersoverleg Arbeidsmarkt (POHO Arbeidsmarkt). Dit nieuwe overleg vormt één van de vier POHO s in de regionale samenwerking Noordoost-Brabant en komt vooralsnog zes keer per jaar bij elkaar. De voorzitters (of andere aangewezen vertegenwoordigers) van de overleggen van de programmalijnen zorgen via het Voorzittersoverleg voor een adequate uitvoering van het arbeidsmarktprogramma en een goede afstemming tussen de vier pijlers. Ook de directeur AgriFood Capital neemt deel in het Voorzittersoverleg. Het Programma- en coördinatieteam bestaat uit het programmamanagement en de coördinatoren van de vier programmalijnen. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het arbeidsmarktprogramma. De coördinatoren zijn primair verantwoordelijk voor de uitvoering binnen hun programmalijn, waarbij het overleg van die programmalijn opdrachtgever is. Het programmamanagement boort onder meer extra middelen aan voor de 4
arbeidsmarktregio en verantwoordt deze, coördineert het regionaal arbeidsmarktbeleid, bereidt bestuurlijke besluitvorming voor, verbindt de arbeidsmarktregio met regionale (AgriFood Capital), provinciale (PACT Brabant) en andere gremia (Brainport 2020) en zorgt voor communicatie van resultaten. De Stuurgroep Werkbedrijf stuurt op de gezamenlijke invulling van voldoende baanafspraken, het plaatsen van overige werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt en de inzet van tijdelijke projecten, zoals bijvoorbeeld de regionale aanpak jeugdwerkloosheid. Zij heeft de bevoegdheid om te besluiten over de loonwaarde systematiek en het marktbewerkingsplan. En stimuleert één herkenbaar werkproces, communicatie en geharmoniseerd instrumentarium voor werkgevers uit de hele regio. De gemeenten in de arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant (dat is exclusief Heusden, want deze gemeente valt onder de arbeidsmarktregio Midden-Brabant) stellen voor de komende jaren 2017 tot en met 2020 1 euro per jaar per inwoner beschikbaar voor twee basisactiviteiten (coördinatie Werkbedrijf en programmateam AgriFood Capital Werkt!); de andere partners dragen qua tijdsinzet en waar mogelijk financieel bij aan onderdelen van de agenda de komende jaren. Het Portefeuillehoudersoverleg (POHO) Arbeidsmarkt informeert het dagelijks bestuur van de Bestuurlijke Regiegroep (BRG) Noordoost-Brabant over de inhoud, voortgang en resultaten van de People lijn in de strategische agenda van de regio en adviseert over de benodigde financiële bijdragen hiervoor. De BRG besluit over de inzet van de regionale inwonerbijdrage in het arbeidsmarktprogramma AgriFood Capital Werkt! De samenwerkingsovereenkomst van de triple helix arbeidsmarktsamenwerking wordt in de komende maanden opgesteld. Aan de leden van het Strategisch Beraad AgriFood Capital Werkt! (zie voor samenstelling bijlage 1A) én alle portefeuillehouders arbeidsmarkt in Noordoost-Brabant wordt gevraagd om te tekenen (namens hun college dan wel achterban). De concept overeenkomst wordt besproken in het POHO Arbeidsmarkt en voorgelegd aan de colleges ter besluitvorming. In de samenwerkingsovereenkomst wordt onder meer geregeld: Partners vanuit werkgevers, onderwijsinstellingen, overheden en andere organisaties werken aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt in 2020: flexibel, talentvol en inclusief; Zij gaan hiertoe een nieuwe triple helix samenwerkingsovereenkomst aan onder voorzitterschap van de centrumgemeente s-hertogenbosch van de arbeidsmarktregio; Het eigenaarschap voor de uitvoering ligt primair bij de partners van de vier programmalijnen van het arbeidsmarktprogramma, onder meer de Stuurgroep Werkbedrijf; Het Strategisch Beraad AgriFood Capital Werkt! stelt als triple helix bestuur het meerjarenprogramma en de jaarplannen vast, rekening houdend met de zienswijzen van de partners; Terugkoppeling uit en inbreng in het Strategisch Beraad vanuit de gemeenten vindt plaats via het nieuwe regionale Portefeuillehouders-overleg (POHO) Arbeidsmarkt van de regionale samenwerking; Als raad kunt u via het jaarplan van de regionale samenwerking uw zienswijze kenbaar maken op de voorgenomen inzet van middelen voor het komende jaar; de Bestuurlijke Regiegroep (BRG) besluit over de inzet van de regionale inwonerbijdrage voor arbeidsmarkt op advies van het POHO Arbeidsmarkt. 5
Beoogd effect De komende jaren (2016-2020) uitvoering geven aan de volle omvang van het regionale arbeidsmarktprogramma Agrifood Capital Werkt! volgens de inhoud en organisatie zoals beschreven in dit voorstel en de bijlage. Hiermee wordt volop gebruik gemaakt van het enthousiasme en de samenwerkingsbereidheid en inzet van partners in de regio (werkgevers, onderwijsinstellingen, overheden) én van externe subsidies. Zo wordt met een toekomstbestendige arbeidsmarkt meegebouwd aan een sterke regio met vele banen, volop benut talent en lage werkloosheid. Uitvoering, risico s en evaluatie Alleen investeren in wettelijke taken? Wat betreft het regionaal arbeidsmarktbeleid als geheel kan er voor gekozen worden om als regio niet meer te investeren in de brede arbeidsmarktagenda met innovatiethema's van werkgevers en onderwijsinstellingen. Dan worden bijvoorbeeld alleen de wettelijke taken uitgevoerd. Dan kunnen de basisorganisatie en coördinatie van het regionaal arbeidsmarktbeleid beperkt blijven. Het lukt dan bijvoorbeeld niet of beperkt om externe subsidies zoals ESF (Europa) of Jeugdwerkloosheid (Rijk) naar de regio te halen en deze te verantwoorden. De partners van AgriFood Capital Werkt! zijn nu enthousiast en willen hun schouders onder het arbeidsmarktbeleid zetten. Geen of minder extra middelen en innovatie dempt de dynamiek in de regio, er worden geen extra concrete resultaten voor inwoners en werkgevers in de regio geboekt en de synergie en versterkende werking tussen de onderdelen Basics en People gaat grotendeels verloren. Een kleine, slagvaardige en faciliterende basisorganisatie zoals in de afgelopen jaren - en extra middelen zijn noodzakelijk om het enthousiasme en eigenaarschap van partners ook daadwerkelijk te kunnen faciliteren en resultaten te bereiken. Ophogen inwonerbijdrage in plaats van verdeling taken. Het regionaal werkbedrijf is een wettelijke taak van de arbeidsmarktregio, die alle gemeenten gezamenlijk moeten uitvoeren. Het meest eerlijk en effectief is om een bijdrage per inwoner te vragen voor de uitvoering van het werkbedrijf. Alternatief is om iemand vanuit de gemeenten vrij te stellen om deze taak op zich te nemen. Gekozen kan worden voor roulatie hiervan. Nadeel hiervan is het gebrek aan continuïteit. Bovendien meldt zich wellicht niet de beste kandidaat voor de functie, terwijl beide voor het slagen van het werkbedrijf wel noodzakelijk zijn. Daarnaast is het noodzakelijk dat de kandidaat draagvlak en vertrouwen heeft in de hele regio. Bijdragen van partners voor investering in arbeidsmarktbeleid Alternatief kan zijn om werkgevers, onderwijsinstellingen, werknemersorganisaties en andere partners te vragen om middels een financiële bijdrage te investeren in het arbeidsmarktbeleid. De ervaring van acht jaar regionaal arbeidsmarktbeleid leert, dat zij daar zeer beperkt toe in staat zijn. De inzet van deze partners in uren, enthousiasme, betrekken van achterbannen en de goede dingen doen, lijkt het hoogst haalbare. Het effect hiervan voor een toekomstbestendige arbeidsmarktregio kon overigens bij voldoende enthousiasme en inzet nog wel eens net zo groot of groter zijn dan puur een financiële bijdrage. Partners doen niet mee in regionale aanpak Voor een effectief regionaal arbeidsmarktbeleid binnen de economische omstandigheden - met goede resultaten voor onder meer het regionaal werkbedrijf en de innovatieagenda van werkgevers en onderwijsinstellingen zijn een gezamenlijke koers, spirit en inzet essentieel. Samen kunnen we een enorme kracht ontwikkelen: 6
door als werkgever, onderwijsinstelling, gemeente, etc. - ieder de goede dingen te doen voor onze medewerkers, scholieren, inwoners en werkgevers, door in de samenwerking samen zaken effectiever te organiseren én door extra middelen naar de regio te halen. De samenwerking berust op consensus en draagvlak. Maar we zijn een grote arbeidsmarktregio en het arbeidsmarktbeleid kent vele partners. Het grootste risico bij de uitvoering van een regionaal arbeidsmarktprogramma ligt er dan ook in, dat partners niet meedoen in een regionale aanpak op specifieke onderdelen. Sowieso wordt er alleen een regionale aanpak voorgesteld, als de partners van AgriFood Capital Werkt! hier voldoende meerwaarde in zien en middelen voor beschikbaar stellen. Als alle gemeenten positief besluiten over de regionale inwonerbijdrage van 1 euro kan de volledige arbeidsmarktagenda worden aangejaagd, inclusief de innovatieagenda van werkgevers en onderwijsinstellingen en de wettelijke taken van de arbeidsmarktregio. Hiervoor is breed draagvlak bij de partners in de arbeidsmarktregio. Het enthousiasme en de inzet van partners krijgen hiermee een extra impuls. Als niet alle gemeenten kiezen voor een regionale inwonerbijdrage van 1 euro kan de arbeidsmarktagenda slechts gedeeltelijk worden uitgevoerd. We bereiken hiermee minder resultaten voor onze inwoners en werkgevers. Het enthousiasme en de inzet van overige partners, zoals werkgevers en onderwijsinstellingen, komen onder druk. Werkgevers, onderwijsinstellingen en gemeenten in de regio kunnen geen of beperkt beroep doen op de eventuele extra middelen, die voor de arbeidsmarktregio beschikbaar komen. Hiermee bereiken we minder resultaten. In de praktijk is het lastig onderscheid te maken per gemeente. Daarom heeft het sterk de voorkeur als alle gemeenten bijdragen. Als niet alle gemeenten bijdragen, besluit het Strategisch Beraad AgriFood Capital Werkt! over een aangepast programma. Overige politiek relevante informatie Door middel van het vaststellen van de strategische agenda en de hoofdlijnen van de samenwerkingsovereenkomst van het regionale arbeidsmarktprogramma Agrifood Capital Werkt! wordt voldaan aan het uitvoeren van de wettelijke taak, te weten het Regionaal Werkbedrijf. Conclusie Gelet op het voorgaande adviseren wij u de strategische agenda en de hoofdlijnen van de samenwerkings-overeenkomst van het regionale arbeidsmarktprogramma AgriFood Capital Werkt! 2016-2020 vast te stellen en in te stemmen met een financiële bijdrage van 1 euro per jaar per inwoner van de arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant voor de jaren 2017 tot en met 2020. 7
Bijlagen - Regionale Bijlage 1: Uitwerkingen Arbeidsmarktprogramma Agrifood Capital Werkt! 2016-2020. - Raadsbesluit Raadsplanning (bestuurlijke planning) Dit voorstel leidt tot de volgende wijziging in de raadsplanning: n.v.t. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Cuijk, drs. R.H.M.A. Rongen secretaris mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester 8