Gemeentelijk Rioleringsplan 2014-2018

Gemeentelijk Rioleringsplan 2014-2018 Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht projectnr. 236678.23 revisie 6 mei 2013 auteur(s) ir. B. Starink ing. B. van Bekkum ing. P. Helleman gemeente Hendrik-Ido-Ambacht ingenieursbureau Oranjewoud B.V. ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Opdrachtgever Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht Postbus 34 3340 AA Hendrik-Ido-Ambacht

Colofon Projectgroep bestaande uit: ir. B. Starink gemeente Hendrik-Ido-Ambacht ing. B. van Bekkum ingenieursbureau Oranjewoud B.V. ing. P. Helleman ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Tekstbijdragen: ir. B. Starink ing. B. van Bekkum ing. P. Helleman gemeente Hendrik-Ido-Ambacht ingenieursbureau Oranjewoud B.V. ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Fotografie: -- Vormgeving: -- Datum van uitgave: mei 2013 Contactadres: Rivium Westlaan 72 2909 LD Capelle a/d IJssel Postbus 8590 3009 AN Rotterdam Copyright 2012 Ingenieursbureau Oranjewoud Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de auteurs.

Inhoud 1 Introductie...3 1.1 Waarom een gemeentelijk rioleringsplan (GRP)?...3 1.2 Planvorming, procedure en geldigheidsduur...4 1.3 Leeswijzer: opbouw GRP...4 1.4 Methodiek: zorgplichten, thema s en kwaliteitsniveaus...5 2 Een terugblik op het vorige GRP...9 2.1 Wat zouden we doen en wat hebben we bereikt?...9 2.1.1 Aanleg nieuwe riolering en aansluiten ongerioleerde panden...9 2.1.2 In stand houden bestaand areaal...9 2.1.3 Basisinspanning en waterkwaliteitsspoor...11 2.1.4 Overige maatregelen en onderzoeken geformuleerd in het vorige GRP...12 2.1.5 Verhelpen van wateroverlast...14 2.2 Personeel...15 2.3 Financieel...15 2.4 Wat is veranderd?...16 2.5 Beleid Waterschap...16 3 Wat hebben we?...19 3.1 Omvang huidige areaal...19 3.2 Leeftijd vrijverval riolering...20 3.3 Inspectiegraad en toestand huidige areaal...20 4 Waar staan we?...23 4.1 Nulmeting - Waar staan we?...23 4.2 Nulmeting Zorgplicht afvalwater...23 4.3 Nulmeting Zorgplicht hemelwater...24 4.4 Nulmeting Zorgplicht grondwater...25 5 Wat willen we?...27 5.1 Ambitiebepaling - Wat willen we?...27 5.1.1 Wat betekent dit ambitieniveau voor de zorgplicht stedelijk afvalwater?...27 5.1.2 Wat betekent dit ambitieniveau voor de zorgplicht hemelwater?...31 5.1.3 Wat betekent dit ambitieniveau voor de zorgplicht grondwater?...34 5.2 Niet alleen, maar samen...36 5.3 Duurzaamheid...36 6 Wat gaan we doen?...41 7 Wat betekent dit voor financiën en personeel?...45 7.1 Personeel...45 7.2 Wat kost het?...45 7.3 Hoe gaan we dat betalen?...47 7.3.1 Afwegingen in het kader van de rioolheffing...47 7.4 Tariefsontwikkeling bij huidige wijze van financiering...51 7.5 Tariefsontwikkeling bij direct afschrijven...52 7.6 Voorkeur...54 blz. blad 1 van 54

Bijlage 1: Literatuurlijst...1 Bijlage 2a: Lijst van afkortingen...3 Bijlage 2b: Begrippen...4 Bijlage 3: Nulmeting - huidige situatie...7 Bijlage 4: Ambitie - gewenste situatie...9 Bijlage 5: Overzicht overstorten...11 Bijlage 6: Overzicht kosten lange termijn...13 Bijlage 7: Kostendekkingsberekening...15 Bijlage 8: Afweging heffingsgrondslagen...17 Bijlage 9: Samenwerking afvalwaterketen...19 Bijlage 10: Wet- en regelgeving...21 Bijlage 11: Reacties toetsende instanties...23 blad 2 van 54

1 Introductie Sinds de komst van riolering begin 1900 is de hygiëne van de Nederlandse huishoudens met sprongen vooruitgegaan. Zo is door de aanleg van riolering onder andere de cholera uitgebannen. Ook het milieu is gebaat bij het bestaan van de huidige rioleringszorg. Het is nog niet zo heel lang geleden dat het verzamelde afvalwater rechtstreeks op sloten, vijvers en kanalen werd geloosd. Nu wordt al het afvalwater eerst gezuiverd voordat het in oppervlaktewater terecht komt. Iedere Nederlander loost per dag gemiddeld 120 liter afvalwater. Toiletten, douches, wasmachines en vaatwassers: al het afvalwater verdwijnt via de afvoer in het riool. Ook hemelwater wordt voor een groot deel via de riolering afgevoerd. Waar al dat water heen gaat en wat er mee gebeurt, daarbij staan maar weinig mensen stil. In Hendrik-Ido-Ambacht zijn de eerste riolen zijn omstreeks 1940 in de Onderdijk aangelegd. Vanaf de jaren 50 is op grote schaal riolering aangelegd. In het buitengebied loosde men het afvalwater nog op het oppervlaktewater. Hier is vanaf 1984 verandering ingekomen door de aanleg van drukriolering. Met de rioleringszorg is veel geld gemoeid. In Hendrik-Ido-Ambacht ligt voor circa 100 miljoen aan riolering in de grond. Voor het beheer en onderhoud hiervan is een degelijke visie nodig met een achterliggend beheerplan. Vanwege het algemeen belang is gekozen voor een methodiek die minder technisch is en daardoor begrijpbaar is voor een breed publiek. 1.1 Waarom een gemeentelijk rioleringsplan (GRP)? Wettelijke basis in Wet milieubeheer Aanleg, beheer en onderhoud van riolering is een gemeentelijke taak die is vastgelegd in de Wet milieubeheer. Het Gemeentelijk Rioleringsplan (hierna GRP) geeft inzicht in de aanleg, tijdige vervanging, verbeteringen, strategie beheer en onderhoud van de riolering en natuurlijk in de kosten van al deze facetten. Het opstellen en publiceren van een GRP is niet vrijblijvend. Sinds 1 januari 1994 verplicht de Wet Milieubeheer alle gemeenten tot het hebben van een actueel GRP. Een wijziging in de wetgeving in 2008 zorgt ervoor dat het GRP het beleidskader vormt voor de uitvoering van de gemeentelijke watertaken. Naast de zorgplicht voor afvalwater, die al sinds 1994 bestond, is vanaf 2008 ook de zorgplicht voor afstromend hemel- en grondwater geborgd in het GRP. In het GRP staat welke voorzieningen er zijn voor de zorgplichten afvalwater, hemelwater en grondwater en hoe deze worden beheerd. Ook wordt stilgestaan bij de financiën. Zie bijlage 10 voor de desbetreffende wetgeving. blad 3 van 54

Het doel Het GRP is als strategisch en beleidsmatig planningsinstrument de basis voor onze rioolwerkzaamheden. Het doel van dit GRP is dat beleidsvoornemens en de daaruit volgende maatregelen voor inzameling, transport en (lokale) verwerking van stedelijk afval-, hemel- en grondwater voor de periode 2014-2018 worden vastgelegd en door de gemeenteraad worden vastgesteld. Het GRP vertaalt de voorgenomen maatregelen in een kostendekkingsplan en geeft aan welke gevolgen dit heeft voor de rioolheffing. Werkzaamheden met betrekking tot rioolvervangingen worden nader omschreven door jaarprogramma s die vast worden gesteld door het college van B&W. 1.2 Planvorming, procedure en geldigheidsduur Het GRP moet een breed gedragen beleidsstuk zijn, zowel in de gemeentelijke organisatie als bij de externe partijen die belang hebben bij een adequate rioleringszorg. Bij de planvorming is een ambtelijke projectgroep betrokken geweest met medewerkers vanuit de afdeling Beheer Openbare Ruimte (BOR) en medewerkers vanuit andere afdelingen, zoals financiën en milieu. In het kader van de vaststelling van het gemeentelijk rioleringsplan is het ontwerp GRP 2014-2018 ter toetsing aangeboden aan het bestuur van het Waterschap Hollandse Delta en Rijkswaterstaat. Het waterschap is ambtelijk betrokken geweest bij het opstellen van het GRP. De reactie van het waterschap is bij het GRP gevoegd (bijlage 11). De opmerkingen zijn verwerkt. Na bestuurlijke vaststelling door de raad wordt het GRP ter informatie naar het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Rijkswaterstaat, de provincie en het waterschap verzonden. Na vaststelling heeft dit plan de status van vastgesteld beleid. De geldigheidsduur is vijf jaar: 2014 tot en met 2018. Een periode van vijf jaar biedt voldoende ondersteuning voor de concrete uitvoering van maatregelen zonder dat direct allerlei beleidslijnen veranderen. Tevens kan voor een dergelijke periode een overzichtelijk beeld geschetst worden van de benodigde middelen en financiering. Met behulp van operationele plannen zal het college jaarlijks gedurende de planperiode op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen. Tot die tijd wordt gewerkt conform het vastgestelde GRP 2009-2013. 1.3 Leeswijzer: opbouw GRP In dit GRP is een terugblik opgenomen met betrekking tot de vorige planperiode van 2009 tot en met 2013. In het vorige GRP 2009 2013 zijn maatregelen geformuleerd om aan de gemeentelijke watertaken te voldoen. In hoofdstuk 2 worden deze maatregelen geëvalueerd. Hoofdstuk 3 gaat over wat wij nu hebben aan riolering. Dit is een momentopname met als peildatum augustus 2012. Met behulp van de methodiek die in paragraaf 1.4 staat omschreven hebben wij een nulmeting gemaakt die in hoofdstuk 4 wordt samengevat. Dit is een beeld waar wij nu staan. Dit beeld is gebaseerd op de evaluatie in hoofdstuk 2 en de inventarisatie in hoofdstuk 3. blad 4 van 54

In hoofdstuk 5 hebben wij de ambities voor de periode 2014 tot en met 2018 bepaald. Onze ambities zijn vertaald naar maatregelen. Dus waar willen wij de komende jaren in gaan investeren. Deze staan beschreven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 wordt stilgestaan wat dit betekent voor de financiën en het personeel. Hieronder wordt per hoofdstuk een korte indicatie van de inhoud gegeven. Hoofdstuk Inhoud 1 Introductie Introductie 2 Een terugblik op het vorige GRP Evaluatie van het vorige GRP en wat de afgelopen planperiode is bewerkstelligd 3 Wat hebben we? Het rioleringsareaal in cijfers en kwaliteit 4 Waar staan we? 5 Wat willen we? 6 Wat gaan we doen? 7 Wat betekent dit voor financiën en personeel Op basis van kwaliteitsniveaus is de huidige situatie van de riolering in beeld gebracht. Dit noemen wij de nulmeting. Op basis van kwaliteitniveaus is de gewenste situatie van de rioleringszorg in beeld gebracht. Dit noemen wij de ambitiebepaling. Wat gaan we doen om vanuit de nulmeting de gestelde ambitie te verwezenlijken? Concreet: de strategie voor de komende jaren. Wat zijn de gevolgen voor de financiën en personele bezetting om de gestelde ambitie te verwezenlijken? 1.4 Methodiek: zorgplichten, thema s en kwaliteitsniveaus Het vorige GRP 2009 2013 werd gekenmerkt door zijn doelen en de daaraan gekoppelde functionele eisen, maatstaven en bijbehorende meetmethoden. Deze waren technisch van aard. Omdat de maatschappelijke belangstelling voor de riolering en dus ook het GRP toeneemt, verandert ook het publiek. Waren het eerst enkel vaktechnici die het GRP lazen, nu wordt het ook gelezen door burgers, bestuurders en andere belanghebbenden. Vanwege het algemeen belang is gekozen voor een methodiek die minder technisch is en daardoor begrijpbaar is voor een breed publiek. Zorgplichten Daarom is voor een andere methodiek gekozen die de gemeentelijke wettelijke zorgplichten voor afvalwater, regenwater en grondwater centraal stelt. De zorgplichten worden vertaald naar thema s. blad 5 van 54

Thema's In lijn met de gemeentelijke zorgplicht voor afvalwater, regenwater en grondwater zijn de onderstaande thema s gedefinieerd: Zorgplicht Thema Toelichting Afvalwater Afvalwater Afvalwater Hemelwater Inzameling van afvalwater Transport van afvalwater Lozing/uitstoot van afvalwater Omgang met hemelwater Wijze van aansluiten en technische staat Afvoercapaciteit en functioneren Risico's milieu en volksgezondheid Wijze van aansluiten en technische staat Hemelwater Afvoercapaciteit Afvoercapaciteit riolering en straatkolken Grondwater Inzameling Particulier terrein, openbaar terrein en tijdelijke lozingen Grondwater Inzicht Inzicht systeem, monitoring en omgeving Grondwater Organisatie Loketfunctie, afhandeling meldingen en communicatie burger Nulmeting en ambities Per thema zijn zowel de huidige (nulmeting) als de gewenste situaties (ambitiebepaling) uitgewerkt door middel van kwaliteitsniveaus. Zodoende maken we de nulmeting en de ambitie eenduidig en meetbaar en weten we ook wat we moeten doen om onze ambities te bewerkstelligen. De volledige onderliggende technische nulmeting en ambitiebepaling zijn respectievelijk te vinden in bijlage 3 en 4. blad 6 van 54

Kwaliteitsniveaus Wij onderscheiden drie kwaliteitsniveaus: hoog, basis en laag. In onderstaand figuur is een sfeerimpressie gegeven van de verschillen in de kwaliteitsniveaus. Stedelijk afvalwater Hemelwater Grondwater H hoog: goed onderhouden, bijna niets op aan te merken, zelden overlast B basis: voldoende onderhouden, hier en daar wat op aan te merken, af en toe overlast L laag: sober tot onvoldoende, achterstanden in het onderhoud, af en toe wat kapot, regelmatig overlast De kwaliteitsniveaus worden bepaald door technische criteria. Bij bepaalde kwaliteitsniveaus is het basisniveau het niveau waarop aan landelijke afspraken en gangbare richtlijnen voldaan wordt. Per onderdeel of aspect kan echter een lager of hoger ambitieniveau gekozen worden. Op die manier helpt deze systematiek om invulling te geven aan de gemeentelijke watertaken binnen de bestuurlijke keuzevrijheid die door de wetgever is gegeven. Het technisch kader is in de bijlagen opgenomen als bijlage 3: nulmeting - huidige situatie en als bijlage 4: ambitie gewenste situatie. In de hoofdstukken 4 en 5 wordt hiervan een samenvatting gegeven. blad 7 van 54

Hieronder is een concreet voorbeeld waarin de relatie tussen kwaliteitsniveaus en het onderliggend technisch kader staat weergegeven. Hierbij is de functionele eis aansluitgraad percelen uitgelicht die onderdeel uitmaakt van het thema Inzameling van afvalwater en hierdoor weer onderdeel is van de gemeentelijke zorgplicht afvalwater. Onderscheid wordt gemaakt in publiekslocaties (pleinen, parken en dergelijke), woonwijken, bedrijventerreinen en het buitengebied. Vanuit de Wet milieubeheer heeft de gemeente een zorgplicht voor inzameling en transport van al het afvalwater dat binnen het grondgebied van de gemeente vrijkomt. Hiertoe worden de percelen waar het afvalwater vrijkomt veelal aangesloten op de riolering. In plaats van riolering kan ook gebruik gemaakt worden van afzonderlijke systemen (IBAsystemen/septic tanks). Een Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA) is een kleinschalige afvalwaterzuiveringsinstallatie. De gemeente kan ervoor kiezen de zorg voor deze IBA-systemen/septic tanks op zich te nemen maar kan de verantwoordelijkheid hiervoor ook bij de burger houden. In dit laatste geval is het dan wel noodzakelijk dat de provincie de gemeente een ontheffing voor de zorgplicht verleend. Deze wetgeving is momenteel aan verandering onderhevig. Technisch normenkader H B L alle percelen zijn aangesloten op de riolering of een IBA. 98% tot 100% van de percelen is aangesloten op de riolering of een IBA. minder dan 98% van de percelen is aangesloten op de riolering of een IBA. Er is in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht 1 perceel dat niet aangesloten is op riolering of is voorzien van een andere voorziening zoals een IBA-systeem/septictank. Dit perceel is gelegen in het buitengebied en betreft Rozand 2. In het GRP van 2009-2013 staat beschreven dat dit perceel wordt aangesloten op de riolering van de beoogde ontwikkeling Noordoevers. Gezien de recessie is de planning van dit project naar achteren verschoven. Een aansluiting op de riolering of een afzonderlijk systeem is nog steeds gewenst. De aansluiting zal in overleg met het Rijkswaterstaat vormgegeven gaan worden. Allereerst zal onderzoek gedaan moeten worden naar de huidige lozingssituatie en of een ontheffing van de provincie is benodigd. Onze gemeente heeft de voorkeur om de zorg voor deze IBAsystemen/septic tanks bij de burger te houden omdat het particulier terrein betreft. woonwijk Nulmeting aansluitingen - aansluitgraad percelen H H H B Ambitie aansluitingen - aansluitgraad percelen H H H H publiekslocatie bedrijventerrein buitengebied blad 8 van 54

2 Een terugblik op het vorige GRP In het vorige GRP 2009 2013 zijn maatregelen geformuleerd om aan de gemeentelijke watertaken te voldoen. In dit hoofdstuk worden deze geëvalueerd. 2.1 Wat zouden we doen en wat hebben we bereikt? 2.1.1 Aanleg nieuwe riolering en aansluiten ongerioleerde panden In de afgelopen planperiode is het woningbouwproject De Volgerlanden verder uitgebreid. Tot en met 2008 zijn 2.300 woningen gebouwd en aangesloten op een gescheiden stelsel. Tot en met 2011 zijn ruim 1.000 woningen gerealiseerd en aangesloten op gescheiden riolering. Momenteel telt De Volgerlanden ruim 3400 woningen. In totaal komen er ongeveer 4800 woningen. De verwachting is dat de nieuwbouwwijk in 2021 gereed is. De in het vorige GRP beoogde ontwikkeling 'Noordoevers' is on hold gezet en zal waarschijnlijk starten vanaf 2020 in plaats van 2014. Hier komen circa 1.400 woningen die in het buitendijkse gebied gerealiseerd gaan worden. De verwachte ontwikkeling van de bedrijventerreinen Citadelterrein, Genieterrein, Langeweg (nu Langesteijn) en Langeweg-Zuidwende (nu Ambachtse Zoom) is in de afgelopen planperiode niet gerealiseerd. De percelen Rijksstraatweg 52 en Crezeepolder 1 zijn rond 2008 aangesloten op de riolering of hebben een aparte voorziening gekregen. Het perceel Rozand 2 is nog niet aangesloten. Dit is onderdeel van de realisatie van de beoogde nieuwbouwlocatie Noordoevers. Dit project is voorlopig uitgesteld wegens economische mindere tijden. 2.1.2 In stand houden bestaand areaal Beheer Rioolbeheersysteem Sinds 2011 werken wij voor het beheer van de openbare ruimte, waaronder het rioolstelsel, met het nieuwe beheersysteem GBI. Wanneer het beheer en onderhoud van aangelegde riolering is overgedragen naar de gemeente, wordt dit bijgewerkt in het beheersysteem GBI. Rioolinspecties Rioolinspecties zijn erop gericht om de kwaliteit van de riolering te bewaken en het juiste tijdstip van onderhoud dan wel vervangen te kunnen vaststellen. Gemiddeld wordt het riool eens in de 10 jaar geïnspecteerd en gereinigd. Dit betekent dat in de planperiode jaarlijks circa 11,5 kilometer gemengde en gescheiden riolering is geïnspecteerd. Hierbij is sprake van een video-inspectie met rijdende camera. In totaal is in de periode 2009 tot en met 2012 ruim 62 kilometer riool geïnspecteerd. De planning was circa 58 kilometer die hiermee is gehaald. Rioolreparaties De gebruiksduur van rioleringen is begrensd. Door middel van een goede beheerstrategie wordt getracht de riolering op het juiste moment na de gebruiksduur te verlengen. Extra reparaties aan de riolering kunnen noodzakelijk zijn om het functioneren van het riool te waarborgen of te herstellen. In 2012 zijn naar aanleiding van schadebeelden herstelwerkzaamheden van binnenuit uitgevoerd door middel van een kous in wijk Krommeweg en een deel van de buurten Dorp en Oostendam. Reiniging straat- en trottoirkolken De straat- en trottoirkolken worden tot slot eenmaal per jaar gereinigd door middel van kolkzuigen. Daarnaast worden wegen 2 tot 3 keer per jaar geveegd, mede om vuilophoping in kolken te voorkomen. blad 9 van 54

Gemalen en pompinstallaties Wij hebben rioolgemalen in beheer die het afvalwater naar een ander bemalingsgebied verpompen. De twee hoofdrioolgemalen aan de Hoge Kade (oude benaming: Waelnes) en Volgerlanden die het afvalwater naar de zuivering verpompen zijn in het beheer van waterschap Hollandse Delta. Reiniging en reparaties van gemalen en pompinstallaties worden uitgevoerd door derden. Dit geldt tevens voor de drukgemalen. Vervanging riolering Aan de hand van inspecties, de zettingen en de leeftijd van het riool wordt bepaald welke riolering gerepareerd of vervangen dient te worden. In de afgelopen planperiode is in totaal circa 9 km riool vervangen die bekostigd zijn door de rioolheffing. In het vorige GRP staat beschreven dat jaarlijks circa 1,7 kilometer riolering wordt vervangen. Dit betreft gemengde riolering door middel van een gescheiden systeem, bestaande uit een hemelwater en vuilwaterriool. Gemiddeld is ongeveer circa 1,7 kilometer gemengde riolering per jaar vervangen. De conclusie is dat wij deze doelstelling hebben gehaald. In tabel 2.1 is dit per straat weergegeven. De verwachting is dat drukriolering vanaf 2030 pas aan vervanging toe is, aangezien in de afgelopen periode drukrioleringspompen, de zogenaamde minigemalen, zijn vervangen. Tabel 2.1: rioolvervanging per straat Jaar Straatnaam Lengte in m 2009 Reeweg 985 Vondelstraat 240 Weteringsingel 60 Van Duyvenvoordelaan 60 2010 Vondelhof 65 Julianasingel 650 Gerard Alewijnsstraat 170 2011 Van Elkstraat 690 Ter Spillstraat 765 Roodenburgstraat 220 Guldenweg 495 Schultz van Haegenstraat 175 2012 Waalstraat 85 Thorbeckestraat 320 Wilhelminasingel 245 Christinastraat 45 Margrietstraat 265 Tjerk Hiddesingel 510 Piet Heinstraat 410 Weteringsingel 165 Schultz van Haegenstraat 315 2013 Wassenaar van Obdampark 460 Isaac Sweerslaan 510 Evertsenstraat 265 Kortenaerstraat 145 Aert van Nesstraat 420 De Schutse 150 Totaal 8.885 blad 10 van 54

Rond 2008 is tevens 340 meter gemengde riolering in de wijk Oostendam vervangen die niet staat beschreven in het vorige GRP. Dit betreft de volgende straten: Hoogtstraat, Prins Bernardstraat en het Raadhuisplein. Tevens is tijdens de herstructurering van buurt Oostendam ongeveer 750 meter gemengd riool vervangen dat is bekostigd vanuit een apart investeringsbudget dat gevoed werd door het huidige Rhiant die woningen verhuurt en beheert en subsidiegelden door hogere overheden. Naast de rioolvervangingen die door afdeling Beheer Openbare Ruimte zijn begeleid, is tot 2012 circa 12 km nieuwe riolering aangelegd die vanuit de grondexploitatie van de nieuwbouwgebieden is gefinancierd en daarom niet ten laste zijn gekomen van het rioolbudget van het GRP. 2.1.3 Basisinspanning en waterkwaliteitsspoor De basisinspanning riooloverstorten is een aanbeveling van de CUWVO (Coördinatiecommissie Uitvoering Wet Verontreiniging Oppervlaktewater) uit 1992 die er op neerkomt dat rioolsystemen zodanig aangepast dienen te worden dat de vuiluitworp uit overstorten van deze systemen wordt verminderd waardoor de milieubelasting zoveel mogelijk wordt beperkt. Dit heeft uiteindelijk geleid tot nadere lozingseisen van rioolstelsels, die werden vastgelegd in WvO-vergunningen. Kortweg ontstond hier het 2 sporen beleid: 1. emissiespoor (basisinspanning) 2. waterkwaliteitsspoor Emissiespoor (basisinspanning) De regierol voor het behalen van de basisinspanning, bedoeld als referentie voor een bepaalde hoeveelheid vuilemissie achter riooloverstorten, is gelegen bij onze gemeente. De bedoeling is dat met investeringen in het rioolstelsel de vuiluitworp van rioolstelsels via riooloverstorten met tenminste de helft wordt verminderd ten opzichte van 1985. In de praktijk wordt veelal aan de basisinspanning voldaan door afkoppelen van verhard oppervlak, aanleg van bergbezinkbassins of het aanbrengen van meer pompcapaciteit. Wij hadden ons ten doel gesteld om tenminste 30% van het totale verhard oppervlak af te koppelen. In de praktijk wordt met reconstructiewerkzaamheden 100% van het openbaar verhard oppervlak afgekoppeld. In 2001 is door middel van het basisrioleringsplan (BRP) bepaald dat om aan de basisinspanning te voldoen vier bergbezinkbassins aangelegd dienden te worden. Deze zijn gerealiseerd in 2004 en 2005. In de achterliggende periode zijn, door het op hoogte brengen van overstortdrempels, maatregelen getroffen om intredend oppervlaktewater te voorkomen. In 2010 is dit BRP geactualiseerd voor de gemengde rioleringstelsels van Hendrik-Ido-Ambacht voor de periode 2010-2015, exclusief de Volgerlanden. Voordat er maatregelen getroffen kunnen worden om het milieutechnisch functioneren te verbeteren, dient eerst de interactie van de riolering met het oppervlaktewater te worden onderzocht. Dan wordt het ook inzichtelijk of de gemeente aan de basisinspanning voldoet. Met het waterschap zijn afspraken gemaakt over nader onderzoek naar de interactie van het rioolstelsel met het oppervlaktewater. Mogelijk zijn aanpassingen in het oppervlaktewatersysteem effectiever en goedkoper dan aanpassingen aan het rioolstelsel. Waterkwaliteitsspoor Tevens dient de gemeente te voldoen aan het waterkwaliteitsspoor, waarbij de onderzoekrol is gelegen bij waterschap Hollandse Delta. De maatregelen voor het waterkwaliteitsspoor zijn uitgewerkt in het waterplan (paragraaf 2.2). Deze maatregelen bestaan uit vergroting van duikers, aanleg van nieuwe blad 11 van 54

waterverbindingen en verbetering van de verversing. Een evaluatie van het waterplan heeft in 2009 plaatsgevonden. Hieruit komt naar voren dat van de 24 geplande maatregelen 9 zijn uitgevoerd, 8 komen te vervallen en 7 maatregelen nog uitgevoerd zouden worden. Met het waterschap is afgesproken dat de openstaande waterkwaliteitsspoormaatregelen worden heroverwogen. Dit door middel van het bovengenoemde nadere onderzoek naar de interactie van het rioolstelsel met het oppervlaktewater. 2.1.4 Overige maatregelen en onderzoeken geformuleerd in het vorige GRP Naast de maatregelen ten behoeve van de basisinspanning was in het vorige GRP een aantal algemene verbetermaatregelen opgenomen. De implementatie van de centrale gemaalcomputer is uitgevoerd. Het oplossen van de wateroverlast op een drietal locaties te weten de Reeweg, Guldenweg en de Hoge Kade is afgerond. Tot slot was in het vorige GRP een groot aantal onderzoeken benoemd die in de afgelopen planperiode stonden gepland. In tabel 2.2 is de stand van zaken van de voorgenomen onderzoeken weergegeven. In de afgelopen planperiode is veel opgepakt. Door gewijzigde (landelijke) inzichten is een aantal van deze onderzoeken komen te vervallen. Tabel 2.2: Voortgang reguliere maatregelen Nr Overzicht onderzoek en studies Voortgang Opmerking afvalwaterzorgplicht 1 Rioolbeheerplan Afgerond Betreft het rioolbeheerplan 2009-2013 2 Basisrioleringsplan (BRP) Afgerond Maatregelen dienen nog te worden bepaald in overleg met het waterschap 3 Mutatieprotocol rioolbeheersysteem Afgerond Het mutatieprotocol is ontwikkeld en geïmplementeerd 4 Beheersysteem huisaansluitingen Niet uitgevoerd Opnamemogelijkheden in nieuw beheersysteem worden onderzocht 5 Beheersysteem drukriolering Afgerond. De drukriolering is grotendeels gedigitaliseerd en opgenomen in het beheersysteem 6 Calamiteitenplan riolering Wordt afgerond in 2013, in overleg met het waterschap Aanvullend kan de werking van grotere rioolgemalen worden geraadpleegd via het telemetrisch beheersysteem Aquaview De nieuwe module C4100 van Rioned die in december 2012 is uitgekomen, dient hierbij als basis 7 Aansluitverordening riolering Afgerond Nu vervangen door Bouwbesluit 2012 8 Gemeentelijk rioleringsplan 2014-2018 Afgerond blad 12 van 54

Nr Overzicht onderzoek en studies hemelwaterzorgplicht Voortgang 1 Waterplan Het waterplan is geëvalueerd in 2009 2 Gemeentelijk afkoppelplan Vervallen, wegens ontbreken behoefte vanuit de gemeente 3 Communicatieplan en middelen -riolering Vervallen, wegens ontbreken behoefte 4 Meetplan riolering (inclusief meters) Niet uitgevoerd wegens andere prioritering waterschap Opmerking Openstaande maatregelen worden heroverwogen in overleg met het waterschap Het afkoppelbeleid is op hoofdlijnen in dit GRP opgenomen Communicatie is maatwerk en verloopt afdoende via internet en andere media Het waterschap is op de hoogte van onze wens. Gezamenlijk dient dit verder vorm te worden gegeven 5 Hemelwaterverordening Afgerond Maakt onderdeel uit van de aansluitverordening. Deze is nu vervangen door het Bouwbesluit 2012 Nr Overzicht onderzoek en studies grondwaterzorgplicht 1 Optimalisatie klachtenregistratie en grondwaterloket Voortgang Afgerond Opmerking Dit is vormgegeven door middel van het Meldpunt/wachtdienst en Mozaiek. 2 Grondwaternotitie Afgerond Dit is vormgegeven door ons grondwaterplan 3 Opname drainage in beheersysteem Deels afgerond, continu doorlopend proces Overige drainage wordt in het nieuwe beheersysteem GBI opgenomen blad 13 van 54

Nr Overzicht onderzoek en studies Voortgang Opmerking organisatie en samenwerking 1 Opstellen afvalwaterakkoord Niet afgerond Eind 2012 is een overeenkomst bestuurlijk bekrachtigd door Dordrecht, Zwijndrecht en onze gemeente en het waterschap Hollandse Delta. Dit betreft het Plan van aanpak voor de samenwerking binnen de afvalwaterketen. Indien uit onderzoek blijkt dat samenwerking vruchtbaar is en voordelen met zich meebrengt op het gebied van kwaliteit, kosten, kwetsbaarheid en duurzaamheid dan zal worden gestreefd dit te verankeren in een afvalwaterakkoord 2 Aanvullende onderzoeken afvalwaterakkoord Gestart eind 2012 Zal in 2013/2014 verder worden afgerond alvorens verankering in een afvalwaterakkoord zal plaatsvinden. 2.1.5 Verhelpen van wateroverlast Riolering In de afgelopen planperiode is aandacht besteed aan het bestrijden en verhelpen van wateroverlast uit de riolering. Aan de Reeweg is de riolering vervangen. Aan de Hoge Kade is een bergingsbak voor overtollig regenwater aangelegd. In de Guldenweg is de gemengde riolering vervangen door gescheiden riolering en zijn diameters vergroot. Tevens is drainage aangelegd. Grondwatermeetnet In het vorige GRP werd een voorstel gedaan voor het aanleggen van een grondwatermeetnet. In 2010 is hiervoor een ontwerp opgesteld. Door voortschrijdende technische ontwikkelingen is het nu ten opzichte van 2010 mogelijk geworden om een grondwatermeetnet met telemetrische meetapparatuur te realiseren dat binnen ons gereserveerd budget kan worden gerealiseerd. Het voordeel hiervan is dat het grondwatermeetnet eind 2013 vanaf het gemeentehuis kan worden geraadpleegd ten behoeve van onder andere dienstverlening en projecten. Op basis van deze uitgangspunten is een samenwerkingsverband opgestart met de gemeenten Vianen en Papendrecht om gezamenlijk in te kopen. blad 14 van 54

2.2 Personeel In het vorige GRP is aangegeven dat een capaciteit benodigd is van 4,7 fte. Wij hebben een vaste bezetting van 3,1 fte. De overige benodigde capaciteit wordt flexibel ingevuld door middel van inhuur op projecten en door het zoeken van samenwerking in de regio. 2.3 Financieel De maatregelen zoals opgenomen in het vorige GRP zijn binnen het totale budget gebleven. De rioolheffing is gesplitst in een eigenarendeel en een gebruikersdeel. In tabel 2.3 is het tariefsverloop gedurende 2009 tot en met 2013 weergegeven. Tabel 2.3 Tarief woningen 2009 2013 in euro ( ) 2009 2010 2011 2012 2013 Eigendom 90 94 94 98,70 105,60 Gebruik meerpersoons 42 44 44 46,08 49,20 Gebruik eenpersoons 21 22 22 23,04 24,60 Stijging 5,5% 4,6% 0,0% 4,9% 7,0% Het eigenarendeel bedraagt voor 2013 105,60. De hoogte van het gebruikersdeel is afhankelijk van de aard van het gebruik. Voor percelen die in de hoofdzaak tot woning dienen geldt een vast bedrag per perceel. In 2013 bedraagt dit 49,20 per perceel voor een meerpersoonshuishouden en 24,60 voor een eenpersoonshuishouden. In het vorige GRP is rekening gehouden met een jaarlijkse stijging van de rioolheffing van 3 %, exclusief inflatiecorrectie. In tabel 2.3 is de inflatiecorrectie meegenomen. In 2011 is, om de verhoging van de totale lastendruk in toom te houden, geen verhoging van de rioolheffing doorgevoerd. De stijging van de rioolheffing in 2013 is deels te verklaren door het besluit om vanaf 2013 btw in de heffing op te nemen. Het percentage btw in het tarief van de rioolheffing in 2013 bedraagt circa 2 %. In het GRP 2009-2013 werd tijdens de planperiode rekening gehouden met een stijging van het aantal heffingseenheden naar rato van het gereedkomen van de Volgerlanden. In 2013 zou dan sprake zijn van 12.707 eenheden. In 2013 bedraagt het aantal heffingseenheden 11.405 eenheden. De rioolheffing voor 2013 is geraamd op 1.691.000,- in plaats van 1.774.000,- voor woningen. Voor percelen die niet in de hoofdzaak tot woning dienen, wordt geheven op basis van het aantal m³ afvalwater dat vanuit het perceel wordt afgevoerd. In tabel 2.4 zijn de verschillende tarieven voor nietwoningen weergegeven. In het GRP 2009-2013 werd rekening gehouden met 45.000,- aan inkomsten voor niet- woningen in 2013. De verwachting is dat de daadwerkelijke inkomsten rond 80.000,- zullen bedragen in 2013. Tabel 2.4 Tarief niet-woningen 2013 Afgevoerd afvalwater Tarief 0-10.000 m³ 49,20 per eenheid van 200 m³ of een gedeelte daarvan 10.000-25.000 m³ Een vast bedrag van 2.460,00 vermeerderd met 36,90 per 200 m³ of een gedeelte daarvan tussen 10.000 en 25.000 m³ 25.000 50.000 m³ Een vast bedrag van 5.227,50 vermeerderd met 24,60 per 200 m³ of een gedeelte daarvan tussen 25.000 50.000 m³. 50.000 m³ of meer Een vast bedrag van 8.302,50 vermeerderd met 12,30 per 200 m³ of een gedeelte daarvan boven 50.000 m³. blad 15 van 54

2.4 Wat is veranderd? Wet- en regelgeving is continu aan verandering onderhevig. In bijlage 10 zijn de belangrijkste wijzigingen in de nationale wet en regelgeving die invloed hebben op dit GRP weergegeven. 2.5 Beleid Waterschap Het rioleringsbeleid van het waterschap Hollandse Delta is verwoord in de 'Nota Rioleringsbeleid'. In december 2012 heeft dit beleid de concept-status. Hierin beschrijft het waterschap wat zij belangrijk vindt en waarop de komende jaren ingezet gaat worden. Hierin is onderscheid gemaakt in de speerpunten per gemeentelijke zorgplicht. Ten aanzien van stedelijk afvalwater zet het waterschap in op: afronden van de laatste losse eindjes in het kader van de basisinspanning, deze discussie is daarna afgerond; opname van alle gemengde overstorten met drempelgegevens in het verbrede GRP; minimaal eens per 10 jaar herberekenen van het rioolstelsel; opstellen afvalwaterketenplan; voldoen aan waterkwaliteitsspoor. Indien nodig dienen gemeenten hiervoor maatregelen uit te voeren; blijvend toetsen van nieuwe emissiegegevens van openbaar vuilwaterriolering aan methodes voor het in kaart brengen van risico's voor volksgezondheid en diergezondheid; beter in kaart brengen van de kwantitatieve interactie tussen riolering en oppervlaktewater; intensief meten aan de riolering, teneinde de meetgegevens te kunnen gebruiken ter onderbouwing van eventuele extra benodigde emissiereductie in het kader van de Kaderrichtlijn Water en optimalisering van het bestaande gemengde stelsel; zo goed mogelijk anticiperen op klimaatverandering. Ten aanzien van hemelwater, zet het waterschap in op de volgende punten: in maatwerkoverleg trachten de zorgplicht hemelwater van de gemeente in redelijkheid, zo hoog mogelijk laten scoren in de voorkeursvolgorde (vasthouden, bergen en afvoeren) en waarbij de risico s acceptabel zijn; daar waar thans reeds sprake is van inzamelen van overtollig hemelwater en lozing ervan op het openbaar vuilwaterriool, streeft het waterschap er naar om dit water van het openbaar vuilwaterriool af te koppelen, mits de risico's acceptabel zijn. Getoetst wordt op waterkwaliteit, waterkwantiteit en zuiveringstechnische werken; maken van afkoppelkansenkaarten; alternatieve hemelwaterberging kwantificeren, bepalen in hoeverre dit meetelt in de wateropgave; waken voor foute aansluitingen; waken voor het niet introduceren van noemenswaardig volstaande hemelwaterleidingen. Dit in verband met zuurstofloos te lozen water. Ten aanzien van grondwater zet het waterschap in op: Het waterschap zet in op invulling van de zorgplicht grondwater van de gemeente die in redelijkheid zo hoog mogelijk scoort op de voorkeursvolgorde (vasthouden, bergen en afvoeren) en waarbij de risico s acceptabel zijn; Daar waar reeds sprake is van inzamelen van overtollig grondwater en lozing ervan op het openbaar vuilwaterriool, streeft het waterschap er naar om dit water ter plaatse te lozen, in dien nodig na passage van een kwaliteitsverbeterende voorziening. De gemeentelijke zorgplicht raakt op een aantal punten het taakveld van het waterschap. Immers als de gemeente bij overtollig grondwater besluit om dit af te voeren, zal dit water hoe dan ook 'naar het waterschap toe' komen. Het grondwater zal geloosd worden op oppervlaktewater of in sommige blad 16 van 54

gevallen direct in de afvalwaterketen, waarna uiteindelijk lozing plaatsvindt in het oppervlaktewater. In alle gevallen is het waterschap belanghebbend. Om het keuzeproces goed te kunnen begeleiden, is een afwegingskader uitgewerkt. blad 17 van 54

blad 18 van 54