De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company
Poll: Hoe gaat het met ondernemerschap in Nederland? 46% 40% A. A Geweldig B. B Relatief goed Er heerst een goede sfeer waarin ondernemerschap wordt aangemoedigd, maar er kan meer gebeuren C. C Gemiddeld 9% 5% D. D Relatief slecht Geweldig Relatief goed Gemiddeld Relatief slecht 2
Het aantal Nederlandse ondernemingen neemt toe, meer dan in andere landen Aantal ondernemingen in Nederland ( 000) 1 Groei van het aantal ondernemingen in Nederland versus andere landen (index, 2008-2013) 2 180 NL 1,247 1,248 1.7% p.a. 1,298 1,320 1,332 160 140 GE 120 SE FI NO 100 0 UK US 2011 2012 2013 2014 2015 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1 Panteia - Actieve onderneming (per 31 december), inclusief ZZP 2 OECD s index enterprises in Total industry, construction and market services BRON: Panteia, OECD 3
Ondernemerschap is essentieel voor de Nederlandse economie 2015 Segment Definitie Aantal bedrijven dznd Bruto toegevoegde Waarde % Werkgelegenheid dznd werkzame personen 100% 8.092 Grootbedrijf 3,3 46% 3.560 Middenbedrijf 12,1 20% 1.299 MKB Kleinbedrijf 2-50 werknemers, en Jaaromzet < EUR 7 mln, óf Balanstotaal < EUR 5 mln 490 27% 27% 2.440 33% ZZP 830 7% 830 BRON: Panteia - Ondernemerschap
Tussen 2008 en 2014 verdwenen in het kleinbedrijf ongeveer 340.000 banen, dit is 12% van de totale werkgelegenheid in het kleinbedrijf in 2008 2008-2014, dznd Bedrijfsgrootte Aantal werknemers 7.892 7.735 >500 3.106 3.315 +7% 100-499 1.429 1.442 +1% 50-99 598 559-6% 10-49 1.444-340 1.239-14% 1-9 1.315 1.181-10% 2008 2014 BRON: CBS Statline
Sinds 2008 is de werkgelegenheid in het MKB afgenomen met 2% per jaar 2008-2014, dznd Bedrijfsgrootte Aantal werknemers Gemiddelde groei per jaar % 3,000 50-99 werknemers -2,0% -1,0% 1,500 10-49 werknemers -2,5% 1-9 werknemers -1,7% 0 2008 09 10 11 12 13 2014 BRON: CBS Statline
Tevens ligt Nederland achter op andere Europese landen in aantal groeiers en netto banencreatie Snelgroeiend (>75% in 3 jaar) Verdeling kleinbedrijven 1 in Europese landen naar groeicohorten op basis van omzetgroei %, 2007-2010 Netto banencreatie in het MKB %, 2008-2014 Subtop (15-75% in 3 jaar) Licht groeiend (<15% in 3 jaar) Duitsland 4 21 28 53 Duitsland 20.2 Belgie 5 23 25 53 Frankrijk 17.9 UK 5 23 20 48 Belgie 11.0 Frankrijk 4 19 23 46 Luxemburg 5.3 Finland 5 21 20 46 UK 5.1 Denemarken 4 21 17 42 EU gemiddelde -0.9 Nederland 7 18 7 32-40% Nederland -2.4 1 Gedefinieerd als bedrijven met 10-49 werknemers volgens Europese definitie BRON: Panteia, 2007-2010; Europese Commissie, SME Performance Review, 2014
Over de afgelopen 6 jaar is het aantal stabiele / krimpende ondernemingen toegenomen en het aantal snelgroeiende ondernemingen afgenomen % Kleine ondernemingen 1 per groeitype 100% Stabiel/Krimpend ( 10% groei per jaar) Groeiend (10-20% groei per jaar) Snelgroeiend (>20% groei per jaar) 57 61 69 +20% Het aantal stabiele / krimpende kleine ondernemingen is toegenomen met 20% 33 11 32 7 26 5-20% -49% Het aantal groeiende ondernemingen is gedaald met 20% en het aandeel snelgroeiende bedrijven is gedaald met bijna 50% 2008 2011 2014 1 Gedefinieerd als bedrijven met 10-49 werknemers volgens Europese definitie
De uitdaging zit dus niet meer in het aantal start-ups maar in scale-up van de stabiele groep in klein-mkb CONCEPTUEEL >1 mld Omzet (niet op schaal) EUR 100 mln 50 mln 5 mln Nederland kent in internationaal perspectief relatief veel start-ups Kleinbedrijven met een omzet van 1-5 mln EUR hebben moeite op te schalen Nederlandse bedrijven rond de 50 mln EUR omzet groeien vaak niet (zelfstandig) door Tijd BRON: Team analyse, SER, Ministerie van Economische Zaken, Nederlands Centrum voor het Familiebedrijf
Poll: Wat is de voornaamste oorzaak voor haperende groei van kleine ondernemingen? A. A Exportmogelijkheden B. B Financiering (eigen en vreemd vermogen) C. C Ambitie van de ondernemer D. D Wetgeving E. E Vaardigheden F. F Structurele veranderingen (bijv. internet) 2% 31% 32% 12% Er is geld genoeg, alleen het proces van het vinden is het probleem 13% 10% Nederland voelt teveel aan als een gespreid bedje A. B. C. D. E. F. 10
Wij zagen de volgende thema s Financiering Vaardigheden Wetgeving Structurele veranderingen Conjunctuurgevoelig
Toch zijn er kleine ondernemingen in Nederland die snel groeien; wat doen zij goed? Voorbeelden van snel groeiende Nederlandse bedrijven Poll: Wat zit in het DNA van ondernemers met snelgroeiende bedrijven? Bedrijfsomschrijving Uitzendbureau (transport en logistiek Groei 2011-2013 880% A. Diversiteit BB. Groeiambitie 45% 35% Content management en webredactie 500% CC. Samenwerking D. Financiering 13% 7% Content management en webredactie 800% Diversiteit Groeiambitie Samenwerking Financiering 12
Poll: Welk initiatief zou het groeien van kleinondernemingen in Nederland verder ondersteunen? 29% A. A Verbeter het aanbod in ontwikkelingsmogelijkheden B. B Bredere data standard voor MKB C. C Vergroot de beschikbaarheid van risicobeoordelingen D. D Verhoog ambitie van kleinondernemers 20% 24% E. E Vergroot het aantal vreemd vermogen aanbieders F. F Overheidsfinancierings-instrumenten beter benutten 5% 8% 4% 9% G. G Fonds voor achtergestelde leningen H. H Pas regelingen aan die het kleinbedrijf belemmeren 1% A. B. C. D. E. F. G. H. 13
Er gebeurt al veel om ondernemerschap te stimuleren 1 2 3 4 5 6 Betere kwantitatieve informatie Grotere beschikbaarheid vreemd vermogen Grotere beschikbaarheid eigen vermogen Ambitie Uitbreiding ondernemersvaardigheden Exportmogelijkheden Huidige activiteiten Kwaliteit van financiële informatie verbeteren en transparant maken (EZ) Aanbod groeit, afwijzingen nog steeds hoog Verschillende pilots, nog weinig schaal Platform voor het delen van kennis en ervaring gericht op groei van ondernemingen? Netwerk opgezet door de EC om ondernemers te steunen bij internationale handel en innovatie Status t.o.v. doelstelling BRON: Bron 14
Hoe kunnen we kleine ondernemingen in Nederland helpen om harder te groeien? Elkaar meer stretchen TedEx voor ondernemers Ook verhalen over falen delen Inspireren Rolmodellen GROEI Inspireren Overtuiging creëren Groter dromen aanmoedigen Het maken van een business plan verplicht maken in elke opleiding APK voor ondernemers Mentor en meesterschap programma s Activeren Talent en vaardigheden Faciliteren Versterkings mechanismen Meer netwerken en klankboorden creëren en benutten, ook voor delen van kennis BRON: McKinsey proprietary research 15
Poll: Stel je bent Minister van Economische Zaken, welk idee zou je implementeren? 50% A. Reclame campagne om groei van MKB bedrijven te stimuleren B. Ondernemer roadshow door Nederland 21% CC. Lessen over ondernemen toevoegen aan het middelbare school curriculum D. Meer overheidsfondsen beschikbaar stellen 6% 9% 2% 12% E. E Werkgroep van ondernemers aanstellen met als taak het optimaliseren van wet- en regelgeving F. F Iets anders, namelijk A. B. C. D. E. F. Financieringstafels om het proces van financiering te versoepelen 16
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company