Potenties voor economische groei
|
|
- Irma van der Zee
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M Potenties voor economische groei Bijdragen aan economische groei van snelle groeiers en subtoppers Lia Smit Wim Verhoeven Gerrit de Wit Zoetermeer, 31 januari 2011
2 Potenties voor economische groei Snelle groeiers en subtoppers: beide belangrijk voor economische groei De Nederlandse economie is in de recessie gekrompen met 5%. Dat roept de vraag op hoe en in welk tempo weer terrein kan worden teruggewonnen. Daarbij ligt de focus onder andere op de bijdrage die Nederlandse bedrijven kunnen leveren aan economische groei. In het bijzonder op de bedrijven die bij uitstek geschikt zijn om hieraan een bijdrage te leveren: de snelle groeiers. Gewezen wordt op de potenties van de snelle groeiers: bedrijven die in drie jaar tijd gemiddeld 20% groei per jaar realiseren. Maar zijn zij de enige die perspectieven bieden? In het kader van deze vraag heeft EIM onderzoek verricht naar de potenties van subtoppers: bedrijven die wel groei realiseren, maar in een trager tempo dan snelle groeiers. Bij vergelijking tussen de subtoppers en snelle groeiers valt op dat beide groepen bijdragen aan economische groei, maar op verschillende manieren. Snelle groeiers zorgden in de periode voor een bruto werkgelegenheidsgroei van banen (61%); subtoppers creëerden in die periode banen (20%). Kijken we echter naar omzet dan blijken subtoppers in deze periode verantwoordelijk te zijn voor 36% van de nationale omzet tegenover 21% door snelle groeiers. Beide groepen leveren dus een bijdrage, zij het op andere indicatoren. In deze rapportage wordt dieper ingegaan op de kenmerken van beide groepen bedrijven en hun bijdragen aan economische groei. Snelle groeiers in Nederland worden ook vergeleken in internationaal perspectief. Met de resultaten van beide onderzoeken (snelle groeiers in internationaal perspectief en groei van subtoppers) als input, heeft EIM op 30 november 2010 een Kennisevent georganiseerd. Elf experts op het terrein van groei hebben aan de hand van stellingen hun visie gegeven op de onderzoeksresultaten en hebben tips gegeven over hoe de groei van beide groepen te bevorderen. U treft hiervan een kort verslag aan onder
3 Snelle groeiers: kenmerken internationaal vergeleken Snelgroeiende bedrijven (in de grootteklasse werknemers) groeien in een driejaarlijkse periode gemiddeld met 20% per jaar. Met deze prestatie zorgen zij voor meer dynamiek in het economische landschap. De onderliggende verklaring voor hun snelle groei is dat deze bedrijven gemiddeld innovatiever en productiever zijn. Met hun snelle groei realiseren de ondernemers die deze bedrijven runnen ook een spillover effect: zij zijn een rolmodel voor andere ondernemers. Als er gekeken wordt naar de 9 belangrijkste benchmarklanden, dan bevindt Nederland zich nu in de middenmoot: 11% van de bedrijven in Nederland behoort tot de groep snelgroeiende bedrijven. 1 De jaren daarvoor lag dit percentage een stuk lager en eindigde Nederland in de onderste regionen. Er is dus een vooruitgang te constateren. Japan 3.4 Duitsland 5.9 Frankrijk Italie Belgie Nederland Finland Verenigd Koninkrijk Denemarken 13.5 Verenigde Staten percentage snel groeiende bedrijven EIM verricht op dit moment een internationale studie naar snelgroeiende bedrijven. In 17 landen wordt over een periode van 7 jaar ( ) gezocht naar verklarende factoren voor het percentage snelle groeiers in een land. Alhoewel de totale studie nog niet is afgerond, kan al wel inzicht worden gegeven in een aantal tussenresultaten. In de bekeken periode lag het aantal snelle groeiers in Nederland lager dan het gemiddelde in de 17 bekeken landen. Uit regressieanalyse blijkt dat de volgende factoren hierbij een rol hebben gespeeld. Nederland is een relatief klein land. Het blijkt dat in grotere landen bedrijven vaker tot snelle groei kunnen komen, omdat zij een grotere binnenlandse markt ter beschikking hebben. Nederland kende in de bekeken periode een relatief lage groei van het BNP. Bij minder economische groei is het lastiger snel te groeien. Nederland kende in de bekeken periode een relatief lage deelname aan hoger onderwijs. Uit diverse andere studies is al gebleken dat hoger op- 1 De cijfers uit de tabel hebben betrekking op de werkgelegenheidsgroei tussen onder bedrijven met een omvang tussen de 50 en 1000 werknemers in het begin van de periode, dus in
4 geleide ondernemers meer succes hebben en dus vaker een snelgroeiende onderneming zullen hebben. Nederland heeft relatief veel wetgeving ter bescherming van de werkgelegenheid. Snelgroeiende ondernemingen zijn gebaat bij een flexibele arbeidsmarkt, zodat zij makkelijker en sneller nieuw personeel kunnen aantrekken c.q. zittend personeel kunnen afstoten. Nederlandse ondernemers ondernemen relatief vaak vanwege de onafhankelijkheid die zij daarmee krijgen en relatief weinig om er een hoger inkomen aan over te houden. De groeiambities liggen dus lager in vergelijking met andere landen. Snelle groeiers: rol in de economie 1 Alhoewel het verband tussen de effecten van snelle groeiers en macroeconomische groei tot dusver niet empirisch is aangetoond, kan wel degelijk inzicht worden verschaft in de rol die deze bedrijven vervullen in de Nederlandse economie. Rol voor de werkgelegenheid In onderstaand diagram is zichtbaar gemaakt welk aandeel snelle groeiers, normale groeiers, gelijkblijvers en krimpers hadden in de totale werkgelegenheid in Nederland in de periode Deze analyse is verricht over een selectie van bedrijven met meer dan 1 werkzame persoon. Figuur 1 Aandelen in werkgelegenheid krimpers 23% snelle groeiers 5% normale groeiers (subtoppers) 17% gelijkblijvers 55% Bron: EIM 2010 op basis van Reachdatabase. 1 In afwijking van de vorige paragraaf is snelle groei hier gemeten over een periode van 5 jaar, waarbij gekeken is naar een mix van absolute en relatieve groei. In deze paragraaf zijn alle bedrijven meegenomen die op het einde van de meetperiode 2 of meer werkzame personen hadden en die aan het begin van de meetperiode reeds bestonden. 4
5 Opvallend is dat snelle groeiers slechts voor 5% bijdragen aan de werkgelegenheid en normale groeiers (de subtoppers) voor 17%. Waarom ligt de focus in het economische beleid dan zo sterk op snelle groeiers als het gaat om werkgelegenheid? Die focus wordt verklaard door het feit dat snelle groeiers een grote bijdrage leveren als er wordt gekeken naar de werkgelegenheidsgroei. In de periode waren snelle groeiers verantwoordelijk voor 61% van de banencreatie: zij zorgden in die periode voor nieuwe banen. De subtoppers droegen voor 20% bij aan de werkgelegenheidsgroei met banen. Zie verder onderstaande illustratie. Figuur 2 Groei/krimp bedrijven , aantallen en aandeel bedrijven % % 0 0% -2% % snelle groeiers normale groeiers (subtoppers) gelijkblijvers krimpers totaal Bron: EIM 2010 op basis van Reachdatabase. Rol in de totale omzet van Nederlandse bedrijven Snelle groeiers realiseerden van een groeiend aandeel in de totale omzet. In onderstaande illustratie is te zien dat de snelgroeiende bedrijven in % van de totale omzet voor hun rekening namen tegenover 29% van de normale groeiers. Aan het eind van de periode (2007) verzorgden snelle groeiers 21% van de totale omzet tegenover 36% die door de subtoppers werd verzorgd: beide categorieën realiseerden een 7%-punt hoger aandeel. 5
6 Figuur 3 Aandelen in totale omzet, periode begin periode snelle groeiers; krimpers; einde periode snelle groeiers; krimpers; normale groeiers (subtoppers); gelijkblijvers; gelijkblijvers; normale groeiers (subtoppers); Bron: EIM 2010 op basis van Reachdatabase. Als er echter wordt gekeken naar de omzetgroei in de periode , dan blijken subtoppers, en niet snelle groeiers, op de eerste plaats te staan. Figuur 4 Omzetgroei , absoluut (in mln. euro's) en relatief (in procenten) 400,0 350,0 349,1 300,0 250,0 200,0 150,0 135,8 193,7 36% 100,0 50,0 0,0 97% 70% 41,4 21-6% -50,0 snelle groeiers normale groeiers (subtoppers) -21,8 gelijkblijvers krimpers totaal Bron: EIM 2010 op basis van Reachdatabase. Snelle groeiers en subtoppers vergeleken Als snelle groeiers en subtoppers over de periode worden vergeleken op hun bijdragen aan werkgelegenheid, werkgelegenheidsgroei, omzet en omzetgroei, dan blijken zij beide om verschillende redenen aantrekkelijke partners voor de overheid. Daar waar snelle groeiers vooral scoren op werkgelegenheidsgroei, zijn subtoppers vooral aantrekkelijk als het gaat om het realiseren van omzetgroei. Er zijn ook nog een aantal vergelijkingen gemaakt op andere terreinen (indicatoren). In onderstaande tekstbox wordt een overzicht gegeven. Indicator Snelle groeiers Subtoppers Continuïteit van snelle groei is tijdelijk fenomeen: normale groei (minder dan de groei slechts 10% van de gemiddeld 20% per jaar 6
7 snelle groeiers houdt over 4 jaar de groeispurt vol over drie jaar) wordt over jaren volgehouden Effect extra omzetgroei jaarlijks banen extra jaarlijks banen extra van 1% Productiviteit omzetgroei per werkende is relatief lager omzetgroei per werkende is relatief hoger Financiële gezondheid buffervermogen is beperkt aanwezig buffervermogen is in ruim voldoende mate aanwezig Knelpunten relatief meer knelpunten relatief minder knelpunten Expertdiscussie Op 30 november 2010 zijn de onderzoeksresultaten uit deze rapportage voorgelegd aan 11 experts (zie bijlage 1) op het terrein van (snelle) groei en innovatie van bedrijven. Aan de hand van twee stellingen hebben zij hun visie gegeven op mogelijke beleidsimplicaties van de onderzoeksresultaten. Stelling: Efficiënt economisch beleid gericht op groei, focust op snelle groeiers Wetenschappelijk onderzoek heeft niet aangetoond dat dit zo is. Snelle groeiers zijn vooral interessant in het licht van werkgelegenheidsgroei. Nederland kampt op dit moment niet met een buitensporig hoge werkloosheid, dus is het de vraag of de focus uitsluitend op snelle groeiers moet liggen. Nederland is nog steeds een van de meest welvarende landen; als het percentage snelle groeiers wat lager ligt: so what? Belangrijker is dat meer ondernemers een groeiambitie krijgen. Kan er niet worden onderzocht hoe je dat kunt realiseren? In Denemarken is er bijvoorbeeld ook een hoge welvaart, maar ook een hoger aandeel snelle groeiers dan in Nederland en overall zijn ondernemers in Denemarken meer bereid risico te nemen. Wat is de achterliggende drijvende kracht? Snelle groei is niet alleen maar positief: het brengt meer risico mee. Hoe houd je de zaak onder controle? Vanuit dit oogpunt zijn er zeker argumenten voor een wat tragere groei (bijv. 10% per jaar) die soepeler te managen is. Port4Growth begeleidt bedrijven bij hun omzetgroei van 2 naar 20 miljoen euro in 5 jaar tijd. Ondanks de zware recessie blijkt 65% van deze bedrijven nog groei te realiseren. Zelf geven zij aan dat dit komt door hun sturing op groei en strakke, goed georganiseerde bedrijf. Je moet ook kijken naar de markten waarop snelle groeiers opereren. Als er weinig concurrentie is, zoals op sommige ICT-markten, dan is de markt al snel 'van jou'. In Nederland starten veel nieuwe bedrijven in de dienstensector; slechts 1% van de start ups zit in de industrie. Dit vraagt om een modern industriebeleid. Groei van bedrijven wordt bevorderd door een goede voedingsbodem: is ondernemen in Nederland leuk? Het huidige ontslagrecht werpt drempels op voor het aannemen van personeel. Die drempels zou je moeten slechten om groei te stimuleren. Daarnaast zou je concurrentie moeten bevorderen door het aantrekkelijk maken van ondernemerschap. Daardoor ontstaan nieuwe bedrijven en ervaren bestaande ondernemingen meer prikkels tot innovatie. 7
8 Er moet dus meer aandacht komen voor ondernemerschap in het onderwijs. En dan niet alleen op de TU: juist lagere opleidingsniveaus kunnen met een praktische aanpak een rol spelen bij het vermarkten van kennis. Inspirerende voorbeelden en rolmodellen kunnen hierbij worden ingezet. Stelling: Effectief economisch beleid gericht op groei, vereist samenwerking en kennisdeling Deze stelling is een open deur. De vraag is vooral: hoe realiseer je nu samenwerking en kennisdeling? Er moet in het ondernemerschapsbeleid meer gewerkt gaan worden vanuit het microniveau, meer bottom-up. Direct in de nabijheid van bedrijven liggen de mogelijkheden tot beïnvloeding. Een voorbeeld van wat organisaties op dit moment doen: rondetafelbijeenkomsten met 15 ondernemers. Dit leidt tot kennisdeling. Ook zou de valorisatieagenda toenemende mogelijkheden kunnen bieden om de samenwerking onderling en ook tussen ondernemers en kennisinstellingen te stimuleren. IPC's en innovatievouchers zijn goede voorbeelden hiervan. IPC's zijn overigens wel lastig te realiseren in de praktijk: met bloed, zweet en tranen. Ondernemers blijken niet makkelijk bereid te zijn tot het delen van kennis. Zij zien elkaar toch vooral als concurrenten. Opvallend is dat jongere ondernemers hier minder moeite mee hebben. 8
9 Deelnemerslijst Kennisevent Groei Wetenschap Eric Stam, hoogleraar ondernemerschap, Universiteit Utrecht Jeroen de Jong, universitair docent, innovatiespecialist, Erasmus Universiteit Rotterdam Marcel Kleijn, raadsmedewerker, Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid Beleid Muriel van de Kley, beleidsmedewerker cluster ondernemerschap, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Pieter Waasdorp, Interdepartementale programmacommissie Kennis en Innovatie Beleidsuitvoering Madelon Knop, programmamanager, Porth4Growth Bedrijfsleven Hans Stegeman, Macro-economische Afdeling, Rabobank Fort Jan Wisse RA, bedrijfseconomisch en fiscaal adviseur, Koninklijke Metaalunie EIM Gerrit de Wit, programmamanager Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap Wim Verhoeven, senior accountmanager en senior onderzoeker Lia Smit, accountmanager Ondernemerschap 9
M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland
M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage
Nadere informatieInternationale Benchmark 2009 Extra landen
M200907 Internationale Benchmark 2009 Extra landen Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans drs. W.H.J. Verhoeven R. in 't Hout Zoetermeer, mei 2009 1 Inleiding EIM publiceert jaarlijks de Internationale Benchmark.
Nadere informatieScaleUp Dashboard 2015
Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese
Nadere informatieM Nieuwe werkgevers in 2004: De stap naar het aannemen van personeel. Guido Brummelkamp Wim Verhoeven Sjaak Vollebregt
M200919 Nieuwe werkgevers in 2004: De stap naar het aannemen van personeel Guido Brummelkamp Wim Verhoeven Sjaak Vollebregt Zoetermeer, december 2009 Nieuwe werkgevers Boodschap Nederland kent over de
Nadere informatieDe haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company Poll: Hoe gaat het met ondernemerschap in Nederland?
Nadere informatieMKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld
M200903 MKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld drs. M. van Leeuwen Zoetermeer, februari 2009 Grootstedelijk MKB Uit eerder onderzoek van EIM 1 blijkt dat het vertrouwen van het MKB in de
Nadere informatieConclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland
Conclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland Presentatie 8 februari 2017 Provincie Gelderland Provinciale Staten Commissie Economie, Energie en Milieu Linze Rijswijk,
Nadere informatieBehoefte aan financiering in het MKB
M200909 Behoefte aan financiering in het MKB Ontwikkelingen van december 2008 tot april 2009 Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 MKB iets minder pessimistisch over financiering Het algemene
Nadere informatieFinancieringsmonitor Groei
M200908 Financieringsmonitor Groei Gevestigde bedrijven en snelle groeiers vergeleken Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 Financieringsmonitor groei Terugval financieringsbehoefte snelle groeiers
Nadere informatieM200705. Werkgelegenheid bij startende bedrijven. drs. A. Bruins
M200705 Werkgelegenheid bij startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2007 2 Werkgelegenheid bij startende bedrijven Van startende bedrijven wordt verwacht dat zij bijdragen aan nieuwe werkgelegenheid.
Nadere informatieOnderzoeksflits. Atlas voor gemeenten 2016 Thema Water. De positie van Utrecht uitgelicht. IB Onderzoek, 29 juni Utrecht.
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2016 Thema Water De positie van Utrecht uitgelicht IB Onderzoek, 29 juni 2016 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus 16200
Nadere informatieKengetallen ondernemerschap
Kengetallen ondernemerschap Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans R. in 't Hout K. Bakker drs. W. H.J. Verhoeven Zoetermeer, 14 augustus 2009 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische
Nadere informatieVoor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland
Voor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland Voornamelijk binnen de zakelijke dienstverlening neemt het aandeel snelgroeiende bedrijven snel toe. Binnen de topsectoren
Nadere informatieM200704. Markt- en klantgerichtheid in het MKB. drs. S.C. Oudmaijer
M200704 Markt- en klantgerichtheid in het MKB drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, februari 2007 Markt- en klantgerichtheid in het MKB In de rapportage beschrijft EIM drie indicatoren om de klant- en marktgerichtheid
Nadere informatieM200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB
M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend
Nadere informatieR&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied
R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied In Nederland werd in 2014 in totaal 13,3 miljard uitgegeven aan R&D: wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling (de voorlopige cijfers 2015 laten een groei
Nadere informatieAllochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010
FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage
Nadere informatieSamenvatting Twente Index 2016
Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil
Nadere informatieAGRO FOOD MONI TOR EDE
AGRO FOOD MONI TOR EDE HIGHLIGHTS 2016 Voorwoord Ede ligt in het hart van FoodValley, de internationale topregio voor kennis en innovatie op het gebied van voedselproductie. Food omvat veel schakels in
Nadere informatieM200802. Vrouwen aan de start. Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven. drs. A. Bruins drs. D.
M200802 Vrouwen aan de start Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2008 2 Vrouwen aan de start Vrouwen vinden het starten
Nadere informatieExportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler
Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor
Nadere informatieSTEM. Science - Technology - Engineering - Math STEM-vaardigheden onderzoek onder meisjes
STEM Science - Technology - Engineering - Math STEM-vaardigheden onderzoek onder meisjes Opvallende resultaten Nederlandse meisjes negatief over eigen bètavaardigheden Meer dan de helft van de Nederlandse
Nadere informatieDatum 28 november 2016 Uitvoering motie Bruins/Duisenberg: monitor omvang alfa-, bèta-, gamma-, en technische wetenschappen
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Onderzoek en Wetenschapsbeleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375
Nadere informatieKnelpunten van het MKB in de steden
M000 Knelpunten van het MKB in de steden K.P. van den Berg MSc drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, januari 00 Knelpunten van het MKB in de steden Van alle mogelijke bedrijfsknelpunten vormen de administratieve
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieR&D-barometer Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven. November 2018
R&D-barometer 2018 Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven November 2018 Inhoud 1. Achtergronden onderzoek 2. Kerncijfers R&D-barometer 2018 3. De trends in R&D; samenwerking blijft
Nadere informatieStarters zien door de wolken toch de zon
M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische
Nadere informatieVoortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks
ANNEX Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 21 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks 1. Deelname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) De Nederlandse waarde voor
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieInnovatiemonitor. resultaten 2018 samenvatting
Innovatiemonitor resultaten 218 samenvatting MPD Groene Energie werkt aan een mix van energie-oplossingen voor een betaalbare, maatschappelijke en energie-verantwoorde toekomst. 2 Innovatiemonitor resultaten
Nadere informatieSnapshots van de regionale economie
Snapshots van de regionale economie Een Groene, Gezonde en Slimme Regio Provincie Utrecht Economische groei (%) bbp/brp, Provincie Utrecht en, 1996- Beroepsniveau banen (%), Provincie Utrecht en, 4 4 7%
Nadere informatieBedrijvendynamiek in Nederland: goed of slecht?
M200509 Bedrijvendynamiek in Nederland: goed of slecht? Wim Verhoeven Petra Gibcus Pauline de Jong - 't Hart Zoetermeer, 8 december 2005 Bedrijvendynamiek in Nederland: goed of slecht? Bedrijvendynamiek
Nadere informatieDe haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 1. Ondernemerschap lijkt te bloeien in Nederland. Er zijn veel nieuwe starters en een groot aantal (jonge) bedrijven. Nederland heeft
Nadere informatieV erschenen in: ESB, 83e jaargang, nr. 4149, pagina 344, 24 april 1998 (datum) De arbeidsmarkt voor informatici is krap en zal nog krapper worden.
Het informatici-tekort A uteur(s): Smits, W. (auteur) Delmee, J. (auteur) Grip, A. de (auteur) De auteurs zijn werkzaam bij het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van de Universiteit
Nadere informatieBijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten. Meest innovatieve regio s
Bijlage 1: Gekozen regio s en hun sterke kanten Meest innovatieve regio s Het Europese Innovatie Scoreboord op regionaal schaalniveau geeft in 2003 zes regio s aan als de leiders van Europa. Deze zijn
Nadere informatieMKB-ondernemers met oog voor de toekomst
M200803 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in Oost. Ondernemerschap in Oost. Het aantal vestigingen in stadsdeel Oost groeit sterk. november 2011
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel telt veel kleine bedrijven die zich voornamelijk bevinden in de en in de explosief groeiende cultuur en recreatie sector. Het hoge aantal starters zorgt
Nadere informatieINNOVATIEMONITOR. resultaten regiofoodvalley.nl
INNOVATIEMONITOR resultaten 218 regiofoodvalley.nl Noldus Information Technology uit Wageningen werkt met kennis en begrip van het wetenschappelijk domein aan software, hardware en praktische toepassingen
Nadere informatieEen eigen bedrijf is leuk!
M200815 Een eigen bedrijf is leuk! Ervaringen van starters uit de jaren 1998-2000 drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, december 2008 2 Een eigen bedrijf is leuk! Een eigen bedrijf geeft ondernemers
Nadere informatiebedrijven Hoeveel jonge bedrijven hebben geïnvesteerd? Waarin hebben de bedrijven geïnvesteerd?
Minirapportage: Het investeringsgedrag van jonge bedrijven inlichtingen: drs. A. Bruins datum: augustus 03 bestelnummer: M0306 Voor bedrijven die de startfase zijn doorgekomen - zogenaamde jonge bedrijven
Nadere informatieFME Postbus AD Zoetermeer T E I HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête voorjaar 2016
FME Postbus 190 2700 AD Zoetermeer T 079 353 11 00 E info@fme.nl I www.fme.nl HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête 2016 Algemeen Ondernemers in de technologische industrie hebben in 2015 een omzetgroei
Nadere informatieEconomische kracht van het MKB in Kop van Noord-Holland in 2011
Economische kracht van het MKB in Kop van Noord-Holland in 2011 Hoe meten we de economische kracht? In deze rapportage leest u hoe groot de economische kracht is van het midden- en kleinbedrijf (MKB) 1
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Zuidoost Ondernemers in Zuidoost, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in In is relatief veel werkgelegenheid maar er zijn wat minder bedrijven. Dit komt door de aanwezigheid van meerdere grote bedrijven op en rond het bedrijven terrein
Nadere informatieM Bedrijfsoverdrachten in het MKB
M200316 Bedrijfsoverdrachten in het MKB dr. J. Meijaard drs. B.J. Diephuis Zoetermeer, 17 februari 2004 Op dit moment zijn meer bedrijven dan ooit bezig met een bedrijfsoverdracht. Een flink deel van de
Nadere informatieBuitenlandse investeringen door het MKB
M00408 Buitenlandse investeringen door het MKB Toenemende investeringen in lagelonenlanden of op kousenvoeten naar buurlanden? Jolanda Hessels Maarten Overweel Zoetermeer, 13 oktober 004 Buitenlandse investeringen
Nadere informatieMKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs
M201114 MKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs MKB-ondernemers over ondernemen in het reguliere onderwijs drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, november 2011 MKB ziet wel brood in
Nadere informatieBedrijvendynamiek in Nederland: starten, stoppen en snel doorgroeien.
Bedrijvendynamiek in Nederland: starten, stoppen en snel doorgroeien. Verslag van het EIM Beleidscafé gehouden op 8 december 2005 in Pulchri Studio (Den Haag). Gespreksleider: Yvonne Prince, directeur
Nadere informatieBedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, 5 juli 2013 Rapportnummer : A201337 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatie>Retouradres Postbus BJ Den Haag
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Datum 28 februari 2017 Betreft Brief aan Kamer met beantwoording Kamervragen van de leden Dijkstra en Van Weyenberg (beiden D66) over jonge vrouwen die vaak
Nadere informatieM200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt
M200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt A.M.J. te Peele Zoetermeer, 24 december 2004 Meer hoger opgeleiden in het MKB Het aandeel hoger opgeleiden in het MKB is de laatste jaren gestegen. Met name in de
Nadere informatieAtlas voor gemeenten 2012:
BestuursBestuurs- en Concerndienst Atlas voor gemeenten 2012: de positie van Utrecht notitie van Bestuursinformatie www.onderzoek.utrecht.nl Mei 2012 Colofon uitgave Afdeling Bestuursinformatie Bestuurs-
Nadere informatieMKB investeert in kennis, juist nu!
M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,
Nadere informatieStemming onder ondernemers in het MKB
Stemming onder ondernemers in het MKB Vertrouwen van ondernemers in de economie weer toegenomen In het voorjaar van 2010 is het vertrouwen in de Nederlandse economie onder MKB-ondernemers flink toegenomen.
Nadere informatieHelp, ik heb personeel
Help, ik heb personeel nodig! Inleiding 1 1.1 Een handboek, is dat nodig? Iedere arbeidsorganisatie heeft in mindere of meerdere mate personeel nodig. Dat gaat meestal niet vanzelf; u moet er genoeg moeite
Nadere informatieRegionaal-Economische Barometer
Regionaal-Economische Barometer Verwachtingen voor Assen-Beilen in 2011 Januari 2011 CONCLUSIES Groeiverwachting Nederlandse economie in 2011 1½ procent Overheid en zorg goed voor 40 procent van de werkgelegenheid
Nadere informatieOnderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2019
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2019 Thema groei en krimp - De positie van Utrecht uitgelicht Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl
Nadere informatieM Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel
M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg
Nadere informatieMonitor Werkloosheid Noord-Veluwe 3 e kwartaal 2010
Monitor Werkloosheid Noord-Veluwe 3 e kwartaal 2010 Oktober 2010 Opsteller: Jiska Krikke Contactpersoon: Gerrit Marskamp Regio Noord-Veluwe, t:0341-474 436 Regio Noord-Veluwe wil in het kader van arbeidsmarktbeleid,
Nadere informatieOnderzoeksflits.
Onderzoeksflits www.utrecht.nl/onderzoek De positie van de regio Utrecht in de Regional competitiveness index 2013 1 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht 030
Nadere informatieAgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers
AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft
Nadere informatieEen Werkende Arbeidsmarkt
Een Werkende Arbeidsmarkt Bas ter Weel 16 mei2014 Duurzame inzetbaarheid Doel Langer werken in goede gezondheid Beleid gericht op Binden: Gezondheid als voorwaarde voor deelname Ontbinden: Mobiliteit als
Nadere informatieDE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017
DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische
Nadere informatieOndernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief
M201208 Ondernemerschap in in perspectief Ondernemerschap in vergeleken met en de rest van Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012 Ondernemerschap in in perspectief In zijn er meer nieuwe
Nadere informatieZzp ers in de provincie Utrecht 2013. Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep
Zzp ers in de provincie Utrecht 2013 Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep Ester Hilhorst Economic Board Utrecht Februari 2014 Inhoud Samenvatting Samenvatting Crisis kost meer banen in 2013 Banenverlies
Nadere informatieAtlas voor gemeenten 2014: de positie van Utrecht
Atlas voor gemeenten 2014: de positie van Utrecht een notitie van Onderzoek 6 juni 2014 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl internet
Nadere informatie1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12
inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling
Nadere informatieMei Economische Barometer Valkenswaard en Waalre. Verwachting voor 2010 en 2011
Verwachting voor 2010 en 2011 Mei 2010 CONCLUSIES Zakelijke dienstverlening domineert de economie van Waalre. Valkenswaard kent relatief veel industrie en groothandel. Afname van de werkgelegenheid doet
Nadere informatieProfit. Europa is een van s werelds meest welvarende regio s. en heeft een van de grootste interne markten. Deze
Profit Europa is een van s werelds meest welvarende regio s en heeft een van de grootste interne markten. Deze positie wordt echter bedreigd door de snelle opkomst van Azië, maar ook door het steeds groter
Nadere informatieBedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis
Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht
Nadere informatieM200608. Vooral anders. De kwaliteit van het personeel van de toekomst. Frans Pleijster
M200608 Vooral anders De kwaliteit van het personeel van de toekomst Frans Pleijster Zoetermeer, september 2006 De Werknemer van de toekomst Van alle ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf verwacht
Nadere informatieRegionale prognoses 2015. Culemborg
Regionale prognoses 2015 Culemborg Hogere en breder gedragen groei Naar verwachting groeit de Nederlandse economie in 2015 met 1,7 procent. Daarbij dragen consumenten dit jaar voor het eerst sinds 2008
Nadere informatieSaldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8
BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet
Nadere informatieDe arbeidsmarkt klimt uit het dal
Trends en ontwikkelingen arbeidsmarkt en onderwijs De arbeidsmarkt klimt uit het dal Het gaat weer beter met de arbeidsmarkt in, ofschoon de werkgelegenheid wederom flink daalde. De werkloosheid ligt nog
Nadere informatieFact sheet. Ondernemers in Nieuw-West, te bestuderen kijken we eerst naar alle vesti- merschap in stadsdeel Nieuw-West zich verhoudt
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in is een samenvoeging van de vroegere stadsdelen Geuzenveld/Slotermeer, Slotervaart en Osdorp. Het stadsdeel is vooral een woongebied en heeft dan ook een relatief
Nadere informatie14 BIJLAGE INTERNATIONALE KERNGEGEVENS BBP per hoofd van de bevolking
14 BIJLAGE INTERNATIONALE KERNGEGEVENS In deze bijlage worden Nederlandse cijfers op het terrein van arbeidsmarkt en sociale zekerheid vergeleken met die van een groot aantal Europese landen, de USA en
Nadere informatieDe arbeidsmarkt in Midden-Limburg
De arbeidsmarkt in Midden-Limburg Hoe om te gaan met een krapper wordende arbeidsmarkt Jeroen van den Berg (UWV) Herten, november 2017 Planning UWV Arbeidsmarktprognose 2017-2018 Wat betekent dit voor
Nadere informatieKWARTAALMONITOR JULI Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland
KWARTAALMONITOR JULI 2015 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 3 AFSCHAFFEN ZELFSTANDIGENAFTREK IS GEEN OPLOSSING 4 MEER VROUWEN ALS FREELANCER AAN DE SLAG 5 MEER FREELANCERS,
Nadere informatieDatum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieWerkgelegenheidsonderzoek 2010
2010 pr ov i nc i e g r oni ng e n Wer kgel egenhei dsonder zoek Eenanal ysevandeont wi kkel i ngen i ndewer kgel egenhei di nde pr ovi nci egr oni ngen Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Werkgelegenheidsonderzoek
Nadere informatieHuidig economisch klimaat
Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel
Nadere informatieOverheid en economie
Overheid en economie Overheid en economie Het aandeel van de overheid in de economie, de overheid als actor en de overheid op regionaal niveau, een verkenning Inleiding Het begrip economische groei komt
Nadere informatieNederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut.
ONDERZOEKSRAPPORT Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut. Introductie In het Human Capital 2015 report dat het World
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in West. gen. In stadsdeel West zijn er in Amsterdam als geheel. Zo wordt er bijvoorbeeld
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in telt veel kleine bedrijven. Daarnaast heeft dit stadsdeel het hoogste aantal zzp ers. Ook kent geen ander stadsdeel jaarlijks meer starters dan. Het is een stadsdeel
Nadere informatieEindexamen vwo economie 2014-I
Opgave 1 1 maximumscore 2 De kredietcrisis in de VS leidt ertoe dat Nederlandse banken verlies lijden op hun beleggingen in de VS en daardoor minder makkelijk krediet verstrekken aan bedrijven. Hierdoor
Nadere informatieHet belang van het MKB
MKB Regio Top 40 Themabericht Rogier Aalders De nieuwe MKB Regio Top 40 is uit. Zoals u van ons gewend bent, rangschikken we daarin de veertig Nederlandse regio s op basis van de prestaties van het MKB
Nadere informatieInkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten
M200602 Inkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten Betere kwaliteiten en lagere prijzen in geliberaliseerde markten? drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, mei 2006 Inkoopgedrag van het MKB
Nadere informatieBijlage HAVO management & organisatie. tijdvak 2. Informatieboekje. HA-0251-a-15-2-b
Bijlage HAVO 2015 tijdvak 2 management & organisatie Informatieboekje HA-0251-a-15-2-b Informatiebron 1 QWIC QWIC bv (Quality With Innovative Convenience) is opgericht in 2006 door Michiel Hartman en Taco
Nadere informatieM Snelle groeiers zijn ambitieus. Snelle groeiers versus niet-snelle groeiers
M200713 Snelle groeiers zijn ambitieus Snelle groeiers versus niet-snelle groeiers drs. Dick Snel drs. Petra Gibcus Zoetermeer, oktober 2007 Snelle groeiers zijn ambitieus De ondernemers van snelgroeiende
Nadere informatieStarten in een dal, profiteren van de top
M200715 Starten in een dal, profiteren van de top drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, november 2007 2 Starten in een dal, profiteren van de top Ondernemers die in 2003 een bedrijf begonnen, waren zich
Nadere informatieNederlands-Duitse grensstreek Sociaal-economische foto
Nederlands-Duitse grensstreek Sociaal-economische foto 1 Rabobank Groep Duits-Nederlandse grensstreek Inhoudsopgave Demografie Dynamiek, groen-grijs, beroepsbevolking, inkomen, migratie Werkgelegenheid
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Centrum Ondernemers in Centrum, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel is het kloppende hart van. Het is een dynamisch stadsdeel met veel kleine bedrijven. In veel opzichten is het in het klein. Ondernemerschap in In deze
Nadere informatieRAPPORT. Groeimonitor. Hoe doen de Limburgse bedrijven het op vlak van internationalisering, samenwerking, opleiding en innovatie?
RAPPORT Groeimonitor Hoe doen de Limburgse bedrijven het op vlak van internationalisering, samenwerking, opleiding en innovatie? 3 juli 2014 Dit rapport is gebaseerd op de resultaten van een bevraging
Nadere informatieConjunctuurenquête voorjaar 2013
Conjunctuurenquête voorjaar 2013 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 2013 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 2013 Alle rechten
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2012 Nr. 229 BRIEF
Nadere informatiePersoneel op peil. Onderzoek naar de positie van mkb-werknemers
Personeel op peil Onderzoek naar de positie van mkb-werknemers Personeel op peil, onderzoek naar de positie van mkb-werknemers Personeel op peil Onderzoek naar de positie van mkb-ondernemers MKB-Nederland
Nadere informatieAGRO FOOD MONI TOR Ede Wageningen 2017
AGRO FOOD MONI TOR HIGHLIGHTS 2017 Voorwoord Het gebied tussen en vormt het kennishart van Regio Foodvalley, de internationale topregio voor kennis en innovatie op het gebied van voedselproductie. Food
Nadere informatieOndernemerschap in Vlaanderen: een vergelijkende, internationale studie
Ondernemerschap in Vlaanderen: een vergelijkende, internationale studie De Global Entrepreneurship Monitor (GEM) is een jaarlijks onderzoek dat een beeld geeft van de ondernemingsgraad van een land. GEM
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in Westpoort. Vestigingen en ondernemingen in Westpoort. Ondernemerschap in Westpoort. november 2011
Fact sheet november 211 Ondernemerschap in is het haven-, industrie- en kantorengebied aan de westkant van. Hoewel er in weinig ondernemingen te vinden zijn, zijn er veel personen werkzaam. Daarnaast kennen
Nadere informatieAfhankelijkheid in het MKB
M200906 Afhankelijkheid in het MKB Vier op de tien MKB-ondernemers zitten in de tang! K.P. van den Berg MSc Zoetermeer, februari 2009 Afhankelijkheid in het MKB Alle ondernemers hebben te maken met klanten
Nadere informatieRegionale prognoses 2016. Meppel
Regionale prognoses 2016 Meppel Hogere en breder gedragen groei Naar verwachting groeit de Nederlandse economie in 2016 met 2,7 procent. Hoewel de uitvoer nog steeds de grootste groeibijdrage levert, heeft
Nadere informatie