MKB-ondernemers met oog voor de toekomst
|
|
- Bruno de Groot
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008
2 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers legt in zijn bedrijfsstrategie de nadruk op marketingactiviteiten en vernieuwing, om binnen steeds dynamischer concurrentieomgevingen goed te kunnen functioneren. Uit EIMonderzoek blijkt dat er op dit gebied verschillen bestaan tussen het middenen kleinbedrijf en tussen sectoren. Ondernemers in het middenbedrijf zijn actiever bezig met het veiligstellen van hun concurrentiepositie op de lange termijn dan ondernemers in het kleinbedrijf. Verder blijkt dat door MKBondernemers binnen consumentgerichte sectoren de meeste nadruk wordt gelegd op marketingactiviteiten. Daarnaast blijkt dat de meeste nadruk wordt gelegd op vernieuwing door MKB-bedrijven, die zich in een zeer turbulente en competitieve omgeving bevinden. Hierbij spelen ontwikkelingen als globalisering en de verkorting van de levenscyclus van producten door de toenemende individualisering van consumentenwensen, een belangrijke rol. Vernieuwing van producten en diensten draagt bij aan het onderscheidende vermogen van MKB-bedrijven en daarmee aan hun concurrentiepositie. 1 Inleiding In 2006 heeft EIM de dataset Determinanten van Bedrijfsprestaties ontwikkeld. Deze dataset verschaft jaarlijks inzicht in de vraag hoe circa Nederlandse ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf (MKB) hun bedrijfsvoering organiseren. Als aspecten van bedrijfsvoering worden innovatie, concurrentiedruk, strategie, marketing, HRM en ondernemerschap onderscheiden. Ook in 2008 zijn weer gegevens verzameld over deze aspecten. In deze rapportage wordt ingegaan op het strategische aspect van de bedrijfsvoering, waarbij het accent wordt gelegd op bedrijfsstrategieën die gericht zijn op de lange termijn. Daarbij wordt een vergelijking gemaakt tussen het middenbedrijf en het kleinbedrijf en worden verschillen tussen sectoren besproken. De gepresenteerde resultaten zijn gebaseerd op antwoorden van MKB-ondernemers die gezamenlijk een representatief beeld vormen voor het gehele MKB 1. 2 Strategische doelstellingen Met de dataset Determinanten van Bedrijfsprestaties meet EIM welke accenten MKB-bedrijven leggen in hun strategie. Daarbij worden vier vormen van strategie onderscheiden: uitstekende service, kostenoptimalisering, marke- 1 Deze gegevens werden verzameld in een telefonische enquête die is afgenomen in de maanden mei en juni Voor meer informatie over de monitor Determinanten van Bedrijfsprestaties, zie tabblad datasets. 2
3 ting, en vernieuwing van producten, diensten of bedrijfsprocessen. De strategie die een ondernemer voor zijn bedrijf voor ogen heeft, brengt tot uitdrukking welke keuzes hij/zij maakt om de positie van het bedrijf op de markt zeker te stellen. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen een korte- en een langetermijnstrategie. Een kortetermijn(kt)strategie is gericht op veranderingen binnen de bestaande context, terwijl de langetermijn(lt)- strategie gericht is op veranderingen buiten de bestaande context. Veranderingen binnen de bestaande context moeten snel resultaat opleveren. Daarentegen zullen de resultaten van veranderingen buiten de bestaande context pas na verloop van tijd zichtbaar worden. Verder zijn veranderingen binnen de bestaande context doorgaans minder kapitaalintensief en makkelijker door te voeren dan veranderingen buiten de bestaande context. De in het onderzoek onderscheiden strategische doelstellingen kunnen op basis van deze tweedeling als volgt worden ingedeeld: Uitstekende service bieden aan klanten (kt) Kostenoptimalisering (kt) Marketingactiviteiten gericht op het werven van nieuwe klanten (lt) Vernieuwing van producten, diensten of bedrijfsprocessen (lt). Voor deze globale indeling is gekozen omdat het bieden van uitstekende service aan klanten en kostenoptimalisering een continu element bevatten, terwijl marketingactiviteiten en vernieuwing gericht zijn op minder frequente veranderingen die echter wel ingrijpend kunnen zijn voor het bedrijf. De kanttekening dient hierbij geplaatst te worden, dat het onderscheid tussen kt-doelstellingen en lt-doelstellingen in de praktijk minder duidelijk is. Zo kan kostenoptimalisering bijvoorbeeld ook deel uitmaken van een ltstrategie, waarbij te denken valt aan het worden van de grootste prijsaanbieder van Nederland. MKB-ondernemers herkennen vaak meerdere van de genoemde doelstellingen in hun bedrijf. Uit de dataset blijkt dat zowel ondernemers in het kleinbedrijf 2 als in het middenbedrijf 3 de meeste nadruk leggen op het bieden van uitstekende service aan klanten in 2008 (zie figuur 1). Daarnaast vormt kostenoptimalisering een belangrijke strategische doelstelling, hoewel hierop meer nadruk wordt gelegd door het middenbedrijf dan door het kleinbedrijf. De kortetermijnstrategie wordt gevormd door de combinatie van het bieden van service en kostenoptimalisering. Uit deze combinatie blijkt dat 84% van de MKB-ondernemers zowel de nadruk legt op het bieden van service als op kostenoptimalisering. Daarnaast wordt door de ondernemers in het MKB minder nadruk gelegd op marketingactiviteiten gericht op het werven van nieuwe klanten en op vernieuwing van producten, diensten of bedrijfsprocessen in Ondernemers die gericht zijn op marketingactiviteiten en vernieuwing moeten vooral gezocht worden in het middenbedrijf. De langetermijnstrategie wordt gevormd door de combinatie van marketingactiviteiten en vernieuwing. Uit deze combinatie blijkt dat 46% van de MKBondernemers zowel de nadruk legt op marketingactiviteiten als op vernieuwing. Hierbij is het relatief grote verschil tussen het midden- en het kleinbedrijf met 17% ten gunste van het middenbedrijf opvallend. 2 Kleinbedrijf = bedrijven met één tot en met negen werkzame personen. 3 Middenbedrijf = bedrijven met tien tot honderd werkzame personen. 3
4 Figuur 1 Strategische doelstellingen van MKB-ondernemers (in %) 120% 100% 80% 60% 40% 63% 57% 45% 45% 47% 41% 83% 72% 74% 97% 93% 94% 90% 82% 84% 43% 60% 46% 20% 0% vernieuwing marketingactiviteiten kostenoptimalisering service bieden kortetermijnstrategie kleinbedrijf middenbedrijf totaal langetermijnstrategie Bron: EIM Monitor Determinanten van Bedrijfsprestaties, Van de genoemde strategische doelstellingen is volgens ongeveer driekwart van de ondernemers (74%) het bieden van service de doelstelling die het meest kenmerkend is voor de strategie van het bedrijf (zie figuur 2). De ondernemers die dit niet als meest kenmerkende doelstelling beschouwen, noemen de doelstellingen vernieuwing en kostenoptimalisering even vaak als meest kenmerkend. Opvallend is het verschil tussen het middenbedrijf (15%) en het kleinbedrijf (7%), wat betreft het noemen van vernieuwing als meest kenmerkende doelstelling. De doelstelling marketingactiviteiten wordt het minst vaak genoemd als meest kenmerkend voor de strategie van het bedrijf. Ten slotte blijkt voor de tweedeling dat zowel het bieden van service als kostenoptimalisering de meest kenmerkende doelstellingen vormen volgens 83% van de MKB-ondernemers. Slechts 15% van de MKB-ondernemers noemt zowel marketingactiviteiten als vernieuwing als meest kenmerkende doelstellingen. 4
5 Figuur 2 Kenmerkende doelstellingen van MKB-bedrijven (in %) langetermijnstrategie 14% 22% 15% kortetermijnstrategie 85% 76% 83% service bieden 77% 66% 74% kostenoptimalisering 8% 10% 9% marketingactiviteiten 6% 7% 6% vernieuwing 7% 15% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% kleinbedrijf middenbedrijf totaal Bron: EIM Monitor Determinanten van Bedrijfsprestaties, Overigens meet de monitor Determinanten van Bedrijfsprestaties ook of MKB-ondernemers hun strategische doelstellingen vastleggen in schriftelijke plannen. Naarmate de organisatie groter en complexer wordt, neemt de noodzaak om de strategie of het ondernemingsplan schriftelijk vast te leggen toe. In het middenbedrijf wordt de strategie of het ondernemingsplan dan ook vaker schriftelijk vastgelegd (57%) dan in het kleinbedrijf (30%). In totaal heeft 35% van het MKB zijn strategie op papier vastgelegd. 3 Marketingactiviteiten en vernieuwing Het feit dat MKB-ondernemers de meeste nadruk leggen op bedrijfsstrategieën die zich richten op de korte termijn, wil natuurlijk niet zeggen dat MKB-ondernemers niet nadenken over de positie van hun bedrijf op de lange termijn. Hoewel minder nadrukkelijk, zijn MKB-ondernemers wel degelijk gericht op de vernieuwing van hun producten, diensten of bedrijfsprocessen en op het werven van nieuwe klanten via marketingactiviteiten. 5
6 3.1 Marketingactiviteiten Uit de dataset blijkt dat bijna de helft (47%) van de MKB-ondernemers de nadruk legt op marketingactiviteiten om nieuwe klanten te werven. Daarnaast is uit eerder EIM-onderzoek 4 gebleken dat binnen het MKB meer dan de helft van de bedrijven medewerkers in dienst heeft die zich als onderdeel van hun dagelijks werk (ook) met marketing bezighouden. Indien verschillen in grootteklasse bekeken worden, blijkt dat het middenbedrijf vaker dergelijke medewerkers in dienst heeft dan het kleinbedrijf. Binnen het kleinbedrijf heeft 42% van de bedrijven een aan marketing toegewijde medewerker in dienst en binnen het middenbedrijf ligt dit op ruim 70%. Tevens bestaan er verschillen tussen sectoren in de mate waarin bedrijven marketing als strategische doelstelling hanteren. MKB-ondernemers in de handel (60%) en de horeca (52%) leggen de meeste nadruk op marketingactiviteiten in hun bedrijfsstrategie, terwijl hierop de minste nadruk wordt gelegd door ondernemers in de bouwsector (31%) en de transportsector (29%) in 2008 (zie figuur 3). Een mogelijke verklaring hiervoor is dat in de handel en horeca meer homogene producten voorkomen dan in de bouw- en transportsector. Vanwege het voorkomen van meer homogene producten is meer marktbewerking nodig om onderscheidend te zijn ten opzichte van de concurrentie. Bovendien vormt marketing een belangrijke strategie voor consumentgerichte sectoren om een grote massa mensen te bereiken. Verder vormt het feit dat binnen de bouwsector veel netwerkvorming plaatsvindt een mogelijke verklaring voor de lage score van deze sector. Klanten worden vooral bereikt via het bestaande netwerk van bedrijven, en het onderhouden van bestaande klantenrelaties heeft doorgaans een hogere prioriteit dan het werven van nieuwe klanten via marketingactiviteiten. Figuur 3 Marketingactiviteiten als bedrijfsstrategie naar sector (in %) handel 60% horeca 52% industrie 49% financiële dienstverlening persoonlijke dienstverlening zakelijke dienstverlening 45% 43% 49% (semi-) overheidsinstellingen bouw 31% 31% transport 29% totaal 47% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Bron: EIM Monitor Determinanten van Bedrijfsprestaties, Oudmaijer, S.C., Markt- en klantgerichtheid in het MKB, EIM,
7 3.2 Vernieuwing Continue vernieuwing vormt een van de belangrijkste voorwaarden voor het bedrijfsleven om binnen steeds dynamischer concurrentieomgevingen goed te kunnen functioneren 5. Vernieuwing gecombineerd met winstgevendheid is bepalend voor het economische succes van bedrijven op de lange termijn. Het meest gehanteerde onderscheid naar vormen van innovatie is dat naar product-, dienst- en procesinnovatie. Product- en dienstinnovaties zijn gericht op de ontwikkeling en introductie van een nieuw product of een nieuwe dienst of op de vernieuwing van een bestaand product of een bestaande dienst. Daarnaast zijn procesinnovaties gericht op het vernieuwen van bestaande productieprocessen of organisatorische processen. Doorgaans leidt een product- of dienstinnovatie tot een verbetering in de efficiëntie of tot een verbetering in de kwaliteit van een product of dienst. Een procesinnovatie leidt vaak na verloop van tijd tot een verbetering van de efficiëntie door middel van bijvoorbeeld kostenbesparing. Hieruit blijkt dat een op de lange termijn gerichte doelstelling zoals procesinnovatie tegelijkertijd een bijdrage kan leveren aan een op de korte termijn gerichte doelstelling zoals kostenoptimalisering. In de praktijk echter gaat de ontwikkeling van een nieuw product vaak gepaard met een aanpassing in het onderliggende productieproces. Andersom kan een vernieuwing in een productieproces leiden tot een verbeterd product. Uit de dataset blijkt dat 45% van de MKB-ondernemers de nadruk legt op de vernieuwing van zijn producten, diensten of bedrijfsprocessen. Eveneens bestaan er verschillen tussen sectoren in de mate waarin bedrijven vernieuwing als strategische doelstelling hanteren. MKB-ondernemers in de industrie (57%) en de financiële dienstverlening 6 (54%) leggen de meeste nadruk op vernieuwing in hun bedrijfsstrategie, terwijl hierop de minste nadruk wordt gelegd door ondernemers in de transportsector (35%) in 2008 (zie figuur 4). 5 Jong, J.P.J. de, W.E.J. Bodewes en S. Harkema (2007), Winst door Innovatie: Hoe ondernemers kansen zien en pakken, SDU Academic Service: Den Haag. 6 De financiële dienstverlening omvat o.a. banken, verzekeringen, pensioenfondsen, administratiekantoren voor aandelen en obligaties, assurantietussenpersonen en vermogensbeheer (CBS Standaard Bedrijfsindeling 2008). 7
8 Figuur 4 Vernieuwing als bedrijfsstrategie naar sector (in %) industrie 57% financiële dienstverlening 54% persoonlijke dienstverlening 52% handel 46% zakelijke dienstverlening 46% horeca 42% bouw 38% (semi-)overheidsinstellingen 36% transport 35% totaal 45% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Bron: EIM Monitor Determinanten van Bedrijfsprestatie, Een mogelijke verklaring voor de koppositie van de industrie en de hoge score van de financiële dienstverlening, kan gevonden worden in het feit dat bedrijven in deze sectoren zich in een zeer turbulente en competitieve omgeving bevinden 7. Als gevolg van de toenemende individualisering van consumentenwensen wordt de levenscyclus van producten verkort. Voor bedrijven binnen de financiële dienstverlening is continue vernieuwing van producten en diensten noodzakelijk om zich te kunnen (blijven) onderscheiden en daarmee hun concurrentiepositie veilig te stellen. Daarnaast geldt voor de industrie dat de concurrentie uit lagelonenlanden prijsdruk meebrengt. Veel industriële ondernemers richten zich daarom op innovatieve, hoogwaardige complexe producten en op intensieve samenwerking met andere bedrijven. Geconcludeerd kan worden dat MKB-ondernemers oog hebben voor de toekomst. Ongeveer door de helft van deze ondernemers wordt de nadruk gelegd op marketingactiviteiten en vernieuwing om binnen steeds dynamischer concurrentieomgevingen goed te kunnen functioneren. Daarbij bestaan er verschillen tussen het midden- en het kleinbedrijf en tussen sectoren. 7 Jong, J.P.J. de, en A.P. Muizer, De meest innovatieve sector van Nederland, ranglijst van 58 sectoren, EIM,
M200704. Markt- en klantgerichtheid in het MKB. drs. S.C. Oudmaijer
M200704 Markt- en klantgerichtheid in het MKB drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, februari 2007 Markt- en klantgerichtheid in het MKB In de rapportage beschrijft EIM drie indicatoren om de klant- en marktgerichtheid
Nadere informatieM Ondernemerschap en strategie in het MKB
M200609 Ondernemerschap en strategie in het MKB drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2006 Ondernemerschap en strategie in het MKB Vernieuwing staat niet hoog in het vaandel van ondernemers in het MKB.
Nadere informatieMKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager
M201120 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager drs. B van der Linden Zoetermeer, december 2011 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager Ondernemers zijn te verdelen in managers, marktzoekers,
Nadere informatieOpen innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven
M201217 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, 30 oktober 2012 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven Open innovatie
Nadere informatieMKB investeert in kennis, juist nu!
M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,
Nadere informatieM200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB
M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend
Nadere informatieCorporate Venturing in het MKB
M200920 Corporate Venturing in het MKB Ruimte voor vernieuwing, durf en kansen C. van Essen MSc Zoetermeer, 10 december 2009 Corporate venturing in het MKB Corporate venturing is onder grote, multinationale
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieDuurzame innovaties in het MKB
M201117 Duurzame innovaties in het MKB Coen Bertens Johan Snoei Zoetermeer, november 2011 Duurzame innovaties in het MKB Eerder onderzoek van EIM liet al zien dat MKB'ers duur ondernemen als een blijver
Nadere informatieSmering voor de nering
M201102 Smering voor de nering Zzp'ers als smeermiddel voor innovaties in het MKB drs. N.E. de Vries Zoetermeer, januari 2011 Smering voor de nering Zzp'ers vervullen een belangrijke rol bij innovatie
Nadere informatieM201115. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen 1999-2011. A. Ruis
M201115 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen 1999-2011 A. Ruis Zoetermeer, oktober 2011 Crisis drukt innovativiteit De economische crisis heeft zijn weerslag op de innovativiteit in het midden- en kleinbedrijf
Nadere informatieM201219. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen in de periode 2002-2012. A. Ruis MSc.
M201219 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2012 A. Ruis MSc. Zoetermeer, november 2012 Toename innovativiteit in het MKB Na een scherpe daling van de innovativiteit in het MKB in 2011,
Nadere informatieM MKB heeft internationale handelsgeest
M201019 MKB heeft internationale handelsgeest Arjan Ruis Petra Gibcus Zoetermeer, november 2010 MKB heeft internationale handelsgeest Ruim één op de drie MKB-bedrijven is op enige wijze actief op de internationale
Nadere informatieMKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld
M200903 MKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld drs. M. van Leeuwen Zoetermeer, februari 2009 Grootstedelijk MKB Uit eerder onderzoek van EIM 1 blijkt dat het vertrouwen van het MKB in de
Nadere informatieM200406. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen sinds 1999. drs. J.P.J. de Jong
M200406 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen sinds 1999 drs. J.P.J. de Jong Zoetermeer, 16 september 2004 Innovatie in het MKB Circa twee op de drie MKB-bedrijven hebben in de afgelopen drie jaar een innovatie
Nadere informatieM200719. Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen. Buitenlandse investeringen door MKB-bedrijven
M200719 Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen Buitenlandse investeringen door MKB-bedrijven drs. R.M. Braaksma dr. J. Meijaard Zoetermeer, november 2007 Een 'directe buitenlandse
Nadere informatieFinanciering in het MKB
M201004 Financiering in het MKB Onderzoek naar de financieringsbehoefte per provincie Johan Snoei Abdelfatah Ichou Zoetermeer, maart 2010 Financiering in het MKB Financieringsbehoefte in het MKB verschilt
Nadere informatieKnelpunten van het MKB in de steden
M000 Knelpunten van het MKB in de steden K.P. van den Berg MSc drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, januari 00 Knelpunten van het MKB in de steden Van alle mogelijke bedrijfsknelpunten vormen de administratieve
Nadere informatieM Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel
M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg
Nadere informatieM200918. Ongelijk verdeeld. Financieringsproblemen in het MKB
M200918 Ongelijk verdeeld Financieringsproblemen in het MKB Johan Snoei Jeroen de Jong Zoetermeer, november 2009 Ongelijk verdeeld: Financieringsproblemen in het MKB De pijn van de economische crisis
Nadere informatieOudedagsvoorziening in het MKB
A201309 Oudedagsvoorziening in het MKB Vormen van pensioenopbouw en de verwachtingen van MKB-ondernemers in beeld gebracht drs. K. L. Bangma drs. J. Snoei Zoetermeer, februari 2013 Oudedagsvoorziening
Nadere informatieUpdate Financieringsmonitor MKB September 2009
Update Financieringsmonitor MKB September Lia Smit Joris Meijaard Johan Snoei Pim van der Valk Zoetermeer, 10 september Financieringssituatie MKB blijft zorgelijk De vierde meting van de MKB-Financieringsmonitor
Nadere informatieM201205. De rekening betalen. Betalen zakelijke afnemers en overheden hun MKBleveranciers. Ro Braaksma Lia Smit
M201205 De rekening betalen Betalen zakelijke afnemers en overheden hun MKBleveranciers op tijd? Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 7 mei 2012 De rekening betalen In deze samenvatting vindt u bulletsgewijs
Nadere informatieAfhankelijkheid in het MKB
M200906 Afhankelijkheid in het MKB Vier op de tien MKB-ondernemers zitten in de tang! K.P. van den Berg MSc Zoetermeer, februari 2009 Afhankelijkheid in het MKB Alle ondernemers hebben te maken met klanten
Nadere informatieDe grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven
M200805 De grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven drs. N.G.L. Timmermans Zoetermeer, juli 2008 Administratieve lasten grootste knelpunt van MKB-bedrijven Veel overheidsbeleid ter stimulering
Nadere informatieInnovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2014
Innovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2014 ISBN : 978-90-371-1133-0 Rapportnummer : A201427 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl)
Nadere informatieStarters zien door de wolken toch de zon
M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische
Nadere informatieM Bedrijfsoverdrachten in het MKB
M200316 Bedrijfsoverdrachten in het MKB dr. J. Meijaard drs. B.J. Diephuis Zoetermeer, 17 februari 2004 Op dit moment zijn meer bedrijven dan ooit bezig met een bedrijfsoverdracht. Een flink deel van de
Nadere informatie61e Ondernemerspanel. MKB-Nederland TNS NIPO
61e Ondernemerspanel MKB-Nederland TNS NIPO 61e Ondernemerspanel MKB-Nederland TNS NIPO Samenvatting van de resultaten van het 61 e panelonderzoek onder ondernemers in het midden- en kleinbedrijf door
Nadere informatieInnovatie in het MKB. Ontwikkelingen in de periode 2002-2013. A. Ruis
Innovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2013 A. Ruis Zoetermeer, oktober 2013 ISBN : 978-90-371-1086-9 Rapportnummer : A201350 / C10193 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieM200709. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen 1999-2007. drs. J.P.J. de Jong drs. B.H.G. Jansen
M200709 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen 1999-2007 drs. J.P.J. de Jong drs. B.H.G. Jansen Zoetermeer, augustus 2007 Toenemende innovatie in het MKB Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf (MKB)
Nadere informatieAdministratieve (over)last
M200811 Administratieve (over)last Perceptie van MKB-ondernemers over verplichte administratieve handelingen J. Snoei Zoetermeer, november 2008 Administratieve lasten Het overgrote deel van de ondernemers
Nadere informatieStarten in een dal, profiteren van de top
M200715 Starten in een dal, profiteren van de top drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, november 2007 2 Starten in een dal, profiteren van de top Ondernemers die in 2003 een bedrijf begonnen, waren zich
Nadere informatieStijging van export en exportkansen in industrie, diensten en groothandel
M200515 Stijging van export en exportkansen in industrie, diensten en groothandel Exportthermometer drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, januari 2006 Exportprestaties en exportpotentieel van de industrie, de
Nadere informatieStemming onder ondernemers in het MKB
Stemming onder ondernemers in het MKB Vertrouwen van ondernemers in de economie weer toegenomen In het voorjaar van 2010 is het vertrouwen in de Nederlandse economie onder MKB-ondernemers flink toegenomen.
Nadere informatieM Innovatie in het MKB. drs. J.P.J. de Jong. Zoetermeer, september 2006
M200607 Innovatie in het MKB 2006 drs. J.P.J. de Jong Zoetermeer, september 2006 Komend jaar meer innovatieinvesteringen in MKB Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf (MKB) investeren komend jaar meer
Nadere informatieBuitenlandse investeringen door het MKB
M00408 Buitenlandse investeringen door het MKB Toenemende investeringen in lagelonenlanden of op kousenvoeten naar buurlanden? Jolanda Hessels Maarten Overweel Zoetermeer, 13 oktober 004 Buitenlandse investeringen
Nadere informatieBERNARDO WALTA EN JIM STOLZE INNOVATIE IN ADVIES
BERNARDO WALTA EN JIM STOLZE INNOVATIE IN ADVIES ONTWIKKELINGEN IN DE ZAKELIJKE MARKT VOOR FINANCIEEL ADVIES 1. Onafhankelijk advieskanaal blijft dominante afsluitkanaal 2. Online afsluiten licht in opkomst,
Nadere informatieInkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten
M200602 Inkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten Betere kwaliteiten en lagere prijzen in geliberaliseerde markten? drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, mei 2006 Inkoopgedrag van het MKB
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieWerkwijze van technologiebedrijven
M200711 Werkwijze van technologiebedrijven Waarin verschillen zij van -bedrijven? R.M. Braaksma J.P.J. de Jong Zoetermeer, oktober 2007 Technologiebedrijven modern en professioneel Goed in innovatie en
Nadere informatieMKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs
M201114 MKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs MKB-ondernemers over ondernemen in het reguliere onderwijs drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, november 2011 MKB ziet wel brood in
Nadere informatieNaheffing. orm. Jaarreken. Vergunningen DUURZAAM ONDERNEMEN IN HET MKB DAAROM EEN ACCOUNTANT
Naheffing orm Jaarreken Vergunningen DUURZAAM ONDERNEMEN IN HET MKB DAAROM EEN ACCOUNTANT Duurzaam ondernemen in het mkb Duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) is niet alleen een thema
Nadere informatieMKB ICT-onderzoek 2009
ICT: noodzakelijk kwaad of concurrentievoordeel? Voor 32% van het MKB vormt ICT een bijrol binnen de business, terwijl voor het overig deel ICT een sleutelfunctie heeft binnen de bedrijfsvoering: als de
Nadere informatieM Waar blijft die wortel? om maatschappelijk verantwoord ondernemen in het MKB los te trekken? dr. R. Hoevenagel
M200706 Waar blijft die wortel? om maatschappelijk verantwoord ondernemen in het MKB los te trekken? dr. R. Hoevenagel Zoetermeer, mei 2007 Waar is die wortel? De nieuwe staatssecretaris van Economische
Nadere informatieBijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB. drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus
Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1096-8 Rapportnummer : A201363 Dit onderzoek is gefinancierd
Nadere informatieM200714. Harder werken door moeilijk vervulbare vacatures in het MKB
M200714 Harder werken door moeilijk vervulbare vacatures in het MKB Zoetermeer, november 2007 Harder werken door moeilijk vervulbare vacatures in het MKB 1 Bijna 184.000 MKB-ondernemers hadden in het voorjaar
Nadere informatieEen eigen bedrijf is leuk!
M200815 Een eigen bedrijf is leuk! Ervaringen van starters uit de jaren 1998-2000 drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, december 2008 2 Een eigen bedrijf is leuk! Een eigen bedrijf geeft ondernemers
Nadere informatieExportprestaties van het industriële MKB in 2003
M200410 Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 Exportthermometer Jolanda Hessels Kees Bakker Zoetermeer, november 2004 Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 In 2003 laat de export
Nadere informatieHOOFDSTUK 15: TERUGBLIK OP STRATEGISCH MERKENMANAGEMENT
HOOFDSTUK 15: TERUGBLIK OP STRATEGISCH MERKENMANAGEMENT 1 INTRODUCTIE H:15 Elke brandingsituatie en -toepassing is uniek en vraagt om een kritisch onderzoek en grondige analyse. Effectief merkenmanagement
Nadere informatieM201107. Mix and Match. Het gebruik van digitale media in het MKB. drs. R van der Poel
M201107 Mix and Match Het gebruik van digitale media in het MKB drs. R van der Poel Zoetermeer, maart 2011 Mix and Match Ondernemers moeten goed voor ogen houden welke doelstellingen zij met digitale media
Nadere informatieIn 7 stappen naar geïntegreerd rapporteren. Naar een toekomstbestendig mkb-bedrijf
In 7 stappen naar geïntegreerd rapporteren Naar een toekomstbestendig mkb-bedrijf Colofon De tekst van deze brochure is tot stand gekomen met medewerking van NEMACC, het mkb-kenniscentrum waarin de NBA
Nadere informatieBehoefte aan financiering in het MKB
M200909 Behoefte aan financiering in het MKB Ontwikkelingen van december 2008 tot april 2009 Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 MKB iets minder pessimistisch over financiering Het algemene
Nadere informatiePersbericht. Bedrijven verwachten groei aantal websites. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-288 21 december 2000 9.30 uur Bedrijven verwachten groei aantal websites Eind volgend jaar zal bijna 6 van de 10 bedrijven die toegang hebben tot een
Nadere informatieONDERZOEKSRAPPORT TOPSECTOREN
ONDERZOEKSRAPPORT TOPSECTOREN Sociale innovatie doorslaggevend voor succes topsectoren: Topsectorenbeleid te eenzijdig gericht op technologische innovatie De markt dwingt bedrijven steeds sneller te innoveren
Nadere informatieM Scholing in het MKB. Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk
M200605 Scholing in het MKB Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk Zoetermeer, juli 2006 Scholing in het MKB Een overgrote meerderheid van de bedrijven in het MKB besteedt
Nadere informatieManagement rapportage De Waarde van Ondernemerschap
Management rapportage De Waarde van Ondernemerschap Resultaten onderzoek bij bedrijven (MKB) Hoe ondernemend en innovatief is uw organisatie? Woord vooraf Hoe ondernemend en innovatief is uw organisatie?
Nadere informatieFinanciering van innovatie in het MKB
M201223 Financiering van innovatie in het MKB Drempels bij het vinden van financiering voor innovatieve bedrijven Tommy Span Petra Gibcus Zoetermeer, december 2012 Financiering van innovatie in het MKB
Nadere informatieM200703. Inkoopgedrag in het MKB. Aandacht voor de inkoop verschilt met de bedrijfsomvang en met het inkoopaandeel in de kosten
M200703 Inkoopgedrag in het MKB Aandacht voor de inkoop verschilt met de bedrijfsomvang en met het inkoopaandeel in de kosten drs. M.J. Overweel drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, januari 2007 2 Inkoopgedrag
Nadere informatieM200608. Vooral anders. De kwaliteit van het personeel van de toekomst. Frans Pleijster
M200608 Vooral anders De kwaliteit van het personeel van de toekomst Frans Pleijster Zoetermeer, september 2006 De Werknemer van de toekomst Van alle ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf verwacht
Nadere informatieVertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen
Vertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen Bram van der Linden Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1107-1 Rapportnummer : A201373 Dit onderzoek is gefinancierd
Nadere informatieAantal starters stabiliseert
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Aantal starters stabiliseert in 2013 Starters zorgen voor dynamiek in de sectoren Het aantal starters lag vorig jaar rond de 121.000, en was daarmee vergelijkbaar
Nadere informatieInnovatie en internationalisering in het MKB
Innovatie en internationalisering in het MKB A. Ruis Zoetermeer, oktober 2013 ISBN : 978-90-371-1087-6 Rapportnummer : A201351 / C10449 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB
Nadere informatieM Innovatie in het MKB. De voedings- en genotmiddelenindustrie. ir. C.C. van de Graaff. drs. J.P.J. de Jong
M200409 Innovatie in het MKB De voedings- en genotmiddelenindustrie ir. C.C. van de Graaff drs. J.P.J. de Jong Zoetermeer, 9 november 2004 Innovatie in voedings- en genotmiddelen Het midden- en kleinbedrijf
Nadere informatieResultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014
Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze
Nadere informatieM200513 Tijdsbesteding ondernemend Nederland
M200513 Tijdsbesteding ondernemend Nederland R. Hoevenagel Zoetermeer, december 2005 Tijdsbesteding ondernemend Nederland Ondernemers in Nederland maken lange werkweken. Uit onderzoek van EIM komt naar
Nadere informatieAdministratieve lasten merkbaar gereduceerd?
M201020 Administratieve lasten merkbaar gereduceerd? Beleving van overheidsregels en verplichtingen in het MKB drs. J. Snoei drs. B. van der Linden Zoetermeer, december 2010 Administratieve lasten merkbaar
Nadere informatieM200802. Vrouwen aan de start. Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven. drs. A. Bruins drs. D.
M200802 Vrouwen aan de start Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2008 2 Vrouwen aan de start Vrouwen vinden het starten
Nadere informatieM201109. MVO-ambities in het MKB
M201109 MVO-ambities in het MKB Coen Bertens Christi Veldhuis-Van Essen Johan Snoei Zoetermeer, juni 2011 2 Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door het Onderzoeksprogramma Ondernemerschap en MKB van het
Nadere informatieBedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis
Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht
Nadere informatieKvK-barometer provincie Utrecht
KvK-barometer De economie in de blijft zwaar onder druk staan. Dit blijkt vooral uit het aantal bedrijven dat een verslechtering ziet van het economisch klimaat. Daarnaast verwachten meer ondernemers een
Nadere informatie26 november 2015 Rapportage & achtergronden
26 november 2015 Rapportage & achtergronden Inhoud 1. Inleiding 1. Onderzoeksopdracht 2. Onderzoeksmethode 3. Respons en betrouwbaarheid 2. Steekproefsamenstelling 3. Resultaten 1. Eerder onderzoek 2.
Nadere informatieBedrijvendynamiek en werkgelegenheid
M201207 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1987-2010 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid In de periode 1987-2010 is het aantal bedrijven per saldo
Nadere informatieInnovatie in het MKB in Noord-Nederland
Innovatie in het MKB in C10978 Petra Gibcus en Yvonne Prince Zoetermeer, 16 juli 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of
Nadere informatieRegeldruk in beleving MKB blijvend hoog
M20 Regeldruk in beleving MKB blijvend hoog Vijfde meting perceptie MKB over regeldruk Johan Snoei John Boog Zoetermeer, december Regeldruk in beleving MKB blijvend hoog De druk van overheidsregels en
Nadere informatieOndernemen in de kenniseconomie
Minirapportage: Waarover en waar vragen jonge bedrijven advies? inlichtingen: drs. A. Bruins datum: 12-12-2003 bestelnr.: M200310 Kennis is in de loop de jaren een sleutelfactor voor economische groei
Nadere informatieResultaten Conjuntuurenquête jaar 2015
Resultaten Conjuntuurenquête jaar 2015 Willemstad, Mei 2016 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Methodologie... 3 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Concluderende opmerkingen... 17 1 CBS Curaçao mei 2016 Inleiding
Nadere informatieInnovatie in het MKB: provinciale verschillen?
Innovatie in het MKB: provinciale verschillen? ir. C.C. van de Graaff drs. J.P.J. de Jong drs. A.P. Muizer Zoetermeer, januari 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap,
Nadere informatieDuurzaam ondernemen. Wouter Scheepens Partner Triple Value Strategy Consulting
Duurzaam ondernemen Wouter Scheepens Partner Triple Value Strategy Consulting Stelling Aangezien duurzaam ondernemen een hype is, hoef ik er niets mee te doen 2 Kamer van Koophandel - datum Belang van
Nadere informatieE-commerce in de industrie 1
E-commerce in de industrie 1 Vincent Fructuoso van der Veen en Kees van den Berg 2 Het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ICT) door industriële bedrijven ligt in vergelijking met andere
Nadere informatieStemming onder ondernemers in het MKB
Stemming onder ondernemers in het MKB ISBN : 978-90-371-1130-9 Rapportnummer : A201424 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia
Nadere informatieKWALITEIT 1 SITUATIE 2 TEST
KWALITEIT drs. D. Dresens & drs. S. van den Eshof 1 SITUATIE Managers spreken tegenwoordig steeds vaker over kwaliteit. 'De organisatie moet maximale kwaliteit leveren.' Maar wat is kwaliteit? Alhoewel
Nadere informatieMinirapportage: M200211. Doelstellingen van startende ondernemers. Tijdbesteding van de ondernemer. Werknemers
Minirapportage: M200211 Doelstellingen van startende ondernemers Inlichtingen: drs. A. Bruins Datum: 17-09-2002 Het 'eigen baas zijn' is voor velen een belangrijk - en vaak het belangrijkste - motief om
Nadere informatieInnovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven
Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven 2008-2012 Ester Hilhorst Economic Board Utrecht April 2014 Samenvatting Vinger aan de pols Innovatie is sterk verbonden met vooruitgang, vernieuwing en
Nadere informatieInnoveren in het consumentgerichte. bedrijfsleven. Determinanten en gevolgen van innovatief gedrag in detailhandel, horeca en ambacht. dr.
Innoveren in het consumentgerichte bedrijfsleven Determinanten en gevolgen van innovatief gedrag in detailhandel, horeca en ambacht dr. Jan de Kok Zoetermeer, juni 2012 This research has been financed
Nadere informatieSchoolleider tussen functie en beroep
Schoolleider tussen functie en beroep Resultaten van twee enquête-onderzoeken onder schoolleiders en bestuurders 2015 September 2015 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Schoolleider tussen functie en beroep...
Nadere informatieHuisvesting MKB in zicht
M200315 Huisvesting MKB in zicht Ondernemers van het MKB-Beleidspanel laten de kenmerken van hun locatie zien drs. Wilma van Rijt Zoetermeer, 23 januari 2004 Huisvesting MKB in zicht De bedrijfshuisvesting
Nadere informatieAmsterdamse haven en innovatie
Amsterdamse haven en innovatie 26 september 2011, Hoge School van Amsterdam Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Oostelijke handelskade (huidige situatie) Oostelijke handelskade (oude
Nadere informatieConcurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt
Concurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt drs. W.V.M. van Rijt-Veltman drs. J. Snoei Zoetermeer, maart 2013 Rapportnummer: A201313 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieMede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg
Onderzoek Criminaliteit onder het Limburgse bedrijfsleven Mede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg Inleiding Veilig ondernemen is een belangrijk thema bij de Kamer van Koophandel. Jaarlijks wordt
Nadere informatieEen eeuw innovatie in de bouw De specifieke rol van de handel en toelevering. Frens Pries, directeur Balance&Result Peter van Heijgen, directeur HIBIN
Een eeuw innovatie in de bouw De specifieke rol van de handel en toelevering Frens Pries, directeur Balance&Result Peter van Heijgen, directeur HIBIN De bouw staat te boek als een weinig innovatieve, conservatieve
Nadere informatieScore VOF Schoonmaakbedrijf De Vries Flevoland
Score VOF Schoonmaakbedrijf De Vries Flevoland Visie Missie Strategie Doelen: financieel Doelen: organisatieontwikkeling Doelen: marktbenadering Doelen: producten en dienst-ontwikkeling Rendementsverbetering
Nadere informatieM200615 Ondernemen in installatietechniek
M200615 Ondernemen in installatietechniek drs. R.M. Braaksma Zoetermeer, november 2006 Ondernemen in installatietechniek De markt van bouwinstallatiebedrijven is in beweging, en dat zorgt voor nieuwe
Nadere informatieFinancieringsmonitor MKB
Financieringsmonitor MKB Het financieringsklimaat van juli 2010. Resultaten van de halfjaarlijkse meting. Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 16 augustus 2010 Dit onderzoek is gefinancierd door Ministerie
Nadere informatieMKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven
MKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven Lia Smit, Ro Braaksma, Pieter Fris Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1108-8 Rapportnummer : A201374
Nadere informatieICT-behoeften in het mkb. Onderzoek van TNS-NIPO
ICT-behoeften in het mkb Onderzoek van TNS-NIPO ICT-behoeften in het mkb Onderzoek TNS-NIPO Koninklijke vereniging MKB-Nederland Beleid, Onderzoek en Communicatie Delft, 13 april 26 Contactpersoon: drs.
Nadere informatieM200612. Positieve exportontwikkeling zet door. Exportthermometer 2006. drs. S.C. Oudmaijer
M200612 Positieve exportontwikkeling zet door Exportthermometer 2006 drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, november 2006 Exportthermometer Het gaat goed met de Nederlandse export, zowel in het grootbedrijf als
Nadere informatieSamenwerken bij vernieuwing in de topsectoren
Samenwerken bij vernieuwing in de topsectoren dr. Y.M. Prince Zoetermeer, februari 2014 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) ISBN 978-90-371-1112-5
Nadere informatieHoe de Nederlandse maakindustrie weer innovatief wordt
Hoe de Nederlandse maakindustrie weer innovatief wordt Bedrijven in Nederland investeren minder in R&D dan bedrijven in vergelijkbaar geïndustrialiseerde landen. Dit verzwakt de concurrentiepositie van
Nadere informatieFinancieringsmonitor MKB
Financieringsmonitor MKB Het financieringsklimaat van juli 2010. Resultaten van de kwartaalmeting. Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 16 augustus 2010 Dit onderzoek is gefinancierd door Ministerie van Economische
Nadere informatie