Competent door bewegen in BVE

fun recreatie gezondheid niemand buitenspel ergonomie teamwork arbo Competent door bewegen in BVE Rapportage project Aantrekkelijk bewegen II integratie doorzetten verantwoordelijkheid normen en waarden sportoriëntatie leiderschap sportiviteit augustus 2004 Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 1

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 1. Servicepunt voor docenten LO/bewegen van BVE instellingen... 4 1.1.Het adviseren, informeren en verwijzen... 4 1.2 Platform Bewegen en Sport Bve... 5 1.3 Coördinatie project Aantrekkelijk bewegen II... 5 1.4 Betrokkenheid bij externe projecten... 6 1.6 Structurele voortzetting servicepunt.... 8 2. Website... 9 3. Imagoproject... 10 4. Kerncompetenties... 12 5. Studiedag/ conferentie... 13 6. Scholing... 16 7. Publicaties... 17 Tenslotte... 18 Inhoudsopgave van de CD-rom met documenten... 19 Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 2

Inleiding Dit is de rapportage van het project Aantrekkelijk bewegen II. Het project is door het Ministerie van OCW in het najaar van 2001 toegewezen aan de BveRaad. De uitvoering van het project is gestart op 1 januari 2003 en had een looptijd van 2 jaar (2003 en 2004). Vanwege het feit dat de slotconferentie, die gepland stond voor najaar 2004, door omstandigheden eerst in 2005 kon plaats vinden is in 2004 aan het ministerie toestemming gevraagd om de eindrapportage te verzetten naar juni 2004. Op deze wijze was het mogelijk om de conferentie haar beslag te laten krijgen en een scholing te organiseren voor docenten uit de ROC s. De resultaten van beide activiteiten konden zo worden opgenomen in de eindrapportage. De staatssecretaris heeft met de verlenging van het project ingestemd en heeft in haar toewijzingsbrief aan de BveRaad nog eens gewezen op het belang van het opnemen van bewegen en sport in de kwalificatiestructuur. Deze rapportage is opgebouwd aan de hand van de deelprojecten zoals die in het projectplan zijn geformuleerd. De resultaten van deze deelprojecten worden geschetst en door het toevoegen van bijlagen ondersteund. Veel materiaal wordt in de vorm van een Cd-rom digitaal toegevoegd opdat om een snelle een gemakkelijke manier allerlei materiaal dat is verzameld en/of ontwikkeld toegankelijk te maken. Deze vorm van presenteren biedt ook de gelegenheid om links in te voegen naar onder meer de Website, die in het kader van het project is ontwikkeld, waardoor nog meer materiaal digitaal te benaderen is. De Cd-rom komt ook beschikbaar voor de Bve-instellingen, KBB s, COLO, Paritaire commissies en andere relevante organisaties opdat de projectresultaten zo breed mogelijk geïmplementeerd kunnen worden. De gecursiveerde teksten aan het begin van ieder hoofdstuk komen uit het projectplan op basis waarvan het project gefinancierd is door het ministerie van OCW. Juli 2004 Bert Boetes Projectleider Aantrekkelijk Bewegen II Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 3

1. Servicepunt voor docenten LO/bewegen van BVE instellingen het adviseren, informeren, verwijzen en kortdurend ondersteunen van docenten, vakgroepen en managers bij het verbeteren van de positie en de inhoud van bewegen op ROC s implementeren van producten en good practice actueel houden en aanvullen van de website vaknet LO (na)scholing initiëren en vormgeven in samenwerking met het APS en de KVLO studiedagen en platformbijeenkomsten ondersteunen nieuwsbrieven schrijven Het consulentschap maakt onderdeel uit van het service-punt; de consulent verricht de advisering en ondersteuning op de instellingen. 1. 1. Het adviseren, informeren en verwijzen Het servicepunt heeft zich ontwikkeld tot een aanspreekpunt voor docenten bewegen en sport in de Bve-instellingen maar ook voor mensen van buiten. Er hebben vele individuele contacten plaats gevonden, waarbij de positie van LO/bewegen op een ROC s in het geding was. Individuele docenten trokken aan de bel wanneer hun vak onder druk kwam te staan en vroegen advies over de wijze waarop zij hun problemen konden aanpakken. Een aantal voorbeelden van vragen vanuit de Bve-instellingen: afschaffen Lo/bewegen op ID-college (administratie, ICT, handel) omdat docenten betrokken werden bij opzet van een opleiding Sport en bewegen schrappen van bewegen in bepaalde opleidingen ROC Zeeland schrappen van bewegen bij het cluster Techniek van Rijn IJssel College ondersteuning plaats bewegen op ROC ASA Amsterdam ondersteuning programma LO/bewegen Drente College Emmen ondersteuning uitbreiden project Sport op Maat op ROC Nijmegen ondersteuningvraag opzetten programma V&V ROC West Brabant vragen m.b.t. veiligheid en aansprakelijkheid bij LO/bewegen buiten ROC informatie over valkuilen bij het laten verzorgen van lessen door organisaties van buiten de school (outdoor, skaten, klimmen etc) vragen over bijscholingsprogramma s voor ministerie op Aruba vragen n.a.v. conferentie workshops Daarnaast zijn vanuit het servicepunt verschillende externe contacten tot stand gekomen. Door aanwezig te zijn bij de bijeenkomsten van de achterban S&B (overleg van de opleidingen Sport & Bewegen) blijft er voortdurend communicatie tussen de opleiding Sport en bewegen en de ontwikkelingen van bewegen en sport voor alle opleidingen binnen de Bve-instellingen. In een aantal ROC s vervult de opleiding Sport en bewegen een nadrukkelijke vliegwiel functie m.b.t. bewegen in alle opleidingen. Om bewegen in het Bve-veld ook in de aandacht te brengen/houden van de opleidingen tot docent bewegingsonderwijs, zijn er verschillende contacten met de ALO s. Deze vinden op verschillende manieren plaats: via het platform LO van de KVLO, waar de ALO s overleg hebben met de vakorganisatie via lidmaatschap van de VeldAdviesCommissie van het Hanze Instituut voor Sportstudies in Groningen (ALO-Groningen) via lidmaatschap van de WerkveldCommissie van de Hogeschool Windesheim in Zwolle (CALO) via jaarlijkse gastlessen bij de HALO op de Haagse Hogeschool Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 4

via gesprekken met de onderwijscoördinatoren van de ALO s van de Hogeschool van Amsterdam en de Fontys Sporthogeschool in Tilburg Om ook docenten bewegingsonderwijs van andere sectoren te informeren over ontwikkelingen in Bve heeft de projectleider een aantal malen workshops verzorgd op de zogenaamde Thomas- orientatiedagen, een jaarlijkse conferentie voor docenten bewegen in het VO, PO en Bve georganiseerd op de ALO van de Fontys Sporthogeschool in Tilburg. Er bestaat ook een directe relatie met de KVLO (Vereniging van Leraren Lichamelijke opvoeding). De KVLO heeft het servicepunt gefinancierd tussen de projecten Aantrekkelijk bewegen I en II in om ervoor te zorgen dat de expertise en netwerken niet verloren zouden gaan. Het belang van de KVLO is gelegen in haar streven voor alle scholieren voldoende en kwalitatief goed bewegingsonderwijs te realiseren. Er bestaat binnen de KVLO ook een zogenaamde VeldAdviesGroep m.b.t. bewegen in Bve, een groep deskundigen die het Hoofdbestuur adviseert m.b.t. bewegen in de Bvesector. 1.2 Platform Bewegen en Sport Bve Er hebben in de periode januari 2002- juni 2004 een tiental bijeenkomsten plaats gevonden van het platform LO/bewegen. In 2002 en 2003 onder voorzitterschap van mevrouw A. Verlaan (voorzitter CvB ROC van Amsterdam) vanaf 2004 onder dhr.b.fransen (voorzitter CvB Wellant College. Per bijeenkomst zijn zo n 30 docenten aanwezig in een wisselende samenstelling. Er staan zo n 60 docenten als lid van het platform geregistreerd van 35 BVE-instellingen. Leden van het platform worden over nieuwe ontwikkelingen geïnformeerd middels een e-mailservice en sinds juni 2003 ook via een nieuws-brief. Er zijn inmiddels 5 nieuwsbrieven gepubliceerd. Deze nieuwsbrieven worden breder verspreid dan alleen onder de deelnemers van het Platform Bewegen en sport Bve. Tijdens de Platformbijeenkomsten worden de verschillende deelprojecten doorgesproken, de stand van zaken gemeld en de koers uitgezet met betrekking tot acties gericht op het verankeren van bewegen en sport in de kwalificatiestructuur. Samen met de deelnemers aan het Platform is ook het Manifest Bewegen en sport in het beroepsonderwijs geschreven. Alle activiteiten rond het Platform worden gecoördineerd en uitgevoerd via het servicepunt. 1. 3 Coördinatie project Aantrekkelijk bewegen II Het servicepunt heeft tijdens het project ook dienst gedaan als projectleiding van het project Aantrekkelijk bewegen II, omdat in de projecttoewijzing niet apart een post voor projectleiding was opgenomen. De verschillende deelprojecten zijn dan ook door het servicepunt aangestuurd en gecoördineerd. Er is intensief contact onderhouden met de mensen die betrokken waren bij Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 5

het uitvoeren van de deelprojecten. Dit gebeurde in de vorm van periodiek overleg, werkbesprekingen, e-mail en telefoon. Daarnaast heeft er een project plaatsgevonden in het kader van de SLOA- regeling waarin SLO ondersteuning heeft gegeven aan het deelproject competentieleren. Er is veel tijd besteed aan het opbouwen van netwerken met de bedoeling commitment te krijgen voor het verbeteren van de positie van bewegen en sport op BVE-instellingen (uiteindelijke doelstelling van het project). In de paragraaf die het Imago-project beschrijft wordt hierop nader ingegaan. 1. 4 Betrokkenheid bij externe projecten Naast het coördineren van het project ABII is het servicepunt betrokken geweest bij een door NOC*NSF aan NKS opgedragen onderzoek naar de haalbaarheid van een sportkaart in het MBO en het deelnemen aan een expertmeeting hierover. Verder is een bijdrage geleverd aan een door het Mulier-instituut uitgevoerd onderzoek naar sportgedrag onder BOL- leerlingen in Bve. Het servicepunt is ook betrokken geweest bij activiteiten in het kader van het Internationaal Jaar voor Educatie door Sport. Er zijn gesprekken gevoerd om te bekijken of het haalbaar zou zijn een project aan te vragen vanuit de BveRaad. Er is tenslotte besloten dat niet te doen. Daarnaast is een project aangevraagd door 3 ROC s samen met de NeVoBo. De projectleider is op uitnodiging van Cedefop als keynotespeaker opgetreden op de internationale conferentie New Approaches to VET through Sport op 10 en 11 mei in Thessaloniki, Griekenland. Met een veertigtal vertegenwoordigers van 15 verschillende EU-landen is gesproken over de waarde van sport in relatie tot het beroepsonderwijs. Onderwerpen waren : sport als vorm van vrije tijdsbesteding waarbij allerlei voor beroepsuitoefening relevante competenties worden geleerd, bewegen als onderdeel van het curriculum in beroepsopleidingen, bewegen als relevante activiteit m.b.t. gezondheid en werk, de combinatie onderwijs en sport voor talentvolle sporters en sport als maatschappelijke activiteit waarvoor het beroepsonderwijs haar leerlingen ook moet voorbereiden. Als resultaat van de conferentie is een verklaring opgesteld die betrokken zal worden bij de afsluiting van het Internationaal Jaar tijdens de slotmanifestatie op 1 en 2 december op Papendal in Arnhem. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 6

Verder is een presentatie verzorgd op het platform kader van NOC*NSF hetgeen heeft geresulteerd in een overleg met de directie van NOC*NSF en het Platform Bewegen en sport Bve over samenwerking in het kader van een door NOC*NSF met het Ministerie van OCW af te sluiten convenant. NOC*NSF is ook steeds actief geweest in het mobiliseren van steun voor het manifest. Project Ergosaam. In het kader van een Senter project heeft een groot aantal ROC s samengewerkt aan het ontwikkelen van een CD-rom op het gebied van ergonomie. Het is een ICT ondersteuning gericht op bewegen en ergonomische problemen in diverse branches. In overleg met uitgeverij Edu-actief zal de Cd-rom naar verwachting in najaar 2004 beschikbaar komen. Gastspreker en mede-organisator van het mini- symposiumvan ROC Friese Poort. Op ROC Friese Poort werd in juni 2003 een mini-symposium georganiseerd. Het was een vervolg op een studiedag die in 2000 georganiseerd was op de Friese Poort, waarbij de nieuwe opzet van het programma voor bewegen : Bewegen, Welzijn en Gezondheid werd geïntroduceerd. Tijdens dit symposium is teruggekeken naar de ontwikkeling van dit programma en is ingegaan op recente maatschappelijke ontwikkelingen die hebben geleid tot bijstelling van het concept, waarbij intensief wordt samengewerkt met lokale overheid en sportaanbieders. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 7

1. 5 Consulentschap Daarnaast is op een 6-tal ROC s sprake geweest van advisering omtrent vernieuwing van programma s en het adviseren m.b.t. inzetten van ervaringen van ROC s die good-practice hebben ontwikkeld. Joan Boelens van ROC Friese Poort uit Drachten is als consulent met deze laatste activiteiten bezig geweest. Goede resultaten van deze ondersteuning werden zichtbaar in de programma s van ROC Midden Brabant en met name ook op ROC Nijmegen, waar het programma Sport op Maat na een positieve ervaring bij de sector Economie, verbreed is naar het eerste studiejaar van alle opleidingen. ROC Nijmegen heeft hiermee ook een nominatie verdiend voor de stimuleringsprijs 2004 van het fonds Openbare Gezondheidszorg. Om de docenten optimaal van dienst te kunnen zijn is verder een begin gemaakt met het opzetten van een electronische database, die op termijn ook via het web geraadpleegd kan worden. Naast NAW gegevens van docenten Bewegen en sport worden daarin in de toekomst ook gegevens m.b.t. activiteiten binnen verschillenden units en opleidingen in kaart gebracht. 1. 6 Structurele voortzetting servicepunt. In de laatste fase van de projectperiode is tijd geïnvesteerd in het vinden van een structurele basis om de werkzaamheden van het servicepunt ook na afloop van het project Aantrekkelijk Bewegen II te kunnen continueren. In de gesprekken met het ministerie die voorafgaand aan het project hebben plaatsgevonden, was dit een belangrijk punt. Aanvankelijk wilde het ministerie hiervoor een garantie van de BVE-raad (als voorwaarde om de projectsubsidie te verstrekken) maar is dit niet in de projectvoorwaarden opgenomen. BveRaad gaat in september 2004 in gesprek met het platform Bewegen en sport Bve over een aanvraag om dit Platform een formele status te geven. Er heeft in 2003 en 2004 een intensief overleg plaats gevonden tussen projectleiding en beleidsmedewerkers van de BVE-raad om samen te bekijken welke strategie zou leiden tot realisering van de voor het project geformuleerde doelen. Het heeft positief gewerkt dat in de loop van 2004 de BTG Welzijn Gezondheidszorg, Dienstverlening en Sport heeft aangeboden het project als één van haar activiteiten te adopteren. Binnen de BveRaad heeft het project daardoor een prominentere plaats gekregen. De beschikbare tijd voor alle activiteiten van het servicepunt is ontoereikend gebleken. De activiteiten zijn dan ook beter uit de verf gekomen dankzij aanvullende facilitering vanuit de KVLO (Vereniging voor Leraren Lichamelijke Opvoeding) die in de overgangsperiode tussen Aantrekkelijk Bewegen I en Aantrekkelijk Bewegen II het servicepunt ook in de lucht heeft gehouden. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 8

2. Website In 2001 is de website Vaknet LO ontwikkeld onder financiering van Bve-net. De techniek was toen in handen van medewerkers van het da Vinci College in Dordrecht. In 2002 is het technische gedeelte van de website verhuisd naar de webmaster van de community LO zoals die op kennisnet te vinden is. Met ingang van 2004 staat er een fonkelnieuwe website die nu on-line, zonder tussenkomst van een technisch medewerker, kan worden onderhouden. Voor het ontwikkelen van deze nieuwe website is gebruik gemaakt van het projectbudget van Aantrekkelijk Bewegen II. De website is te vinden op URL : www.bewegenensportbve.nl Naast nieuws, agenda en interessante boeken, wordt aandacht besteed aan projecten, door ROC s ontwikkelde programma s, interessante websites, bijdragen aan conferenties etcetera. Ook is er een interactief gedeelte waarin docenten informatie met elkaar kunnen uitwisselen. Op de site staat inmiddels ook veel informatie over projecten van ROC s, die door belangstellenden kan worden gedownload. De site heeft nauwe banden met de community LO en werkt samen met een internationale site in België die gericht is op docenten LO/bewegen in vele landen. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 9

3. Imagoproject In het Stappenplan wordt onder stap VI aangegeven dat er acties zullen worden ondernomen om het imago van bewegen in het beroepsonderwijs te verbeteren, om bij roc s, docenten, werkgevers en werknemers aan te geven dat bewegen van belang is voor een gezonde leerling en toekomstig werknemer. Tevens kan duidelijk worden op basis van de projecten die hebben plaatsgevonden- dat het bewegingsonderwijs zinvol en aantrekkelijk kan zijn, in tegenstelling tot het oude, wat stoffige, imago. In het projectplan stond aangegeven dat een onderzoek naar het imago zou moeten plaats vinden gevolgd door aanbevelingen voor het beïnvloeden van het imago. Gezien de beschikbare middelen in relatie tot de kosten van zo n onderzoek hebben we besloten dit onderdeel anders aan te pakken: We vertellen middels een manifest wat LO/bewegen kan betekenen in BVE-opleidingen en proberen daarvoor medestanders te vinden. (Voor manifest: zie bijlage) Deelnemers aan het Platform Bewegen en sport hebben via de methodiek van de versnellingskamer (School van de Toekomst, KWIC Den Bosch) een voorzet geschreven en in diverse platformbijeenkomsten is het manifest vervolgens bijgesteld. Een professional heeft vervolgens de definitieve tekst geschreven waarna het manifest is opgemaakt en gedrukt. In de eerste versie is op basis van het concept reeds een groot aantal ondersteuners gevonden, waaronder steun via een kamermotie in het najaar van 2002) Inmiddels is de lijst van ondersteuners uitgebreid. (De meest recente lijst van ondersteuners is te vinden op de website) De bedoeling van het manifest: een plaats voor Bewegen en sport in de nieuwe kwalificatiestructuur die in 2004 haar beslag moet krijgen. Het manifest is in het voorjaar van 2003 op de Management conferentie Bve officieel door Ankie Verlaan overhandigd aan Hans de Boer voorzitter van MKB-Nederland. Om de doelstelling van het manifest te realiseren is in het najaar van 2004 een uitgebreide brief gezonden aan het procesmanagement welke in afschrift breed is verspreid onder andere bij het proces kwalificatiestructuur betrokken organisaties. Het procesmanagement berichtte in december 2003 aan het platform dat naar verwachting Bewegen en sport deel zou uitmaken van het brondocument leer- en burgerschapscompetenties. Toen dat document werd gepresenteerd, bleek daar niets over Bewegen en sport in te staan. We hebben daarop aanvullingen geformuleerd op dit Brondocument geformuleerd en tevens aanvullingen op een document voor algemene beroepscompetenties voorgesteld. Er heeft een gesprek plaats gevonden met het procesmanagement, waarin is afgesproken een zogenaamd referentiedocument voor bewegen en sport op te stellen. De stuurgroep kwalificatiestructuur heeft n.a.v. een uitspraak van leden van de BveRaad het procesmanagement opdrachtgegeven ervoor te zorgen dat bewegen en sport een plaats zou krijgen in de kwalificatiestructuur. De stuurgroep kwalificatiestructuur heeft in haar vergadering van 11 mei het Brondocument leer- en burgerschapscompetenties ongewijzigd vastgesteld. Dat betekent dat de voorgestelde aanvullingen m.b.t. bewegen, niet zijn opgenomen. Wel zou er een referentiedocument bewegen en sport komen waarvan de paritaire commissies gebruik kunnen maken. De status van dit document zou na 1 juli worden vastgesteld. Door deze ontwikkelingen zijn er in het verplichte deel van de Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 10

kwalificatiestructuur geen ankerpunten voor bewegen en is het al of niet opnemen van bewegen en sport in kwalificatiedossiers een vrijblijvende zaak. De hoofddoelstelling van het project Aantrekkelijk bewegen II is daarmee niet gerealiseerd. De indiener van de Kamermotie eind 2002, dhr. J.Rijpstra heeft aan de minister gevraagd de stand van zaken m.b.t. het opnemen van bewegen in de kwalificatiestructuur te schetsen. In de beantwoording van de vragen door de staatssecretaris wordt aangegeven dat er een referentiedocument is gemaakt en dat daarmee de mogelijkheid bestaat om bewegen in de kwalificatiestructuur op te nemen. Dat is natuurlijk heel wat anders dan de voorwaarden scheppen voor het realiseren van bewegingsprogramma s voor alle leerlingen in het MBO. Positief is het gegeven dat de grootste werkgeversorganisatie van Nederland, VNO/NCW sinds mei 2004 heeft aangegeven het manifest te ondersteunen. Hen is gevraagd dit standpunt kenbaar te maken aan de KBB s. Ook na beëindiging van het project Aantrekkelijk Bewegen II zal het noodzakelijk zijn om verder te werken aan het uitwerken van het referentiedocument in zogenaamde servicedocumenten voor de scholen. Hierin kan worden aangegeven hoe de in het referentiedocument geformuleerde competenties in schoolprogramma s kan worden vorm gegeven. De hiervoor benodigde faciliteiten zullen moeten worden gegenereerd. Voorstellen voor het aanvullen van het Brondocument Leer en Burgerschapscompetenties, voor het aanvullen van het document algemene beroepscompetenties en het referentiedocument zijn als bijlage toegevoegd. Tweederde van de werknemers wil meer bewegen maar heeft er geen tijd voor. Werknemers die in hun werk relatief weinig bewegen maken dat vaak onvoldoende goed met meer lichamelijke activiteit in de vrije tijd. Dat blijkt uit een onderzoek onder 2522 volwassen Nederlanders. Zij ondergingen de tweede Nationale Gezondheidstest. Meer dan de helft van de werknemers beweegt onvoldoende volgens de huidige normen voor gezond bewegen. Tweederde is van plan daar wat aan te doen. Een kwart van de mensen die te weinig beweegt wil daar helemaal niets aan doen. Volgens de huidige gezondheidskundige normen is het gewenst tenminste vijf dagen per week tenminste 30 minuten per dag matig intensief te bewegen. Dat is fietsen of stevig wandelen. De Nationale Gezondheidstest wordt elk jaar verricht en bestaat uit fysieke metingen en een uitgebreide vragenlijst. De testen zijn uitgevoerd in tientallen centra voor training en therapie en geanalyseerd door TNO Arbeid. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 11

4. Kerncompetenties Uitgangspunt voor het Stappenplan, zoals dat eind jaren 90 is geformuleerd om bewegen weer op de ROC agenda te krijgen, vormde de omschrijving van de functie van het bewegingsonderwijs in het beroepsonderwijs. Bewegingsonderwijs diende een aspect te zijn van de eindtermen dat in alle beroepsopleidingen aan de orde komt (en niet een afzonderlijk vak met eigen aan dit vak ontleende leerdoelen). Kortom: de ergonomische benadering van het bewegingsonderwijs. Daarnaast dient bewegingsonderwijs een bijdrage te leveren aan de algemeen maatschappelijke doelstelling van bevordering van de gezondheid. Recent is er veel aandacht voor de verbetering van de kwalificatiestructuur. Een belangrijke ontwikkeling is de gedachtevorming in de richting van kerncompetenties, zowel in de algemene beroepscompetenties als de burgerschapscompetenties. Gezien de wenselijkheid om het bewegingsonderwijs te relateren enerzijds aan het beroepsonderwijs, anderzijds de hierboven genoemde algemeen maatschappelijke doelstelling, is het zinvol om ook het bewegingsonderwijs te betrekken bij de discussies rondom het competentie-denken. We stellen voor een projectgroep te vormen van 3 docenten die onder deskundige leiding mogelijkheden onderzoeken voor het koppelen van competenties aan LO/bewegen en een aantal voorbeelduitwerkingen op praktisch niveau te realiseren bij wijze van good practice. Een projectgroep van docenten uit een drietal BVE-instellingen is onder projectleiding van SLO aan de slag gegaan met het formuleren van competenties en het uitwerken van voorbeelden van de wijze waarop programma s voor bewegen en sport competentiegericht zouden kunnen worden ingericht. De projectgroepheeft haar resultaten in een drietal workshops op de conferentie van 14 februari 2004 laten zien en de resultaten zijn ook betrokken bij de scholing die in het voorjaar van 2004 zijn beslag heeft gekregen. Het document dat door SLO in samenwerking met de projectgroep is ontwikkeld is als bijlage toegevoegd. Ook de uitwerkingen van de werkgroepleden zijn toegevoegd. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 12

5. Studiedag/ conferentie In 1998 is het project BVE in beweging gestart met een conferentie. Het project is in 2000 eveneens afgerond met een conferentie. Gebleken is dat dit soort bijeenkomst zeer motiverend werkt en een functie heeft in het netwerken van docenten in de BVE-sector. Het lijkt raadzaam om dergelijke activiteiten voort te zetten om op deze wijze ook plannen, nieuwe initiatieven en resultaten van projecten aan een breed publiek te laten zien. in verband met het vasthouden van een 2 jaarlijkse cyclus zou een conferentie in 2002 georganiseerd moeten worden. Een werkgroep heeft de conferentie Competent door bewegen in Bve voorbereid,die op 14 januari 2004 op de Hogeschool van Amsterdam is gehouden. Twee leden van de werkgroep werden gefaciliteerd door hun eigen school (ROC van Amsterdam en Groenhorstcollege, Barneveld). Op de langere termijn is het organiseren van een 2 jaarlijkse conferentie voor de BVE-sector gegarandeerd omdat de KVLO samen met de gezamenlijke ALO s dit voor hun rekening willen gaan nemen. De volgende conferentie vindt plaats in januari 2006 op de CALO in Zwolle. Programma 10.00 uur Welkom door de dagvoorzitter Bernard Fransen, voorzitter Platform Bewegen en sport in BVE 10.05 uur Opening 10.15 uur Keynote speech door Hans F.van Aalst, adviseur KPC en lector Fontys hogeschool, Tilburg, titel: Het nieuwe leren 10.40 uur Keynote speech door Coen Free, voorzitter CvB, Koning Willem I College, Den Bosch titel: Hoe speelt een ROC in op het nieuwe leren. 11. 05 uur Keynote speech door Adri Broeke, lector Hanze hogeschool, Groningen titel: Competenties verwerven door bewegen 11.30 uur Coffeebreak 11.45 uur 1 e ronde workshops 12.45 uur lunchpauze 13.45 uur 2 e ronde workshops 14.45 uur Teabreak 15.00 uur Bijdrage van Bert Boetes, projectleider van het BVE-raad project Aantrekkelijk bewegen titel: 4 jaar projecten om bewegen weer op de kaart te ztten. Zet het zoden aan de dijk? 15.15 uur Game, set en match door Jacco Eltingh 15.45 uur Afsluiting door de dagvoorzitter en drankje Coen Free, voorzitter CvB Koning Willem I College, den Bosch Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 13

Overzicht workshops: 1.Natuurlijk leren 2.Basketbal als studielandschap 3.Sociale vaardigheden 4.Pesten/normen en waarden 5.Tai Chi 6.Buitensportactiviteiten/samenwerking 7.Ergonomie, competentie-leren 8.Groene spelen 9.Gezondheid en bewegen 10.ICT in kader van competentieleren 11.Competentieleren op HvA 12.Competentieleren op ALO, bewegen op muziek 13.Algemene, burgerschaps en loopbaancompetenties Ruud Broekema, Menso Alting College Fred Kiefmeijer, Koning Willem I College Hans Jorna, Landstede Frits Prior, APS Ad van Brakel, ROC Midden Brabant Tjitte Dijkstra, Mobile TEAM Challenge Hans Smits, Fontys hogeschool Rinus Pecht, Peellandcollege Deurne Cora Tonino, Achmea Healthcenters Paul Verschoor, Haagse Hogeschool Trix van den Berg, Hogeschool van Amsterdam Heleen Kerkhoff, ALO Amsterdam Berend Brouwer, SLO De bijdragen van de keynotespeakers en workshopleiders zijn gepubliceerd op de website en in het blad de Lichamelijke Opvoeding van de KVLO en zijn als bijlage op de CD-rom te vinden. Aandacht voor de uitleg van een activiteit workshop Jorna in de workshop natuurlijk leren Activiteit sociale competenties, Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 14

Voorzitter Bernard Fransen in gesprek met Henk Gemser en een vertegenwoordiger van een afdeling van de KVLO De conferentie vormde het formele sluitstuk van het project Aantrekkelijk bewegen II en diende ook ter ondersteuning van de projectdoelstelling: het creëren van een plaats van bewegen in de kwalificatiestructuur. Hiertoe waren verschillende personen uitgenodigd als gast de conferentie bij te wonen. Helaas waren er geen vertegenwoordigers van het bestuur van de Bve- Raad, bestuur van COLO, procesmanagement kwalificatiestructuur en Ministerie van OCW aanwezig. Allen berichtten vanwege andere verplichtingen niet aanwezig te kunnen zijn. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 15

6. Scholing De projecten hebben laten zien dat bewegingsactiviteiten op een meer eigentijdse manier kunnen worden aangeboden. Tevens is duidelijk geworden dat docenten LO/bewegen moeten beschikken over nieuwe vaardigheden die voorheen bij de oude aanpak- minder noodzakelijk waren. Om docenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van die vaardigheden, is het wenselijk dat hun een hierop toegesneden scholing wordt aangeboden. Op de conferentie Competent door bewegen in Bve heeft een scholing plaats gevonden door de keuze van workshops over competentieleren binnen bewegingssituaties. Als vervolg op de conferentie is een scholing georganiseerd onder leiding van SLO waarin verschillende vormen van competentieleren, die binnen Bve worden gerealiseerd, verder zijn uitgebouwd. Aan deze scholing hebben 15 docenten vanuit bve-instellingen meegedaan. De werkmaatschappij Gooi en Vechtstreek van het ROC van Amsterdam heeft voor de scholing accommodatie beschikbaar gesteld. Tijdens de vier bijeenkomsten kwamen onder meer aan de orde : Principes van natuurlijk leren toegepast op het programma voor bewegen en sport op het Menso Alting college in Groningen Competentieleren op het gebied van sociale vaardigheden via activiteiten van TEAM challenge Werken aan het verwerven van competenties op het gebied van Ergonomie aan de hand van ICT-materiaal Beoordelen en toetsen van competenties en gebruik maken van portfolio Bij de evaluatie op de laatste cursusbijeenkomst bleek dat mensen ook behoefte hebben aan scholing op projectmanagement en strategie en beleid. Een scholing die ook al in 2001 heeft plaats gevonden. Vertrouwen op je teamgenoten! Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 16

7. Publicaties In het kader van het project zijn artikelen gepubliceerd in de Lichamelijke opvoeding. Deze artikelen hadden als in houd: informatie over het project LO 1 2002 bijdragen aan het themanummer over samenwerking tussen onderwijs, buurt en sport verslagen van activiteiten op ROC s (Friesche Poort en ROC van Amsterdam) aankondiging conferentie Competent door bewegen verslag van de conferentie referaten van de conferentie inhoud van workshops op de conferentie Er zijn contacten gelegd met Bve Magazine om aandacht voor bewegen binnen Bve te besteden. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 17

Tenslotte Het project Aantrekkelijk bewegen II heeft een bindend effect gehad voor de docenten bewegen en sport op de ROC s waar deze activiteiten nog onderdeel zijn van de onderwijsprogramma s. De activiteiten die in het kader van het project zijn georganiseerd: het servicepunt, het platform, de website, het imagoproject, de conferentie, de scholing en het competentieproject, zorgden ervoor dat de docenten betrokken bleven bij recente ontwikkelingen. Desalniettemin bereiken ons steeds weer alarmerende berichten over het schrappen van LO/bewegen uit het curriculum van veel opleidingen. Dit betekent een terugloop van docenten die bewegingsactiviteiten organiseren en dus ook minder aanspreekpunten op de ROC s. Aan het bezoekersaantal van de conferentie was duidelijk te merken dat het aantal docenten LO/bewegen in de Bve-sector is afgenomen. Werden de vorige conferenties (1999 en 2001) nog door zo n 250 deelnemers bezocht. De conferentie van 14 januari 2004 telde 150 deelnemers. Ondanks alle inspanningen en het feit dat er grote steun is gegenereerd voor het manifest, dat zegt dat bewegen een structureel onderdeel zou moeten vormen van de kwalificatiestructuur en dus een must voor elke leerling op een Bve-instelling, is de realiteit dat veel beslissers op de onderwijsinstellingen besluiten om bewegen te schrappen. Vaak liggen hier financiële overwegingen aan ten grondslag. De redenering is: we hebben financiële problemen dus we schrappen alles wat niet noodzakelijk is. Dat geldt voor bewegen en sport in veel kwalificaties vanwege het ontbreken van daarnaar verwijzende eindtermen. Daar waar nu ook in de nieuwe kwalificatiestructuur geen expliciete ankerpunten voor bewegen in de verplichte onderdelen (leer- en burgerschapscompetenties en beroepscompetenties) voorkomen, zal eenzelfde redering worden gebruikt. De projecten Aantrekkelijk bewegen I en II hebben in ieder geval een aantal goede voorbeelden opgeleverd van hetgeen bewegen en sport in beroepsopleidingen voor leerlingen kan betekenen, hoe het aantrekkelijk kan worden georganiseerd en wat het de onderwijsinstelling kan opleveren. Met die voorbeelden gaan we verder, wanneer er tenminste een structurele plaats gevonden kan worden voor het Platform bewegen en sport en het servicepunt. Zonder die binding zal het voor de overgebleven docenten lastig zijn om elkaar te blijven informeren en ontmoeten om de kwaliteit van hetgeen ze bieden te blijven verbeteren. Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 18

Inhoudsopgave van de CD- rom met documenten AB II Rapportage 0 Rapport 1 Servicepunt bewegen en sport 1.1. Info en advies 1.1.1. Contacten ALO s 1.1.2. Thomas oriëntatiedagen 1.2. Platform bewegen en sport Bve 1.2.1. Deelnemers 1.2.2. Verslagen 1.2.3. Good Practice Bve-instellingen 1.3. Coördinatie AB II 1.4. Externe projecten 1.4.1. Onderzoek NKS 1.4.2. Onderzoek Mulierinstituut i.o.v. NOC*NSF 1.4.3. Europees Jaar voor educatie door Sport 1.4.3.1. Cedefop conferentie 1.4.4. NOC*NSF 1.4.5. Ergosaam 1.4.6. LIS 1.5. Consulentschap 1.5.1. Database 1.6. Nieuwsbrieven 2. Website Bewegen en sport Bve 3. Bewegen in de kwalificatiestructuur 3.1. Activiteiten 3.2. Manifest bewegen en sport in het beroepsonderwijs 3.3. Politiek 3.4. Documenten m.b.t. kwalificatiestructuur 4. Competentieproject 4.1. Projectactiviteiten 4.2. Informatie over competentieleren 5. Conferentie Competent door Bewegen in Bve 5.1. Opzet en Organisatie 5.2. Bijdragen Keynote speakers 5.3. Bijdragen Workshops 6. Scholing 7. Publicaties 8. Financiën Rapportage project Aantrekkelijk Bewegen II, een BveRaad project in opdracht van het ministerie van OCW, augustus 2004 19