Rapportage huisbezoeken. project Valburg 2013

Rapportage huisbezoeken project Valburg 2013 Zetten onder 75+ en Wmo-cliënten in 2013 en 2014 Juli 2015, Foka Bruggema en Gerdine Smit

1 Inhoudsopgave 1. Inleiding en samenvatting... 4 2. Aanleiding huisbezoekproject en methode... 7 3. Doel van het onderzoek en doelgroep... 8 4. Onderzoeksvragen en aandachtspunten... 9 5. Omschrijving huisbezoekproject en het procesverloop...10 5.1 Vrijwilligers en ondersteuning...10 5.2 Samenwerking met de gemeente...10 5.3 Start huisbezoeken...11 5.4 Terugkoppeling naar deelnemers en kern...11 5.5 Vervolg en borging van het project...11 6. Vrijwilligers en begeleiding door Stuw...12 6.1 Training en begeleiding...12 6.2 Tevredenheid over de dienstverlening bij de vrijwilligers....12 6.2.1.Resultaten van het tevredenheidonderzoek onder de vrijwilligers...13 7. Korte beschrijving van de kern Zetten...14 8. Onderzoeksresultaten...15 8.1 Bevolkingsopbouw...15 8.2 Deelnemers...16 8.3 Wat is door vrijwilligers gedaan?...16 8.4 Woonsituatie...16 8.4.1 Woonsituatie bezochte deelnemers...16 8.4.2 Waardering van het wonen...16 8.4.3 Verhuizen...17 8.5 Gezondheid...17 8.5.1 Fysieke gezondheid...17 8.5.2 Geestelijke gezondheid...17 8.6.1 Gezinsrelaties...18 8.6.2 Sociaal netwerk...18 8.6.3 Mantelzorg...19 8.7 Meedoen...19 8.7.1 Dagbesteding...19

2 8.7.2 Participatie...20 8.8 Inkomen...21 8.9 Vervoer...21 8.10 Wat verwacht men van de gemeente...21 8.11 Aard van doorverwijzingen...22 8.12 Tevredenheid over de dienstverlening bij de deelnemers...22 9. Conclusies en aanbevelingen...23 9.1 Plan van aanpak...23 9.2 Waardering door de doelgroep...23 9.3 Benadering van de doelgroep...23 9.4 Methode van gegevensverwerking...23 9.5 Borging van de gegevens...24 9.6 Werken met vrijwilligers...24 9.7 Wonen...24 9.8 Gezondheid...24 9.9 Relaties...25 9.10 Meedoen...25 9.11 Voorzieningen...25 9.12 Vervoer...25 9.13 Verwachtingen ten aanzien van de gemeente...26

3 Bijlagen 1. Brief aan de doelgroep 2. Registratieformulier 3. Overzicht verstrekte folders in de informatiemap 4. Zelfredzaamheid-matrix 5. Tevredenheidsonderzoek bij bezochte inwoners van Zetten 6. Ervaringen van vrijwilliger Anna Paans 7. Tevredenheidsonderzoek bij vrijwilligers

4 1. Inleiding en samenvatting In 2013 en 2014 is in Zetten een onderzoek gedaan onder 2 doelgroepen: zelfstandig wonende inwoners van 75 jaar en ouder en inwoners die in 2012 aanspraak maakten op een voorziening via de WMO van gemeente Overbetuwe. Dit conform de projectopdracht door de gemeente verleend aan Stuw op basis van de offerte voor 2013. Het onderzoek kon tot stand komen door de grote inzet van vrijwilligers. Het onderzoek wordt aangeduid als huisbezoekproject. Doel van het huisbezoekproject is: Het in kaart brengen van de situatie, vragen en behoeften van de doelgroep(en). Het in beeld brengen van meer kwetsbare burgers zodat zij preventief gevolgd kunnen worden. Het preventief informeren van de doelgroep(en) over voor hen relevante voorzieningen en diensten ter vergroting van hun zelfredzaamheid. Het leveren van informatie voor de gemeente en voor Stuw ten behoeve van het maken van nieuw beleid en het verder ontwikkelen van diensten en methodieken. Dit onderzoek is gedaan in een tijd van grote veranderingen, waarin zorgtaken van het Rijk worden overgedragen aan de gemeenten. Ook de gemeente Overbetuwe is op zoek naar een goede manier om haar burgers te ondersteunen. Daarvoor is het van belang te weten hoe het met de burgers gaat en waar zij behoefte aan hebben. Dit rapport levert voor de kern Zetten hieraan een bijdrage. Werkwijze: 1. Betrokkenen worden thuis bezocht door een getrainde vrijwilliger. Op basis van het persoonlijke verhaal van elke deelnemer (narratief onderzoek) is de situatie van beide doelgroepen in kaart gebracht (=nulmeting). 2. Met de Dorpsraad Zetten is afgesproken dat alle deelnemers en andere belanghebbenden persoonlijk worden geïnformeerd over de resultaten van de huisbezoeken. Het eindverslag is vanaf medio juli 2015 ook te vinden op de website van Stuw. 3. De conclusies en aanbevelingen uit het eindrapport vormen input voor verdere acties door gemeente en betrokken partijen. De doelgroep bestond op de peildatum uit 406 personen. 339 mensen behoren tot de groep 75+. Van deze groep hebben 37 mensen ook het gesprek gevoerd met iemand van het WMO loket. Zij zijn in deze verslaglegging meegeteld in de 75+ groep. 196 personen van 75 jaar en ouder (58%) hebben meegewerkt aan het onderzoek. 104 personen behoren tot de groep WMO: 67 personen zijn jonger dan 75 jaar. Hiervan hebben 30 mensen (29%) meegewerkt aan het onderzoek. In totaal heeft 54% van de doelgroep meegewerkt: 226 personen.

Aan alle deelnemers is in een informatiemap uitgereikt, een enkele keer wilde men de map niet hebben. Daarnaast is aan nog 8 personen die niet aan het onderzoek hebben meegedaan, middels de uitgereikte informatiemap, voor de doelgroep relevante informatie verstrekt. De deelnemers hebben de aandacht voor hen persoonlijk, hun doelgroep en het onderzoek heel positief gewaardeerd. De gekozen methode, het vertellen van het eigen verhaal door de bezochte inwoners van Zetten, brengt met zich mee dat er niet over harde feiten kan worden beschikt. De beleving van de bezochten staat centraal. Voor de verwerking van de gegevens van de doelgroep in Zetten is het registratiesysteem aangepast door enkele vrijwilligers, zodat het narratieve verhaal vertaald kan worden naar feitelijke gegevens. Op verzoek van de gemeente zijn een 5-tal concrete vragen toegevoegd teneinde over harde data te kunnen beschikken. Uit de verzamelde verhalen en de toegevoegde vragen zijn conclusies en aanbevelingen op de hoofdelementen wonen, welzijn en zorg te trekken. De belangrijkste conclusies en aanbevelingen worden als volgt samengevat: Wonen: De meeste deelnemers aan het onderzoek wonen met een partner of wonen in een ander (familie)verband. Voor nagenoeg allen geldt dat zij met plezier in hun huidige woning wonen. 11,5% denkt toch binnen een paar jaar te moeten verhuizen omdat hun huis niet kan worden aangepast. Aanbevelingen: 1. Gemeente, dorpsraad, sociaal kernteam, Woonstichting Valburg en Overbetuwe Vitaal: informeer de doelgroep over mogelijkheden om de huidige woning geschikt te maken voor langer zelfstandig wonen. Stimuleer een tijdige bezinning op dit onderwerp en het bezoek aan de Langer Thuis woning in Andelst. 2. Gemeente: informeer de doelgroep over de ondersteuning die men in deze tijd van de gemeente kan verwachten ten aanzien van aanpassingen in huis. 3. Gemeente en Woonstichting Valburg: onderzoek de wenselijkheid en haalbaarheid van meer aangepaste woningen in het centrum. 4. Gemeente en dorpsraad: ondersteun de klussendienst van KernPunt Zetten (in De Verbinding, voorheen Loohof ), die hand- en spandiensten kan verlenen in en om het huis. 5 Welzijn en zorg: De welzijnssituatie van het overgrote deel van de deelnemers is positief. Het merendeel van de deelnemers ervaart geen grote problemen op het terrein van gezondheid. Over het algemeen heeft men meer of minder regelmatig contact met familie en velen kunnen terugvallen op een sociaal netwerk en / of mantelzorg. Men is over het algemeen tevreden over de mogelijkheden van dagbesteding en participatie. Voor mensen met een beperking is het niet vanzelfsprekend dat ook zij iets kunnen doen voor een ander. Aandachtspunt is het bijdragen aan de maatschappij. De meeste deelnemers beschikken over voldoende financiële middelen. Aandachtspunten voor gemeente, dorpsraad, Stuw en het sociaal kernteam zijn de kwetsbaarheid van deelnemers met problemen op het vlak van geestelijke gezondheid en / of met een klein netwerk. Dit zijn bij uitstek mensen die gebaat kunnen zijn bij een regelmatig bezoek door vrijwilligers waarin hun situatie wordt gevolgd en gewerkt kan worden aan de

uitbreiding van hun netwerk. Stuw is met de gemeente in overleg over de manier waarop deze bezoeken vormgegeven moeten worden, en welke rol het sociaal kernteam hierin kan spelen. Aanbevelingen: 1. Aanbeveling aan de gemeente, sociaal kernteam en Overbetuwe Vitaal: blijf de doelgroep regelmatig informeren over de toegang tot zorg en ondersteuning en de mogelijkheid van het keukentafelgesprek. Organiseer eventueel een informatiebijeenkomst over dit thema. 2. Aanbeveling aan de gemeente en Stuw: investeer in het trainen van vrijwilligers die met diegenen die niet voldoende relaties en netwerk lijken te hebben in gesprek kunnen gaan om het netwerk te vergroten en vereenzaming tegen te gaan. 3. Aanbeveling aan de gemeente, dorpsraad, SGO en Overbetuwe Vitaal: maak burgers met een beperking er meer van bewust dat ook zij een bijdrage kunnen leveren in hun omgeving. 4. Aanbeveling aan de gemeente en dorpsraad: ondersteun de vervoersdienst van het KernPunt. 6

7 2. Aanleiding huisbezoekproject en methode In 2012 is in Elst een huisbezoekproject uitgevoerd onder 70-plussers. De waardering van het onderzoek door de doelgroep en de resultaten vormden mede de aanleiding voor het onderzoek dat is gestart in 2013. De gemeente heeft met het samenwerkingsverband KernGezond voor dit onderzoek gekozen voor een narratief huisbezoek, gebaseerd op de methode: Burgers helpen Burgers, in gesprek met oudere en kwetsbare burgers in de Overbetuwe. Deze methode is ontwikkeld aan de HAN, door het lectoraat van Martha van Biene. Uitgangspunt is dat betrokken vrijwilligers worden getraind in het leggen van contacten met oudere en kwetsbare mensen en in het bespreekbaar maken van hun wensen en vragen. Door deze methode leert men werkelijk contact te maken met zijn/haar gesprekspartner en kan men sneller achterhalen wat er echt leeft bij die gesprekspartner. Narratief huisbezoek: de deelnemer wordt uitgenodigd zijn (levens)verhaal te vertellen en zijn ervaringen te delen. Door middel van open vragen stellen en doorvragen, wordt zoveel mogelijk voor het onderzoek belangrijke informatie verzameld. In dit onderzoek is alle informatie meegenomen in de resultaten en niet slechts een steekproef zoals bij wetenschappelijk onderzoek gebruikelijk is.

8 3. Doel van het onderzoek en doelgroep Doel van het huisbezoekproject is: Het in kaart brengen van de situatie, vragen en behoeften van de doelgroep(en). Het in beeld brengen van meer kwetsbare burgers zodat zij preventief gevolgd kunnen worden. Het preventief informeren van de doelgroep(en) over voor hen relevante voorzieningen en diensten, ter vergroting van hun zelfredzaamheid. Het leveren van informatie voor de gemeente en voor Stuw ten behoeve van het maken van nieuw beleid en het verder ontwikkelen van diensten en methodieken. Het huisbezoek maakt deel uit van gemeentelijk beleid zoals verwoord in de nota Sociaalmaatschappelijke visie, een nieuwe relatie tussen gemeente en samenleving uit 2013. Daarin wordt voortgebouwd op Toekomstvisie+ uit 2009, de kanteling in de WMO en de rijksdecentralisaties (die zijn doorgevoerd in 2015). In de nota wordt het huisbezoek aan kwetsbare inwoners, die nog geen contact hebben met het WMO-loket, als instrument specifiek genoemd in relatie tot op te richten kernteams. Via het huisbezoek worden de behoeften en mogelijkheden van (groepen) burgers in beeld gebracht. Op die manier kan tijdig geanticipeerd worden op hulpvragen en kan de regie over eigen leven en zelfredzaamheid worden versterkt. En, uitgaand van eigen kracht, wordt een ieder de ondersteuning geboden die nodig is (passende arrangementen). De gemeente wil iedere burger in staat stellen naar vermogen te participeren en ziet de waarde van sterke sociale netwerken voor de individuele burger en de kern. Daarnaast stimuleert de gemeente de individuele burgers, maar ook groepen burgers om mee te denken over gemeentelijk beleid en nodigt burgers uit eigen initiatieven te ontplooien in de kern. Deze elementen zijn terug te vinden in het huisbezoekproject. Het huisbezoekproject is een zogenaamde nulmeting: het geeft een indruk van de situatie van de doelgroep op het moment van gesprek. Conform de aanbevelingen uit de eerdere rapportage over het huisbezoekproject in Elst, is afgesproken herhalingsbezoeken aan te bieden. Verderop in de rapportage is daarover meer te lezen. De doelgroep: Het huisbezoekproject richt zich op zelfstandig wonende ouderen die in 2013 75 jaar of ouder waren. Daarnaast op mensen die in 2012 het gesprek met een medewerker van het WMO-loket hebben gevoerd en/of mensen die een maaltijd-aan-huis afnemen. De oorspronkelijke doelgroep was breder en omvatte ook licht-dementerenden en cliënten van de GGZ. Onderzoek onder deze doelgroep vraagt speciale expertise van de vrijwilligers. In overleg met de gemeente is ervoor gekozen deze doelgroepen niet te betrekken in dit onderzoek.

9 4. Onderzoeksvragen en aandachtspunten In de offerte staat omschreven dat het onderzoek zich richt op alle levensterreinen. In 1 e instantie is in overleg met de gemeente gekozen voor de relevante onderwerpen uit de zelfredzaamheid-matrix (bijlage 4). Het betreft de aandachtsvelden: wonen (huisvesting), fysieke gezondheid, geestelijke gezondheid, gezinsrelaties, dagbesteding, sociaal netwerk, inkomen, participatie. Niet meegenomen uit de matrix zijn de onderwerpen verslaving en justitie. ADL-vaardigheden zijn verwerkt in de andere aandachtspunten. Ook werd de vragenlijst aangepast om duidelijkere cijfers te vergaren over dagbesteding en participatie in het dorp, vervoer en inkomen. Deze toevoeging en aanpassing van het oorspronkelijke concept maakte een aanpassing van het verwerkingsmodel noodzakelijk. Immers, naast verhalen moesten ook harde data worden gewaardeerd. Op verzoek van Stichting Overbetuwe Vitaal, dat zich ten doel stelt senioren te informeren over ondersteuningsmogelijkheden, is hun magazine onder de aandacht gebracht van de deelnemers.

10 5. Omschrijving huisbezoekproject en het procesverloop 5.1 Vrijwilligers en ondersteuning De opzet van het huisbezoekproject is gebaseerd op de inzet van veel vrijwilligers met (in uren gemeten) beperkte ondersteuning door een beroepskracht. Vrijwilligers zijn gezocht voor het afleggen van de huisbezoeken, het bijhouden van het adressenbestand en de verwerking van de registratie. Voor het huisbezoekproject in de kleine kernen van de gemeente Overbetuwe is gekozen voor een andere onderzoeksmethode dan bij het huisbezoekproject in Elst. In Elst is gebruik gemaakt van een uitgebreide vragenlijst die door vrijwilligers is voorgelegd aan de doelgroep. Bij het narratieve huisbezoek hebben de vrijwilligers het gesprek gevoerd aan de hand van een aantal aandachtspunten, op basis van de zelfredzaamheid-matrix (bijlage 4). Tijdens het gesprek zijn korte aantekeningen gemaakt. Daarna zijn de verhalen samengevat in het registratieformulier (bijlage 2). Het formulier is vervolgens verzonden naar de coördinator van de huisbezoeken en later verwerkt in Excel. De toegevoegde vragen van de gemeente zijn door de vrijwilligers ingevoerd in een programma op internet. Er is gekozen voor de narratieve methode in de verwachting dat een narratief gesprek, waarbij open vragen worden gesteld en wordt doorgevraagd, meer informatie oplevert hoe het werkelijk gaat met de deelnemers dan wanneer gebruik wordt gemaakt van een vragenlijst. Tot nu toe is er binnen de gemeente en Stuw geen ervaring met narratieve huisbezoeken op grote schaal. De gekozen methode voor Valburg, Homoet, Randwijk, Driel en Zetten is in mei met de gemeente geëvalueerd. Bij het benaderen van de deelnemers aan het onderzoek is gekozen voor een andere werkwijze dan in Elst. Conform een van de aanbevelingen uit het onderzoek in Elst is gevraagd zich schriftelijk af te melden als men niet mee wil werken (in plaats van zich aan te melden). Daarvoor kan een antwoordstrook naar de gemeente gestuurd worden die bijgevoegd is bij de uitnodigingsbrief van de gemeente (bijlage 1). De gedachte achter deze methode is dat zoveel mogelijk burgers worden bereikt, waaronder ook meer kwetsbare burgers, die zelf niet het initiatief zullen nemen om zich aan te melden. De vrijwilligers zijn echter regelmatig ook bij mensen aan de deur geweest die zich niet hadden afgemeld, maar toch niet mee wilden doen. Soms wilden zij wel de informatiemap in ontvangst nemen. 5.2 Samenwerking met de gemeente In samenwerking met de gemeente is de brief opgesteld die naar alle mensen uit de doelgroep is gestuurd. Ook de terugkoppeling naar de deelnemers is samen met de gemeente voorbereid en uitgevoerd. Daarnaast is er overleg gaande over het borgen van de informatie uit het project. Procesverloop: Om het project bekend te maken bij de doelgroep en bij hen die bij de doelgroep betrokkenen zijn, is begin mei 2013 een persbericht geplaatst in het magazine van Overbetuwe Vitaal en in de huis-aan-huisbladen. Ook is er een interview gegeven aan de Gelderlander. Op de

publicatiepagina van gemeente Overbetuwe en in de Nieuwsbrief WMO van de gemeente, is aandacht besteed aan het huisbezoekproject en de werving van vrijwilligers. Daarnaast zijn per mail thuiszorgorganisaties en huisartsen benaderd met informatie over het project. Met de gemeente zijn afspraken gemaakt over de inhoud van de uit te reiken informatiemap (bijlage 3). De samenstelling van deze map is ook verzorgd door Stuw. 11 5.3 Start huisbezoeken De eerste adressen voor de huisbezoeken zijn uitgegeven in juli 2013. De laatste bezoeken zijn in februari 2014 afgelegd. Daarna is begonnen met de verwerking van de registratie. Hulpvragen die direct om actie vroegen zijn, zodra ze bij de coördinator bekend waren, zo snel mogelijk doorgestuurd. De vrijwilligers hebben zich erg ingespannen om de deelnemers op de lijst te bereiken door telefonisch contact te leggen, of als er geen nummer bekend was, meerdere keren langs te gaan. Om dit te vergemakkelijken is een terug-bel-briefje ontwikkeld. Was men niet geïnteresseerd in een bezoek dan is toch een informatiemap aangeboden en later langsgebracht. In de loop van het proces is 1 vrijwilliger afgevallen en heeft 1 vrijwilliger een andere taak gekregen binnen het project. 5.4 Terugkoppeling naar deelnemers en kern De resultaten zijn op hoofdlijnen besproken met de gemeente. Vervolgens heeft de coördinator van het huisbezoekproject in samenspraak met de gemeente, dorpsraad, Overbetuwe Vitaal en Zicht op Zetten besloten om op dit moment geen dorpsgesprek te organiseren. Gezien alle ontwikkelingen binnen Zetten heeft een dorpsgesprek nu geen meerwaarde. Besloten is om alle deelnemers per brief te informeren over de resultaten van het onderzoek. Ook zal een artikel voor Inzet en voor het magazine van Overbetuwe Vitaal over de resultaten geschreven worden. Tenslotte zal de eindrapportage aan belanghebbenden worden toegezonden en op de website van Stuw geplaatst worden. 5.5 Vervolg en borging van het project Om te voorkomen dat relevante informatie uit het huisbezoekproject verloren gaat, of acties blijven liggen, is door de projectcoördinator in 2013 aandacht gevraagd voor borging van de gegevens. Dit proces is nog gaande. Samen met de gemeente wordt door de projectcoördinator nagedacht hoe de gegevens van het onderzoek en de nieuw af te leggen bezoeken aan het sociale kernteam in Zetten kunnen worden gekoppeld. Ook moet worden bekeken hoe een en ander kan aansluiten bij andere, onder andere, gemeentelijke activiteiten die in de kern worden ontplooid.

12 6. Vrijwilligers en begeleiding door Stuw Een huisbezoekproject als beschreven is niet mogelijk zonder de inzet van betrokken vrijwilligers. De vrijwilligers zijn geworven door Stuw. De werving vond plaats door publiciteit en 2 oproepen in kranten en op de website van Stuw. Er is bewust voor gekozen om zoveel mogelijk bezoekvrijwilligers te werven in de kernen zelf. Betreffende vrijwilligers zijn over het algemeen bekend met het dorp en de voorzieningen. Daarnaast kan dit ook voordelen bieden bij het doen van herhalingsbezoeken. De werving heeft voor Zetten 6 bezoekvrijwilligers opgeleverd, die ook de registratie van de bezoeken hebben verzorgd. Het beheer van het adressenbestand en de uitgifte van adressen aan de vrijwilligers is door een vrijwillige coördinator gedaan. Daarnaast hebben een aantal andere vrijwilligers voor de verwerking en interpretatie van de gegevens zorg gedragen. Een en ander onder verantwoordelijkheid van en met begeleiding door de projectcoördinator van Stuw. Met de vrijwilligers zijn ook de resultaten van de door hen gebrachte huisbezoeken doorgesproken. 6.1 Training en begeleiding Alle huisbezoek vrijwilligers hebben een training gevolgd bij Stuw. De training is verzorgd door medewerkers van Stuw en Samen Sterk uit Zetten. In de training is aandacht gegeven aan het doel en opzet van het project. Theorie van gespreksvaardigheden is besproken en zowel tijdens de training als thuis geoefend. Aan de orde is gekomen: structuur aan brengen in een gesprek, LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen), soorten vragen (oefenen met open vragen stellen), signaleren en rapporteren. Aan de training hebben zowel de vrijwilligers voor de huisbezoeken in Driel als in Zetten deelgenomen. Ook is een map verstrekt met informatie en folders over activiteiten, voorzieningen en regelingen voor de doelgroep. Na de training is door de wethouder van zorg en welzijn aan de vrijwilliger een certificaat uitgereikt. Ook tijdens het werkoverleg met vrijwilligers (driemaal) is steeds aandacht voor de deskundigheidsbevordering. Daarnaast is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen, tips geven aan elkaar en vragen stellen aan de projectcoördinator. De vrijwilligers zijn waar mogelijk ook betrokken bij het ontwikkelen van materiaal, bijvoorbeeld het terug-bel-briefje. Er is tijdens het project altijd de mogelijkheid voor overleg met de projectcoördinator, bij onzekerheid ten aanzien van de situatie van een bezochte deelnemer (niet-pluisgevoel). 6.2 Tevredenheid over de dienstverlening bij de vrijwilligers. De vrijwilligers hebben met veel enthousiasme, inzet en compassie met de doelgroepen, hun werk verricht. Dat meewerken aan een pilotproject, waarin de gekozen werkwijze gaandeweg verder wordt ontwikkeld, veel flexibiliteit vraagt van de vrijwilligers, is duidelijk. In bijlage 6 vertelt vrijwilliger Anna Paans over het werk, de begeleiding en haar motivatie voor dit werk.

13 6.2.1.Resultaten van het tevredenheidonderzoek onder de vrijwilligers In juni 2014 is een onderzoek gedaan naar de tevredenheid onder vrijwilligers die hebben meegewerkt aan de huisbezoeken in Valburg en Homoet, Randwijk, Driel en Zetten. Voor de resultaten zie bijlage 7.

14 7. Korte beschrijving van de kern Zetten Korte beschrijving van de kern Zetten De gemeente Overbetuwe bestaat uit elf kernen. Zetten is in grootte de 4 e in de rij. In januari 2015 kende Zetten een inwoneraantal van 5002, een daling met 137 inwoners ten opzichte van de voor dit onderzoek gebruikte peildatum van 1 januari 2013. Het dorp heeft een uitgebreid winkel- en dienstenbestand en vervult daarmee een streekfunctie. Wist u dat Zetten van alle dorpen in Nederland het grootste winkelaanbod gerelateerd aan het aantal inwoners heeft? Ongeveer 75% van de beroepsbevolking is werkzaam in de commerciële dienstverlening, wat het dorp relatief rijk maakt. Zetten kent een rijk verenigingsleven, maar heeft daarentegen geen enkel echt café (meer). Van oudsher is het dorp bekend als centrum voor zorg en onderwijs en heeft het een verbinding met het Betuwse fruit dat van 1917 tot 1999 op de Veiling Midden Betuwe verhandeld werd. Het centrum van het dorp ligt langs de Hoofdstraat, rondom het Julianaplein en de Beatrixstraat. Het oudste gedeelte ligt ten oosten van het centrum en voor een gedeelte aan de invalswegen. Ten noordwesten van de kern stammen de huizen uit de wederopbouw. Sinds de jaren zeventig breidt het dorp zich in zuidelijke richting uit. De meest recente en toekomstige ontwikkelingen vinden plaats tussen de Veldstraat, de A15 en de Wageningsestraat. Het gebied tussen de spoorlijn en de A15 is de laatste jaren ingrijpend veranderd door de aanleg van de Betuweroute. Het gebied kenmerkt zich door het groot aantal koopwoningen. De verhuur van woningen wordt verzorgd door de Woonstichting Valburg. Er worden plannen ontwikkeld voor nieuwbouw (Zetten-Zuid) om daar ca. 200 woningen te gaan bouwen. Speciale huisvesting voor ouderen en starters is beperkt.

15 8. Onderzoeksresultaten Uitgangspunt in de registratie van de vrijwilliger is het verhaal en de beleving van de deelnemer van zijn/haar situatie. De beoordeling van zijn/haar situatie kan heel anders zijn dan wat de vrijwilliger ziet of hoort. Ook na doorvragen of spiegelen door de vrijwilliger kan het beeld dat de deelnemer schets in de ogen van de vrijwilliger te rooskleurig zijn. Is door de vrijwilliger aangegeven in de registratie, dat er een te positief beeld is geschetst, omkleed met redenen, dan is de waardering naar beneden bijgesteld. Geeft de registratie aanleiding tot nader onderzoek, dan wordt een herhalingsbezoek aangeboden. De beoordeling van de gespreksregistratie is als volgt weergegeven: positief, matig, negatief, onbekend. Er zijn namelijk onderwerpen waar een deelnemer in een 1 e gesprek met een vreemde niets over kwijt wil. Vooral als het gaat over geestelijke gezondheid, relaties en financiën. Bij het beoordelen van de gegevens zijn, om dubbeltellingen te voorkomen, 75 plussers die ook op de lijst staan van de WMO-cliënten, gerekend bij de groep 75+ (21 personen). 8.1 Bevolkingsopbouw Op de peildatum, 1 januari 2013, heeft Zetten 5139 inwoners: 2577 mannen en jongens en 2562 vrouwen en meisjes. De leeftijdsopbouw van de totale groep wordt weergegeven in tabel 1. In het rapport Wonen in gemeente Overbetuwe uit 2009 staat een vergelijking van de leeftijdsopbouw in elke kern. De opbouw in de Kern Zetten komt vrijwel overeen met de gemiddelde leeftijdsopbouw in de hele gemeente. Ook hier is de leeftijdsgroep tussen de 40 69 jaar, de zogenaamde babyboom generatie, het grootst (42%). In de verschillende beschreven kernen neemt de vergrijzing toe tot zeker 2030, wellicht ook nog daarna. Het aantal bewoners is tussen januari 2013 en januari 2015 iets afgenomen. Tabel 1: leeftijdsopbouw kern Zetten, peildatum 01-01-2013 Geboortejaar Mannen Vrouwen (leeftijd) 1923 en eerder 3 7 (90 jaar en ouder) 1924 tm 1928 22 19 (85 tm 89 jaar) 1929 tm 1933 44 73 (80 tm 84 jaar) 1934 tm 1938 86 95 (75 tm 79 jaar) 1939 tm 1943 118 137 (70 tm 74 jaar) 1944 tm 1974 1127 1075 (40 tm 69 jaar) 1975 tm 1995 555 577 (18 tm 39 jaar) 1996 tm 2013 622 579

16 ( 0 tm 17 jaar) Totaal: 5139 2577 2562 8.2 Deelnemers Op 01-01-2013 wonen in Zetten 349 mensen die 75 jaar of ouder zijn. Hiervan hebben 196 personen meegedaan (56%) Er wonen 104 mensen die in 2013 het gesprek hebben gevoerd met de gemeente over WMO-voorzieningen. Van deze 104 mensen zijn 37 mensen 75 jaar of ouder. Zij zijn meegeteld in de 75+ groep en 21 daarvan zijn bezocht. Er zijn 30 mensen jonger dan 75 jaar die meegedaan hebben aan het huisbezoek project. (45%)Bij de opzet van het onderzoek is door gemeente en Stuw uitgegaan van een deelname percentage van 50%. Het werkelijke aantal bezoeken ligt iets hoger dan gepland (54%). In antwoord op de brief van de gemeente hebben 101 personen schriftelijk aan de gemeente kenbaar gemaakt niet mee te doen met het huisbezoekproject. Als belangrijkste redenen worden genoemd: geen interesse (18x) en nog zelfredzaam/ goede gezondheid (11x). 8.3 Wat is door vrijwilligers gedaan? Actie Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Huisbezoek, inclusief informatiemap afgegeven 196 59% 30 45% Alleen informatiemap afgegeven 4 2% 4 6% 8.4 Woonsituatie 8.4.1 Woonsituatie bezochte deelnemers Aantal Percentage Alleenwonend 82 36% Samenwonend met partner 130 58% Anders 14 6% 8.4.2 Waardering van het wonen Het rapport Wonen in gemeente Overbetuwe uit 2009 laat zien dat de inwoners van Zetten hun leefomgeving positief beoordeelden. De conclusie vanuit de huisbezoeken is eveneens heel positief: 93% van de bezochte mensen is tevreden over de kwaliteit van wonen in Zetten. Wonen Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Positief 170 87% 30 100% Matig 15 8% 0 0% Negatief 0 0% 0 0% Onbekend 11 5% 0 0%

17 8.4.3 Verhuizen Veel mensen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Dat geldt ook voor de doelgroepen van dit onderzoek. Omdat de traditionele zorgcentra worden afgebouwd en indicaties om in aanmerking te komen voor opname in een verpleeghuis steeds verder verzwaard worden, zullen veel mensen langer of altijd zelfstandig (moeten) blijven wonen. Dat betekent dat er zwaardere eisen aan huisvesting gesteld zullen worden. Het huis moet wel geschikt zijn, of geschikt te maken zijn, om daar, bij toenemende beperkingen, te kunnen blijven wonen. Voor de gemeente is het van belang te weten of er op korte of langere termijn bij de deelnemers wensen bestaan om te verhuizen naar passende huisvesting. Daarom is de volgende vraag alsnog later opgenomen in het gesprek: Wonen: indien uw woning niet kan worden aangepast, op welke termijn denkt u dan te moeten verhuizen? Termijn Aantal 75 Percentage Aantal WMO Percentage Binnen 1 jaar 8 4% 1 3% 1-2 jaar 2 1% 0 0% 3-5 jaar 14 7% 1 3% Over 5 jaar of langer verhuizen 62 32% 5 17% Niet verhuizen 32 16% 1 3% Onbekend of men ooit wil verhuizen 78 40% 22 74% 8.5 Gezondheid 8.5.1 Fysieke gezondheid Gezondheid Bij dit onderwerp is specifiek gevraagd hoe het met iemands gezondheid is gesteld. Zijn er zaken die belemmeringen opleveren? Bijvoorbeeld: (trap)lopen, wassen, aankleden, naar het toilet gaan. Fysieke gezondheid Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Positief 87 44% 15 50% Matig 86 44% 15 50% Negatief 18 9% 0 0% Onbekend 7 3% 0 0% 8.5.2 Geestelijke gezondheid Tijdens een eenmalig huisbezoek is het lastig om een goede indruk te krijgen van de geestelijke gezondheid van de deelnemers. Dit is een onderwerp waar men in het algemeen niet gemakkelijk over spreekt met vreemden. Het vraagt speciale expertise van de interviewer om de juiste vragen te stellen en de juiste signalen op te pikken. Als handvatten voor de observatie en het gesprek werden vragen aangereikt als: Is iemand bijvoorbeeld somber, nerveus, tobberig of opgewekt?

Ook de observatie van de vrijwilliger (bijv. opvallende vergeetachtigheid tijdens het gesprek) is meegenomen in de uitkomsten. Geestelijk gezondheid Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Positief 152 78% 20 67% Matig 27 14% 5 17% Negatief 4 2% 1 3% Onbekend 13 6% 4 13% 18 8.6 Relaties 8.6.1 Gezinsrelaties Zijn er contacten met kinderen, familie? Over het algemeen lijken de bezochte inwoners goede familiecontacten te onderhouden. Gezinsrelaties Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Positief 158 81% 28 93% Matig 16 8% 1 3% Negatief 2 1% 0 0% Onbekend 20 10% 1 3% Maar niet altijd is duidelijk geworden of men contacten met familie onderhoudt. Reden kan zijn dat het een moeilijk gespreksonderwerp was voor de bezochte, niet is besproken of niet is genoteerd. 8.6.2 Sociaal netwerk Omzien naar elkaar, elkaar helpen, participeren, dat wordt van ook van de inwoners van Zetten verwacht. Het hebben van een sociaal netwerk wordt steeds belangrijker nu er door de bezuinigingen minder gerekend kan worden op hulp en ondersteuning van de gemeente en professionele organisaties. Daarom is het van belang zicht te krijgen op het bestaan van netwerken waar de geïnterviewden op terug kunnen vallen in geval van hulp- of zorgvragen. Mensen met een klein netwerk zijn extra kwetsbaar. Met ondersteuning proberen het netwerk uit te breiden is gewenst. Om met de deelnemer gericht na te kunnen denken over contacten die er zijn, hebben de vrijwilligers in de training een netwerkkaart ontvangen als hulpmiddel bij het gesprek. Aandachtspunten in het gesprek waren: Is er contact met en steun van familie, buren, vrienden? Is er sprake van vereenzaming? Sociaal netwerk Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Ja 180 92% 28 93% Neen 4 2% 2 7% Onbekend 12 6% 0 0%

19 Het is gebleken dat nagenoeg alle bezochte mensen in Zetten een sociaal netwerk hebben. Dit zegt echter niets over omvang of kwaliteit van het netwerk. Risico s van gebrek aan voldoende familie contacten of een sociaal netwerk zijn o.a.: - Geen hulp voorhanden bij problemen - Kans op vereenzaming wordt groter en vereenzaming kan leiden tot klachten en meer hulpvragen - Onvoldoende netwerk maakt kwetsbaar! 8.6.3 Mantelzorg Mantelzorgers worden steeds belangrijker nu de eisen voor indicaties voor ondersteuning en zorg steeds zwaarder worden en op de kosten bezuinigd moet worden. Maar deze mantelzorgers moeten hun taak wel vol kunnen houden, ook als de zwaarte daarvan toeneemt. De gemeente wil graag weten wie mantelzorgers zijn, om deze ook te kunnen ondersteunen. Daarom kwam in het gesprek aan de orde: Bent u zelf mantelzorger? Of krijgt u hulp, zo ja van wie? De namen van genoteerde mantelzorgers zijn, met toestemming van de geïnterviewden, doorgegeven aan het Steunpunt mantelzorg. Als definitie voor mantelzorger werd gehanteerd: onbetaalde, intensieve zorg voor zieke of gehandicapte familieleden of vrienden, gedurende langere tijd (meer dan 3 maanden) en voor meer dan 8 uren per week. Binnen de WMO-groep wordt relatief veel mantelzorg verleend. Dit komt mede doordat een aantal personen die tot de doelgroep behoren jonge kinderen zijn die vaak veel hulp bleken te behoeven. Let wel: Lang niet altijd was men bereid hierover gegevens te verstrekken. Mantelzorg Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Ja 36 18% 19 63% Neen 149 76% 11 37% Onbekend 11 6% 0 0% 8.7 Meedoen 8.7.1 Dagbesteding Dagbesteding Wat doet u graag? Heeft u (voldoende) activiteiten binnen- en buitenshuis? Zijn er ook voldoende mogelijkheden in het dorp? Dagbesteding Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Ruim voldoende 52 26,5% 10 33% Voldoende 137 70% 19 64%

20 Onvoldoende 4 2% 0 0% Ruim onvoldoende 0 0% 1 3% Onbekend 3 3% 0 0% De meeste ondervraagden gaven aan dat zij voldoende activiteiten thuis of in het dorp hebben. De aard van de activiteiten loopt sterk uiteen. Voor zover mensen daar iets over wilden zeggen kwam naar voren dat er redelijk wat gesport wordt en dat men elkaar o.a. ontmoet in De Verbinding (voorheen de Loohof ), via activiteiten van de Zonnebloem en via de kerk gemeenschap. 8.7.2 Participatie 8.7.2.1 Meedoen in de maatschappij Kunt u participeren, meedoen in de maatschappij, bijvoorbeeld als lid van een vereniging, door het doen van vrijwilligerswerk of door u in te zetten voor het dorp? Meedoen in de maatschappij Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Ruim voldoende 52 27% 10 34% Voldoende 137 70% 19 63% Onvoldoende 4 2% 0 0% Ruim onvoldoende 0 0% 1 3% Onbekend 3 1% 0 0% Het merendeel van de bezochte mensen is positief over hun meedoen in de maatschappij. Van de mensen die matig tot negatief hierover waren, kon eenmaal kon worden vastgesteld dat de deelnemer geen vervoersmogelijkheden heeft, driemaal gaven deelnemers aan te weinig inkomen te hebben om deel te kunnen nemen aan een vereniging. Ook werd de vraag gesteld wat kunt u doen voor een ander en/of het dorp? : Hoewel sommige deelnemers aangaven soms hun buren te ondersteunen of vrijwilligerswerk uit te voeren is het voor de meeste mensen, voor wie de participatiemaatschappij relatief nieuw is, een moeilijke vraag om antwoord op te geven in één gesprek. Het idee dat je, ook als je een beperking hebt, iets voor een ander en/of het dorp kunt betekenen is een andere manier van denken. Het omzien naar elkaar en verlenen van hand- en spandiensten is in de loop van de jaren minder vanzelfsprekend geworden. 8.7.2.2 Voorzieningen in het dorp Mist u voorzieningen of activiteiten, zo ja, welke? Door deelnemers zijn verschillende onderwerpen genoemd die verbeterd zouden kunnen worden. Dit betreft echter geen grote groepen inwoners. Zo zou men graag weer een boekhandel en drogist in het dorp willen zien. Voor wat betreft activiteiten die men mist: gelegenheid om te biljarten. Aangegeven werd ook dat men het zou betreuren als de Bibliotheek en De Verbinding gesloten zouden worden.

Daarnaast werden onderwerpen genoemd die met afvalwerking te maken hebben: op meerdere plaatsen containers plaatsen voor glas en voor plastic afval. Ook zouden mensen graag zien dat containers aan huis worden opgehaald. Op sommige plaatsen moet men container op centrale plek plaatsen en dat wordt door sommigen als bezwaarlijk ervaren. Zetten is niet voldoende rolstoelvriendelijk, verkeersdrempels zijn soms te agressief en het onderhoud van de openbare ruimten kan beter. Bij het langer zelfstandig blijven wonen waarbij toenemende mobiliteitsproblemen te verwachten zijn, is het van belang dat door de doelgroep gewenste voorzieningen dicht bij huis georganiseerd zijn. Dat geldt ook voor de toegang tot informatie over mogelijkheden van hulp en ondersteuning. Waarbij aangetekend moet worden dat het gebruik van Internet voor de doelgroep 75+ nog lang niet altijd het geëigende middel is. 8.8 Inkomen Hebt u voldoende inkomen voor uw levensonderhoud en om mee te doen aan activiteiten buitenshuis? Zoals eerder gemeld wil niet iedereen hier open over spreken. Inkomen Aantal Percentage Aantal Percentage 75+ WMO Positief 169 86% 23 77% Matig 18 9% 3 10% Negatief 8 4% 4 13% Onbekend 1 1% 0 0% Omdat financiële problemen in deze tijd meer voorkomen, is aan de informatiemap een flyer toegevoegd over hulp bij het invullen van formulieren (misschien hebt u ergens recht op) en hulp bij thuisadministratie (voor bijvoorbeeld een goed inzicht in inkomen en uitgaven). Beide vormen van dienstverlening worden verzorgd door vrijwilligers van Stuw. 8.9 Vervoer Kunt u komen waar u wilt? Men ervaart vrijheid en zelfstandigheid als men over vervoer kan beschikken. Het merendeel van de bezochte mensen in Zetten ziet vervoer (nog) niet als een probleem. Vervoer Aantal 75+ Percentage Aantal WMO Percentage Nooit 136 69 18 60 Af en toe 47 24 10 33 Regelmatig 9 5 2 7 Altijd 0 0 0 0 Onbekend 4 2 0 0 Geen eigen vervoer en onvoldoende openbaar vervoer worden als de grootste problemen genoemd. Een rechtstreekse busverbinding met Wageningen wordt wenselijk geacht. 8.10 Wat verwacht men van de gemeente Uit de verslagen van de huisbezoeken en de genoteerde verwachtingen ten aanzien van de gemeente blijkt dat de deelnemers verwachtingen hebben ten aanzien van de ondersteuning 21

die ze van de gemeente kunnen ontvangen. Het is maar zeer de vraag of deze verwachtingen kloppen met bijvoorbeeld het huidige voorzieningenbeleid en de gevraagde inzet van de burger zelf. Daarnaast zijn door de vrijwilligers de volgende aandachtspunten en wensen genoteerd. Gemeente loket in Andelst handhaven. Men zou graag zien dat de gemeente meer en vaker zichtbaar is in Zetten. Aanleg van een nieuwe begraafplaats. Snellere behandeling van een verzoek aan de gemeente en duidelijkere informatie bij een beschikking van de gemeente, vooral als iets afgewezen wordt. Meer politietoezicht. 8.11 Aard van doorverwijzingen Formulieren brigade:1 Cliëntondersteuning Stuw:10x, in kaart brengen van de situatie, vraagverheldering, meedenken over de gewenste ondersteuning en verwijzing. Daarnaast meerdere eenmalige telefonische contacten nar aanleiding van de rapportage Gemeente: 5x, vervoer, aanpassing in huis, huishoudelijke hulp BOS:1 Steunpunt Mantelzorg: 1 Geadviseerde en/of gewenste herhalingsbezoeken:18. Het volgen van meer kwetsbare mensen is een onderwerp waarover overlegd wordt met het sociale kernteam en Stuw welzijn team Valburg. 8.12 Tevredenheid over de dienstverlening bij de deelnemers Onder de deelnemers is een telefonisch onderzoek gedaan naar de tevredenheid over het project. Hiervoor is, conform de afspraak met de gemeente, 25% van de deelnemers (60 personen) telefonisch benaderd. De vragen zijn opgenomen in bijlage 5. Geconcludeerd kan worden dat de deelnemers tevreden tot zeer tevreden zijn over de wijze waarop men betrokken wordt bij het ontwikkelen van nieuw beleid. Daarnaast heeft men ook het krijgen van deze warme aandacht zeker gewaardeerd. De relevante opmerkingen uit het tevredenheidsonderzoek worden meegenomen in de conclusies en aanbevelingen. 22

23 9. Conclusies en aanbevelingen 9.1 Plan van aanpak Na het afleggen van de huisbezoeken zijn de resultaten hiervan besproken met de verantwoordelijke ambtenaren van de gemeente. Verder worden alle deelnemers schriftelijk geïnformeerd over de resultaten. Dor middel van een artikel in dorpskrant INZET en het magazine van Overbetuwe Vitaal én middels het plaatsen van het eindrapport op de website van Stuw, komen ook voor andere belangstellenden de resultaten ter beschikking. Het team van Stuw welzijn Valburg zal, waar mogelijk in samenwerking met burgers en andere belanghebbenden, met de conclusies en aanbevelingen aan de slag gaan. 9.2 Waardering door de doelgroep De interesse van de lokale overheid en Stuw in de doelgroep en het betrekken van burgers bij het ontwikkelen van beleid door het voeren van individuele gesprekken in de thuissituatie wordt door velen zeer gewaardeerd. Wel blijkt dat mensen die niet onmiddellijk informatie nodig hebben zich niet verdiepen in de informatie in de informatiemap. Velen geven wel aan dat het handig is om de informatie voor zonodig beschikbaar te hebben. Zie bijlage 3. Een huisbezoekproject blijkt een goed instrument te zijn, dat ingezet kan worden om de situatie en behoeften van bepaalde doelgroepen in kaart te brengen opdat de gemeente, Stuw en andere partijen hierop beleid kunnen ontwikkelen. 9.3 Benadering van de doelgroep De gekozen werkwijze waarbij men zich afmeldt als men niet mee wil doen met het onderzoek is, net als in Valburg, Homoet, Randwijk en Driel, ook in Zetten effectief gebleken. 56% van de doelgroep is bezocht. Daarenboven is aan 8 mensen wel de informatiemap uitgereikt. Het percentage dat hiermee extra preventief is bereikt bedraagt 3,5%. Van weinig mensen is bekend waarom zij niet mee hebben gedaan aan het onderzoek. Een aantal mensen gaf aan geen behoefte/belangstelling te hebben, maar daar is niet verder op doorgevraagd. Ook gaven een aantal mensen aan al een keer bezoek gehad te hebben vanuit de WMO en men vond dat voorlopig voldoende. Een enkeling was inmiddels verhuisd of overleden. 9.4 Methode van gegevensverwerking Er is gewerkt volgens de narratieve methode, aangevuld met enkele enquêtevragen. De verwerking van de gegevens uit de gesprekken blijkt veel gecompliceerder en tijdrovender dan het verwerken van vragenlijsten. In mei 2015 is geëvalueerd over de gehanteerde gecombineerde methode. Gemeente en Stuw hebben geconcludeerd dat de gecombineerde methode voordelen heeft boven het werken volgens 1 methode. Om de verwerkingstijd te versnellen is afgesproken de huisbezoeken in steeds 1 kern uit te voeren, waarbij de verwerking van de registratie meteen start na de aanvang van de bezoeken. Voor het verwerven van informatie over de geestelijke gezondheid, vereenzaming en de financiële situatie, is één bezoek vaak onvoldoende.

24 9.5 Borging van de gegevens Gemeente en Stuw maken afspraken over het borgen van gegevens uit het onderzoek, over de toegang tot deze informatie door anderen (o.a. sociaal kernteam) en over het bewaken van de privacy. 9.6 Werken met vrijwilligers Vrijwilligers die zich inzetten voor medeburgers verdienen voldoende scholing en regelmatige begeleiding in de vorm van werkoverleg en overleg met individuele vrijwilligers over cliënt situaties. Om dit te kunnen bieden is het noodzakelijk de begeleidingsuren ruim te begroten. 9.7 Wonen Conclusie: De meeste ondervraagden wonen naar tevredenheid in Zetten. 64% van de ondervraagden woont samen met partner of familie, over het algemeen betreft dat hun kinderen. 11,5% van de ondervraagden verwacht tussen nu en 5 jaar te moeten verhuizen. Neem daarbij de meermaals geuite wens om meer voor ouderen of gehandicapten geschikte woningen in het centrum van Zetten te realiseren, dan lijkt het voor de hand liggend dat de gemeente deze wens nader gaat (laten) onderzoeken. Er is vraag naar enkele andersoortige winkels in de dorpskern. Aanbevelingen: 1. Gemeente, dorpsraad, sociaal kernteam, Woonstichting Valburg en Overbetuwe Vitaal: Informeer de doelgroep over mogelijkheden om de huidige woning geschikt te maken voor langer zelfstandig wonen. Stimuleer een tijdige bezinning op dit onderwerp en het bezoek aan de Langer Thuis woning in Andelst. 2. Gemeente: informeer de doelgroep over de ondersteuning die men in deze tijd van de gemeente kan verwachten ten aanzien van aanpassingen in huis. 3. Gemeente en Woonstichting Valburg: onderzoek de wenselijkheid en haalbaarheid van meer aangepaste woningen in het centrum. 4. Gemeente en dorpsraad: doe nader onderzoek naar noodzaak en haalbaarheid van een groter winkelaanbod, omdat er een verband bestaat tussen woongenot en de beschikbaarheid en bereikbaarheid van voorzieningen. 9.8 Gezondheid Conclusie: De fysieke gezondheid van de bezochte mensen in de 75+ groep is over het algemeen goed tot matig. Bij 9% is sprake van een slechte gezondheid. Bij de WMO groep is de helft tevreden over haar gezondheid. De andere helft is matig tevreden. Wat betreft de geestelijke gezondheid: het merendeel van de mensen is hier positief over. Het behouden van nu aanwezige zorg in natura en het PGB op termijn zijn onderwerpen die meerdere mensen bezig houden.

Aanbeveling aan de gemeente en Overbetuwe Vitaal: Blijf de doelgroep regelmatig informeren over de toegang tot zorg en ondersteuning en de mogelijkheid van het keukentafelgesprek. 9.9 Relaties Conclusie: De overgrote meerderheid (>80%) van de bezochte mensen geeft aan voldoende relaties en netwerk te hebben. Aanbeveling aan gemeente en Stuw: Investeer in het trainen van vrijwilligers die met diegenen die niet voldoende relaties en netwerk lijken te hebben in gesprek kunnen gaan om het netwerk te vergroten. Immers, een klein netwerk vergroot de kwetsbaarheid. 9.10 Meedoen Conclusie: Zowel binnen de 75+groep als binnen de WMO-groep is men positief t.a.v. dagbesteding en meedoen in de maatschappij. Van 1 persoon is bekend dat het vervoer een probleem oplevert en van 3 mensen is bekend dat financiën een struikelblok zijn om mee te kunnen doen. Het zelf een aandeel leveren middels vrijwilligerswerk of iets voor een ander doen, ondanks een eigen beperking is geen vanzelfsprekendheid. Aanbeveling: Maak burgers met een beperking ervan bewust dat ook zij een bijdrage kunnen leveren in hun omgeving. Een goed middel kan zijn het magazine van Overbetuwe Vitaal, de WMO-krant van de gemeente, dorpskrant INZET en het magazine van SGO. Stuw dient aan dit onderwerp aandacht te schenken in de training van vrijwilligers. 9.11 Voorzieningen Conclusie: Er zijn voldoende basisvoorzieningen in Zetten. Met het oog op langer zelfstandig kunnen blijven, is het van belang dat voor de doelgroep relevante voorzieningen voor handen zijn en blijven. Een voorziening als de klussen- en vervoersdienst verbonden aan KernPunt Zetten is daarbij belangrijk. Evenals op de doelgroep toegesneden informatie over voorzieningen en activiteiten. Er bestaat behoefte aan het handhaven van een bibliotheek in deze kern. Aanbeveling aan de gemeente en Overbetuwe Vitaal: Zorg voor toegankelijke informatie over voorzieningen, mogelijkheden van hulp en ondersteuning en over wat van de doelgroep zelf wordt verwacht op de website van de gemeente, de papieren gemeentegids en de magazines van Overbetuwe Vitaal. Aanbeveling aan de gemeente: Ondersteun de klussen- en vervoersdienst indien nodig financieel voor het garanderen van continuïteit en kwaliteit. 9.12 Vervoer Conclusie: Op dit moment vormt vervoer voor het merendeel van de ondervraagden mensen geen (groot) 25

probleem. Door een enkeling wordt aangegeven behoefte te hebben aan rechtstreeks busvervoer naar Wageningen. Er zijn geen aanbevelingen voor het verbeteren van vervoer, naast de aanbeveling genoemd in 9.11. 9.13 Verwachtingen ten aanzien van de gemeente De verwachtingen van wat men van de gemeente mag en kan verwachten zijn bij sommige geïnterviewden hoog. 21 mensen hebben heel expliciet hun zorgen geuit over de mogelijkheden van zorg- en dienstverlening in de toekomst. 14 mensen hebben gepleit voor het behouden van een gemeentekantoor in Andelst om op bereikbare afstand gemeentelijke zaken, bijv. aanvraag rijbewijs, te kunnen blijven regelen. Ook is meerdere malen de opmerking gemaakt dat het wenselijk is dat de gemeente af en toe naar de burgers in Zetten komt, in plaats van dat men naar Elst moet. Er zijn veel opmerkingen gemaakt over het onderhoud van de openbare ruimte, met name de staat van de fietspaden. Daarnaast opmerkingen over o.a. overhangend groen en hondenpoep op de stoep en een onveilige verkeerssituatie. Aanbeveling aan de gemeente, dorpsraad en sociaal kernteam: Organiseer een informatiebijeenkomst over het onderwerp wat kan en mag men van de gemeentelijke overheid verwachten en wat verwacht de gemeentelijke overheid van haar bewoners. 26

Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk Datum Verzonden d.d. 13uit14217 18 juni 2013 Onderwerp: Behandeld door Telefoonnummer Bijlage(n) Huisbezoeken in Driel en Zetten A. Siedenburg (0481) 362300 geen Geachte heer, mevrouw, De gemeente en Stuw Stichting Welzijn & Maatschappelijke Ondersteuning willen graag gesprekken voeren met zelfstandig wonende mensen met een of meerdere beperking(en) en met mensen die in 2013 75 jaar of ouder zijn. Ook al heeft u een beperking of wordt u ouder, u wilt toch zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. Soms heeft u hier hulp bij nodig, soms niet. Binnen de gemeente Overbetuwe zijn allerlei mogelijkheden om u te ondersteunen. Bijvoorbeeld om samen met leeftijdsgenoten leuke uitstapjes te maken of bijvoorbeeld een warme maaltijd aan huis te krijgen. Ook een aanpassing van uw woning kan uitkomst bieden. Wij willen graag weten welke soort hulp u op dit moment óf in de toekomst nodig heeft. Ik wil vragen of u wilt meewerken aan een huisbezoek. In deze brief leg ik uit waar het om gaat. Wat houdt het huisbezoek in? Als u dat wilt, komt er een vrijwilliger bij u thuis langs. Er wordt dan met u gesproken over uw wensen en beperkingen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Ook laat de vrijwilliger een informatiemap voor u achter. Hierin staat informatie over de voorzieningen voor 75+-ers en mensen die extra ondersteuning nodig hebben. Welzijnsorganisatie Stuw coördineert de huisbezoeken. Het bezoek duurt ongeveer een uur en is voor u kosteloos. De vrijwillig(st)er zal zich legitimeren. Als u dat prettig vindt, kunt u iemand uit uw naaste familie- of kennissenkring uitnodigen om ook bij het gesprek aanwezig te zijn. Stuw gaat vertrouwelijk om met uw gegevens. Bij wie komen we op huisbezoek? Wij gaan bij de volgende mensen in Driel en Zetten op huisbezoek: mensen die in 2013 75 jaar of ouder zijn, mensen die in 2012 het gemeentelijke zorgloket hebben bezocht, mensen die maaltijden aan huis afnemen en mensen die trajecten lopen bij de GGZ. Hoe doe ik mee aan het huisbezoek? Als u wilt meewerken aan dit huisbezoek dan hoeft u niets te doen. Mocht u niet aan het huisbezoek willen deelnemen, vult u dan alstublieft de antwoordstrook in en stuurt u deze in de meegeleverde retourenvelop (uiterlijk 1 juli 2013) naar de gemeente op. Dorpsstraat 67, Elst / Postbus 11, 6660 AA Elst T (0481) 362 300 F (0481) 372 482 1/3 E info@overbetuwe.nl www.overbetuwe.nl Bank Nederlandse *13uit14217* Gemeenten KvK nummer 2851178567 50 92 030