Zaak : 00574576 Onderwerp Portefeuillehouder gemeente Heusden 2019 De heer P.L.S. van Steen Datum raadsvergadering 2 april 2019 Samenvatting Om de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet goed uit te kunnen voeren, zijn de lokale kaders en regels vastgelegd in een verordening. In 2019 is sprake van verschillende grote wijzigingen, zowel in landelijk beleid als in de lokale uitvoering. Het gaat hier bijvoorbeeld over wijzigingen in de eigen bijdrage (ingangsdatum 1 januari 2019) en de regionale inkoop begeleiding en huishoudelijke hulp (ingangsdatum 1 april 2019). Dit heeft tot gevolg dat de lokale regels, die wij als gemeente gebruiken bij de uitvoering van deze wetten, moeten worden aangepast. Het uitgangspunt op basis waarvan we de Wmo en de Jeugdwet uitvoeren, te weten één gezin, één plan, één regisseur, blijft ongewijzigd. De benodigde aanpassingen zijn verwerkt in de Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp die met dit voorstel ter vaststelling aan u wordt voorgelegd. Aanleiding Het sociaal domein is volop in ontwikkeling, waardoor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet verandert. In 2019 zijn er veranderingen, die er voor zorgen dat de lokale regels, die wij gebruiken bij de uitvoering van deze wetten, moeten worden aangepast. Feitelijke informatie Voorgeschiedenis Om de Wmo en de Jeugdwet goed uit te kunnen voeren, zijn de lokale kaders en regels door u vastgelegd in een verordening, laatstelijk de gemeente Heusden 2018. Kaders (beleid en wettelijk) Het wettelijk kader bestaat primair uit de Wmo en de Jeugdwet. Daarnaast is er de hiervoor genoemde verordening. Het centrale uitgangspunt op basis waarvan we de Wmo en de Jeugdwet uitvoeren, is één gezin, één plan, één regisseur. Overige informatie In 2019 is er sprake van verschillende wijzigingen, zowel in landelijk beleid als in de lokale uitvoering, die maken dat de verordening moet worden geactualiseerd. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe versie, de. Het centrale uitgangspunt blijft één gezin, één plan, één regisseur. Naast dit centrale uitgangspunt, blijft ook een aantal andere uitgangspunten ongewijzigd in de nieuwe verordening. Dit zijn de volgende: zo min mogelijk herhaling van wat er in de wetten staat; zo leesbaar mogelijk; waar mogelijk delegeren van uitvoerende verantwoordelijkheden naar het college; zo veel mogelijk ruimte voor het leveren van maatwerk aan onze inwoners. De ontwikkelingen die aanleiding zijn geweest voor het aanpassen van de verordening, worden hierna kort toegelicht.
Landelijk beleid eigen bijdrage (artikel 17) In het regeerakkoord staat dat voor Wmo-voorzieningen een vast tarief van 17,50 per periode van vier weken wordt ingevoerd als eigen bijdrage. Voor de invoering van dit zogenoemde abonnementstarief is een wetswijziging vereist en daarom kan de maatregel pas per 1 januari 2020 volledig worden ingevoerd. Voor 2019 is door de minister gekozen voor een tussenvorm. Het Uitvoeringsbesluit Wmo 2015 is voor 2019 zo gewijzigd dat een maximale periodebijdrage van 17,50 voor maatwerkvoorzieningen per 1 januari 2019 van kracht is. In de huidige verordening wordt verwezen naar het Uitvoeringsbesluit, waardoor een aanpassing op dit punt niet per se noodzakelijk is. Omdat echter ook de modelverordening van de VNG hierop tekstueel is aangepast, is ervoor gekozen om in de nieuwe verordening dezelfde wijziging door te voeren. Hiermee is de wijziging in het landelijke beleid ook duidelijk opgenomen in de lokale stukken. Het gevolg van deze wijziging is dat inwoners met een of meerdere maatwerkvoorzieningen op grond van de Wmo, ongeacht hun inkomen en financiële draagkracht, nooit meer dan 17,50 per vier weken betalen. Dit geeft een onbedoelde financiële prikkel aan inwoners om ondersteuning via de Wmo aan te vragen bij de gemeente. Een particuliere poetshulp die wekelijks twee uur komt schoonmaken, kost al snel 80 per vier weken. Het valt inwoners dan ook niet kwalijk te nemen, dat ze naar hun eigen portemonnee kijken en diezelfde hulp goedkoper proberen te krijgen. Wat er in de praktijk gebeurt, is dat inwoners hun particuliere hulp opzeggen en aankloppen bij de gemeente, de zogenoemde aanzuigende werking. Feit is dat de Wmo in de basis niet bedoeld is om te voorzien in ondersteuning aan inwoners die dit prima zelf kunnen regelen. Het lastige is echter dat er binnen de wettelijke regels van de Wmo geen gronden zijn om dit soort aanvragen op af te wijzen. Het enige wat we kunnen doen is aan inwoners uitleggen waar de Wmo wel voor bedoeld is en hen verzoeken om, waar het kan, beroep te doen op hun eigen kracht. We kunnen echter niet voorkomen dat er meer aanvragen voor ondersteuning zullen komen en ook zullen worden toegekend. Er zijn drie groepen waarop deze eigen bijdrageregeling niet van toepassing is. De eerste twee zijn inwoners met een HeusdenPas, of een inkomen waarmee ze in aanmerking zouden komen voor een HeusdenPas, en inwoners die een out-of-the-box-maatwerkoplossing hebben. Deze inwoners zijn vrijgesteld van de eigen bijdrage. De derde groep betreft inwoners met een toekenning voor beschermd wonen. Zij blijven wel een eigen bijdrage betalen die afhankelijk is van het inkomen. Dit laatste is wettelijk vastgesteld, de eerste twee uitzonderingen zijn lokale keuzes. Beschermd wonen volgens regels van de gemeente Tilburg (artikel 9) Zoals hiervoor al te lezen was, vormen inwoners met een toekenning voor beschermd wonen een bijzondere doelgroep. Deze vorm van ondersteuning wordt namelijk ingekocht en toegekend door de centrumgemeente. Tilburg verzorgt dit voor de hele regio Hart van Brabant. Inwoners kunnen zich altijd bij ons melden, maar wanneer duidelijk is dat er sprake is van beschermd wonen, wordt er geschakeld met de consulenten in Tilburg. De toekenning van maatwerkondersteuning in de vorm van beschermd wonen gebeurt ook op basis van de regels die daar zijn vastgelegd. De gemeente Tilburg was hiervoor al gemandateerd, maar in 2018 bleek dat deze uitzondering ook in onze verordening moet worden vastgelegd. In de nieuwe verordening is dan ook een artikel hierover opgenomen. Regionale inkoop begeleiding en huishoudelijke hulp (artikel 8) Op 1 april 2019 start de regionale inkoop van begeleiding en hulp bij het huishouden. In navolging van de jeugdhulp, zal er dan ook vanuit de Wmo volledig resultaatgestuurd worden gewerkt. We nemen daarmee afstand van de productiegerichte inkoop (PxQ) en gaan over op resultaatgestuurde inkoop (arrangementen). Hierdoor gaat ook onze werkwijze veranderen. Die zal nog meer gericht zijn op het toekennen op basis van resultaten, terwijl de invulling van deze resultaten (de concrete ondersteuning die wordt geleverd) door de inwoner en de gekozen zorgaanbieder wordt bepaald. Deze nieuwe inkoop heeft, naast invloed op de tarieven, met name invloed op het proces van het gesprek, de verslaglegging en de aanvraag. Artikel 8 in de verordening is aangepast op de nieuwe werkwijze. Zaak: 00574576 2
Terugvordering woningaanpassing (artikel 17 in huidige verordening van 2018) Sinds 2015 is in onze verordening een terugvorderingsregel opgenomen over woningaanpassingen. Het doel van deze regel is om te voorkomen dat een woning na ingrijpende aanpassingen binnen vijf jaar wordt verkocht en de eigenaar de meerwaarde van die aanpassingen in eigen zak steekt. Sinds de invoering van deze regel is gebleken dat deze vrijwel nooit wordt toegepast. Het komt wel eens voor dat een woning binnen vijf jaar na een aanpassing wordt verkocht, maar in vrijwel alle gevallen kwam dit door onvoorziene situaties (vooral het overlijden van de inwoner waarvoor de aanpassing werd aangebracht). Deze regel was nooit bedoeld om geld te verhalen op nabestaanden. Omdat deze regel zijn doel voorbij schiet, is er voor gekozen om deze regel in de nieuwe verordening niet meer op te nemen. Kwalitatief goede ondersteuning (artikel 9, 14 en 19) De inzet van ondersteuning op basis van de Wmo of de Jeugdwet heeft altijd als doel om de vooraf met de inwoner afgesproken resultaten te behalen. We verwachten van zorgaanbieders dat zij deze resultaten behalen door de inzet van kwalitatief goede ondersteuning. Bij gecontracteerde aanbieders zijn er kwaliteitseisen opgenomen in de met hen afgesloten contracten. Voor ondersteuning in de vorm van een persoonsgebonden budget (pgb), ligt de verantwoordelijkheid om kwalitatief goede ondersteuning in te kopen, bij de inwoner zelf. In de praktijk merken we dat het juist bij pgb s lastig is om te controleren of de ondersteuning die wordt ingekocht wel goed genoeg is. Dit is een thema waar verschillende gemeenten tegen aanlopen en waar geen kant en klare oplossing voor is. Met het opnemen van de voorwaarde dat er sprake moet zijn van kwalitatief goede ondersteuning, zowel bij het afgeven van een toekenning als bij het controleren van de ingezette ondersteuning, maken we de weg vrij om in onze nadere regels (de Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Heusden ) concrete eisen en voorwaarden hierover op te nemen. Overige aanpassingen In artikel 3 is een aantal extra voorliggende voorzieningen toegevoegd. Het is een voorbeeldlijst en daarmee is deze zeker niet uitputtend, maar bij iedere aanpassing van de verordening wordt kritisch gekeken of er nog voorzieningen kunnen worden toegevoegd. Het gaat hier om de hulpmiddelenpool die sinds eind 2018 aanwezig is in de Zandley en de thuiszorgwinkels. Bij beide voorzieningen is het mogelijk om hulpmiddelen te lenen of huren. Bij de hulpmiddelenpool zijn voor een korte periode rolstoelen en scootmobielen te leen. Bij de thuiszorgwinkels zijn verschillende hulpmiddelen te leen of te huur (afhankelijk van het hulpmiddel) en voor wat langere periodes. Tot slot is ook artikel 12, over de hoogte van het pgb, aangepast. Dit naar aanleiding van de ministeriële regeling over hulp uit het sociale netwerk. Deze regeling maakt het vanaf 1 mei 2019 mogelijk om hulp uit het sociale netwerk te betalen uit het pgb, zonder te hoeven voldoen aan het wettelijk minimumloon. Daarvoor wordt de term tegemoetkoming gebruikt, die nu is opgenomen in de verordening. Tot 1 mei aanstaande is er sprake van een overgangstermijn, dus ook nu is het voor inwoners mogelijk om hulp uit het sociaal netwerk te betalen uit het pgb zonder te hoeven voldoen aan het wettelijk minimumloon. Vanaf 1 mei 2019 is dit dus alleen nog maar mogelijk met een tegemoetkoming. Adviesraad Sociaal Domein De Adviesraad Sociaal Domein is in een vroeg stadium gevraagd om mee te denken bij de ontwikkeling van de nieuwe verordening. In oktober 2018 is de adviesraad voorgesteld om aan te sluiten bij een van de vergaderingen om de nieuwe verordening door te nemen en de wijzigingen toe te lichten. In verband met de drukte in die periode, is daar geen uitwerking aan gegeven. Wel is in december het concept van de verordening met de adviesraad gedeeld. Daarin waren de belangrijkste wijzigingen, en de redenen hiervoor, weergegeven. Aan de adviesraad is gevraagd om hierover desgewenst advies te geven en ook eventuele andere aanpassingen die hij nodig achtte, aan te geven. De adviesraad bleek positief over de voorgestelde wijzigingen. Zaak: 00574576 3
Inzet van middelen De landelijke wijziging rondom de eigen bijdrage heeft financiële gevolgen voor de gemeente. Enerzijds is er sprake van een daling aan inkomsten uit de eigen bijdrage. In de begroting 2019 is al rekening gehouden met deze daling. Het inkomstenbudget is bijgesteld van 490.000 in 2018 naar 250.000 in 2019. Anderzijds is er sprake van een aanzuigende werking die een kostenstijging met zich meebrengt. Het inschatten van deze stijging is een stuk lastiger, omdat niet valt te voorspellen hoeveel inwoners zich nu extra tot de gemeente gaan wenden. In de begroting van 2019 is rekening gehouden met een stijging van 44.000. De aanzuigende werking zal door het jaar heen worden gemonitord, zodat er in de bestuursrapportages waar nodig bijgestuurd kan worden. Vanaf 1 april 2019 start de regionale inkoop begeleiding en hulp bij het huishouden. In de begroting 2019 is zoveel mogelijk rekening gehouden met de hogere tarieven. Ook dit zal door het jaar heen worden gemonitord, zodat er in de bestuursrapportages waar nodig bijgestuurd kan worden. De overige wijzigingen zijn tekstuele wijzigingen zonder financieel effect. Afweging De voorliggende verordening is aangepast aan de ontwikkelingen die er momenteel zijn binnen het sociaal domein. De Adviesraad Sociaal Domein heeft positief gereageerd op de aanpassingen. Vandaar dat wordt voorgesteld om de Verordening maatschappelijke ondersteuning vast te stellen. Procedure / vervolgstappen Uw besluit betreft algemeen verbindende voorschriften. Het treedt in werking nadat het is bekendgemaakt in het elektronisch Gemeenteblad en de regeling wordt geplaatst in Lokale wet- en regelgeving, beide te vinden op www.overheid.nl. De verordening zelf treedt in werking op 1 april 2019. Uw besluit wordt ook bekendgemaakt op de gemeentelijke informatiepagina in het Weekblad Drunen/Vlijmen en op onze gemeentelijke website. Onze medewerkers zijn eind vorig jaar geïnformeerd over de wijziging met de meeste impact voor onze inwoners, namelijk de verandering van de eigen bijdrage. Ook onze inwoners zijn hierover door berichten op de website en brieven van het CAK geïnformeerd. Inwoners die in de toekomst met hun ondersteuningsvraag aankloppen bij de gemeente, zullen tijdens het keukentafelgesprek ook de benodigde informatie over de hoogte van de eigen bijdrage krijgen. In navolging van de verordening zullen ook de nadere regels worden aangepast. Het gaat dan om de beleidsregels maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Heusden 2018 en het Besluit maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Heusden 2018. Deze nadere regels zullen binnenkort door ons worden vastgesteld. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de burgemeester, mr. H.J.M. Timmermans drs. W. van Hees Zaak: 00574576 4
De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 2 april 2019; gezien het voorstel van het college van 26 februari 2019; gelet op artikel 2.1.3 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015; gezien de raadsinformatiebrief naar aanleiding van de informatievergadering; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : de vast te stellen. de griffier, mw. drs. F.E.H.M. Backerra Zaak: 00574576 5