Raadsvoorstel Zaak :

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Zaak : Onderwerp Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp 2018 Portefeuillehouder Mevrouw drs. M. Mulder Datum raadsvergadering 19 december 2017 Samenvatting Sinds 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor het toewijzen van ondersteuning en (jeugd)hulp (maatwerkvoorzieningen) op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) en de Jeugdwet. Voor het toekennen van maatwerkvoorzieningen moet een verordening worden vastgesteld, met daarin regels over het toekennen, de door ons te nemen besluiten en de te verrichten handelingen. Door de ontwikkelingen van het afgelopen jaar, is het nodig om de huidige verordening te actualiseren. Met dit voorstel wordt de nieuwe Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Heusden 2018 aan u ter besluitvorming aangeboden. Aanleiding Nadat de Verordening Wmo en jeugdhulp gemeente Heusden 2017 vorig jaar door u is vastgesteld, zijn er ontwikkelingen geweest, die aanleiding zijn om deze verordening te vervangen. Door de Centrale Raad van Beroep (CRvB) is er een uitspraak gedaan over de delegatie van tariefdifferentiatie voor het persoonsgebonden budget (pgb). Daarnaast is er aan het landelijke Uitvoeringsbesluit Wmo 2015 een nieuw artikel 5.4 toegevoegd, dat tot doel heeft dat een gemeente een reële prijs betaalt voor een Wmo-dienst. Vandaar dat nu de Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Heusden 2018 (hierna: Verordening 2018) ter vaststelling voorligt. Feitelijke informatie Voorgeschiedenis Om de Wmo en de Jeugdwet goed te kunnen uitvoeren, is op 20 december 2016 de Verordening Wmo en jeugdhulp gemeente Heusden 2017 door u vastgesteld. Hierin zijn de lokale kaders vastgelegd, waarbinnen de uitvoering van de Wmo en de Jeugdwet plaatsvindt. Gedurende dit jaar zijn er verschillende ontwikkelingen geweest die aanleiding geven tot aanpassing van de lokale kaders. Vandaar dat de huidige verordening nu moet worden vervangen. Kaders (beleid en wettelijk) Het wettelijk kader bestaat primair uit de Wmo en de Jeugdwet. Het uitgangspunt op basis waarvan we de Wmo en de Jeugdwet uitvoeren: één gezin, één plan, één regisseur, blijft ongewijzigd. Enkele randvoorwaarden zijn echter aangepast in de Verordening Overige informatie Naast het centrale uitgangspunt van één gezin, één plan, één regisseur, blijven ook een aantal andere uitgangspunten uit de Verordening Wmo en jeugdhulp gemeenten Heusden 2017 in de nieuwe Verordening 2018 gehandhaafd. Dit zijn: zo min mogelijk herhaling van wat er al in de wetten staat; zo leesbaar mogelijk; waar mogelijk delegeren van verantwoordelijkheden naar het college; zo veel mogelijk ruimte voor het leveren van maatwerk aan onze inwoners. De ontwikkelingen die aanleiding zijn geweest voor de komst van de nieuwe verordening worden hierna kort toegelicht.

2 Reële prijs Naar aanleiding van signalen van vakbonden en aanbieders van huishoudelijke hulp over de negatieve prijsontwikkeling van de Wmo huishoudelijke hulp, is de Code verantwoordelijk marktgedrag thuisondersteuning (hierna: code) ontwikkeld. Deze code is gepubliceerd in 2015 en onderschreven door 90 gemeenten. Ook wij hebben bij de tarieven voor hulp bij het huishouden vanaf 2016, de prijs vastgesteld op basis van deze code. De staatssecretaris vindt het effect van de code te beperkt en heeft nadere regels in de vorm van een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) gesteld. Hierdoor is er met ingang van juni 2017 een nieuw artikel 5.4 toegevoegd aan het Uitvoeringsbesluit Wmo Dit heeft tot doel dat een gemeente een reële prijs betaalt voor een Wmo-dienst. Een prijs waarmee de aanbieder kan voldoen aan de gemeentelijke eisen van kwaliteit en continuïteit van deze dienst en de arbeidsrechtelijke verplichtingen aan de beroepskracht die deze dienst verleent aan de cliënt. Artikel 21 van de Verordening 2018 (verhouding prijs en kwaliteit levering voorziening door derden) voldoet nu in dit opzicht aan de gestelde eisen. Delegatie tarieven pgb Het opstellen van regels over de hoogte van het pgb is in de Verordening Wmo en jeugdhulp gemeenten Heusden 2017 door u aan ons gedelegeerd. Gedurende 2017 is er echter een uitspraak van de CRvB geweest waarin de CRvB oordeelt dat deze delegatie niet in lijn is met de wet. De essentialia van het voorzieningenpakket dienen in de verordening te worden vastgelegd en het differentiëren van de hoogte van pgb-tarieven behoort tot de essentialia. Hieruit volgt niet dat de hoogte van het pgb in de verordening moet worden vastgesteld, maar wel hoe de hoogte van het pgb wordt vastgesteld. In artikel 12 van de Verordening 2018 (regels hoogte pgb) staat per maatwerkvoorziening hoe de hoogte van het pgb wordt bepaald. Reserveren woningaanpassing Medio 2017 is er door de Rechtbank Oost-Brabant een uitspraak gedaan over de algemene gebruikelijkheid van een aanpassing van een badkamer. Wij hadden, op basis van eerdere rechterlijke uitspraken, een verzoek tot aanpassing van een douchebak geweigerd op grond van de afschrijvingstermijn. Uitgangspunt was dat van inwoners verwacht mag worden dat zij reserveren voor kosten van vervanging of renovatie van een badkamer. De rechtbank oordeelde echter dat er in een onderzoek op grond van de Wmo, ook bekeken moet worden of een gezonde inwoner, in grofweg dezelfde situatie, de badkamer ook zou renoveren. Er mag dus niet worden gesteld dat een badkamer na 20 jaar is afgeschreven en dat daarmee een aanpassing aan een badkamer die ouder is dan 20 jaar, per definitie algemeen gebruikelijk is. De leden 1 en 2 van artikel 16, criteria woonvoorzieningen, van de Verordening 2018 voldoen hier nu aan. De afschrijvingstermijn is nog steeds een mogelijkheid om op af te wijzen, maar het is wel een afwijzingsgrond die dan verder moet worden onderbouwd. Eigen bijdrage Sinds 2015 is er regelmatig discussie over de effecten van de eigen bijdrage. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat een kwart van de ouderen zorg zou gaan mijden door de eigen bijdrage. In ons lokale cliëntervaringsonderzoek Wmo wordt duidelijk dat ongeveer 15% van de Wmo-doelgroep, moeite heeft met het betalen van de eigen bijdrage. Verder geeft 55% van de deelnemers in het cliëntervaringsonderzoek aan dat zij redelijk kunnen rondkomen van hun inkomen en bijna 20% geeft aan dit niet of nauwelijks te kunnen. Ook uit de samenleving krijgen we met regelmaat signalen dat de hoogte van de eigen bijdrage voor een deel van onze inwoners voor zwaardere financiële problemen zorgt of leidt tot zorgmijding. Dat terwijl we bij wet verplicht zijn om juist zorgmijding te voorkomen. Het Centraal administratiekantoor (CAK) is verantwoordelijk voor de inning van de eigen bijdrage. Het CAK biedt inwoners de mogelijkheid tot kwijtschelding achteraf en wij hebben in dit soort gevallen de mogelijkheid om maatwerk toe te passen en de eigen bijdrage vooraf te verlagen of te laten vervallen. Om hiervoor in aanmerking te komen, moeten inwoners zich melden en uit de ervaringen met onze regeling blijkt dat hier weinig gebruik van wordt Zaak:

3 gemaakt. De indruk bestaat dat er een aanzienlijke groep inwoners is, die niet aan de bel trekt en daardoor nog dieper in de financiële problemen raakt. Landelijk is er ook aandacht voor dit thema. Zo staat in het regeerakkoord dat er per 1 januari 2019 een abonnementstarief komt voor huishoudens die gebruikmaken van de Wmo-voorzieningen. Het voorgestelde tarief is 17,50 per vier weken. De achterliggende gedachte is dat, doordat de eigen bijdragen niet langer afhankelijk zijn van gebruik, inkomen, vermogen en huishoudsamenstelling, de uitvoeringskosten en administratieve lasten fors omlaag kunnen. Het gaat hier echter vooral om een kostenverlaging voor het CAK. Uit studies van verschillende andere onderzoekers 1 blijkt ook dat we vaak een onrealistisch beeld van inwoners hebben. Hierbij wordt het effect van stress vaak over het hoofd gezien, terwijl problemen op het gebied van gezondheid, ouderdom of financiën bij veel inwoners stress op kan leveren. En juist stress maakt dat mensen geen overzicht hebben op de samenhang van vraagstukken op diverse levensdomeinen, minder goed leren, minder goed zaken onthouden en niet goed in staat problemen te analyseren, opties te verkennen en prioriteiten te stellen. Dit geldt niet alleen voor kwetsbaren, zoals mensen met een laag IQ. Ook met een goede opleiding en maatschappelijke positie kun je in situaties komen waarin redzaamheid ontoereikend is. Zeker wanneer het leven tegenzit. Dit zijn bij uitstek momenten waarop inwoners ondersteuning nodig hebben en er een keukentafelgesprek plaatsvindt waarin er afspraken worden gemaakt. Vaak wordt pas veel later voor de inwoner duidelijk dat er een eigen bijdrage is en dat kan forse financiële problemen tot gevolg hebben. Het advies uit deze studies is om aan de voorkant van het beleid na te denken over het ontwerp: kun je het zo organiseren dat de kosten binnen de perken blijven? Gebaseerd op de signalen uit onder andere het cliëntervaringsonderzoek Wmo én op de adviezen van de hiervoor genoemde studies, wordt voorgesteld om inwoners met een inkomen waarmee zij in aanmerking komen voor de HeusdenPas (120% van het bijstandsniveau) helemaal vrij te stellen van de eigen bijdrage. Dit is verwerkt in artikel 18, bijdrage in de kosten, van de Verordening De landelijke ontwikkeling rondom het abonnementstarief zal, wanneer dit wordt ingevoerd, worden verwerkt in de verordening. Advies Wmo-adviesraad De Wmo-adviesraad heeft meegedacht bij de ontwikkeling van de nieuwe verordening. Een eerste concept is uitgebreid met hen doorgenomen waarbij de verschillende wijzigingen zijn toegelicht en de vragen die de Wmo-adviesraad had over de verordening zijn beantwoord. Tekstuele aanpassingen, die door de Wmoadviesraad werden voorgesteld ter verduidelijking, zijn verwerkt in de Verordening Ook is op advies van de Wmo-adviesraad de terminologie aangepast en spreken we niet meer over cliënten, maar over inwoners. Artikel 17, lid 1, over het reserveren voor woningaanpassingen, is in afstemming met de Wmoadviesraad opgesteld. Over de aanpassingen rondom de eigen bijdrage, was de Wmo-adviesraad positief. Zij vinden het de verantwoordelijkheid van de gemeente om inwoners met een kleine beurs te ontzien en zijn van mening dat we deze verantwoordelijkheid ook nemen met de aanpassingen van de eigen bijdrage. Daarnaast is de Wmo-adviesraad van mening dat gemeenschapsgeld niet bedoeld is om inwoners van hun eigen verantwoordelijkheid te ontzien. Waar een inwoner zelf zijn of haar zorg kan regelen, is dat volgens de Wmoadviesraad ook de plicht van de inwoner. 1 Onder andere Nadja Jungmann (bestuurskundige en lector Schulden en Incasso bij Hogeschool Utrecht) en Mark Bovens (hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht). Zaak:

4 Inzet van middelen Een aanpassing in de eigen bijdrage heeft negatieve financiële gevolgen voor de gemeente. Het volledig kwijtschelden van de eigen bijdrage voor inwoners met een inkomen van minder dan 120% van de bijstandsnorm leidt structureel tot lagere inkomsten van ongeveer Begrote inkomsten eigen bijdrage Geschat verlies aan inkomsten Huidige situatie Situatie bij vrijstelling minima De eigen bijdrage Wmo vormt onderdeel van de ramingen van het sociaal domein. Het structurele verlies aan inkomsten ad heeft consequenties voor de reële ramingen vanaf 2018 en de daaruit voortvloeiende mutatie met de reserve sociaal domein. In 2018 en 2019 staat, op basis van de primaire begroting, een dotatie geraamd van jaarlijks Rekening houdend met de motie ophoging inkomensgrens Heusdenpas aangenomen bij de begrotingsbehandeling 2018 in de raad ad en de lagere inkomsten naar aanleiding van dit voorstel zal er in 2018 en 2019 geen dotatie plaats vinden van maar een onttrekking van ( / / ). In 2020 staat een dotatie van geraamd dit wordt dan In 2021 staat een dotatie van geraamd dit wordt Op dit moment heeft de aanpassing rondom de reële prijs geen financiële gevolgen. Het nieuwe artikel in het Uitvoeringsbesluit Wmo 2015 is van toepassing op opdrachten die na de inwerkingtreding van het besluit zijn aangekondigd of gegund. Op bestaande overeenkomsten is het oude recht van toepassing, tenzij de overeenkomst eenzijdig wordt verlengd. Daarnaast is er in de begroting 2018, door een vergelijkend tariefonderzoek met andere gemeenten én op basis van signalen van zorgaanbieders, al rekening gehouden met reële tarieven. De rechterlijke uitspraak over het reserveren voor woningaanpassingen heeft mogelijk wel financiële gevolgen. Waar we voorheen aanvragen gedeeltelijk afwezen op grond van alleen afschrijvingstermijnen, is dat vanaf nu niet meer mogelijk. Een afwijzing zal altijd breder moeten worden onderbouwd. Dit wil zeggen dat het vaker kan voorkomen dat we volledige woningaanpassingen zullen moeten gaan vergoeden. Wanneer we alles moeten gaan toewijzen dan is de schatting dat het gaat om jaarlijks 30 zaken á gemiddeld is De afwijzingsgrond vervalt echter niet helemaal, maar moet altijd breder worden onderbouwd. De genoemde kosten kunnen dan ook gezien worden als een maximum. Het financiële effect van de woningaanpassingen en het effect van de (mogelijke) toename van het aantal mensen dat vanwege de wijziging in de eigen bijdrage een beroep op de zorg gaat doen zal medio 2018 worden meegenomen bij de totale ontwikkeling van de zorgkosten binnen het sociaal domein. Nadelige financiële effecten die ontstaan kunnen niet meer binnen de exploitatie worden opgevangen en hebben daardoor direct een mutatie met de reserve sociaal domein tot gevolg. Risico's Op dit moment komt het voor dat mensen zich wel bij de gemeente melden met een hulpvraag, maar dat zij, na geïnformeerd te zijn over de eigen bijdrage, er toch voor kiezen om zelf de hulpvraag op te lossen. De kwijtschelding van de eigen bijdrage voor de laagste inkomensgroepen, zorgt ervoor dat het voor deze doelgroep financieel niet interessant meer is om hun ondersteuning zelf te organiseren. Het kwijtschelden van de eigen bijdrage kan, als bijeffect, een stijging in het aantal aanmeldingen veroorzaken. Het uitgangspunt van de Wmo is dat er eerst wordt gekeken naar eigen kracht, sociaal netwerk en voorliggende voorzieningen. Dit blijft onveranderd. Inwoners die in staat zijn om zelf hun zorg en ondersteuning te regelen, hoeven we niet vanuit de Wmo te compenseren. De verwachting is echter, dat een deel van dit soort meldingen, wel uit zal monden in een zorgtoewijzing. Zaak:

5 Afweging De grootste meerwaarde van wijziging van de eigen bijdrage, is om zwaardere financiële problemen te voorkomen. Dit heeft een preventieve werking op toekomstige ondersteuningsvragen, zowel op het gebied van armoede als op het gebied van de Wmo of Jeugdwet. Ook is deze wijziging een middel om zorgmijding of het voortijdig afbreken van ondersteuning, te verkleinen. Met de Verordening 2018 hebben we daarnaast geactualiseerde regels die zijn aangepast aan de laatste jurisprudentie. Procedure / vervolgstappen Nadat de Verordening 2018 door u is vastgesteld, zal de nadere regelgeving aangepast moeten worden. Hierbij gaat het om de beleidsregels Wmo en jeugdhulp gemeente Heusden 2017 en het Besluit Wmo en jeugdhulp gemeente Heusden Deze nadere regelgeving zal door ons worden vastgesteld en aan u ter informatie worden aangeboden. De gemeente is verplicht om de algemeen verbindende voorschriften (zoals verordeningen) bekend te maken door publicatie in een elektronisch gemeenteblad. De gemeente doet dit via een gemeenschappelijke voorziening voor officiële publicaties op de website Het raadsbesluit wordt verder ook nog bekend gemaakt op de gemeentelijke website en op de gemeentelijke informatiepagina in de Heusdense Courant. De Verordening 2018 treedt na deze voorafgaande publicatie op 1 januari 2018 in werking. De nieuwe parameters voor het innen van de eigen bijdrage moeten aan het CAK worden doorgegeven. Hierbij moet er rekening mee worden gehouden dat het CAK de eigen bijdrage berekent op basis van de financiële gegevens van twee jaar geleden. Het is dus van belang om ook de inkomensnormen van de HeusdenPas van twee jaar geleden door te geven. Zowel de consulenten als de medewerkers van de backoffice worden goed geïnformeerd over de wijzigingen en wat er voor hen in de uitvoering verandert. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de wnd. burgemeester, mr. H.J.M. Timmermans drs. R.H. Augusteijn Zaak:

6 De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 19 december 2017; gezien het voorstel van het college van 14 november 2017; gelet op de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 en de Jeugdwet; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : de Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Heusden 2018 vast te stellen. de griffier, mw. drs. F.E.H.M. Backerra Zaak: