Reinier de Graaf Groep Osteoporose: de feiten Dieu Donne Niesten Orthopedisch chirurg RdGG
CBO richtlijn 2011 Osteoporose is een chronische aandoening die in hoofdzaak bij ouderen voorkomt Mede als gevolg van de vergrijzing en de life-style neemt het aantal patiënten sterk toe Daarnaast hebben ouderen vaak co-morbiditeit en gebruiken daardoor nogal eens medicijnen die osteoporose en of het valrisico en het daarbij behorende fractuur risico doen verhogen
International Osteoporosis Foundation (IOF) Wereldwijd veroorzaakt osteoporose 8,9 milioen fracturen per jaar. Dat zijn 3 fracturen per seconde Wereldwijd hebben 200 miljoen vrouwen osteoporose vrouwen 60 jaar 10% vrouwen 70 jaar 20% vrouwen 80 jaar 40% vrouwen 90 jaar 66%
International Osteoporosis Foundation (IOF) Bij vrouwen: 80% vd onderarm fracturen Vrouw/man ratio 1,6 75% vd humerus fracturen 70% vd heup fracturen 58% vd wervel fracturen 75% van al deze fracturen komt voor bij patiënten ouder dan 65 jaar
Osteoporose Stichting Vallen In Nederland komen jaarlijks 270 duizend mensen ten val ( rivm 2008) Daarvan loopt 6% een heupfractuur op
Osteoporose Stichting Breken Iedere 6 minuten breekt in Nederland iemand een skeletonderdeel als gevolg van osteoporose In Nederland hebben ruim 850.000 mensen osteoporose Kosten geschat op 750 miljoen euro per jaar (inclusief de kosten van heupfracturen) Bron: RIVM
Osteoporose Stichting Breken 85000 mensen boven de 55 jaar lopen jaarlijks een fractuur op. 17000 heupfracturen 12000 pols en onderarm fracturen 16000 wervel fracturen 40000 andere botbreuken ( Bron: Prismant, LMR)
Osteoporose Stichting 70% van de mensen met osteoporose weet zelf niet dat ze dit hebben 70% van de mensen met de diagnose osteoporose wordt niet adequaat behandelt 80% van de mensen boven de 55 jaar, die met een breuk in het ziekenhuis komen, wordt niet nader onderzocht op osteoporose
Wist u dat Het risico op een heupfractuur bij vrouwen ligt tussen 11-18% en dat is gelijk aan het gecombineerde risico van borst, ovarium en uteruscarcinoom Wervelfracturen komen 2 tot 3 keer vaker voor dan heupfracturen alleen 1/3 hiervan wordt maar gediagnosticeerd
Dit is nog maar het begin Het aantal 65 jarigen zal rond 2040 zijn verdubbeld Men verwacht rond 2050 6,26 miljoen heupfracturen wereldwijd per jaar
Toename van het aantal ouderen in de EU ouder dan 65 jaar
Osteoporose in de EU
En de kosten? Vandaag in Europa geschat op 31 miljard Euro Rond 2050 in Europa geschat op 76 miljard Euro
Heupfracturen
Aantal heupfracturen per jaar in Nederland. 1972 4583 1987 10360 1993 15107 2000 16423 2002 16899 2003 17550 2004 17446 2005 17694 2020 22500 2050 > 30000 of nog meer?
Niet alleen Nederland In Nederland rond de 18000 heupfracturen per jaar en men verwacht rond 2020 22000 per jaar UK 2000 47500 heupfracturen in 2015 worden er 120.000 verwacht USA: 2003 300.000 heupfracturen en in 2050 worden er 650.000 verwacht
Heupfractuur risico bij mannen
Heupfractuur risico bij vrouwen
Heupfractuur risico mannen en vrouwen
Maar het zijn niet alleen de kosten Ook de kwaliteit van leven heeft zwaar te lijden
Het profiel van de collum patiënt Meestal een vrouw Gemiddelde leeftijd 78-84 jaar 20-40% komt al uit een geïnstitutionaliseerde omgeving Gemiddeld 1,1 tot 2,5 bijkomende aandoeningen
Collum # 2000-2004 leeftijdsverdeling
Prognose algemeen 20% van de patiënten met een heupfractuur overlijdt binnen een jaar 30% ondervindt een belemmering in de ADL 40% is niet meer in staat zelfstandig zonder hulpmiddel te lopen 25% heeft chronische zorg nodig Cooper, American Journal of Medicine 1997
De prognose anno 1993 Boereboom NTVG 1996 7% overlijdt in het ziekenhuis 60% ging terug naar de plaats van herkomst 26% naar het verpleeghuis 7% naar het verzorgingshuis
Sterfte naar leeftijd en geslacht bij collum # 2000-2004
Mortaliteit: De prognose anno 2007 Van Baalen 2003, Tjeenk 2003 6 maanden 16-28% 1 jaar 22-37% (33% vd mannen, 24% vd vrouwen) 5 jaar 55% ( 5 jaarsoverleving van 45%) 40-60% haalt de mobiliteit van voor de breuk 30% haalt de activiteiten van voor de breuk
De prognose op dit moment. R.van Baalen; hipfracture in the eldery, proefschrift 2003 Het versneld ontslaan naar een vph na een heupfractuur heeft geen invloed op het herstel en de revalidatie Het versneld ontslaan naar een verpleeghuis maakt ziekenhuisbedden vrij. In heel Nederland zouden hierdoor 20.000 bedden vrij komen. Bij de opzet van een revalidatie afdeling voor heupfracturen moet rekening gehouden worden met een opnameduur van 1 maand, een mortaliteit van 15% en 20% van de patiënten blijft langer dan 4 maanden Ruim 2/3 van de patiënten maakt gedurende de opname meerdere (gemiddeld 4) complicaties door
Determinants of outcome in hip fracture patient care Anne Vochteloo 2013 Leeftijd, dementie en een lage ADL activiteit zijn de belangrijkste risicofactoren voor het terugkeren naar de plaats van herkomst na een heupfractuur Delier en een laag ADL nivo geven een verhoogde kans op verlies van mobiliteit na een heupfractuur Patienten die geen hulpmiddel voor het lopen hebben ten tijde van hun heupfractuur hebben een groter risico hun mobiliteit te verliezen
Osteoporotische wervel fracturen Wervel fracturen komen eigenlijk het meest voor maar er wordt geschat dat maar bij 1/3 van het werkelijk aantal de diagnose wordt gesteld
Osteoporotische wervel fracturen Leiden tot pijn Hoogte verlies van de wervels, deformiteit, kyphose Verminderde longfunctie
Vertebral fractures in geriatric patients H. van der Jagt-Willems 2014 Kunnen spontaan ontstaan, zonder trauma Prevalentie van 51 % Geven wel klachten Verhoogde kans op meer wervelfracturen Toegenomen kyphose geeft meer kans op vallen Screening is zinvol bij het geriatrisch onderzoek Osteoporose medicatie bij levensverwachting langer dan 6 maanden bij een hoogte verlies van ten minste 25%
Nog meer risico factoren
Risico factoren Leeftijd is een belangrijke risicofactor voor een fractuur, met verdubbeling van het fractuurrisico per decade vanaf het 50ste levensjaar. Een lage botdichtheid verhoogt het risico op fracturen: globaal gaat een 1 SD lagere BMD gepaard met een tweemaal hogere fractuurkans. Een laag lichaamsgewicht is een risicofactor is voor fracturen. Vooral bij een BMI <20 kg/m2 en een gewicht onder de 60 kg.
Genetische factoren Een vader of moeder met een doorgemaakte fractuur, vooral van de heup, geeft een verhoogd fractuurrisico dat oploopt tot 2.3, onafhankelijk van de botdichtheid.
Life-style risicofactoren Het gebruik van 3 eenheden alcohol gemiddeld per dag het risico op fracturen verhoogt. Roken verhoogt het risico op fracturen in het algemeen.
Mobiliteit Het is aangetoond dat verminderde mobiliteit (hulpmiddel bij lopen of >4 weken niet lopen in het laatste jaar) een risicofactor is voor fracturen
Val risico Het merendeel van de mannen en vrouwen (> 50 jaar) met een recente klinische fractuur hebben boten valgerelateerde risicofactoren Mannen en vrouwen (> 60 jaar) met een heupfractuur hebben een overeenkomende set van risicofactoren: een lage botmineraaldichtheid (BMD), balansstoornissen (postural sway), quadricepsspierzwakte, een valvoorgeschiedenis en een eerdere fractuur.
Val risico Jongere ouderen (65-74) vallen vaak buitenshuis en vaak spelen externe factoren een rol Oude ouderen (75+) vallen vaker binnenshuis tgv intrinsieke oorzaken
Belangrijke risicofactoren voor het Mobiliteitsstoornissen Eerdere valpartijen Psychofarmaca Moeite met ADL activiteiten Lichamelijke activiteit Gewrichtsaandoeningen Visusstoornissen Urine-incontinentie Ziekte van Parkinson Duizeligheid Polyfarmacie Depressieve stoornissen Cognitieve stoornissen vallen
Klaas Hartholt 2011
Uw eigen risico bepalen Zie uw bijlage. Als PDF te downloaden bij de stichting
4th FFN Global Congress 2015 3-5 september
Bedankt voor u aandacht en nu wakker worden