Fractuur- en Osteoporose Polikliniek

Transcriptie

1 Fractuur- en Osteoporose Polikliniek 1

2 Patiënten van 50 jaar en ouder die in ons ziekenhuis behandeld worden voor een botbreuk kunnen zich laten onderzoeken op osteoporose (botontkalking). Opsporing en behandeling van osteoporose kan de kans op een nieuwe botbreuk halveren. Het team van de osteoporose polikliniek bestaat uit: chirurgen, orthopeed en de Physician Assistants chirurgie (assistenten van de chirurgen). In deze folder leest u wat osteoporose is en over de gevolgen en behandeling daarvan. Wat is osteoporose? Osteoporose is de medische term voor botontkalking. Het gevolg van botontkalking is dat de botten brozer worden en makkelijker breken. Het is een natuurlijk proces dat hoort bij het ouder worden. Rond het dertigste jaar is de dichtheid van de botten het grootst; vanaf die leeftijd neemt de botdichtheid langzaam af. Het lichaam moet dan zorgen voor voldoende mineralen in de botten om poreusheid en broosheid tegen te gaan. Maar op hogere leeftijd zal iedereen, man of vrouw, uiteindelijk met botontkalking te maken krijgen. Botontkalking kan ook op jongere leeftijd ontstaan. Dit proces is vooral bekend bij vrouwen na de overgang. Tijdens de overgang maakt het lichaam veel minder oestrogenen aan en dit hormoon speelt een belangrijke rol bij de opbouw van nieuw botweefsel. Bij vrouwen die de overgang gepasseerd zijn, gaat het proces van botontkalking dus extra snel. Men spreekt pas van de aandoening osteoporose als er bovenmatig botafbraak plaatsvindt. Het bot is dan zo verzwakt dat het gemakkelijk kan breken. Osteoporose is trouwens geen vrouwenziekte. Hoewel het vaker bij vrouwen voorkomt dan bij mannen, kunnen ook mannen deze aandoening krijgen. Soms is osteoporose het gevolg van een bepaalde ziekte. Een voorbeeld is de botziekte osteogenesis imperfecta; mensen met deze ziekte krijgen al op heel jonge leeftijd osteoporose. Verder kan osteoporose ontstaan bij diabetes mellitus (suikerziekte), hyperthyreoïdie (verhoogde schildklierwerking), anorexia nervosa, levercirrose (schrompeling van de lever) en door langdurig gebruik van corticosteroïden (zoals prednison). Bij deze vormen van osteoporose ligt de oorzaak buiten de botten zelf. Dit noemt men secundaire osteoporose. Verschijnselen van osteoporose Bij osteoporose neemt de botdichtheid langzaam maar zeker af. Dit geeft in het begin geen klachten, maar naarmate de botten poreuzer worden kunnen wel verschijnselen ontstaan. Een gevolg van botontkalking is dat de botten sneller breken. Bij een kleine belasting of door een val kan er al een botbreuk ontstaan. 2

3 Vaak duurt het lang voordat het bot weer genezen is, zeker bij ouderen met osteoporose. Veel voorkomende breuken bij osteoporose zijn pols, bovenarm en heupfracturen. Deze zijn gemakkelijk herkenbaar. Wervelbreuken zijn minder duidelijk te herkennen. Wanneer een wervel inzakt of breekt als gevolg van een misstap uit de bus of van een stoep zal dit zich uiten door acute pijn die lang kan voortduren. Bij ernstige osteoporose kunnen meerdere wervels inzakken waardoor mensen kleiner en krommer worden. Risicofactoren voor osteoporose Risicofactoren voor osteoporose bij vrouwen en mannen zijn: weinig lichaamsbeweging te weinig calcium (kalk) in het voedingspakket; veel roken en drinken; vitamine D tekort; bepaalde medicijnen (onder meer corticosteroïden, zoals prednison); het vóórkomen van osteoporose bij eerstegraads familie (vader, moeder, broer, zus). Daarnaast lopen tengere vrouwen die weinig gespierd zijn en een lichte, dunne huid hebben een groter risico osteoporose te krijgen dan vrouwen met het tegenovergestelde uiterlijk. De kans op osteoporose neemt toe als bij een vrouw de eierstokken zijn weggehaald en zij al vroeg in de overgang is. Ook vrouwen, die nooit zwanger zijn geweest, hebben een grotere kans op osteoporose. Diagnose stellen bij osteoporose De diagnose osteoporose wordt gesteld aan de hand van het klinisch onderzoek. De arts onderzoekt u lichamelijk en vraagt naar uw ziekteverschijnselen. Daarna wordt voorgesteld om botmeting te doen, waarbij de botmassa onderzocht wordt. In medische termen wordt een botdichtheidsmelting; een DEXA (Dual Energy X- ray Absorptiometry) genoemd. Dexa scan Botdensitometrie is een veilig en pijnloos onderzoek en wordt gedaan op de locatie Dirksland. Hiervoor ligt u op een onderzoekstafel. Het speciale röntgenapparaat, ook wel botdensitometer genoemd, dat boven de te meten lichaamsdelen komt te staan, zendt een zeer geringe hoeveelheid straling uit. De straling geeft de botdichtheid weer. Het onderzoek duurt ongeveer twintig minuten. Bij ernstige osteoporose laat een röntgenfoto zien dat de botten poreus zijn. Het kan nodig zijn om aanvullend laboratorium onderzoek te laten verrichten. 3

4 Aangezien de resultaten eerst moeten worden beoordeeld, is het niet mogelijk om meteen de uitslag te krijgen. De uitslag krijgt u op de osteoporosepoli. De uitkomsten van het onderzoek worden uitgedrukt in afwijkingen ten opzichte van een vastgestelde waarde die staat voor gezond en stevig bot (gemiddelde botmassa van gezonde jonge vrouwen op 30-jarige leeftijd, ook wel piekbotmassa genoemd). De afwijking wordt in medische term weergegeven in standaarddeviaties (SD). Vorm van botontkalking Normaal Lichte osteoporose Osteoporose Botdichtheid minder dan 1 SD onder piekbotmassa tussen 1 en 2, 5 SD onder piekbotmassa 2,5 SD of meer onder piekbotmassa. Behandeling van osteoporose Naast het aanpassen van leef en eetgewoonten kunnen er medicijnen nodig zijn die osteoporose kunnen behandelen. Ook is er de mogelijkheid om eventueel naar de internist doorverwezen te worden. Preventie van/leefregels bij osteoporose Osteoporose kunt u voorkomen door een aantal regels in acht te nemen. Deze regels zijn ook van belang als u al osteoporose hebt. Allereerst moet u er op letten dat u voldoende calcium (kalk) binnenkrijgt. Botten hebben calcium nodig om sterk te blijven. Calcium zit vooral in zuivelproducten. Regelmatig naar buiten, de zon in. Het lichaam maakt zelf vitamine D aan. Dat gebeurt onder invloed van zonlicht. Regelmatig naar buiten als de zon schijnt bevordert de aanmaak van vitamine D. Vitamine D aanvulling is alleen nodig voor mensen die weinig buiten komen (bijvoorbeeld door ziekte) of die een donkere huidskleur hebben (het lichaam maakt dan minder vitamine D aan dan bij een lichte huid). Afspraak fractuur en osteoporose polikliniek: Datum: Tijd: Polinummer:.. 4

5 Eigen risico Als u naar het ziekenhuis komt voor een onderzoek of behandeling betaalt u de hoogte van uw eigen risico zelf. Sommige onderzoeken of behandelingen vallen buiten het basispakket en/of buiten de aanvullende verzekering. Deze onderzoeken of behandelingen moet u volledig zelf betalen. Informeer bij uw zorgverzekeraar naar de hoogte van uw eigen risico en de vergoeding van het onderzoek of behandeling voordat u instemt met een ingreep of behandeling. Meer informatie over betalen van ziekenhuiszorg vindt u in de folder: Het betalen van ziekenhuiszorg (Z09). 5

6 Aantekeningen 6

7 7

8 Fractuur en osteoporose polikliniek F08/