Osteoporose en een chronische longziekte (COPD)

Transcriptie

1 COPD en Osteoporose

2

3 Wat is osteoporose? Osteoporose is ook bekend onder de naam botontkalking. Het is een aandoening waarbij de botafbraak sneller gaat dan de botaanmaak. Hierbij verdwijnt er kalk uit de botten en de structuur van de botten verandert, waardoor ze meer poreus (broos) worden en gemakkelijker breken. Osteoporose en een chronische longziekte (COPD) Mensen die een chronische longziekte hebben, zoals COPD, lopen ook nog extra risico om osteoporose te krijgen. Dit komt doordat zij regelmatig prednison (corticosteroïden) kuren gebruiken, als onderdeel van de behandeling van hun longziekte. Ook in verschillende inhalaties zitten ontstekingsremmers (corticosteroïden). Deze stoffen hebben als bijwerking, dat zij het lichaam aanzetten tot een verhoogde botafbraak. Ook roken en koffie draagt bij aan het krijgen van brozere botten. Overmatig alcoholgebruik remt de aanmaak van nieuw bot. Een inactieve levensstijl zonder voldoende lichaamsbeweging verhoogt het risico op osteoporose. Te weinig calcium en vitamine D in de voeding verhoogt het risico op osteoporose. Wat zijn de klachten? In de beginfase van de ziekte zijn er meestal geen verschijnselen. Als het botverlies voortschrijdt, kan er een doffe pijn in de rug en de benen ontstaan. De lichaamslengte kan na verloop van tijd afnemen. Spontaan kunnen breuken ontstaan: van wervels, polsen, heupen of andere botten door het tillen van zware voorwerpen, een lichte klap of een val. 1

4 Hoe wordt osteoporose vastgesteld? Aan de hand van risicofactoren die bij iemand aanwezig zijn, kan de huisarts of longarts besluiten of een onderzoek nodig is. Om vast te stellen of er sprake is van osteoporose zijn er verschillende methoden: Met röntgenfoto's kunnen botbreuken en ernstig botverlies worden opgespoord. Met nieuwere methoden, zoals DEXA of DXA (Dual Energy Absorptiometry) kan de dichtheid van het bot gemeten worden. Wat zijn de gevolgen? Bij osteoporose is de kans op een botbreuk groot. Een botbreuk is altijd vervelend. Op hogere leeftijd is een breuk nog vervelender, want het herstel verloopt moeizamer. Dat beperkt de mobiliteit en geeft veel problemen. Gebroken wervels kunnen bijvoorbeeld veel rugpijnklachten geven. Een gebroken heup leidt op hogere leeftijd vaak tot een langdurige periode van klachten en ongemak. Wanneer osteoporose onbehandeld blijft, ontstaan botbreuken steeds sneller. Aandacht voor het voorkomen van osteoporose en botbreuken is daarom belangrijk. Welke behandeling is mogelijk? De behandeling van osteoporose bestaat in de eerste plaats uit zelfzorg: het voorkomen van verdere botafbraak door een juiste voeding en lichaamsbeweging, en door het voorkomen van letsel en valpartijen. Uw arts kan medicijnen voorschrijven; hiermee is te proberen om het botverlies te stoppen of te vertragen, de botdichtheid te vergroten en het risico op botbreuken te beperken. 2

5 Wat kunt u zelf doen? 1. Lichaamsbeweging Lichaamsbeweging is op elke leeftijd goed voor de botten. Het gaat om beweging waarbij de botten het gewicht van het lichaam moeten dragen: wandelen, traplopen, dansen, joggen, tennissen. Bij zwemmen en fietsen worden de botten minder belast, maar het is wel goed voor de spieren. 2. Kalkrijke voeding Zuivel voorziet het lichaam van voldoende bouwstenen (calcium) om de botten stevig te houden. Wanneer u elke dag vier keer een portie zuivel drinkt of eet, is dat voldoende. In peulvruchten, noten, gedroogd fruit en bladgroenten zit veel calcium. Vis, zoals sardientjes uit blik, waar de graat nog in zit (en wordt opgegeten), is ook een goede bron van calcium. 3. Stoppen met roken (meeroken) U kunt begeleiding krijgen op bijvoorbeeld de rook-stoppoli in het ziekenhuis, maar ook bij andere rookstopactiviteiten. 4. Vitamine D Voldoende vitamine D is nodig als hulpmiddel voor het lichaam om calcium op te kunnen nemen. U krijgt het binnen via de voeding (onder andere in boter en margarine) en het lichaam maakt het zelf aan onder invloed van zonlicht; 15 minuten in de buitenlucht is al voldoende. Overleg met uw arts of u extra vitamine nodig heeft. 5. Veiligheid in en om het huis Bekijk uw huis en tuin eens kritisch; zijn er geen matjes, vloerkleden, losse spullen of gladde oppervlakken waardoor u kunt vallen? Hebt u problemen met lopen, vraag dan advies over schoenen en eventuele hulpmiddelen. Ook andere gezondheidsproblemen kunnen een belangrijke rol spelen. 3

6 Minder goed kunnen zien, evenwicht- en hartritmestoornissen en het gebruik van bepaalde medicijnen zijn factoren die de kans op vallen en dus op een botbreuk verhogen. Er zijn beweegprogramma s waardoor u meer in evenwicht kunt lopen en leert om goed te vallen. Medicijnen Bisfosfonaten zijn niet-hormonale stoffen die aan het botweefsel hechten en die de cellen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van botweefsel, afremmen. Hierdoor wint de aanmaak van bot het weer van de afbraak; de botmassa, vooral in de wervels, neemt daardoor weer iets toe. Onderzoek heeft aangetoond dat het aantal wervelbreuken en heupbreuken daardoor afneemt. Een aantal bisfosfonaten is geregistreerd voor de preventie en de behandeling van osteoporose bij zowel mannen als vrouwen. Enkele namen van medicijnen zijn: - alendronaat (Fosamax ) - risedronaat (Actonel ) - ibandronaat (Bonviva ) - etidronaat en calcium (Didrokit ) De tabletten moeten met een vol glas water (geen melk) worden ingenomen op een echt lege maag (vóór het ontbijt), terwijl men rechtop zit of staat. Het wordt ten sterkste afgeraden binnen een half uur na inname van een tablet te gaan liggen, in verband met slokdarmklachten. Voor de juiste werking is het belangrijk, de medicijnen tegen botontkalking niet tegelijk met andere tabletten in te nemen. Bisfosfonaten moeten 3 5 jaar worden ingenomen. Het advies is nooit te stoppen zonder overleg vooraf met uw arts. 4

7 Pijn? Osteoporose kan veel pijnklachten veroorzaken, soms heeft u hiervoor pijnstillers nodig. Uw arts kan u deze voorschrijven. Meer informatie? - Bij uw huisarts. - Bij uw longarts en uw longverpleegkundige. - Via internet: - Bij uw apotheek. juni