Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Dr. Doeke Keizer, huisarts Harkema Geen sponsoring vanuit industrie Agenda Even voorstellen Soorten pijn Chronische pijn > sensitisatie Pijneducatie Anderhalvelijnszorg voor chronische pijn Nociceptieve pijn 1
Neuropathische pijn Chronische aspecifieke pijn 2
Dualisme van Descartes Gate control theory Melzack & Wall, Science, 1965. Illustratie: Lannoo Campus 2,2 miljoen Nederlanders Jaarlijkse kosten: 20 miljard euro Pijn: meest voorkomende klacht Vaker Depressie Angstklachten Slaapstoornissen Rapport Chronische pijn, DPS, nov 2011 Tang et al., J Sleep Res, 2007 Gatchell et al. Psychol Bull, 2007 Banks & Kerns, Psychol Bull, 1996 Acute pijn is een symptoom Chronische pijn is een aandoening 3
Acute pijn Acute pijn Chronische pijn SENSITISATIE Modulatie Modificatie 4
Sensitisatie Diagnose waarbij sensitisatie is aangetoond*. Diagnoses Central sensitizatiom typically for the syndrome Chronic low back pain Chronic whiplash (Sub)acute whiplash Temporomandibulare joint disfunction Myofascial pain Artrose Reumatoïd arthritis Fibromyalgia Chronic fatigue syndrome Chronic headache Irritable bowel Tendinopathy * Met dank aan Prof. Jo Nijs VUBrussel Centrale sensitization present Descenderende banen Vanuit periaqueductaal grijs (PAG) Amygdala (limbisch systeem) Noradrenaline en serotonine Remt prikkeloverdracht in ruggenmerg Bij chronische pijn minder remming ANGST (fobie) -bewegingsangst -sociale angst -gegeneraliseerd angst DEPRESSIE CATASTROFEREN / NEGATIEVE ZIEKTEPERCEPTIES -nocebo STRESS -PTSS 5
Pijneducatie; sensitisatie Pijneducatie Verwachte somatische verklaring Bio-psychosociale aanpak Alarm!! Brand? Blussen en repareren! Alarm!! 6
Geen brand? Niet blussen Chronische pijn in de gezondheidszorg Cognities Medisch somatisch Emoties Gedrag Sociale omgeving PIJN (sensitisatie) De fysiotherapeut De medicus 7
De psycholoog Waarom lukt het niet om chronische pijn goed te behandelen? Anderhalvelijns zorg Doelen Transcare Transdisciplinaire diagnostiek en behandeling Gestructureerde anderhalvelijns zorg dichtbij huis Verminderen zorgconsumptie Vergroten zelfmanagement door inzicht te geven in klachten en eigen functioneren Vroege transdisciplinaire interventie bij (dreigende) chronische pijn Verwijzingen 100 patiënten Huisartsen Het Homeer Huisartsen regio Specialisten 8
Voorafgaand aan intake Diagnostiek en pijneducatie Verwijsbrief huisarts/specialist Selectie aan de poort INTAKE Pt. A. Pt. B. Pt. C. 9.00 uur Arts Psycholoog Fysiotherapeut 10.00 uur Fysiotherapeut Arts Psycholoog 11.00 uur Psycholoog Fysiotherapeut Arts Uitnodiging door assistente + instructies Vragenlijsten & pijndagboek Diagnostiek en pijneducatie INTAKE Pt. A. Pt. B. Pt. C. 9.00 uur Arts Psycholoog Fysiotherapeut 10.00 uur Fysiotherapeut Arts Psycholoog 11.00 uur Psycholoog Fysiotherapeut Arts Na 1 week Pijneducatie Pt. A. Arts Pt. B. Arts Pt. C. Arts Uitleg en educatie Huisarts 1) Geen somatische oorzaak 2) sprake van sensitisatie 3) onderhoudende factoren MOTIVATIE Diagnostiek en pijneducatie INTAKE Pt. A. Pt. B. Pt. C. 9.00 uur Arts Psycholoog Fysiotherapeut 10.00 uur Fysiotherapeut Arts Psycholoog 11.00 uur Psycholoog Fysiotherapeut Arts Na 1 week Pijneducatie Pt. A. Arts Pt. B. Arts Pt. C. Arts Na 2 weken Pijneducatie Pt. A. Psycholoog & fysiotherapeut Pt. B. Psycholoog & fysiotherapeut Pt. C. Psycholoog & fysiotherapeut Behandeling Medicatie (afbouwen / opbouwen) Psychologie en/of fysiotherapie Graded activity/exposure, psychologische inzichtgevende gesprekken, reactivering, specifieke behandelingen Invasief Combinatie 9
Samenwerking anderhalvelijn Inhoudelijke afstemming Overleg, patiëntenoverleg (inbreng nieuwe en behandelde patiënten) Consultfunctie/Diagnostiek Snelle verwijzingen terugkoppeling Aanvullende diagnostiek / behandeling > gerichte vraagstelling Het eerste anderhalvelijns teamoverleg in de Spitkeet Behandelfunctie Afstemmen bv kort voorbereidende interventie 2 de lijn Medicatie psychiatrie Januari 2012 Geïncludeerde patienten n = 89 Resultaten n = 8 uitgevallen (9 %) -schadeclaim -bleek ook elders in behandeling -wilde geen evaluatie invullen (n = 2) -schadeclaim afwachten -sociale angst (proces niet afgemaakt) -lopend conflict met specialist -opgestuurd niet onvangen evaluatie evaluaties n = 51 (57 %) nog in 'behandeling' = 30 (33 %) lange termijn interviews n = 14 (16 %) Resultaten Duur pijnklachten Analyse: 89 patiënten Man 41 (46 %) Vrouw 48 (54 %) 10
PIJN Pijn en Kwaliteit van Leven RAND 36 M (Sd) Verschil (Sd) - (BI) t P-waarde Voor 6.7 (1.9) 1.5 (2.1) - (0.8 2.1) 4.7 Na 5.2 (2.5) <0.001 80 70 60 50 40 30 20 10 0 FF SF RPF RPE MG VI PYN AG TR-pre TR-post Catastroferen (PCS) Mening over pijn anders? Kostenaspect Ja 33 (73 %) Nee 12 (26 %) Dat het niet ernstig is, dat ik het zelf in de hand heb, dat ik het moet accepteren, dat ik zelf de oorzaak ben, dat het bij me hoort en er lichamelijk niets mis is, dat ik weet wat gedachten met me doen, dat ik rustiger aan doe.. Medicatie Consulten 2 e lijn 8 patiënten Intake in april 2012 3 jaar vóór intake vs het jaar erna 5 controlepatiënten In april 2013 onder behandeling voor chronische pijn 11
Specialistenbezoek Medicatie Afname: 0,88/jr naar 0,25/jr (p = 0,022) Transcare-groep (n=8) Conclusies Transdisciplinaire zorg implementeerbaar in 1 e lijn, i.s.m. 2 e lijn Werkwijze conform aanbevelingen overheid, ziektekostenverzekeraars en expert groups Behandelaars en patiënten tevreden Zelfmanagement en copingstrategieën verbeteren Aanwijzingen voor kostenbesparing Dank voor uw aandacht! 12